LÝ LUẬN CHUNG VỀ BẢO HIỂM GIÁN ĐOẠN KINH DOANH SAU
CHÁY
I. SỰ CẦN THIẾT KHÁCH QUAN CỦA BẢO HIỂM GIÁN ĐOẠN KINH
DOANH SAU CHÁY
1. Sự ra đời và phát triển của nghiệp vụ bảo hiểm gián đoạn kinh doanh
sau cháy.
Bảo hiểm là một hoạt động tài chính, có tính chất chuyên ngành mà thông
qua hoạt động này các cá nhân và tổ chức kinh tế xã hội cùng tham gia đóng
góp một khoản tiền nhất định để tạo lập nên quỹ bảo hiểm. Khi các thành viên
không may gặp rủi ro, tổn thất ngoài mong đợi lúc này quỹ bảo hiểm mới phát
huy tác dụng của nó là giúp đỡ các thành viên nhanh chóng ổn định hoạt động
sản xuất kinh doanh. Ngày nay, hoạt động kinh doanh bảo hiểm được thực hiện
chủ yếu thông qua hoạt động của các tổ chức bảo hiểm.
Hoả hoạn là một rủi ro mang tính chất thảm hoạ, nó có thể xảy ra ở bất cứ
đâu, bất cứ lúc nào, hậu quả của hoả hoạn thường rất nặng nề và kéo dài trong
nhiều năm. Theo số liệu thống kê, hàng năm trên thế giới trung bình có khoảng
5 triệu vụ hoả hoạn, gây thiệt hại ước tính hơn 600 tỷ USD.
Nhìn lại quá trình hình thành và phát triển của bảo hiểm, chúng ta thấy bảo
hiểm có từ rất xa xưa trong lịch sử nền văn minh nhân loại. Ở buổi sơ khai, khi
mới hình thành nghiệp vụ bảo hiểm không phong phú và đa dạng như hiện nay.
Xã hội càng phát triển, hoạt động kinh doanh càng mở rộng ,dần dần nảy sinh
nhiều nhu cầu bảo hiểm mới. Bảo hiểm gián đoạn kinh doanh sau cháy là một
trong số những nghiệp vụ bảo hiểm mới đó. Nếu so nghiệp vụ bảo hiểm này với
các nghiệp vụ bảo hiểm khác như bảo hiểm hàng hải hay bảo hiểm cháy thì bảo
hiểm gián đoạn kinh doanh sau cháy ra đời muộn hơn rất nhiều.
Vào những năm đầu của thế kỷ 20, mặc dù chịu sự thúc ép từ phía chính
phủ và yêu cầu của các nhà sản xuất nhưng các công ty bảo hiểm của Anh vẫn
chưa tiến hành bất cứ loại hình bảo hiểm “tổn thất hiệu quả nào”. Có sự chậm
trễ này là do tính phức tạp trong việc phân tích các chi phí tài chính, xác định
phạm vi bảo hiểm trong điều kiện kinh tế chính trị chưa ổn định. Sau đó, với sự
ra đời của hai nguyên tắc Herry Booth & Commircial Union (1923) và
PolikoffLtd vs North British and Mercantile (1836) mới thực sự đặt nền móng
cho bảo hiểm gián đoạn kinh doanh nói chung và bảo hiểm gián đoạn kinh
doanh sau cháy nói riêng hình thành và phát triển.
Bảo hiểm gián đoạn kinh doanh còn được biết đến dưới tên gọi khác như
“Bảo hiểm mất lợi nhuận” hay “tổn thất hậu quả”. Mục đích của nghiệp vụ bảo
hiểm này là bồi thường cho người được bảo hiểm trong trường hợp mất lợi
nhuận do doanh thu giảm và chi phí hoạt động gia tăng do hoạt động kinh doanh
bị ngừng trệ do hậu quả của một rủi ro hoả hoạn. Tổn thất này thường phát sinh
sau một khiếu nại thiệt hại về tài sản do cháy hay do một số rủi ro đặc biệt
khác.Trong thực tế, khi một doanh nghiệp không may gặp phải rủi ro hoả hoạn
thì doanh nghiệp không những phải gánh chịu những thiệt hại về mặt vật chất
mà doanh nghiệp còn phải gánh chịu những thiệt hại mang tính hậu quả như chi
phí hoạt động gia tăng, chi phí trả lương, trả tiền thuê nhà xưởng… Ngoài ra
doanh nghiệp còn bị tổn thất do lợi nhuận thuần dự kiến thu được đã bị giảm
hoặc mất. Đối với những thiệt hại vật chất trực tiếp, doanh nghiệp có thể khắc
phục nhanh chóng thông qua việc mưa bảo hiểm cháy và các rủi ro đặc biệt cho
tài sản,với số tiền bồi thường nhận được từ phía bảo hiểm người được bảo hiểm
có đủ tài chính để phục hồi cơ sở hạ tầng, sửa chữa, mua lại các máy móc trang
thiết bị… phục vụ cho quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh. Nhưng đơn bảo
hiểm cháy và các rủi ro đặc biệt không chịu trách nhiệm bồi thường cho những
thiệt hại gián tiếp - những thiệt hại mang tính hậu quả - trong khi doanh nghiệp
lại có nhu cầu được bảo đảm trước các tổn thất này. Do đó, việc xuất hiện bảo
hiểm gián đoạn kinh doanh là một nhu cầu tất yếu khách quan.
Mặc dù, “mầm mống” ra đời của bảo hiểm gián đoạn kinh doanh xuất hiện
từ những năm 1923 nhưng phải đến năm 1985 giao dịch bảo hiểm gián đoạn
kinh doanh đầu tiên mới xuất hiện tại Uỷ ban tổn thất hậu quả (một bộ phận của
Uỷ ban bảo hiểm hoả hoạn ở Anh). Đây là nơi đánh giấu sự ra đời bản mẫu đơn
bảo hiểm đầu tiên về đơn bảo hiểm gián đoạn kinh doanh. Mẫu đơn này đã được
thông qua và được sử dụng ở một số nước Tây Âu. Vào tháng 10/1989, Hiệp
hội các nhà bảo hiểm London ( ABI ) đã xem xét lại mẫu đơn này trên cơ sở
thống nhất lại phạm vi bảo hiểm và sau đó chính thức phát hành. Từ đó đến nay,
hầu hết các quốc gia đều áp dụng theo mẫu đơn đó.
Ngày nay, ở các nước phát triển, bảo hiểm gián đoạn kinh doanh nói chung
và bảo hiểm gián đoạn kinh doanh sau cháy nói riêng đã không còn xa lạ, góp
phần không nhỏ vào việc ổn định tâm lý cũng như an toàn sản xuất kinh doanh
cho các doanh nghiệp.
Ở Việt Nam nghiệp vụ bảo hiểm này mới chính thức được triển khai từ
1994, trên cơ sở mẫu đơn bảo hiểm của Anh (ABI). Tuy mới triển khai, nhưng
nghiệp vụ bảo hiểm này đã bước đầu khẳng định được vai trò, tiềm năng cũng
như ưu điểm không thua kém gì các nghiệp vụ “đàn anh đàn chị khác”. Trong
vài năm trở lại đây, nghiệp vụ này đã thu hút được sự chú ý của nhiều nhà bảo
hiểm. Năm 1997 tại Hà Nội đã diễn ra hội thảo bảo hiểm ngừng trệ kinh doanh
do Muniche và Vina Re đồng tổ chức. Từ đó đến nay, hàng năm các công ty bảo
hiểm đều liên kết với nhau tổ chức hội thảo đề cập tới vấn đề này.
2. Tác dụng của bảo hiểm gián đoạn kinh doanh sau cháy
2.1. Bảo hiểm gián đoạn kinh doanh là “lá chắn kinh tế” của các doanh
nghiệp góp phần giảm thiểu những hậu quả của các rủi ro đến hoạt động sản
xuất kinh doanh của doanh nghiệp.
Trong cuộc sống hàng ngày cũng như trong hoạt động sản xuất kinh doanh
của mỗi doanh nghiệp mặc dù con người đã chú ý đề phòng hạn chế rủi ro
nhưng rủi ro vẫn xảy ra ở bất kì đâu, bất kì lúc nào không ai có thể lường trước
được.
Các rủi ro đã và đang không chỉ gây lên những tổn thất thiệt hại về tài sản
tính mạng con người mà còn gây ra nhưng tổn thất mang tính hậu quả làm gián
đoạn hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp bị gián đoạn. Hoả hoạn
là một trong những rủi ro gây thiệt hại ghê gớm cho con người. Hoả hoạn xảy ra
do nhiều nguyên nhân, các nguyên nhân gây cháy có thể là do sơ xuất khi dùng
lửa, do vi phạm nội quy an toàn phòng cháy, do nghịch ngợm của trẻ hay do các
sự cố về điện … Phần lớn các nguyên nhân dẫn đến hoả hoạn là do sơ suất hay
bất cẩn của con người, hoả hoạn không chỉ gây thiệt hại mang tính thảm hoạ về
tài sản, mà còn ảnh hưởng lớn đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh
nghiệp.
Cùng với sự phát triển của khoa học kỹ thuật, nhiều thành tựu khoa học
công nghệ đã và đang được ứng dụng rộng rãi trong sản xuất kinh doanh, điều
này làm cho qui mô hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp ngày càng
mở rộng, giá trị tài sản của doanh nghiệp ngày càng lớn. Nếu chẳng may xảy ra
hoả hoạn thì hậu quả thường rất lớn và để lại ảnh hưởng lâu dài không chỉ với
chính doanh nghiệp mà còn ảnh hưởng tới cả những cá nhân, doanh nghiệp có
quan hệ thường xuyên với doanh nghiệp.
Để khắc phục những tổn thất này, doanh nghiệp thường áp dụng nhiều biện
pháp khác nhau để bù đắp những tổn thất đó, vay ngân hàng và vay của các tổ
chức tín dụng khác là một trong những biện pháp khá phổ biến, song biện pháp
này lại có bất lợi lớn là mang lại gánh nặng nợ nần cho doanh nghiệp về lâu dài
điều này ảnh hưởng không nhỏ đến việc phục hồi sản xuất. Nhưng có thể nói
rằng ngoài biện pháp hiện nay đang được áp dụng rộng rãi, hiệu quả là tham gia
bảo hiểm thì hầu hết các biện pháp còn lại đều chỉ là các biện pháp thụ động.
Bảo hiểm gián đoạn kinh doanh sau cháy là một trong những nghiệp vụ bảo
hiểm đó.
Sự ra đời của các công ty bảo hiểm đã giúp các đơn vị sản xuất kinh doanh
ổn định tình hình sản xuất, đảm bảo công việc kinh doanh được tiến hành bình
thường. Thông qua việc bồi thường một cách kịp thời, chính xác bảo hiểm đã
giúp cho các doanh nghiệp nhanh chóng khắc phục được hậu quả thiệt hại . Bên
cạnh đó, với sự chuyển đổi của cơ chế quản lý, việc Nhà nước đã chủ động giao
vốn cho các doanh nghiệp nhà nước. Theo đó các doanh nghiệp Nhà nước
không còn nhận được nhiều sự hỗ trợ của Nhà nước như trong thời bao cấp, vì
thế việc bảo toàn và phát triển vốn đối với các doanh nghiệp gặp nhiều khó
khăn hơn trước. Nếu có thiệt hại gây ra bởi các rủi ro đặc biệt là những rủi ro
các công ty bảo hiểm trong nước đã triển khai hay với các loại hình tương tự. Vì
vậy, bảo hiểm thực sự là “lá chắn kinh tế” giúp các doanh nghiệp bảo toàn vốn
khi không may gặp phải rủi ro.
Trên thực tế, sau khi gặp bất cứ rủi ro nào ví dụ như rủi ro hoả hoạn
thường thì hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp không thể tiến hành
bình thường như kế hoạch đã định. Phần thiệt hại vật chất sẽ được bảo hiểm
theo đơn bảo hiểm cháy và các rủi ro đặc biệt, nhưng hoả hoạn xảy ra không chỉ
gây thiệt hại về mặt vật chất mà nó còn có ảnh hưởng hậu quả lâu dài đến hoạt
động sản xuất kinh doanh, do vậy còn rất nhiều khoản tổn thất khác không được
bảo hiểm theo đơn bảo hiểm tổn thất vật chất. Để đối phó với tình huống doanh
nghiệp có thể bị phá sản hay lâm vào tình huống tài chính khó khăn khi phải đối
mặt với những tổn thất đó, tham gia bảo hiểm gián đoạn kinh doanh sau cháy là
cách tốt nhất để bù đắp phần thiệt hại này.
Khi tham gia loại hình bảo hiểm này, trong trường hợp xảy ra tổn thất,
doanh nghiệp không những được bồi thường những chi hoạt động gia tăng để
duy trì hoạt động kinh doanh mà doanh nghiệp còn được bồi thường phần lợi
nhuận ròng đáng ra họ có thể thu được nếu không xảy ra hoả hoạn.
Như vậy, cùng với đơn bảo hiểm cháy và rủi ro đặc biệt, bảo hiểm gián
đoạn kinh doanh sau cháy đã góp phần làm hạn chế đến mức tối thiểu những
hậu quả ảnh hưởng của hoả hoạn đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh
nghiệp. Bảo hiểm gián đoạn kinh doanh sau cháy thực sự là “lá chắn kinh tế”
giúp các doanh nghiệp nhanh chóng phục hồi hoạt động sản xuất kinh doanh khi
không may gặp phải rủi ro hoả hoạn.
2.2. Bảo hiểm gián đoạn kinh doanh sau cháy góp phần mang lại sự an toàn
trong xã hội, giảm thiểu rủi ro.
Trong điều kiện kinh tế thị trường như hiện nay, nước ta đã và đang thu hút
được lượng lớn vốn đầu tư trong và ngoài nước. Các nhà đầu tư, vì mục đích
kinh doanh của mình luôn quan tâm đến việc bảo toàn vốn, làm sao có thể tránh
được các rủi ro đáng tiếc xảy ra với đồng vốn của họ. Song, trong hoạt động sản
xuất kinh doanh thường chứa đựng nhiều rủi ro mang tính ngẫu nhiên bất ngờ
có thể xảy ra ở bất cứ đâu, bất kỳ lúc nào mà không ai có thể lường trước được.
Các công ty bảo hiểm là các doanh nghiệp hoạt động trên cơ sở xử lý, chuyển
giao và phân tán rủi ro, vì vậy để hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh
nghiệp thu được hiệu quả cao nhất có thể, các doanh nghiệp bảo hiểm luôn tìm
cách giảm thiểu xác suất cũng như mức độ tổn thất của rủi ro. Một biện pháp
mà các doanh nghiệp bảo hiểm hiện đang áp dụng rất hiệu quả là biện pháp đề
phòng và hạn chế tổn thất. Hàng năm, trên cơ sở số phí thu được, doanh nghiệp
bảo hiểm thường trích ra một khoản theo tỷ lệ nhất định trên cơ sở nguồn phí
thu được để chi cho công tác này. Ở Bảo Việt Hà Nội tỷ lệ này tính cho tất cả
các nghiệp vụ là 0.37% phí thu. Phí thu được từ nghiệp vụ bảo hiểm gián đoạn
kinh doanh sau cháy tất yếu cũng sẽ góp một phần trong đó. Vì vậy có thể nói,
bảo hiểm gián đoạn kinh doanh sau cháy có ý nghĩa quan trọng trong việc giữ
gìn trật tự, an ninh, an toàn xã hội cũng như tạo tâm lý an tâm trong sản xuất
kinh doanh cho các chủ doanh nghiệp.
2.3. Bảo hiểm gián đoạn kinh doanh sau cháy góp phần tăng thu cho ngân
sách nhà nước, thúc đẩy kinh tế phát triển.
Cũng như các nghiệp vụ bảo hiểm khác, bảo hiểm gián đoạn kinh doanh
sau cháy góp phần làm tăng thu cho ngân sách nhà nước. Không những thế,
phần phí tạm thời nhàn rỗi thu được từ các hợp đồng bảo hiểm gián đoạn kinh
doanh sau cháy tạo ra nguồn vốn lớn để phát triển kinh tế thông qua hoạt động
đầu tư.
Trên đây là một vài minh chứng cho sự cần thiết khách quan của việc tham
gia bảo hiểm gián đoạn kinh doanh sau cháy.
II. NHỮNG NỘI DUNG CƠ BẢN CỦA BẢO HIỂM GIÁN ĐOẠN KINH
DOANH SAU CHÁY
1. Đặc điểm của bảo hiểm gián đoạn kinh doanh
Bảo hiểm gián đoạn kinh doanh sau cháy bảo hiểm cho các tổn thất mất
giảm thu nhập thực tế và tiềm năng cũng như các chi phí hoạt động gia tăng
phát sinh từ hậu quả tổn thất vật chất khi không may xảy ra hoả hoạn.
Nghiệp vụ bảo hiểm gián đoạn kinh doanh sau cháy mang một số đặc điểm
khác biệt so với các loại hình bảo hiểm khác:
1.1. Đối tượng bảo hiểm của bảo hiểm gián đoạn kinh doanh sau cháy là đối
tượng vô hình.
Khi xảy ra rủi ro hoả hoạn, doanh nghiệp phải gánh chịu những thiệt hại
vật chất trực tiếp do cháy như: nhà xưởng, hàng hoá, máy móc trang thiết bị bị
phá huỷ. Phần thiệt hại về tài sản, doanh nghiệp có thể khắc phục thông qua
việc tham gia bảo hiểm cháy và các rủi ro đặc biệt. Nhưng, bên cạnh những
thiệt hại về vật chất thì chủ doanh nghiệp còn phải gánh chịu những tổn thất hậu
về kinh doanh khác như: mất lợi nhuận, mất khả năng kinh doanh trong một
khoảng thời gian nhất định. Không những thế, anh ta còn phải chịu những chi
phí khác như: chi phí thuê nhà tạm, tiền trả cho công nhân viên làm ngoài giờ,
lãi suất ngân hàng… mặc dù không thực hiện sản xuất kinh doanh. Hay nói
khác đi, tuỳ vào mức độ thiệt hại gây ra, mà hoạt động sản xuất kinh doanh của
người được bảo hiểm sẽ bị ngưng trệ hay giảm sút. Chúng ta hãy cùng xem xét
một ví dụ dưới đây:
Hình trên miêu tả tổn thất doanh thu có thể xảy ra sau một vụ cháy nghiêm
trọng. Cần chú ý rằng doanh thu của doanh nghiệp sẽ chỉ trở lại bình thường sau
9 tháng kể từ khi có vụ cháy xảy ra mặc dù công việc xây dựng lại chỉ mất 3
Thời kỳ
xây dựng lại
Doa
nh
thu
Cháy
T
9
T
6
T
3
T
12
T
12
(Nguồn: hình 4.1-4/7-112)
tháng. Có tình huống này là do nguyên nhân một số khách hàng không chắc
chắn được liệu công ty có tiếp tục kinh doanh nữa hay không và nếu khách hàng
có thể dễ dàng tìm được hàng hoá đó từ các đối thủ cạnh tranh khác thì thời gian
phục hồi kinh doanh của doanh nghiệp sẽ kéo dài hơn. Không giống như thiệt
hại về mặt vật chất, thiệt hại mà nhà kinh doanh phải gánh chịu trong trường
hợp gián đoạn kinh doanh là rất trừu tượng và chỉ có thể được xác định trong
tương lai, tại thời điểm doanh nghiệp của người được bảo hiểm trở lại tình trạng
tài chính như trước khi tổn thất xảy ra. Tóm lại, đối tượng của bảo hiểm kinh
gián đoạn kinh doanh là đối tượng vô hình.
Trong biểu đồ trên, người ta giả định một doanh thu tĩnh song thực tế, có
rất nhiều ngành nghề biến động theo mùa, yếu tố này cần được xem xét khi giải
quyết bất kỳ khiếu nại nào. Vì vậy trong đơn bảo hiểm gián đoạn kinh doanh
nói chung và trong bảo hiểm gián đoạn kinh doanh sau cháy nói riêng thường
nêu rõ công thức sẽ được sử dụng khi giải quyết bồi thường
1.2. Thời hạn bồi thường.
Một đặc trưng cơ bản của bảo hiểm gián đoạn kinh doanh là người được
bảo hiểm được chọn một thời hạn bồi thường. Thời hạn bồi thường được định
nghĩa: “Thời hạn bồi thường là khoảng thời gian mà trong suốt khoảng thời gian
đó kết qủa kinh doanh bị ảnh hưởng do hậu qủa của hoả hoạn được bắt đầu từ
ngày xảy ra hoả hoạn và không kéo dài quá thời hạn bồi thường tối đa do
người được bảo hiểm lựa chọn”.
Thời hạn bồi thường tối đa là giai đoạn mà theo tính toán của người được
bảo hiểm sẽ đủ để người đó khôi phục lại kinh doanh, hoàn toàn khôi phục lại
khả năng hoạt động và doanh thu kể cả khi xảy ra vụ hoả hoạn nghiêm trọng
nhất. Không giống với thời hạn bảo hiểm, thời hạn bồi thường được tính từ
ngày bắt đầu xảy ra rủi ro hoả hoạn ảnh hưởng tới hoạt động sản xuất kinh
doanh của người được bảo hiểm tại địa điểm được bảo hiểm. Nếu tại một thời
điểm chưa hết thời hạn bồi thường tối đa mà quả kinh doanh của doanh nghiệp
được khôi phục thì thời hạn bồi thường cũng chấm tại thời điểm đó. Và ngược
lại, nếu đến hết thời hạn bồi thường tối đa mà kết quả hoạt động sản xuất kinh
doanh của doanh nghiệp vẫn chưa đạt được mức dự kiến thì thời hạn bồi thường
cũng không vượt quá thời hạn bồi thường tối đa được xác định trước. Người bảo
hiểm sẽ không chịu trách nhiệm về bất cứ khoản tổn thất doanh thu nào xảy ra
sau thời hạn đó. Thời hạn bồi thường có thể là 6 tuần, 8 tuần, 10 tuần hay kéo
dài cả thời hạn bồi thường tối đa.
Người được bảo hiểm phải cân nhắc kĩ lưỡng khi lựa chọn thời hạn bồi
thường tối đa. Bởi, thời hạn bồi thường tối đa không chỉ ảnh hưởng tới phạm vi
bảo hiểm tối đa mà còn ảnh hưởng tới số tiền bảo hiểm và tỷ lệ phí bảo hiểm.
Do trong bảo hiểm gián đoạn kinh doanh sau cháy số tiền bảo hiểm là số lợi
nhuận gộp ước tính lẽ ra thu được trong thời hạn đó. Nếu thời hạn bồi thường
tối đa kéo dài thì số tiền bảo hiểm càng lớn và tỷ lệ phí bảo hiểm càng nhỏ vì
kết quả hoạt động kinh doanh sẽ được khôi phục dần theo thời gian đó, khi đó
mức độ giảm doanh thu sẽ bớt nghiêm trọng, hay số tiền mất lợi nhuận bình
quân cho cả thời hạn bồi thường tối đa sẽ thấp và ngược lại nếu thời hạn bồi
thường tối đa ngắn thì số tiền mất lợi nhuận bình quân cho cả thời hạn bồi
thường sẽ cao. Thời hạn bồi thường tối đa thường được lựa chọn là 12 tháng 18
tháng hay nhiều hơn, ít khi thời hạn này được chọn dưới 12 tháng bởi khoảng
thời gian đó không đủ dài để người được bảo hiểm trở lại vị trí tài chính đáng ra
doanh nghiệp sẽ đạt được nếu không xảy ra hoả hoạn. Thời hạn bồi thường tối
đa sẽ được ghi rõ trong phụ lục của hợp đồng .
Thời hạn bồi thường tối đa phụ thuộc vào một số yếu tố sau :
Sự sẵn có của các loại tài sản thay thế.
Thời gian sửa chữa –xây dựng lại các tài sản bị thiệt hại bao gồm cả thời
gian thu dọn hiện trường, thời gian lên kế hoạch, thời gian thiết kế và thời
gian xin các loại giấy phép.
Mức độ sẵn có của nguyên vật liệu.
Thời gian sửa chữa lắp đặt máy móc thiết trang thiết bị.
Khả năng đáp ứng nhu cầu thị trường của các đối thủ cạnh tranh kéo dài hơn.
Thời gian giành lại khách hàng sau khi hoạt động kinh doanh được khôi
phục hoàn toàn.
Đặc điểm mùa vụ của hoạt động sản xuất kinh doanh.
Đây là một yếu tố quan trọng khi quyết định thời hạn bồi thường tối đa.Ví
dụ như một doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh hàng hoá phục
vụ giáng sinh có đặc điểm là hoạt động kinh doanh không diễn ra đều đặn trong
cả năm mà phần lớn doanh thu của doanh nghiệp thu được trong trong một vài
tháng trước lễ giáng sinh. Giả sử không may xảy ra một vụ hoả hoạn vào thời
điểm gần kết thúc mùa kinh doanh, khi đó nếu thời hạn bồi thường tối đa được
lựa chọn là dưới 12 tháng thì sẽ không đủ dài để đưa người được bảo hiểm về vị
trí tài chính lẽ ra họ có nếu không xảy ra hoả hoạn.
Thời gian tuyển và đào tạo nhân viên mới.
Thời hạn bảo hiểm của đơn bảo hiểm gián đoạn kinh doanh sau cháy có thể
trùng với thời hạn bảo hiểm của đơn bảo hiểm cháy và rủi ro đặc biệt hoặc bắt
đầu sau khi hợp đồng bảo hiểm tổn thất vật chất có hiệu lực nhưng phải không
kéo dài quá thời điểm kết thúc của hợp đồng bảo hiểm đó. Còn thời hạn bồi
thường bắt đầu từ ngày xảy ra hoả hoạn trong thời hạn có hiệu lực của hợp đồng
kéo dài cho đến khi hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp được khôi phục
hoàn toàn mà không quan tâm đến việc hợp đồng có tiếp tục tái tụng hay không
1.3. Rủi ro được bảo hiểm theo đơn bảo hiểm gián đoạn kinh doanh sau cháy
trừ những trường hợp loại trừ phải trùng khớp với rủi ro trong đơn bảo hiểm
cháy và các rủi ro đặc biệt.
Điều kiện tiên quyết để người được bảo hiểm có quyền đòi bồi thường theo
đơn bảo hiểm gián đoạn kinh doanh sau cháy là “tại thời điểm xảy ra hoả hoạn,
các thiệt hại vật chất của tài sản được bảo hiểm tại địa điểm được bảo hiểm phải
được bảo vệ bởi đơn bảo hiểm cháy và rủi ro đặc biệt”.
Việc đảm bảo có đơn bảo hiểm cháy và các rủi ro đặc biệt trước khi giao
kết hợp đồng bảo hiểm gián đoạn kinh doanh sau cháy là cực kì quan trọng bởi:
Khi hoả hoạn xảy ra dẫn đến thiệt hại về tài sản được bảo hiểm của người
tham gia tại địa điểm bảo hiểm, thì đơn bảo hiểm cháy và rủi ro đặc biệt sẽ
nhanh chóng bồi thường phần thiệt hại vật chất. Do đó, người được bảo
hiểm có thể nhanh chóng phục hồi những thiệt hại đó. Điều này có giúp tối
thiểu hoá thiệt hại gián đoạn kinh doanh.
Đơn bảo hiểm cháy và rủi ro đặc biệt là điều kiện cần để đơn bảo hiểm
gián đoạn kinh doanh sau cháy được giao kết.
Không những thế, đơn bảo hiểm cháy và các rủi ro đặc biệt sẽ thực hiện các
khâu công việc như điều tra nguyên nhân gây ra tổn thất, xác định trách
nhiệm bồi thường khi phát sinh khiếu nại bồi thường. Nếu đơn bảo hiểm
cháy và các rủi ro đặc biệt chấp thuận bồi thường thì đơn bảo hiểm gián
đoạn kinh doanh sau cháy cũng tự động chấp thuận bồi thường. Điều này
không chỉ có lợi cho phía bảo hiểm mà còn có lợi cho cả bên tham gia bảo
hiểm vì việc điều tra, giám định tổn thất chỉ phải tiến hành một lần, giúp tiết
kiệm thời gian và tiền bạc cho các bên liên quan.
Trong đơn bảo hiểm gián đoạn kinh doanh sau cháy người ta không xét tới
yếu tố doanh nghiệp tham gia đơn bảo hiểm cháy và các rủi ro đặc biệt đầy
đủ hay không mà chỉ nhấn mạnh cần phải sự bảo vệ của đơn bảo hiểm tổn
thất vật chất đối với tài sản được bảo hiểm.
2. Nội dung cơ bản trong hợp động bảo hiểm nói chung và trong hợp đồng
bảo hiểm gián đoạn kinh doanh sau cháy nói riêng.
2.1. Hợp đồng bảo hiểm.
2.1.1. Khái niệm hợp đồng bảo hiểm.
Hợp đồng bảo hiểm là một thoả thuận giữa bên mua bảo hiểm và doanh
nghiệp bảo hiểm, theo đó bên mua bảo hiểm phải đóng phí bảo hiểm, doanh
nghiệp bảo hiểm phải trả tiền bảo hiểm cho người thụ hưởng hoặc bồi thường
cho người được bảo hiểm khi xảy ra sự kiện bảo hiểm.
2.1.2. Điều kiện pháp lý trong hợp đồng bảo hiểm.
Có hai loại điều kiện pháp lý được áp dụng cho hợp đồng bảo hiểm, đó là:
Điều kiện ngầm định.
Điều kiện rõ ràng.
a. Điều kiện ngầm định :
Trong thực tế, có những điều kiện ngầm định không được thể hiện bằng
văn bản nhưng hai bên phải luôn tuân thủ trong thời hạn hiệu lực hợp động.
Trong trường hợp các điều kiện này không được tuân thủ, tính hợp lệ của hợp
đồng sẽ không được đảm bảo.
Các điều kiện ngầm định trong hợp đồng bảo hiểm gồm có:
* Quyền lợi được bảo hiểm:
Giống như luật bảo hiểm của nhiều nước trên thế giới, trong luật bảo hiểm
Việt Nam có quy định rõ về quyền lợi được bảo hiểm. Theo đó, để có đủ năng
lực pháp lý tham gia vào hợp đồng bảo hiểm thì người tham gia bảo hiểm phải
là người có quyền lợi khi đối tượng bảo hiểm bị thiệt hại. Điều đó có nghĩa là
đối tượng bảo hiểm, đặc biệt là tài sản phải thuộc quyền sử dụng, quyền sở hữu
hay quyền quản lý hợp pháp của người tham gia bảo hiểm.
* Trung thực tuyệt đối:
Điều kiện “Trung thực tuyệt đối” được áp dụng trong quan hệ kinh doanh
bảo hiểm giữa người bảo hiểm đối với người tham gia bảo hiểm. Điều này có
nghĩa, người tham gia bảo hiểm phải có trách nhiệm trả lời trung thực và đầy đủ
tất cả các câu hỏi của người bảo hiểm trong phạm vi kiến thức và sự hiểu biết
của họ. Bởi không giống như các hoạt động kinh doanh thương mại khác, chỉ có
bên tham gia bảo hiểm là nắm rõ tất cả các thông tin, người bảo hiểm chỉ biết
những gì mà bên tham gia nói cho họ. Những thông tin này có vai trò quan
trọng đối với người bảo hiểm bởi đó chính là căn cứ để người bảo hiểm quyết
định chấp thuận hay từ chối bảo hiểm? Nếu chấp thuận thì chấp thuận ở mức độ
nào? Với điều kiện nào? Người tham gia bảo hiểm không được thực hiện bất cứ
hành vi gian dối nào trong thời hạn bảo hiểm nhằm trục lợi bảo hiểm.Việc tuân
thủ đúng nguyên tắc này đóng vai trò quan trọng trong giao dịch bảo hiểm.
* Bồi thường.
Khi có sự cố xảy ra thuộc phạm vi bảo hiểm gây thiệt hại cho người được
bảo hiểm, người được bảo hiểm sẽ được bồi thường theo đúng quy định của hợp
đồng. Hiện nay có 3 hình thức bồi thường được áp dụng:
Thanh toán bằng tiền mặt.
Sửa chữa.
Thay thế hay phục hồi.
Hình thức bồi thường áp dụng khi giải quyết bồi thường của nghiệp vụ bảo
hiểm gián đoạn kinh doanh sau cháy là hình thức thanh toán bằng tiền mặt.
b. Điều kiện rõ ràng:
Cùng với nghĩa vụ thực hiện các điều kiện ngầm định, giữa người bảo
hiểm và người được bảo hiểm cũng có những điều kiện rõ ràng được quy định
bằng văn trong hợp đồng buộc hai bên cùng phải tôn trọng tuân thủ. Các điều
kiện này sẽ được thể hiện một cách rõ ràng trong các phần tiếp theo của hợp
đồng bảo hiểm.
2.1.3. Kết cấu và nội dung của hợp đồng bảo hiểm.
Thông thường một đơn bảo hiểm bao gồm ba phần chính:
Giấy yêu cầu bảo hiểm.
Giấy chứng nhận bảo hiểm.
Mẫu đơn bảo hiểm.
a. Giấy yêu cầu bảo hiểm:
Giấy yêu cầu bảo hiểm là cách các công ty bảo hiểm thu thập thông tin có
liên quan tới rủi ro được bảo hiểm. Giấy yêu cầu bảo hiểm gồm có các câu hỏi
chung - riêng, tất cả các câu hỏi đó đều có giá trị đối với doanh nghiệp bảo
hiểm. Bởi đó chính là căn cứ để bên bảo hiểm nghiên cứu, cân nhắc quyết định
chấp thuận hay từ chối bảo hiểm. Người yêu cầu bảo hiểm phải kê khai đầy đủ,
chính xác các thông tin mà phía bảo hiểm yêu cầu. Đối với những thông tin bên
tham gia bảo hiểm không đủ khả năng cung cấp đầy đủ theo yêu cầu của công
ty bảo hiểm thì công ty bảo hiểm hoàn toàn có quyền diễn giải theo ý nghĩa gia
tăng rủi ro trong khi xác định phí.
Mỗi giấy yêu cầu bảo hiểm đều phải có một phần cam kết và một phần
cảnh báo. Nội dung của phần cam kết là thông tin do người yêu cầu bảo hiểm
cung cấp “là hoàn toàn đúng sự thật trong giới hạn tối đa người đó biết và tin
tưởng”. Cam này là cần thiết để thỏa mãn các yêu cầu của nguyên tắc trung thực
tuyệt đối.
Các đơn này có thể do công ty bảo hiểm gốc, môi giới bảo hiểm hay các
trung gian bảo hiểm. Trong hầu hết các đơn bảo hiểm thường có những câu hỏi
chung như sau:
Đối với người tham gia yêu cầu bảo hiểm là cá nhân:
- Tên , địa chỉ nghề nghiệp tuổi tác của người yêu cầu bảo hiểm.
- Thời hạn bảo hiểm.
- Những khiếu nại trước kia và trong một số trường hợp là những hợp đồng
bảo hiểm trước kia hay những hợp đồng bảo hiểm trước kia.
Đối với trường hợp bên tham gia bảo hiểm là doanh nghiệp:
- Tên của người yêu cầu bảo hiểm (tên doanh nghiệp hoặc tên giao dịch
của doanh nghiệp).
- Địa điểm kinh doanh cũng như các địa điểm hoạt động kinh doanh khác
cần được bảo hiểm của doanh nghiệp.
- Đặc điểm ngành nghề kinh doanh, loại hình kinh doanh.
- Thời hạn bảo hiểm.
Ngoài ra giấy yêu cầu bảo hiểm còn có những câu hỏi liên quan trực tiếp
đến rủi ro được yêu cầu bảo hiểm. Nói cách khác, một giấy yêu cầu bảo hiểm
chứa đựng các câu hỏi chung và riêng tất cả các câu hỏi đó đều có giá trị với
doanh nghiệp bảo hiểm, là căn cứ để doanh nghiệp bảo hiểm ra quyết định chấp
thuận hay từ chối bảo hiểm.
Giấy yêu cầu bảo hiểm chính là cơ sở của hợp đồng và là một phần không
thể thiếu trong hợp đồng bảo hiểm.
b. Giấy chứng nhận bảo hiểm: