NHỮNG GIẢI PHÁP CHỦ YẾU ĐỂ ĐẨY MẠNH THU HÚT VÀ TĂNG NHANH TỐC ĐỘ GIẢI NGÂN NGUỒN ODA TỪ WB CỦA VIỆT NAM

Website: Email : Tel : 0918.775.368
NHỮNG GIẢI PHÁP CHỦ YẾU ĐỂ ĐẨY MẠNH THU HÚT VÀ TĂNG
NHANH TỐC ĐỘ GIẢI NGÂN NGUỒN ODA TỪ WB CỦA VIỆT NAM
I. Những định hướng của Đảng và Nhà nước về thu hút và sử dụng nguồn
ODA
- Trong Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ VIII đã nhấn mạnh: "Tranh thủ
thu hút nguồn ODA đa phương và song phương, tập trung chủ yếu cho việc xây
dựng kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội, nâng cao trình độ khoa học, công nghệ,
quản lý, đồng thời dành một phần vốn tín dụng đầu tư cho các ngành nông, lâm,
ngư nghiệp, sản xuất hàng hoá tiêu dùng. Ưu tiên dành viện trợ không hoàn lại
cho những vùng chậm phát triển. Phải sử dụng nguồn vốn ODA có hiệu quả có
kiểm tra, quản lý chặt chẽ, chống lãng phí, tiêu cực. Đi đối với những cố gắng
thu hút thêm vốn bên ngoài, cần khắc phục các trở ngại để đưa nhanh nguồn vốn
ODA được các nhà tài trợ cam kết vào thực hiện.
- Nguồn vốn ODA được sử dụng để giải quyết các yêu cầu bức thiết về y
tế, văn hoá, văn hoá xã hội, giáo dục đào tạo, nhà ở...
- Dành một phần viện trợ ODA để giúp các đơn vị sản xuất thực hiện
những dự án giải quyết công ăn việc làm, tạo ngành nghề, sản phẩm mới, hoặc
những đối tượng sản xuất mà nhà tài trợ quan tâm.
- Hỗ trợ một phần nhập khẩu hàng lẻ với mục đích tạo thêm nguồn vốn đầu
tư trong nước, gắn liền với việc xây dựng các công trình sử dụng viểntợ ODA để
giảm bớt tỷ trọng đầu tư trong nước phải đóng góp.
Chính phủ có những định hướng với chương trình vay vốn ODA của WB
trong giai đoạn sắp tới như sau:
- Những dự án đã được thường vụ Bộ Chính trị và Thủ tướng chính phủ
phê duyệt: tiếp tục triển khai theo đúng tiến độ. Đối với SACII cần tập trung đổi
mới doanh nghiệp nhà nước theo tinh thần nghị quyết đại hội Đảng VIII và lộ
trình hội nhập khu vực và thế giới mà chính phủ ta cam kết.
Website: Email : Tel : 0918.775.368
- Cơ cấu tỷ trọng vốn vay WB cần đặc biệt chú trọng các lĩnh vực sau:
1- Phát triển nông nghiệp và nông thôn. Cần thảo luận với WB để tăng quy

mô cho lĩnh vực này, để nâng nguồn vay ưu đãi cho các hộ gia đình và các xã
nghèo phát triển sản xuất, nâng cao mức sống, đầu tư cho cây công nghiệp và
chế biến nông sản theo hướng khuyến khích xuất khẩu, ưu tiên cho giáo dục,
xây dựng đường xá và cung cấp nước sạch cho các vùng nông thôn có nhiều khó
khăn, các vùng xa để thực hiện mục tiêu xoá đói giảm nghèo và giảm sự chênh
lệch về trình độ phát triển giữa các vùng.
2- Xây dựng cơ sở hạ tầng: Cần tính toán cụ thể giữa các dự án không có
khả năng thu hồi vốn phải đầu tư từ cấp phát ngân sách với các dự án có khả
năng thu hồi vốn có thể đầu tư từ nguồn cho vay lại hoặc nguồn vay thương mại.
Ưu tiên cho giao thông hơn năng lượng, nhưng cần tính tỷ lệ đầu tư cụ thể cho
đường xá và cầu cống. Cần tập trung cho quốc lộ 1A để sớm hoàn thành toàn bộ
công việc phục hồi hiện nay. Điện là ngành có thể thu hồi vốn, cần tăng cường
khai thác nguồn đầu tư thương mại, nhất là từ sau năm 2000 để tăng phần vay
ưu đãi cho các dự án cơ sở hạ tầng khó thu hồi vốn.
+ Lĩnh vực xã hội: Cần tăng tỷ lệ vốn vay cho giáo dục so với y tế để thực
hiện phương hướng chỉ đạo nghị quyết TW2 khoá 8. Với y tế, cần tăng cường
huy động sự trợ giúp của các tổ chức phi chính phủ.
+ Chính sách quản lý nợ nước ngoài với các dự án dùng vốn ODA: Bộ Tài
chính chịu trách nhiệm về chính sách cho vay lại và thu hồi nợ từ các dự án có
khả năng thu hồi vốn. Cần quản lý các khoản nợ thu hồi được (cả gốc lẫn lãi)
trong một quỹ riêng để trả nợ nước ngoài và khi sử dụng phải báo cáo thủ tướng
chính phủ xem xét quyết định.
II. Những giải pháp chủ yếu để đẩy mạnh thu hút ODA và tăng tốc độ giải
ngân nguồn vốn ODA từ WB của Việt Nam
1. Những giải pháp chủ yếu để đẩy mạnh thu hút vốn ODA của WB
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Trong thời gian tới để đẩy mạnh thu hút ODA nói chung và ODA của WB
nói riêng cần có các giải pháp chủ yếu sau đây:
- Tăng cường các quan hệ đa phương song phương cũng như: quan hệ với
các tổ chức phi chính phủ để thu hút ODA từ các nguồn này. Trước xu hướng

đang giảm dần nguồn ODA trên thế giới dành cho nước đang phát triển, việc
Việt Nam đa dạng hoá các mối quan hệ với các nguồn cung cấp ODA khác nhau
là rất cần thiết, vừa để tranh thủ được sự hỗ trợ của các nguồn này, đồng thời có
thể tránh được sự quá phụ thuộc vào một nguồn nhất định, khi có biến động của
nguồn này thì có thể vẫn tranh thủ được ODA từ các nguồn khác, them vào đó là
có thể giảm bớt được phần nào sự cạnh tranh gay gắt giữa các nước nhận nguồn
ODA.
- Tiếp tục các chương trình cải cách kinh tế để tạo thêm lòng tin cho các
nhà tài trợ. Có thể nói chương trình cải cách kinh tế của Việt Nam thời gian qua
đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận đã duy trì được mức tăng trưởng 8-9%
trong nhiều năm, ổn định kinh tế vĩ mô, thu nhập đầu người tăng hơn 5% một
năm
(38)
, đời sống nhân dân được cải thiện. Những kết quả này đã tạo lòng tin đối
với UB và các nhà tài trợ khác. Và Việt Nam đã nhận được những hỗ trợ quý
báu từ các nhà tài trợ qua các hội nghị tài trợ tổ chức liên tục từ 1993 đến 1998
với mức cam kết ODa ngày càng tăng. Chính vì vậy mà trong thời gian tới Việt
Nam cần có những cố gắng hơn nữa trong chương trình cải cách của mình.
- Tiếp tục cải cách môi trường pháp lý có hệ thống các văn bản quy định cụ
thể, rõ ràng về quản lý và sử dụng ODA. Môi trường pháp lý không chỉ là yếu tố
quan trọng đối với lĩnh vực đầu tư ODA hay FDI mà còn với nhiều lĩnh vực
khác như xuất nhập khẩu, chuyển giao công nghệ... Đây cũng là yếu tố cản trở
các nhà tài trợ. Nếu không có các quy định rõ ràng về quản lý, sử dụng ODA thì
bản thân các nhà tài trợ cũng không thể yên tâm vì không biết nước nhận viện
trợ sẽ quản lý và sử dụng nguồn tài trợ này như thế nào, mà vấn đề các nhà tài
(38)
(38)
Việt Nam - chiến lược hỗ trợ quốc gia - Nhóm NHTG trang 2
Website: Email : Tel : 0918.775.368
trợ quan tâm là hiệu quả sử dụng. Thêm vào đó cần phải tiếp tục giảm bớt các

thủ tục hành chính gây phiền hà và tình trạng quan liêu ở các cấp liên quan đến
ngành quản lý, sử dụng ODA.
- Có thể tiến tới có luật của Việt Nam về ODA. ở Việt Nam mới chỉ có luật
đầu tư trực tiếp nước ngoài mà chưa có một bộ luật chính thức về tiếp nhận,
quản lý và sử dụng ODA. Xung quanh vấn đề ODA có nhiều vấn đề như các
quy định về trình tự, thủ tục rút vốn ODA, tiếp đó là bao gồm vận động, đàm
phán, phê duyệt, phê chuẩn điều ước quốc tế, phân tích thẩm quyền thẩm định
dự án, quản lý nhà nước ODA, trách nhiệm các cấp có liên quan, vấn đề thuê
chuyên gia, vấn đề thuế, đối với các dự án sử dụng vốn ODA... Như vậy các vấn
đề liên quan đến ODA cũng khá phức tạp mà hiện nay Việt Nam chỉ ban hành
các văn bản riêng lẻ đối với từng vấn đề do vậy nhiều khi còn có sự chồng chéo,
gây khó khăn cho cơ quan quản lý sử dụng ODA cũng như các chủ dự án. Nếu
có một bộ luật tập hợp lại những vấn đề liên quan đến ODA thì sẽ giúp cho việc
tiếp nhận, quản lý sử dụng nguồn vốn này có hiệu quả hơn từ đó giúp tăng khả
năng thu hút ODA.
- Tăng tốc độ giải ngân ODa. Có thể nói đây là giải pháp hữu hiệu, cốt lõi
để tăng khả nưng thu hút nguồn ODA. Thực hiện giải ngân ODA nhanh hay
chậm là tuỳ thuộc vào cố gắng của cả hai bên, là các nhà tài trợ cũng như nước
nhận viện trợ. Tuy nhiên chủ yếu vẫn là nước nhận viện trợ, bởi các nước này có
đáp ứng được nhanh nhất, đúng nhất với yêu cầu của nhà tài trợ để rút được
nguồn vốn về sử dụng hay không. Tốc độ giải ngân chính là thước đo quan trọng
nhất của hiệu quả sử dụng vốn của nước nhận đối với các nhà tài trợ. Nếu tốc độ
giải ngân chậm, có nghĩa là bên phía rút vốn chưa có đủ khả năng khai thác
nguồn vốn, nếu các nhà tài trợ tiếp tục tăng cường hỗ trợ thì sẽ không hoặc mất
nhiều thời gian mới có kết quả. Trong khi đó có nhiều nước khác có thể là đối
thủ cạnh tranh trong thu hút ODA vì họ thực hiện giải ngân nhanh, có hiệu quả.
Vì vậy biện pháp tốt nhất là có nhưng nỗ lực cần thiết để tăng tốc độ giải ngân
Website: Email : Tel : 0918.775.368
lên. Từ đó tạo lòng tin cho các nhà tài trợ và là cơ sở để tăng khả năng thu hút
ODA.

- Tổ chức thường xuyên các hội nghị tài trợ. Hội nghị tài trợ là nơi tập
trung hầu hết các nhà tài trợ có nguồn hỗ trợ ODA đối với Việt Nam bên cạnh
đó còn có các thành viên hội nghị khác như là các khách mời mà qua đây họ có
thể không hoặc có, hoặc sẽ có các quyết định tài trợ cho Việt Nam. Tại hội nghị
tài trợ Việt Nam sẽ có những báo cáo về tình hình kinh tế - xã hội Việt Nam,
những kết quả đạt được, những nhu cầu cho phát triển kinh tế - xã hội Việt Nam.
Việt Nam cũng thông báo cho chiến lược, chương trình phát triển kinh tế.
Những lĩnh vực ưu tiên để đầu tư phát triển. Qua đây các nhà tài trợ có thể đánh
giá. Kết quả hỗ trợ của mình để từ đó sẽ ra các quyết định tiếp thu mà cụ thể là
mức vốn cam kết sẽ dành cho Việt Nam trong thời gian tiếp theo mà cụ thể là
mức vốn cam kết sẽ dành cho Việt Nam trong thời gian tiếp theo. Hội nghị cũng
có thể thu hút các nhà tài trợ mới hỗ trợ ODA cho Việt Nam. Như vậy việc tổ
chức các hội nghị tài trợ có thể làm tăng thêm khả năng thu hút ODA của Việt
Nam đồng thời hướng họ hỗ trợ vào những lĩnh vực mà Việt Nam chú trọng.
Tuy nhiên việc tổ chức các hội nghị tài trợ sẽ tốn kém các chi phí liên quan,
song chúng ta có thể kêu gọi các nhà tài trợ hỗ trợ đóng vai trò là người tổ chức.
Trong các hội nghị tài trợ cho Việt Nam từ năm 1993 đến 1998 thì hầu hết WB
đóng vai trò là người tổ chức.
Những giải pháp chủ yếu để tăng cường thu hút ODA của WB cũng không
nằm ngoài các giải pháp trên và còn có thêm một số giải pháp cụ thể sau:
- Việt Nam cần nắm bắt và hiểu rõ những thay đổi trong chiến lược hỗ trợ
của WB. Tuỳ từng giai đoạn khác nhau mà tình hình kinh doanh - xã hội Việt
Nam cũng có những thay đổi, nhiều vấn đều mới nảy sinh phải tập trung nguồn
lực trong nước và ngoài nước để giải quyết. Theo đó mà WB cũng có những
thay đổi trong chiến lược hỗ trợ cho Việt Nam để đáp ứng một cách tốt nhất yêu
cầu phát triển kinh tế - xã hội Việt Nam. Có nắm bắt và hiểu rõ những thay đổi
một cách kịp thời không làm ảnh hưởng xấu đến khả năng thu hút ODA, ngược
Website: Email : Tel : 0918.775.368
lại có thể tận dụng cơ hội này để chủ động kêu gọi việc tăng cường hỗ trợ ODA
cho mình.

- Tăng cường quan hệ với WB, không chỉ coi WB đơn thuần là nguồn hỗ
trợ tài chính vào Việt Nam mà WB còn là nguồn kiến thức và tư vấn chính sách.
Từ trước đến nay Việt Nam thường coi WB là nguồn hỗ trợ về tài chính, bên
cạnh đó, WB cũng có những đóng góp, tư vấn chính sách cho Việt Nam tuy
nhiên chức năng này của WB chưa được chính thức công nhân ở một số Bộ,
ngành như là Bộ Y tế, Bộ giáo dục, Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn, Bộ
giao thông vận tài và Bộ tài chính. Như vậy WB là một tổ chức có vai trò lớn
trong phát triển nền kinh tế thế giới, với đội ngũ các chuyên gia kinh tế, các nhà
lập kế hoạch, chính sách có uy tín, có trình độ cao... sẽ là nguồn tư vấn rất tốt
cho Việt Nam đối với phát triển kinh tế Việt Nam, trong đó là những tư vấn giúp
cho việc quản lý và sử dụng ODA của Việt Nam tốt hơn, từ đó cũng tạo khả
năng tăng cường thu hút ODA từ WB.
- Nhanh chóng có những chủ động, nỗ lực cần thiết để cùng với WB tháo
gỡ, giải quyết khó khăn do còn có sự khác nhau về quan điểm, về tốc độ cải
cách của Việt Nam. Trong khi ngân hàng thế giới muốn Việt Nam đẩy nhan tốc
độ cải cách, nhất là cải cách trong các lĩnh vực cốt yếu có quan hệ chặt chẽ với
nhau của cải cách khu vực tài chính và cải cách các doanh nghiệp nhà nước. Còn
về phía Chính phủ Việt Nam lại lo ngại phải cái giả phải trả về mặt xã hội nếu
như cải cách diễn ra nhanh chóng. Chương trình cải cách cơ cấu cũng được WB
quan tâm và ủng hộ và sẵn sàng giúp đỡ Việt Nam qua các khoản giải ngân
nhanh đã thực hiện cũng như sẽ thực hiện của WB cho Việt Nam nêu không có
vướng mắc, khó khăn gì cản trở. Mặt khác khoản ODA cam kết cho chương
trình SAC cũng lớn. Chương trình SACI cam kết là 150 triệu USD (đã giải ngân
xong) là một trong 6 dự án có vốn cam kết lớn nhất của WB cho Việt Nam,
SACII là 250 triệu USD - dự án có cam kết lớn nhất giai đoạn 1999-2002. Như
vậy nếu Việt Nam không nhanh chóng giải quyết những khó khăn thì có thể sẽ
mất cơ hội thu hút nguồn ODA này. Tất nhiên không thể tiến hành cải cách mà
Website: Email : Tel : 0918.775.368
không xét đến kết quả, tuy nhiên Việt Nam có thể đề nghị WB tăng cường
những trợ giúp kỹ thuật cho các cơ quan mà chính phủ đẻe có biện pháp giải

quyết hạn chế những hậu quả do thực hiện cỉa cách gây ra ví dụ như giảm sút
tình trạng đói nghèo, tăng cường phân bổ nguồn lực cho xoá đói giảm nghèo.
2. Những giải pháp chủ yếu để đẩy nhanh tốc độ giải ngân nguồn vốn ODA
từ WB của Việt Nam
Trong thời gian tới để đẩy nhanh được quá trình thực hiện giải ngân của
các dự án của WB. Cần có các giải pháp chủ yếu nhằm khắc phục những nguyên
nhân làm chậm giải ngân như sau:
- Việt Nam phải chủ động gặp gỡ trao đổi tìm ra cách giải quyêt cho những
quan điểm còn khác nhau giữa hai bên, đặc biệt là các quy định quá khắt khe về
lãi suất, thanh toán, giải pháp mặt bằng... Việt Nam có thể tổ chức các cuộc thảo
luận, gặp gỡ với WB để tăng hiểu biết giữa hai bên, cung cấp các thông tin, tài
liệu chứng minh cho các khó khăn làm giảm tốc độ giải ngana do Việt Nam
chưa có điều kiện để đáp ưngs điều kiện chặt chẽ của WB. Đồng thời đưa ra
những kiến nghị, biện pháp để WB xem xét ví dụ về thanh toán nên có thêm các
chi nhánh của tài đặc biệt ở địa phương, đồng thời có các bảo giúp địa phương
có nguồn vốn đối ứng, hoặc đối với vấn đề giải phóng mặt bằng nên khẩn trương
có các quy định về đến là giải phóng mặt bằng cho những người bị giải toả theo
nghị định 36/CP...
- Giảm bớt thời gian cho công tác chuẩn bị dự án. Cần phải nâng cao tốc độ
chuẩn bị dự án để đáp ứng tiến độ theo kế hoạch đồng thời để thực hiện giải
ngân kịp thời khi được sự chấp thuận của chính phủ và WB.
+ Xây dựng nhanh báo cáo nghiên cứu khả thi, đảm bảo cả về mặt thời gian
cũng như chất lượng dự án.
+ Để có thể chuẩn bị tốt dự án cần có đội ngũ cán bộ am hiểu cách thức lập
dự án khả thi cũng như các điều kiện của WB để đảm boả không có sự sai lệnh,
không đáp ứng được yêu cầu từ phía Việt Nam cũng như WB.
Website: Email : Tel : 0918.775.368
- Tiến hành thẩm định, phê duyệt dự án của chính phủ cũng như các Bộ
liên quan một cách nhanh chóng nhất để không làm chậm đến các chu trình tiếp
theo của dự án như đàm phán, ký hiệu định vay... nhằm tránh ảnh hưởng đến

quá trình thực hiện giải ngân. Muốn vậy cần phải bớt các thủ tục hành chính
phiền hà, tốn nhiều thời gian giữa các chủ dự án với cấp xét duyệt cụ thể là Bộ
hoặc chính phủ, có những linh hoạt cần thiết của cơ quan xét duyệt đối với chủ
đầu tư trong phân loại các nhóm dự án thẩm định nhằm tạo điều kiện cho dự án
được triển khai nhanh dễ thực hiện rút vốn kịp thời...
- Nhanh chóng xử lý các vấn đề gây khó khăn cho quá trình giải phóng mặt
bằng để đẩy nhanh khâu này. Muốn vậy cần có sự thống nhất, rõ ràng trong các
chính sách về giá cả đền bù, trợ cấp, chính sách tái định cư, đồng thời cũng cần
lưu ý đến các yêu cầu của WB để kết hợp hài hoà để giúp cho quá trình giải
phóng mặt bằng được nhanh chóng, thuận lợi. Bên cạnh đó cần phối hợp tốt với
chính quyền địa phương trong việc tuyên truyền, giải thích cho dân hiểu rõ mục
đích, yêu cầu cũng như lợi ích đem lại cho quốc gia cũng như bản thân họ để
nhận được sự ủng hộ từ phía quần chúng nhân dân, từ đó có thể tăng tiến độ giải
phóng mặt bằng. Công việc được coi là rất khó khăn không chỉ riêng các dự án
của WB.
- Cần đáp ứng kịp thời nguồn vốn đối ứng cho các dự án. Nguồn vốn đối
ứng là yếu tố rất quan trọng để đẩy nhanh tốc độ giải ngân. Trong nghị định
87/CP ra ngày 8/5/1997 cũng đã quyết định các Bộ liên quan như Bộ kế hoạch
đầu tư, Bộ Tài chính cần bố trí ưu tiên đầy đủ, kịp thời vốn đối ứng cho các dự
án ODA, tuy nhiên nguồn vốn này vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu cho các hoạt
động của dự án. Để làm được điều này cần xem xét kỹ, có những tính toán cụ
thể, đảm bảo tin cậy trong kế hoạch vốn nước ngoài để sát với khả năng thực
hiện khối lượng công việc tránh các chênh lệnh lớn không đủ vốn đối ứng để
thanh toán. Đối với các dự án có yêu cầu vốn đối ứng quá lớn thì Việt Nam có
thể đề nghị WB xem xét lại hoặc có thể đề nghị WB xem xét lại hoặc có thể tự
Website: Email : Tel : 0918.775.368
mình kêu gọi các nhà tài trợ khác cùng hỗ trợ chia sẻ vốn đói ứng, hoặc thông
qua WB để huy động tài trợ phụ thêm
- Hạn chế tới mức thấp nhất những vướng mắc, chậm trễ ở cấp cơ sở trong
quá trình tiến hành đấu thầu và xét duyệt kết quả đấu thầu. Đối với các quy cách

đấu thầu quốc tế hiện nay, các cơ quan tiến hành công việc này ở Việt Nam
nhiềukhi còn chưa nắm vững, chưa hiểu rõ hết do vậy còn lúng túng trong việc
thực hiện. Cần có các tư vấn, các chuyên gia nước ngoài am hiểu về lĩnh vực
này, đồng thời có công tác tập huấn, nâng cao trình độ cho cán bộlàm việc trong
lĩnh vực này.
- Nâng cao trình độ đội ngũ cán bộ Việt Nam trong công tác chuẩn bị dự án
cũng như triẻn khai dự án đến quản lý thực hiện. Đây là vấn đề rất quan trọng có
ảnh hưởng trực tiếp đến thực hiện giải ngân. Trình độ của cán bộ là khâu quyết
định đến hầu hết quá trình thu hút cũng như sử dụng ODA. Do vậy cần phải
nâng cao trình độ năng lực của họ về cả kiến thức còn thiếu còn yếu về những
vấn đề sau:
+ Kiến thức kinh tế vĩ mô, tiến trình cải cách của Việt Nam và chương trình
điều chỉnh của UB cũng như chương trình hỗ trợ khác.
+ Kiến thức về thực tiễn phát triển kinh tế
+ Về khuôn khổ pháp luật hiện hành bao gồm các quy định, hướng dẫn của
nhà nước về quy trình, thủ tục liên quan đến rút vốn ODA, quản lý, sử dụng
nguồn vốn này.
+ Bổ sung kiến thức về ngoại ngữ trong đó quan trọng là tiếng Anh và các
ngoại ngữ khác cần thiết.
+ Thứ hai là nâng cao các kỹ năng sau đây
+ Kỹ năng về đàm phán
+ Kỹ năng về thu thập, phân tích thông tin và số liệu ở cấp vận hành.
+ Kỹ năng xây dựng chính sách