MỘT số PHƯƠNG PHÁP đặc TRƯNG dạy học TÍCH hợp LIÊN môn TOÁN THEO mô HÌNH TRƯỜNG học mới

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HÀ NỘI

MÃ SKKN:

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP ĐẶC TRƯNG
DẠY HỌC TÍCH HỢP LIÊN MƠN TỐN
THEO MƠ HÌNH TRƯỜNG HỌC MỚI

Lĩnh vực

: Tốn

Cấp học: Trung học cơ sở

NĂM HỌC 2016- 2017


Một số phương pháp đặc trưng dạy học tích hợp liên mơn tốn theo mơ hình trường học mới

PHẦN THỨ NHẤT. ĐẶT VẤN ĐỀ
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Trong thời đại ngày nay, khi mà khoa học công nghệ ngày càng phát triển
kéo rất nhiều thứ thay đổi trong đó có giáo dục. Một xu thế tất yếu của nền giáo
dục nước ta là phải thay đổi hình thức giáo dục để tạo ra một lớp người mới
năng động, tự tin, làm chủ chính mình và biết hợp tác. Trên thế giới việc thay
đổi phương thức giáo dục đã diễn ra từ lâu và mang lại nhiều thành cơng. Hình
thức giáo dục mới này chuyển từ cách dạy học truyền thống thầy dạy trị nghe,
ghi chép thụ động sang hình thức giáo dục hiện đại trò làm việc trải nghiệm
chiếm lĩnh kiến thức, thầy quan sát giúp đỡ. Nổi bật ở hình thức dạy học này cịn
là cách tổ chức chỗ ngồi, học sinh được ngồi theo nhóm, được tự do thảo luận

đưa ra ý kiến của mình.
Để đáp ứng nhu cầu phát triển của xã hội trong thời kỳ hội nhập, thì giáo
dục nước ta khơng ngừng được đổi mới và lần đổi mới này là bước tiến quan
trọng trong cải cách giáo dục. Một trong những sự đổi mới mang tính cách mạng
về cách dạy và học của nước ta chính là đưa mơ hình trường học mới vào trường
phổ thông.
Bắt đầu từ năm học 2011 – 2012, Bộ Giáo dục và Đào tạo triển khai mơ
hình trường học mới đối với cấp tiểu học. Năm học 2014 – 2015, triển khai thí
điểm thành cơng đối với cấp THCS ở 6 tỉnh. Năm học 2015 – 2016 nhân rộng ra
khắp các tỉnh và thành phố trong cả nước.
Phương pháp dạy và học theo mơ hình trường học mới là: Coi quá trình tự
học của học sinh là trung tâm hoạt động giáo dục, giáo viên là người hướng dẫn,
đồng hành với học sinh, giúp học sinh tự tìm hiểu và lĩnh hội kiến thức. Là hình
thức dạy học đặt học sinh vào mơi trường học tập tích cực, trong đó học sinh
được tổ chức thành nhóm học tập một cách thích hợp. Cách học này giúp các em
rèn luyện và phát triển kĩ năng làm việc, kĩ năng giao tiếp, tạo điều kiện cho học
sinh học hỏi lẫn nhau, phát huy vai trị trách nhiệm, tính tích cực xã hội trên cơ
sở làm việc hợp tác.
Đối với cấp THCS, việc rèn cho các em các kỹ năng học hợp tác là hết
sức cần thiết, tạo điều kiện để các em có nhiều cơ hội giao lưu, học hỏi lẫn nhau,
giúp đỡ lẫn nhau, góp phần vào việc giáo dục tồn diện nhân cách cho học sinh.
Trong mơ hình trường học mới, giáo viên không phải đứng trên bục giảng
gắn liền với phấn trắng bảng đen nữa thì việc chọn lựa các phương pháp,
phương tiện hỗ trợ giảng dạy theo mơ hình trường học mới như thế nào? Học
sinh có tiếp thu được kiến thức đầy đủ và hiệu quả hơn cách dạy và học như hiện
1/30


Một số phương pháp đặc trưng dạy học tích hợp liên mơn tốn theo mơ hình trường học mới

nay hay khơng? Đó ln là điều trăn trở của các cấp quản lý, giáo viên, phụ
huynh, học sinh và của toàn xã hội. Cũng vì đó, làm cho giáo viên chưa đủ tự tin
về cả phương pháp cũng như kĩ năng để vận dụng vào q trình dạy học.
Chính vì vậy lớp học theo mơ hình trường học mới rất khó khăn trong q
trình tổ chức dạy học nói chung và mơn tốn, cũng như vật lý nói riêng. Học
sinh gặp nhiều khó khăn trong q trình trải nghiệm, thực hành, chiếm lĩnh kiến
thức. Xuất phát từ thực tế này và với mong muốn hoàn thiện các phương pháp
giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng dạy học mơn tốn và mơn vật lý trong mơ
hình trường học mới, tơi chọn đề tài “Một số phương pháp đặc trưng dạy học
tích hợp liên mơn tốn theo mơ hình trường học mới”.
II. ĐỐI TƯỢNG:
Đối tượng nghiên cứu của giải pháp là học sinh mơ hình trường học mới tại
trường THCS.
III. PHẠM VI NGHIÊN CỨU
Giải pháp được nghiên cứu đối với mơn tốn và Vật lý ở trường THCS.
IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
- Nghiên cứu cơ sở lý luận, phương pháp bộ môn.
- Tham khảo tài liệu về một số bài soạn mẫu trong quyển một số vấn đề đổi mới
phương pháp dạy học ở trường THCS. Tìm đọc các tài liệu tham khảo và nghiên
cứu kĩ SGK.
- Điều tra khảo sát kết quả học tập của học sinh.
-Tham khảo ý kiến cũng như phương pháp giảng dạy của đồng nghiệp thông qua
các buổi sinh hoạt chuyên môn, dự giờ thăm lớp, các buổi hội thảo, hội giảng
các cấp .
- Đưa ra bàn luận theo tổ, nhóm chun mơn, cùng nhau thực hiện.
- Tham khảo tài liệu, sách báo trên internet
- Tham khảo các trường bạn, ý kiến đóng góp của các thầy cơ dạy lâu năm có nhiều
kinh nghiệm.

2/30

Một số phương pháp đặc trưng dạy học tích hợp liên mơn tốn theo mơ hình trường học mới

PHẦN THỨ 2: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
1. Cơ sở lý luận
Theo các kết quả nghiên cứu về đổi mới giáo dục trong mơ hình trường
học mới thì phương pháp dạy học là cách dạy hướng tới việc học tập chủ động,
chống lại thói quen học tập thụ động. “Tích cực” trong phương pháp được dùng
với nghĩa chủ động hoạt động, trái nghĩa với bị động, chứ khơng dùng theo trái
nghĩa với tiêu cực. Mơ hình trường học mới địi hỏi phát huy tính tích cực của cả
người dạy và người học. Thực chất mơ hình này địi hỏi người dạy phải phát
huy được tính tích cực, chủ động của người học.
Mơ hình dạy học này thể hiện ở các dấu hiệu đặc trưng như:
- Dạy học thông qua tổ chức các hoạt động của học sinh: Nhân cách
của người học được hình thành và phát triển thông qua các hoạt động chủ động,
thông qua các hành động có ý thức. Trí tuệ của trẻ được phát triển nhờ sự “đối
thoại” giữa chủ thể với đối tượng và môi trường. Học sinh là chủ thể của hoạt
động học tập do giáo viên tổ chức và chỉ đạo, thơng qua đó tự lực khám phá
những điều mình chưa biết chứ không phải là thụ động tiếp thu những tri thức đã
được sắp đặt sẵn. Học sinh được đặt vào những tình huống của đời sống thực tế,
trực tiếp quan sát, làm thí nghiệm, thảo luận, giải quyết vấn đề đặt ra theo suy
nghĩ cá nhân, từ đó vừa nắm được kiến thức mới, kĩ năng mới vừa được bộc lộ
và phát huy tiềm năng sáng tạo của mình.
- Dạy học chú trọng rèn luyện phương pháp tự học: Xem việc rèn
luyện phương pháp học tập cho học sinh không chỉ là một biện pháp nâng cao
hiệu quả dạy học mà còn là một mục tiêu dạy học. Trong phương pháp học thì
cốt lõi là phương pháp tự học. Phương pháp tự học là cầu nối giữa học tập và
nghiên cứu khoa học. Nếu rèn luyện cho học sinh có được phương pháp, kĩ năng,

thói quen tự học, biết vận dụng linh hoạt những điều đã học vào những tình huống
mới, biết tự lực phát hiện, đặt ra và giải quyết những vấn đề gặp phải trong thực
tiễn thì sẽ tạo cho các em lịng ham học, khơi dậy tiềm năng vốn có của các em. Vì
vậy, mơ hình trường học mới nhấn mạnh dạy phương pháp học trong quá trình dạy
học, cố gắng tạo ra sự chuyển biến từ học tập thụ động sang tự học chủ động.
- Tăng cường học tập cá thể, phối hợp với học tập hợp tác: Trong học
tập, không phải mọi tri thức, kĩ năng, thái độ đều được hình thành bằng những hoạt
động thuần tuý cá nhân. Lớp học là môi trường giao tiếp thầy- trò, trò - trò, tạo nên
mối quan hệ hợp tác giữa các cá nhân trên con đường đi tới những tri thức mới.
Nhóm học tập là đặc trưng của lớp học trường học mới. Mọi hoạt động học
hầu như diễn ra ở nhóm. Mỗi nhóm học tập có từ 4 đến 6 học sinh, chia thành 2
3/30


Một số phương pháp đặc trưng dạy học tích hợp liên mơn tốn theo mơ hình trường học mới

hoặc 3 cặp đơi. Nhóm trưởng là người nhận nhiệm vụ từ giáo viên, điều hành
hoạt động của nhóm và báo cáo kết quả học tập của nhóm với giáo viên.
- Kết hợp đánh giá của thầy với tự đánh giá của trị: Trong dạy học,
việc đánh giá học sinh khơng chỉ nhằm mục đích nhận định thực trạng học tập để
điều chỉnh hoạt động học của học trò mà còn đồng thời tạo điều kiện nhận định
thực trạng dạy để điều chỉnh hoạt động dạy của thầy. Việc học sinh tham gia đánh
giá lẫn nhau sẽ có tác dụng tích cực để học sinh tự học và điều chỉnh bản thân.
Tóm lại, trong phương pháp dạy học theo mơ hình trường học mới, người
được giáo dục trở thành người tự giáo dục, là nhân vật tự giác, chủ động có ý
thức về sự giáo dục bản thân mình.
2. Cơ sở thực tiễn
Mơ hình trường học mới cấp trung học cơ sở được Bộ Giáo dục và Đào
tạo triển khai thực nghiệm đối với lớp 6 từ năm học 2014  2015 và nhân rộng
cả nước trong năm học 2015 - 2016 với mục tiêu là đổi mới đồng bộ các hoạt

động sư phạm trong nhà trường. Khi áp dụng vào thực tế giảng dạy, nó đã phát
sinh một số vấn đề thực tế sau:
- Vấn đề thứ nhất: Tài liệu giảng dạy thay đổi.
- Vấn đề thứ hai: Cách dạy và cách học thay đổi.
- Vấn đề thứ ba: Môi trường giáo dục thân thiện – học sinh tích cực.
Xác định rõ vai trò quan trọng của việc đổi mới phương pháp dạy học
trong mơ hình trường học mới trước thực tiễn cịn khá nhiều khó khăn như: Sự
bỡ ngỡ trong dạy và học, về cơ sở vật chất phục vụ dạy và học, điều kiện làm
việc của thầy, điều kiện học tập của trò, sự quan tâm của các lực lượng xã hội
đối với học sinh. Trước thực tế đó, là một người trực tiếp tham gia giảng dạy tôi
xin mạnh dạn áp dụng những kinh nghiệm mà bản thân có được qua thực tiễn
dạy học từ trước đến nay vào mơ hình trường học mới với mục đích đem lại hiệu
quả thiết thực giúp nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện của nhà trường.
II. THỰC TRẠNG VẬN DỤNG CÁC PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO
CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP LIÊN MƠN TỐN THEO MƠ HÌNH TRƯỜNG
HỌC MỚI HIỆN NAY.
1. Thực trạng việc lựa chọn phương pháp dạy học theo chủ đề tích hợp liên mơn
tốn trường học mới hiện nay.
Vấn đề đổi mới phương pháp dạy học đã được đặt ra đối với tất cả các cấp
học trong hệ thống giáo dục. Đặc biệt, khi chúng ta tiến hành đổi mới chương
trình và sách giáo khoa thì vấn đề đổi mới phương pháp dạy học đã trở thành
một yêu cầu cấp thiết. Tuy nhiên đổi mới phương pháp dạy học theo mơ hình
4/30


Một số phương pháp đặc trưng dạy học tích hợp liên mơn tốn theo mơ hình trường học mới

trường học mới đang thử nghiệm chưa được thực hiện một cách đồng bộ ở các
trường học, cấp học, các vùng miền trong cả nước.
Việc sử dụng phối hợp các phương pháp, các kỹ thuật dạy học để phát huy

tính tích cực, sáng tạo của học sinh còn hạn chế. Việc gắn nội dung dạy học với
các tình huống thực tiễn cũng như để giải quyết các chủ đề phức hợp của thực
tiễn chưa được chú trọng.
Kiểu dạy học phổ biến trong nhiều mơn học nói chung và mơn tốn hiện
nay vẫn là giáo viên truyền thụ những nội dung được trình bày trong SGK, học
sinh nghe và ghi nhớ một cách thụ động.
Sự thay đổi đột ngột về cách học, cách dạy và cấu trúc Sách hướng dẫn
học đã làm cho tâm lý của học sinh, phụ huynh và chính cả những người đang
trực tiếp giảng dạy khơng kịp thích ứng.
Với những tiết dạy thơng thường hiện nay, giáo viên có thể đã định hướng
và chọn lựa một số phương pháp cho tiết học. Nếu có thay đổi ngay trong lúc
giảng bài thì sự thay đổi là khơng lớn. Nhưng với tiết dạy theo mơ hình trường học
mới giáo viên sẽ gặp khó khăn và hồn tồn bỡ ngỡ cho việc lựa chọn phương pháp
dạy học như thế nào để phù hợp trong một tiết dạy với cùng một lúc ở nhiều nhóm
học khác nhau và tiến độ học tập khác nhau. Phấn trắng bảng đen khơng cịn là điều
bắt buộc, thay vào đó chỉ cần một tờ giấy nháp, một chiếc bảng con cũng có thể
truyền đạt kiến thức mong muốn; thay vì nói một lần cho cả lớp nghe thì phải nói
nhiều lần cho nhiều nhóm khác nhau. Một lớp học mà tất cả các học sinh im lặng
chăm chú nghe giảng bài đã biến mất, thay vào đó là một lớp học náo nhiệt những
tranh luận, những “cãi vã nảy lửa” về bài học, những tiếng cười, những câu nói đùa
giỡn khen chê đầy tính thơ ngây, những nét mặt rạng ngời kèm tràn pháo tay và cả
những câu hát bất chợt khi một vấn đề bài học được giải quyết…
2. Những thuận lợi và khó khăn:
2.1. Thuận lợi:
Được rất nhiều sự quan tâm hỗ trợ của Phòng Giáo dục và Đào tạo, của
chính quyền địa phương và đặc biệt là sự quan tâm, giúp đỡ của nhà trường ln
tạo mọi điều kiện để giúp chúng tơi hồn thành tốt công tác dạy và học đúng
theo tinh thần của trường học mới.
- Cơ sở vật chất trường lớp tương đối khang trang. Lớp học có đầy đủ hệ
thống bóng đèn điện, máy quạt, cửa sổ, cửa chính cung cấp đủ ánh sáng cho các

em học tập. Môi trường học tập sạch sẽ, thân thiện.
- Đội ngũ giáo viên nhiệt tình, hết lịng vì học sinh thân u.
- Đa số học sinh chăm ngoan, có ý thức học tập tốt.

5/30


Một số phương pháp đặc trưng dạy học tích hợp liên mơn tốn theo mơ hình trường học mới

- Tài liệu học tập được thiết kế theo kiểu “3 trong 1”, nhìn vào tài liệu rất
thuận tiện cho cả giáo viên và học sinh trong quá trình dạy và học. Mặc khác tài
liệu học tập cung cấp về được in màu và tranh ảnh rất đẹp nên gây hứng thú học
tập của học sinh.
- Thời gian dạy không nhất thiết phải đúng như qui định mà giáo viên có
thể linh động tùy theo tình hình lớp và bài học.
- Trong sách hướng dẫn cụ thể dễ hiểu. Ở nhà bố mẹ có thể nhìn sách và
hướng dẫn cho các em được.
- Đa số phụ huynh nhiệt tình rất quan tâm đến việc học tập của con em
mình, mua sắm đầy đủ đồ dùng học tập cho học sinh. Thường xuyên phối kết
hợp với giáo viên trong công tác giảng dạy cũng như trang trí lớp.
- Học sinh được giáo viên quan tâm giúp đỡ cụ thể sâu sát.
2.2. Khó khăn:
- Đây là mơ hình trường học kiểu mới cho nên giáo viên vừa trải nghiệm,
vừa rút kinh nghiệm chắc chắn không tránh khỏi bỡ ngỡ, lúng túng với phương
pháp giảng dạy mới.
- Tuy không soạn bài nhưng giáo viên mất rất nhiều thời gian vào việc chuẩn
bị đồ dùng học tập như: phiếu bài tập (cá nhân, nhóm, phiếu thống nhất), … Và góc
học tập mơn tốn, vật lý chưa thật sự phong phú, chưa thu hút được học sinh.
- Do đặc thù dạy theo mơ hình trường học mới là “dạy theo nhóm”, khi phân
chia nhóm giáo viên phải chia đều các đối tượng học sinh chậm tiếp thu chậm

nhớ vào đều các nhóm. Vì thế trong một tiết dạy giáo viên phải đi lại thường xuyên
và giảng giải nhiều cho từng cá nhân học sinh nên rất vất vả trong cả tiết dạy.
- Trong lớp học có nhiều học sinh chưa chăm, khơng có ý thức tự học, phụ
huynh không quan tâm, các em không ôn bài ở nhà nên đến lớp làm bài chậm,
khơng hồn thành được các bài tập như sách yêu cầu.
- Đối với học sinh được phân cơng làm nhóm trưởng nhiều em năng lực
cịn hạn chế nên nhiều lúc khơng biết bạn mình làm như vậy đúng hay sai dẫn
đến đánh giá còn sai lệch.
- Trong hoạt động luyện tập, đa số các bài tập được sách chỉ định hoạt
động cá nhân. Chính vì vậy mà nhiều em chậm hiểu sẽ phải đưa thẻ “cứu trợ”.
Giáo viên phải đi đến từng nhóm để giảng giải cho từng em rất tốn thời gian và
phải nói rất nhiều lần rất vất vả.
- Vì khả năng đánh giá đúng/sai của một số em chưa tốt, có nhiều bài toán
theo suy nghĩ của các em là đúng nên các em không cần đưa thẻ cứu trợ dẫn đến
giáo viên không kịp thời trợ giúp nên ảnh hưởng đến việc nắm kiến thức ở một
số em.
6/30


Một số phương pháp đặc trưng dạy học tích hợp liên mơn tốn theo mơ hình trường học mới

III. MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP
LIÊN MƠN TỐN THEO MƠ HÌNH TRƯỜNG HỌC MỚI
1. Kết hợp quy trình dạy học 5 bước với 10 bước học tập của học sinh
1.1. Quy trình dạy học 5 bước
Trong một tiết dạy học Toán hay vật lý hiện nay, ta thường thiết kế quá trình dạy
học theo phương pháp dạy học tích cực và thường sử dụng hai kiểu cấu trúc
chính là: Nghe giảng lí thuyết -> Theo dõi bài tập mẫu -> Luyện tập hoặc
Theo dõi bài tập mẫu -> Rút ra lí thuyết -> Luyện tập.
Tuy nhiên, nếu giáo viên sử dụng khơng hợp lí sẽ dẫn đến lối dạy học mang tính

áp đặt, bình qn, đồng loạt.
Trong mơ hình trường học mới, tài liệu hướng dẫn học mơn Tốn và vật lý
6 được thiết kế theo hướng tích cực hóa hoạt động học tập của học sinh, khuyến
khích sử dụng kiểu dạy học thơng qua các hoạt động trải nghiệm, khám phá,
phát hiện của học sinh và thiết kế theo quy trình dạy học 5 bước.
Quy trình dạy học 5 bước

Các hoạt động trong sách

Bước 1: Gợi động cơ, tạo hứng thú
Bước 2: Trải nghiệm
Bước 3: Phân tích, khám phá, rút ra bài học
Bước 4: Thực hành
Bước 5: Vận dụng

1.1.1. Bước 1: Khởi động, tạo hứng thú cho học sinh
Tạo cho học sinh một động cơ, một ham muốn tìm ra con đường đi tới
đích, tìm cách chiếm lĩnh kiến thức mới. Từ đó khêu gợi trí tị mị khoa học, sự
hứng thú khám phá cái mới. Đây chính là một biện pháp quan trọng để phát huy
tính tự giác, chủ động trong học tập của học sinh.
Kết quả cần đạt được trong bước 1:
- Kích thích sự tị mị, khơi dậy hứng thú của học sinh về chủ đề sẽ học;
Học sinh cảm thấy vấn đề nêu lên rất gần gũi với mình.
- Khơng khí lớp học vui, tị mị, chờ đợi, thích thú.
Cách làm: Đặt câu hỏi; Đố vui; Kể chuyện; Đặt một tình huống; Tổ chức
trị chơi… Có thể thực hiện với tồn lớp, nhóm nhỏ, hoặc cá nhân từng học sinh.
Trong một bài học Tốn hay vật lý 6 theo mơ hình trường học mới, bước 1
này chính là hoạt động
. Ở đây ta hiểu “Khởi động” có 2
mục đích cần đạt khi tổ chức tiết học:

+ Tạo ra các hoạt động vui chơi, giải trí với mục đích vận động thân thể
để học sinh có một tâm lý thoải mái trước khi bước vào một bài học.
+ Tạo ra một tình huống có vấn đề về kiến thức chưa được học, địi hỏi
người học phải tìm cách giải quyết nó, muốn làm điều đó phải tìm một cơng
cụ mới.
7/30


Một số phương pháp đặc trưng dạy học tích hợp liên mơn tốn theo mơ hình trường học mới

1.1.2. Bước 2: Trải nghiệm
Để nhận thức được về một đối tượng, một sự việc hay một vấn đề nào đó,
người học phải dựa trên vốn kiến thức, vốn kinh nghiệm đã có từ trước. Nếu học
sinh khơng có vốn kiến thức cần thiết, hoặc khơng có những trải nghiệm nhất
định thì khơng thể hình thành được kiến thức mới. Hơn nữa, trong dạy học mơn tốn,
kiến thức hình thành trước thường là cơ sở để hình thành, phát triển những kiến thức
tiếp theo. Do đó, trong dạy học, người giáo viên cần phải tìm hiểu vốn kinh nghiệm
và những hiểu biết sẵn có của học sinh trước khi học một kiến thức mới và tổ chức
cho học sinh trải nghiệm. Sự định hướng và tổ chức các hoạt động của giáo viên
là quan trọng, nhưng vốn kiến thức của học sinh, những trải nghiệm của học
sinh vẫn là yếu tố quyết định trong việc hình thành kiến thức mới.
Kết quả cần đạt trong bước 2:
- Huy động vốn hiểu biết, kinh nghiệm có sẵn của học sinh để chuẩn bị học bài mới.
- Học sinh trải qua tình huống có vấn đề, trong đó chứa đựng những nội dung
kiến thức, những thao tác, kĩ năng để làm nảy sinh kiến thức mới.
Cách làm: Tổ chức các hình thức trải nghiệm gần gũi với học sinh. Nếu
là tình huống diễn tả bằng lời văn, thì câu văn phải đơn giản, gần gũi với học
sinh. Có thể thực hiện với tồn lớp, nhóm nhỏ, hoặc cá nhân từng học sinh.
Trong một bài học Tốn 6 theo mơ hình trường học mới, bước 2 này chính
là phần chuyển tiếp giữa hoạt động

và

và cả

trong suốt hoạt động
. Ở đây ta hiểu “trải nghiệm” là thông qua
những tình huống phát sinh thực tiễn dẫn đến những nhu cầu mới, kiến thức
mới.
1.1.3. Bước 3: Phân tích, khám phá – Rút ra bài học
Là quá trình xem xét, nhìn nhận, tìm hiểu đối tượng, sự việc, phát hiện
đặc điểm, ý nghĩa của chúng, trên cơ sở đó tìm tòi, khám phá ý tưởng mới. Đúc
kết rút thành bài học, khái niệm, quy tắc lí thuyết hay thực hành mới.
Kết quả cần đạt được ở bước 3:
- Rút ra được kiến thức, khái niệm hay quy tắc lí thuyết, thực hành mới.
- Nếu là một dạng tốn mới thì học sinh phải nhận biết được dấu hiệu, đặc
điểm và nêu được các bước giải dạng toán này.
Cách làm: - Dùng các câu hỏi gợi mở, câu hỏi phân tích, đánh giá để
giúp học sinh thực hiện tiến trình phân tích và rút ra bài học.
- Có thể sử dụng các hình thức thảo luận cặp đơi, thảo luận theo nhóm,
hoặc các hình thức sáng tạo khác nhằm kích thích trí tị mị, sự ham thích tìm tịi,
khám phá phát hiện của học sinh...
Trong một bài học Toán hay vật lý 6 theo mơ hình trường học mới, bước 3
này chính là hoạt động
. Ở bước này giáo viên cố
gắng nêu ra các câu hỏi từ bước 2 để học sinh có nhu cầu về tìm hiểu kiến thức
mới và tìm hiểu nó.
8/30

Một số phương pháp đặc trưng dạy học tích hợp liên mơn tốn theo mơ hình trường học mới

Đặc trưng để nhận biết ở bước 3 này chính là hoạt động “đọc kĩ nội dung
sau” và các bài tập ngay sau đó.
1.1.4. Bước 4: Thực hành
Ở bước này yêu cầu học sinh phải vận dụng những kiến thức vừa tiếp thu
được để giải quyết những nhiệm vụ cụ thể, qua đó giáo viên xem học sinh đã
nắm được kiến thức hay chưa và nắm được ở mức độ nào. Đây là những hoạt
động như trình bày, luyện tập, bài thực hành,… giúp cho các em thực hiện tất cả
những hiểu biết ở trên lớp và biến những kiến thức thành kĩ năng.
Kết quả cần đạt được ở bước 4:
- HS nhớ dạng cơ bản một cách vững chắc; làm được các bài tập áp dụng
dạng cơ bản theo đúng quy trình.
- HS biết chú ý tránh những sai lầm điển hình thường mắc trong q trình
giải bài tốn dạng cơ bản.
Cách làm:
- Thông qua việc giải những bài tập rất cơ bản để học sinh rèn luyện việc
nhận dạng, áp dụng các bước giải và công thức cơ bản. Giáo viên quan sát giúp học
sinh nhận ra khó khăn của mình, nhấn mạnh lại quy tắc, thao tác, cách thực hiện.
- Tiếp tục ra các bài tập với mức độ khó dần lên phù hợp với khả năng của
học sinh. Giáo viên tiếp tục giúp các em giải quyết khó khăn bằng cách liên hệ
lại với các quy tắc, công thức, cách làm, thao tác cơ bản đã rút ra ở trên.
Trong một bài học Toán hay vật lý 6 theo mơ hình trường học mới, bước
này là hoạt động
. Ở bước này giáo viên yêu cầu học
sinh hoạt động cá nhân rồi đến hoạt động nhóm để các em học tập lẫn nhau, tự
sửa lỗi cho nhau, giúp cho quá trình học tập hiệu quả hơn.
1.1.5. Bước 5: Vận dung
Vận dụng điều đã học để giải quyết các tình huống trong thực hành, giải
thích các hiện tượng trong cuộc sống hoặc thay đổi cách làm cũ.

Kết quả cần đạt được ở bước 5:
- Học sinh củng cố, nắm vững các nội dung kiến thức trong bài đã học.
- Học sinh biết vận dụng kiến thức đã học trong hoàn cảnh mới, đặc biệt
trong những tình huống gắn với thực tế đời sống hàng ngày.
- Cảm thấy tự tin khi lĩnh hội và vận dụng kiến thức mới .
Cách làm:
- Học sinh thực hành, vận dụng từng phần, từng đơn vị kiến thức cơ bản
của nội dung bài đã học.
- Giáo viên giúp học sinh thấy được ý nghĩa thực tế của các tri thức tốn
học, từ đó khắc sâu kiến thức đã học.
- Khuyến khích học sinh diễn đạt theo ngơn ngữ, cách hiểu của chính các
em, tập phát biểu, tập diễn đạt bước đầu có lí lẽ, có lập luận.

9/30


Một số phương pháp đặc trưng dạy học tích hợp liên mơn tốn theo mơ hình trường học mới

Bước này là hoạt động

và

.
Ở bước này giáo viên yêu cầu học sinh hoạt động với sự trợ giúp của cộng
đồng, bạn bè, các nguồn học liệu mà các em có thể tìm được như sách báo, internet.
Kết quả của bước này sẽ được các em chia sẻ với nhau và báo cáo với
thầy cơ của mình.
Chú ý: Tuy khơng u cầu các em phải hoàn thành hết tất cả các hoạt
động này, nhưng giáo viên nên khuyến khích và động viên các em để nhằm mục
đích rèn luyện và hình thành dần kĩ năng sống.

2. Phương pháp dạy học theo nhóm
2.1. Các cách chia nhóm
Trong thực tế thì có nhiều kiểu nhóm khác, tơi nêu ra 11 kiểu điển hình,
cách chia và các hình thức chia các nhóm này. Cách chia như sau:

2.1.1. Nhóm đếm số: Muốn chia lớp thành n nhóm thì chia tổng số học
sinh của lớp cho n để xác định số học sinh trong một nhóm.
Ví dụ: Lớp có 30 học sinh, muốn chia thành 5 nhóm thì yêu cầu học sinh
đếm 1,2,3,4;5;6. Yêu cầu những học sinh có số đếm là 1 thì về nhóm 1, những
học sinh có số 2 về nhóm 2 …
Ưu điểm:Tốn ít thời gian, tạo cho học sinh có khơng khí học tập thoải
mái, phong cách nhanh nhẹn, áp dụng được cho tất cả các mơn học.
2.1.2. Nhóm biểu tượng: Biểu tượng có thể là: (con vật, cây cối, hình ảnh,
các bơng hoa … ) Muốn chia lớp thành n nhóm thì bạn phải chuẩn bị n biểu tượng .
Ví dụ: Lớp có 30 học sinh, muốn chia thành 5 nhóm theo biểu tượng là
con vật, bạn phải chuẩn bị các con vật như: Chào mào, Vành khuyên, Thỏ ngọc,
Sơn ca, Hồng yến, Sóc nâu …chẳng hạn. Mỗi con vật phải có 5 biểu tượng.
Cho học sinh chọn các biểu tượng đó, rồi chia nhóm theo biểu tượng từng con
vật hoặc nhóm có đủ 6 con vật.
Ưu điểm: Tốn ít thời gian, tạo cho học sinh có khơng khí học tập thoải
mái, lớp học sinh động, tạo cơ hội thể hiện sở thích của các em. Lớp học sơi nổi
hứng thú cho tất cả học sinh.
10/30


Một số phương pháp đặc trưng dạy học tích hợp liên mơn tốn theo mơ hình trường học mới

Nhược điểm: GV phải chuẩn bị nhiều, gây tốn kém.
2.1.3. Nhóm mã màu: Hình thức chia như nhóm biểu tượng.
2.1.4. Nhóm cặp đơi: Xếp 2 học sinh vào một cặp .

2.1.5. Nhóm sở thích: Những học sinh có cùng sở thích ngồi cùng một
nhóm. “Những người cùng sở thích thì sự thống nhất sẽ cao hơn.”
2.1.6. Nhóm tương trợ: Xếp những học sinh có trình độ và năng lực khác
nhau (khá giỏi và trung bình- yếu) vào một nhóm, để học sinh khá giỏi có thể hỗ
trợ cho học sinh yếu.
2.1.7. Nhóm theo ghép hình: Cắt hình ra thành nhiều mảnh, cho học sinh
nhận mỗi em mỗi mảnh sau đó ghép lại thành hình lúc đầu. Cách này ít khi sử
dụng vì tốn nhiều thời gian cho một tiết học, chỉ thích hợp với các hoạt động
ngoại khoá hay dạy học theo dự án.
2.1.8. Nhóm theo trình độ: Những học sinh cùng năng lực và trình độ sẽ
ngồi một nhóm.
Ưu điểm: Giáo viên có thời gian giúp đỡ, hỗ trợ những nhóm có trình độ
yếu và phát huy tính tự lập cho nhóm khá giỏi.
2.1.9. Nhóm cùng tháng sinh: Nhóm này cũng ít khi sử dụng vì trong lớp
đơi khi cùng tháng nhiều hơn khác tháng, gây mất cân bằng. Chỉ thích hợp khi
mình có tổ chức Vui chơi…
2.1.10. Cách chia nhóm ngẫu nhiên từ một hoạt động cụ thể:
Trong quá trình dạy học, nếu tiết học nào đó mà học sinh nhàm chán, chúng
ta muốn tổ chức cho học sinh một trị chơi “phá băng” từ trị chơi đó ta cũng có
thể chia thành nhóm học tập mới.
Cách làm: Người quản trị hơ “đồn kết –đồn kết”. Cả lớp đáp “kết mấy – kết
mấy” rồi đưa ra một con số (thường là số thành viên trong một nhóm) rồi kết
thành vịng trịn, từ đó ta chia nhóm tiếp.
2.2. Vai trị các thành viên trong nhóm
Nhóm trưởng: Nhiệm vụ tổ chức, điều hành nhóm làm việc đồng thời cùng
các thành viên trong nhóm trao đổi, đóng góp ý kiến về nhiệm vụ được giao.
Thư kí: Nhiệm vụ ghi chép, tổng hợp ý kiến.
Các thành viên: Trao đổi, đóng góp ý kiến về nhiệm vụ được giao.
Ngun tắc nhóm: Tơn trọng sự tổ chức của nhóm trưởng, ghi chép trung
thực ý kiến chung, báo cáo đầy đủ toàn bộ nội dung đã ghi chép, người nói phải

có người nghe, tơn trọng ý kiến cá nhân, thiểu số phải tuân thủ theo đa số.
Nguyên tắc làm việc nhóm: Cá nhân -> Cặp đơi -> Nhóm -> Kiểm tra chéo.
Lưu ý: Nhóm trưởng và các thành viên trong nhóm cần thay đổi tạo nên
sự tự tin trong khi làm việc nhóm.
3. Phương pháp tổ chức các hoạt động trị chơi
Để các trị chơi góp phần mang lại hiệu quả cao trong giờ học, khi tổ chức
và thiết kế trò chơi phải đảm bảo những nguyên tắc sau :
3.1. Thiết kế trò chơi học tập trong mơn Tốn:
11/30


Một số phương pháp đặc trưng dạy học tích hợp liên mơn tốn theo mơ hình trường học mới

Tổ chức trị chơi học tập để dạy mơn Tốn nói chung và mơn Tốn lớp 6
nói riêng, chúng ta phải dựa vào nội dung bài học, điều kiện thời gian trong mỗi
tiết học cụ thể đưa các trò chơi cho phù hợp. Song muốn tổ chức được trị chơi
trong dạy tốn có hiệu quả cao thì địi hỏi mỗi giáo viên phải có kế hoạch chuẩn
bị chu đáo, tỉ mỉ, cặn kẽ và đảm bảo các yêu cầu sau :
+ Trò chơi mang ý nghĩa giáo dục
+ Trò chơi phải nhằm mục đích củng cố, khắc sâu nội dung bài học
+ Trò chơi phải phù hợp với tâm lý học sinh lớp 6, phù hợp với khả năng
người hướng dẫn và cơ sở vật chất của lớp học.
+ Hình thức tổ chức trò chơi phải đa dạng, phong phú.
+ Trò chơi phải được chuẩn bị chu đáo
+ Trò chơi phải gây được hứng thú đối với học sinh
3.2. Cấu trúc của Trị chơi học tập:
+ Tên trị chơi
+ Mục đích: Xác định rõ mục đích của trị chơi nhằm ơn luyện, củng cố
kiến thức, kỹ năng nào.
+ Đồ dùng, đồ chơi: Mô tả đồ dùng, đồ chơi được sử dụng trong Trò chơi

học tập.
+ Luật chơi: Chỉ rõ quy tắc của hành động chơi quy định đối với người
chơi, quy định thắng thua của trò chơi.
+ Số người tham gia chơi: Cần chỉ rõ số người tham gia trò chơi
+ Nêu cách chơi.
3.3. Cách tổ chức trò chơi
Thời gian tiến hành: thường từ 5 - 7 phút
- Đầu tiên là giới thiệu trò chơi :
+ Nêu tên trò chơi.
+ Hướng dẫn cách chơi bằng cách vừa mô tả vừa thực hành, nêu rõ quy
định chơi.
- Chơi thử và qua đó nhấn mạnh luật chơi
- Chơi thật
- Nhận xét kết quả chơi, thái độ của người tham dự, giáo viên có thể nêu
thêm những tri thức được học tập qua trò chơi, những sai lầm cần tránh.
- Thưởng - phạt: Phân minh, đúng luật chơi, sao cho người chơi chấp
nhận thoải mái và tự giác làm trị chơi thêm hấp dẫn, kích thích học tập của học
sinh. Phạt những học sinh phạm luật chơi bằng những hình thức đơn giản, vui
(như chào các bạn thắng cuộc, hát một bài, nhảy lò cò...)
3.4. Một vài trị chơi điển hình
Trị chơi: Hái hoa dân chủ
(Áp dụng trong những tiết luyện ơn tập)
- Mục đích : Rèn các kỹ năng tính tốn, ơn tập kiến thức, kỹ năng giải toán.
12/30


Một số phương pháp đặc trưng dạy học tích hợp liên mơn tốn theo mơ hình trường học mới

- Chuẩn bị : + Một cây cảnh, trên có đính các bơng hoa bằng giấy màu
trong có các đề tốn.

+ Phần thưởng
+ Đồng hồ
- Cách chơi: + Cho các em chơi trong lớp. Lần lượt từng em lên hái hoa.
Em nào hái được hoa thì đọc to yêu cầu cho cả lớp cùng nghe. Sau đó suy nghĩ
trong vịng 30 giây rồi trình bày câu trả lời trước lớp. Em nào trả lời đúng thì
được khen và được một phần thưởng.
+ Tổng kết chung khen những em chơi tốt .
Trò chơi : Rồng cuốn lên mây
- Mục đích: Kiểm tra kỹ năng tính nhẩm của học sinh.
- Chuẩn bị: Một tờ giấy viết sẵn các bài toán đã học.
- Cách chơi : Một em được chỉ định làm đầu rồng lên bảng.
+ Em cất tiếng hát :
"Rồng cuốn lên mây,Rồng cuốn lên mây
Ai mà tính giỏi về đây với mình"
+ Sau đó em hỏi : "Người tính giỏi có nhà hay không ?"
- Một em học sinh bất kỳ trả lời :
"Có tơi ! Có tơi !"
- Em làm đầu rồng ra phép tính đó, ví dụ : "- 2 + 3 - 5 bằng bao nhiêu ?"
- Em tính giỏi trả lời (nếu trả lời đúng thì được đi tiếp theo em đầu rồng).
Cứ như thế em làm đầu rồng cứ ra câu hỏi và cuốn đàn lên mây.
4. Các phương pháp thường dùng khi dạy học
4.1. Phương pháp trực quan
Phương pháp trực quan trong dạy học Tốn nói chung và dạy học Tốn
mơ hình trường học mới nói riêng là phương pháp đặc biệt quan trọng, phương
pháp này đòi hỏi nhóm trưởng tổ chức hướng dẫn các bạn hoạt động trực tiếp
theo yêu cầu trong mỗi hoạt động, dựa vào đó nắm bắt được kiến thức kĩ năng.
4.2. Phương pháp gợi mở - vấn đáp
Phương pháp gợi mở vấn đáp là phương pháp dạy học không trực tiếp đưa
ra những kiến thức hoàn chỉnh mà sử dụng một hệ thống câu hỏi để hướng dẫn
giúp đỡ học sinh khi các nhóm khơng thể hồn thành được kiến thức cho riêng

mình. Giáo viên giúp học sinh suy nghĩ và lần lượt trả lời từng câu hỏi, từng
bước tiến dần đến kết luận cần thiết, giúp học tìm ra những kiến thức mới.

13/30


Một số phương pháp đặc trưng dạy học tích hợp liên mơn tốn theo mơ hình trường học mới

4.3. Phương pháp giảng giải minh hoạ
Phương pháp giảng giải minh hoạ trong dạy học Tốn là phương pháp
dùng lời nói để giải thích tài liệu Tốn, kết hợp các phương tiện trực quan để hỗ
trợ cho việc giải thích. Tuy nhiên với phương pháp này giáo viên cần điều hành
nhóm trưởng rút ra kiến thức trong nhóm, nói ngắn gọn, rõ ràng, dễ hiểu.
4.4. Phương pháp thực hành luyện tập:
Phương pháp thực hành luyện tập là phương pháp giáo viên tổ chức cho
học sinh luyện tập các kiến thức kĩ năng của học sinh thông qua các hoạt động
thực hành luyện tập. Hoạt động thực hành luyện tập chiếm hơn 50% tổng thời
lượng dạy học ở lớp 6. Vì vậy phương pháp này được sử dụng thường xuyên
trong các tiết dạy như học kiến thức mới, trong các tiết ôn tập, luyện tập.
Nhiệm vụ chủ yếu của dạy học thực hành luyện tập là củng cố kiến thức và kĩ
năng cơ bản của chương trình, rèn luyện các năng lực thực hành, giúp học sinh
nhận ra rằng: học không chỉ để biết mà học cịn để làm, để vận dụng.
Tóm lại: Trong dạy học Tốn liên mơn trong mơ hình trường học mới,
người giáo viên cần biết vận dụng linh hoạt và lựa chọn các phương pháp phù
hợp từng hoạt động bài học phù hợp với từng đối tượng học sinh, để hướng dẫn
học sinh tự tìm tịi chiếm lĩnh kiến thức mới, hướng dẫn học sinh thực hành hình
thành và rèn luyện kĩ năng, hướng dẫn học sinh giải Toán, kết hợp việc vận dụng
phương pháp dạy học hợp tác theo nhóm nhỏ, dạy học dự án, hay trị chơi Toán học
nhằm đáp ứng nhu cầu đổi mới trong dạy học Tốn theo mơ hình trường học mới.
5. Một số kĩ thuật tổ chức hoạt động học và tiến trình các bước lên lớp

5.1. Kĩ thuật tổ chức hoạt động học theo kí hiệu
Sách hướng dẫn học Tốn 6 được thiết kế theo một cấu trúc trình tự, mỗi
hoạt động học đều được kí hiệu cách học:

Trước khi bước vào một tiết học giáo viên yêu cầu nhóm trưởng kiểm tra
các dụng cụ hỗ trợ học tập của các thành viên như giấy nháp, bút, thước kẻ, ...
a. Hoạt động nhóm
: Khi gặp kí hiệu này thì giáo viên u cầu học sinh
thực hiện bài tập theo nhóm theo nguyên tắc: Cá nhân -> Cặp đơi -> Nhóm
chung. Tuy nhiên, không phải lúc nào cũng theo nguyên tắc trên mà tùy bài tập,
thơng thường thì cả nhóm thảo luận và thống nhất chung luôn, bỏ qua làm việc
14/30


Một số phương pháp đặc trưng dạy học tích hợp liên mơn tốn theo mơ hình trường học mới

cá nhân và cặp đơi. Nếu hoạt động có nhiều bài tập thì nhóm trưởng chia cho các
cặp để giải quyết riêng rồi sau đó thống nhất chung.
Yêu cầu trong hoạt động này là:
- Thư ký nhóm phải ghi kết quả thảo luận chung.
- Nhóm trưởng phải đảm bảo các thành viên trong nhóm hiểu nội dung
đang học.
- Nhóm trưởng đưa bảng báo cáo và các nhóm phải cử người kiểm tra chéo
kết qủa của nhau.
b. Hoạt động cặp đôi
: Khi gặp kí hiệu này thì nhóm trưởng chia cặp (2
hoặc 3 bạn) thảo luận.
Yêu cầu của hoạt động này:
- 2 bạn quay mặt lại với nhau cùng giải quyết bài tập (đổi vai cho nhau).
- Từng cặp phải ghi kết quả chung của mình.

- Nhóm trưởng kiểm tra kết quả lần lượt của các cặp.
- Thư ký nhóm ghi thống nhất kết quả chung của từng nội dung hoạt động.
- Nhóm trưởng đưa bảng báo cáo và các nhóm cử người kiểm tra chéo nhau.
c. Hoạt động chung cả lớp
: Thông thường đến hoạt động này giáo viên
nên ngừng lớp học lại, yêu cầu tất cả học sinh chú ý vào nội dung hoạt động.
Cách tổ chức hoạt động:
- Giáo viên hoặc Chủ tịch HĐTQ mời 1 hoặc 2 bạn đọc nội dung hoạt động
(thường đây là phần kiến thức mới cần ghi nhớ), tất cả học sinh phải chú ý vào
nội dung khơng làm việc riêng.
- Giáo viên giải thích thêm hoặc đặt thêm câu hỏi để làm rõ nội dung kiến thức.
- Dành một ít thời gian để từng học sinh đọc lại thật kĩ nội dung.
- Cho các em trong cùng nhóm hoặc khác nhóm kiểm tra chéo nhau phần
kiến thức mới (nên khuyến khích đặt câu hỏi liên quan đến kiến thức mới hoặc
cho ví dụ).
d. Hoạt động cá nhân
: Cá nhân tự làm các bài tập rồi báo cáo kết quả
với thầy/cơ giáo. Sự phân hóa khả năng học sinh thể hiện rõ nhất trong hoạt
động này. Lúc này là lúc mà giáo viên phải chú ý đến hai đối tượng là học sinh
yếu và khá giỏi.
Chú ý:
- Mặc dù là hoạt động cá nhân để làm các bài tập nhưng giáo viên nên yêu
cầu nhóm cùng tham gia vào bài tập và đảm bảo tiến độ chung theo cả nhóm.
Hiểu “nơm na” là gắn tiến độ cá nhân là trách nhiệm chung của nhóm.
- Phải rèn được ý thức “Cá nhân tự giác yêu cầu trợ giúp từ bạn, thầy cơ”.
- Vì thời gian tiết học hạn chế nên giáo viên không thể trợ giúp hết tất cả
học sinh yếu, nên cần áp dụng chia các cặp hỗ trợ học tập để những em học lực
khá giỏi hướng dẫn cho các bạn yếu hơn hoàn thành bài tập.
15/30

Một số phương pháp đặc trưng dạy học tích hợp liên mơn tốn theo mơ hình trường học mới

- Cũng có thể bỏ qua thiết kế bài tập của sách mà chỉ chọn một vài bài đặc
trưng nhất cho những bạn học yếu hồn thành, phần cịn lại về nhà các em hồn
thành tiếp.
- Chuẩn bị các bài tập khó hơn cho các em học sinh khá giỏi (nếu thật sự cần).
e. Hoạt động báo cáo: Có 3 lần báo cáo kết quả trong một bài học như sau:
Sau hoạt động
sẽ có:
Lúc này là lúc giáo viên chốt lại phần lý thuyết là những kiến thức chính
của bài học. Cần rèn cho học sinh cách trả lời và kiểm tra bằng cách bám vào
mục tiêu bài học. Có nghĩa mục tiêu có bao nhiêu ý thì trả lời bấy nhiêu ý. Để
khắc sâu hơn giáo viên có thể chuẩn bị nội dung này trên máy chiếu để chiếu
cho học sinh nắm lại một lần nữa những vấn đề chính. Phần chốt kiến thức này
trong chương trình dạy hiện hành thường để cuối giờ học, đối với chương trình
mới thì chốt kiến thức ngay để các em nắm và áp dụng vào luyện tập.
Sau hoạt động
sẽ có:
Phần báo cáo này là báo cáo kết quả các bài tập mà các em đã làm được.
Sau hoạt động
sẽ có:
Thường phần này là kiểm tra các hoạt động cho về nhà gồm các hoạt động
C, D, E và ghi nhận xét vào vở bài tập các em hoặc phiếu kiểm tra tiến độ học
tập hoặc nhật ký riêng của giáo viên.
Chú ý:
- Trong một tiết dạy giáo viên cố gắng tổ chức đến hoạt động C. Luyện tập,
khơng có nghĩa là phải hết hoạt động C. Thực tế, khi giảng dạy chỉ có thể hoàn thành
một phần của hoạt động C, như vậy các bài tập còn lại phải cho học sinh về nhà hoàn
thành tiếp. Nên giáo viên cần lựa chọn bài tập phù hợp cho học sinh luyện tập tại lớp.

- Giáo viên thường có tâm lý cho bài tập nâng cao trong tiết học, điều này
khơng nên vì đối tượng khá giỏi đã có những giờ học khác để nâng cao, mà chủ
yếu là rèn các em học sinh yếu kém để bắt kịp tiến độ chung cả lớp, vì các bài
toán nâng cao chiếm quá nhiều thời gian của giáo viên khi giảng giải.
5.2. Thiết kế tiến trình các bước lên lớp trong một tiết
Cho tới nay, chưa có một định hướng chung các bước lên lớp như trong
chương trình giáo dục hiện hành, cho nên mỗi GV khi đứng lớp cần thiết kế cho
mình một tiến trình các bước lên lớp phù hợp với học sinh của mình.
Dưới đây là một gợi ý tiến trình các bước lên lớp:

16/30


Một số phương pháp đặc trưng dạy học tích hợp liên mơn tốn theo mơ hình trường học mới

Tiến trình các bước
B1. Giới thiệu thành phần tham dự tiết học (nếu có)
B2. Báo cáo tiến độ học tập
B3. Giới thiệu bài học
B4. Đọc mục tiêu bài học
B5. Hoạt động khởi động
B6. Hoạt động hình thành kiến thức
1a. Hoạt động chung cả lớp
1b. Hoạt động cặp đơi -> 1c. Hoạt động
nhóm -> Các nhóm báo cáo
(Các hoạt động 2a -> 2b -> 2c, ....)
B7. Báo cáo kiến thức đã học được

Người tổ chức hoạt động
Giáo viên bộ môn

HĐTQ. GV nhận xét, đánh giá.
HĐTQ hoặc GV
HĐTQ
HĐTQ
HĐTQ
HĐTQ hoặc GV
HĐTQ. GV kiểm tra song song
và độc lập với các nhóm.
GV. Khuyến khích học sinh
nhận xét bổ sung.
HĐTQ và GV.
HĐTQ và GV.
GV

B8. Luyện tập
B9. Báo cáo kết quả bài tập các nhóm
B10. Kết thúc bài học, nhận xét và dặn dị về nhà.
Chú thích các bước:
B1. Thơng thường khi thầy/cơ vào lớp thì học sinh sẽ phải đứng dậy ngay ngắn
để chào, chỉ là phần chào hỏi đầu giờ trong một tiết học.
Nếu trong tiết học đó, có giáo viên khác dự giờ thăm lớp, dự giờ thanh tra
hoặc có mời phụ huynh dự giờ thì giáo viên trực tiếp giảng dạy giới thiệu trước
lớp. Phần này khơng nên để học sinh giới thiệu, vì chỉ có giáo viên trực tiếp
đứng lớp mới có quyền đồng ý ai tham dự vào trong tiết dạy của mình.
Sau khi giáo viên giới thiệu xong, thì mời HĐTQ giới thiệu chung tổ chức
lớp học cho đại biểu biết, nếu khơng có ai dự giờ thì bỏ qua.
B2. Chủ tịch HĐTQ hoặc Phó chủ tịch báo cáo tiến độ học tập chung cả lớp với
giáo viên, bao gồm cả phần bài tập về nhà. Nếu tiến độ đảm bảo để có thể cả lớp
cùng học bài mới thì giáo viên giao nhiệm vụ học tập là bài mới. Trường hợp có
nhóm chưa kịp thì giáo viên phải giao nhiệm vụ học tập theo nhóm. Nên cố gắng

xử lý để hạn chế xảy ra tình trạng lệch tiến độ, bằng cách tận dụng các tiết học phụ
kém và kết hợp với cha mẹ học sinh để giúp các em chưa hồn thành tiến độ.
B3. Thơng thường giáo viên là người dẫn dắt và giới thiệu bài học, nhưng với
mơ hình trường học mới nên rèn cho học sinh kỹ năng này.
B4. Chủ tịch HĐTQ mời 1 hoặc 2 bạn đọc mục tiêu cho cả lớp nghe hoặc yêu
cầu các bạn đọc thầm trong 1 hoặc 2 phút.
B5. HĐTQ tổ chức các hoạt động khởi động có sự trợ giúp của giáo viên. Giáo
viên chú ý tình huống có vấn đề trong hoạt động này để chuyển giao nhiệm vụ
học tập bước sau. Đôi khi khởi động chỉ đơn giản là hát một bài tập thể, chơi
một trò chơi vận động nào đó khơng liên quan đến bài học.
B6. Các hoạt động học tập ở bước này rất quan trọng, GV và HĐTQ cùng tiến
hành tổ chức hoạt động này, thông thường từ tình huống có vấn đề ở bước trên
17/30


Một số phương pháp đặc trưng dạy học tích hợp liên mơn tốn theo mơ hình trường học mới

giáo viên dẫn đắt vào nội dung hình thành kiến thức và chuyển giao nhiệm vụ
cho lớp. Tiến trình thực hiện ở hoạt động này như sau:
Tiến trình hoạt động B6
Phần kiến thức
- HĐTQ yêu cầu các bạn đọc hoạt động “Đọc kĩ nội dung sau” Phần 1a
- Giáo viên giải thích, cho ví dụ, đặt thêm câu hỏi khắc sâu
kiến thức nếu cần.
- GV chuyển giao nhiệm vụ cho các nhóm
- Các nhóm tổ chức nghiên cứu lại một lần nữa phần kiến thức
mới, các thành viên trong nhóm kiểm tra chéo nhau.
- Nhóm trưởng giao nhiệm vụ học tập tiếp theo cho các cặp.
Phần 1b
- Nhóm trưởng thống nhất kết quả trong nhóm, rồi giao tiếp Phần 1c, 1d, ...

nhiệm vụ tiếp theo (nếu còn).
(Từ 1a, 1b, 1c, ... nếu học sinh có vướng mắc cần trợ giúp thì
đưa bảng trợ giúp, GV hỗ trợ hoặc cử học sinh khác hỗ trợ.)
- Nếu hết hoạt động thì nhóm trưởng đưa bảng báo cáo, GV
hoặc học sinh khác đến kiểm tra, nhận xét với nhóm trưởng và
giao nhiệm vụ học tập tiếp theo.
Lặp lại như trên các phần 2a, 2b, 3a, 3b, ... cho đến hết các
hoạt động B. Hình thành kiến thức.
Chú ý B6:
- Sau mỗi phần hoạt động nhỏ 1; 2; 3; ... các nhóm cần báo cáo kết quả và
cho tiến hành kiểm tra chéo.
- Giáo viên kiểm tra song song và độc lập với học sinh, chủ yếu là theo dõi
các em kiểm tra nhận xét rồi giáo viên bổ sung thêm. Tránh việc gì giáo viên
cũng làm thì khơng thể rèn được kỹ năng cho các em.
- Cố gắng để các nhóm hồn thành cùng thời điểm để tiến hành hoạt động
chung cả lớp (1a, 2a, 3a, ...) thì tiết dạy đỡ vất vả hơn.
B7. Bước này GV yêu cầu học sinh tóm tắt các kiến thức mới vừa được học. Chú ý
thêm các nội dung nếu cần và chuyển giao nhiệm vụ C.Luyện tập cho cả lớp.
B8. Trong bước này học sinh sẽ hoàn thành bài tập theo cá nhân, lúc này GV cần
đến từng nhóm kiểm tra trợ giúp cho học sinh.
B10. Khi tiết học gần hết giờ (còn khoảng 2 – 3 phút), Giáo viên nên ngừng lớp
học để các nhóm báo cáo tình hình chung của nhóm.
B10. GV nhận xét thái độ học tập các nhóm, yêu cầu nhóm/học sinh ghi vào
bảng tiến độ học tập và giao nhiệm vụ về nhà.
5.3. Kết hợp kiểm tra của thầy và của trò trong giờ học
Hầu hết giáo viên mới giảng dạy mơ hình này lo lắng đến kết quả học tập
của học sinh, nên thường can thiệp rất nhiều vào quá trình tự học và “nói rất
nhiều” trong giờ học.
Tinh thần là “đi lại nhiều hơn, quan sát nhiều hơn, lắng nghe nhiều hơn,
trợ giúp khi cần và nói ít thơi”.

18/30


Một số phương pháp đặc trưng dạy học tích hợp liên mơn tốn theo mơ hình trường học mới

Khi kiểm tra kết quả hoạt động học của học sinh, cần:
- GV kiểm tra, đánh giá kết quả độc lập với học sinh và cùng tiến hành song
song. Có nghĩa, việc kiểm tra chéo của học sinh chỉ nhằm mục đích rèn các kĩ năng
cho các em như trình bày, giao tiếp, nhận xét, đánh giá, .... Còn giáo viên kiểm tra
là để theo dõi và đánh giá kết quả, thái độ học tập từ đó điều chỉnh việc dạy và học.
- Rèn luyện kĩ năng kiểm tra, khuyến khích đặt thêm câu hỏi hoặc ví dụ.
- Rèn kĩ năng nhận xét, đánh giá, chuyển giao nhiệm vụ của học sinh đến
kiểm tra và kĩ năng trình bày của học sinh được kiểm tra.
Cách làm đơn giản là GV hãy đứng bên cạnh các em, nghe các em đặt câu
hỏi và câu trả lời, theo dõi kết quả hoạt động, can thiệp khi cần thiết, không nên
làm trước việc của các em. Nếu cảm thấy mọi việc tạm ổn thì nên đến nhóm
khác, khơng nên đứng chờ tại một nhóm.
5.4. Điều chỉnh thiết kế bài học cho phù hợp với học sinh
Sách Hướng dẫn học là tài liệu “3 trong 1”, là sách có tính định hướng
duy nhất (cho tới nay) để học sinh căn cứ theo đó mà tự học. Nhưng trong một
tiết học, khơng phải lúc nào cũng có thể bám theo sách, đôi lúc tùy đối tượng
học sinh giáo viên có thể thiết kế lại bài học cho phù hợp, nhưng vẫn phải yêu
cầu học sinh hoàn thành các bài tập trong sách Hướng dẫn học.
5.5. Kĩ thuật sử dụng bảng và chốt kiến thức
Theo tinh thần chỉ đạo của công văn “số 6359/BGDĐT-GDTrH v/v đánh
giá kết quả bước đầu triển khai mơ hình trường học mới cấp THCS và lưu ý
trong quá trình triển khai tiếp theo” ngày 04 tháng 12 năm 2015:

Như vậy, không nên chép lại tồn bộ nội dung những gì có trong sách,
cũng khơng nên trình bày bảng theo kiểu viết lại:

Chương …: ……
Tiết ….: Bài …: …..
A.Hoạt động khởi động
B. Hoạt động hình thành kiến thức
1. Ví dụ
2. Tính chất/định nghĩa
(trích ngun văn trong sách)

Làm như trên là thừa thao tác. Mà tốt nhất tìm cách nào viết những vấn đề
chính mà học sinh cần đạt được trong bài học đó.
5.6. Giảm bớt giải thích rườm rà
Khi giảng dạy thực tế sẽ gặp những tình huống phải giải thích rõ ràng để
làm sáng tỏ kiến thức, cũng như logic toán học. Xong đối tượng học sinh trung
19/30


Một số phương pháp đặc trưng dạy học tích hợp liên mơn tốn theo mơ hình trường học mới

bình yếu thì việc giải thích này sẽ làm cho các em rối thêm, tốt nhất nếu có cách
giải thích nào đơn giản nhất mà vẫn đảm bảo mục tiêu, trọng tâm thì ta làm.
5.7. Chú thích trực tiếp trong sách, xem như một giáo án lên lớp
Theo thói quen thơng thường, khi lên lớp giáo viên không cầm sách,
không xem lại giáo án. Có nghĩa phải nhớ giáo án, phải nhớ nội dung trong sách,
phải nhớ ý tưởng bài dạy. Xong bộ nhớ con người có giới hạn đơi lúc ta sẽ qn,
khi đó vơ tình ta lại khơng làm trịn ý tưởng, trọng tâm bài dạy. Vậy cách tốt
nhất là dùng băng kéo giấy, viết các chú thích vào đó, để khi dạy nhìn vào sách
ta biết mình phài làm gì.
5.8. Rèn kĩ năng của HĐTQ nhưng khơng là “tiểu giáo viên”
Trong những tiết dạy học thông thường hằng ngày, hạn chế yêu cầu
HĐTQ làm thay các hoạt động của giáo viên. Nhưng nếu có tổ chức hội thảo,

chuyên đề, giáo viên dự, … nên thiết kế một kịch bản bài dạy có sự tham gia tổ
chức các hoạt động của HĐTQ và thống nhất trước với các em. Việc làm này chỉ
nhằm mục đích là rèn cho các em các kĩ năng như sự tự tin trình bày trước đám
đông, tổ chức các hoạt động, lên kế hoạch, soạn thảo kịch bản … khơng nhằm
mục đích “gà bài” trước. Có nghĩa chỉ thống nhất kịch bản tiến trình, tuyệt đối
cấm các nhóm chuẩn bị “bài giải” các bài tập trước.
5.9. Kĩ thuật dự giờ góp ý
Thực tế khi dự giờ góp ý vẫn cịn chịu nhiều ảnh hưởng của chương trình
dạy học hiện hành mà chưa thật sự thay đổi hồn tồn theo định hướng mơ hình
trường học mới. Có nghĩa, khi dự giờ góp ý thầy/cơ vẫn đứng trên nền của
phương pháp dạy học hiện hành để góp ý sang phương pháp THM hoặc là đứng
ở giữa, chưa hồn tồn đứng trên nền mơ hình THM. Như vậy để một tiết dự giờ
góp ý hồn thiện thì nên xác định tư tưởng rõ ràng:
- Đứng trên nền mô hình THM
- Góp ý phương pháp dạy học theo THM
- Tìm ra những cái hạn chế của THM
- Tìm kiếm những cái ưu của nền hiện hành có thể lấp vào hạn chế đó
Do đó, muốn thành cơng trong mơ hình này thì người giáo viên đứng lớp
phải xác định rõ 3 nhiệm vụ phải làm cùng lúc:
- Hoàn thiện phương pháp giảng dạy theo THM
- Khắc phục khó khăn, hạn chế theo THM
- Tìm cách giải bài tốn chất lượng
IV. KẾT QUẢ VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM
1. Kết quả
Sau một thời gian áp dụng những giải pháp trên, tôi đã đạt được một số
kết quả như sau:
+ Hình thành được phương pháp và kĩ thuật dạy học theo mô hình trường
học mới. Giáo viên đỡ phải nói nhiều cho một đơn vị kiến thức mà nhiều học
sinh chưa hiểu.
20/30

Một số phương pháp đặc trưng dạy học tích hợp liên mơn tốn theo mơ hình trường học mới

+ Nhiều học sinh mạnh dạn tự tin hơn.
+ Khơng khí học tập sôi nổi hơn, các em thi đua nhau làm bài cho nhanh
hơn để được đánh dấu vào Phiếu đánh giá nhóm.
+ Đánh giá tương đối chính xác lực học của các em.
+ Những em học chậm, học yếu hơn những em khác dần dần cũng đã mạnh
dạn bày tỏ ý kiến mạnh dạn hỏi bài khi không hiểu bài.
+ Giáo án của tơi đạt giải nhất cuộc thi tích hiên liên môn theo chủ đề cấp
Quốc gia và cấp Thành phố.
2. Phạm vi áp dụng
Giải pháp này có thể vận dụng cho giáo viên trong dạy học mơn tốn, vật
lý 6 nói riêng và các bộ mơn khoa học tự nhiên lớp 6 theo mơ hình trường học
mới nói chung. Cũng có thể vận dụng các phương pháp trên để giảng dạy cho
các khối lớp học Toán theo chương trình hiện hành.
3. Bài học kinh nghiệm
Qua một học kỳ thực hiện, giáo viên và học sinh từng bước được trải
nghiệm, từng bước làm quen với cách dạy và cách học mới này. Cá nhân tôi
nhận thấy việc áp dụng mơ hình trường học mới vào trong giảng dạy hiện nay
thật sự rất hiệu quả. Tiết học diễn ra nhẹ nhàng hơn, giáo viên khơng cịn làm
việc theo khn khổ như trước đây nữa. Sự chuẩn bị đồ dùng dạy học của giáo
viên đã nhẹ nhàng hơn rất nhiều so với đầu năm.
Đặc biệt, học sinh yếu giảm là nhờ sự hợp tác, đoàn kết, giúp đỡ giữa học
sinh với học sinh rất cao ở trong nhóm và thể hiện rất rõ trong từng tiết học.
Giáo viên dễ dàng tiếp cận và phân hóa trình độ học tập của từng học sinh.
Đối với ban hội đồng tự quản được sự hỗ trợ của giáo viên, được sự tín nhiệm
của các bạn trong lớp, các em làm việc rất tốt biết người biết việc, rất có trách nhiệm.
Các em trở nên mạnh dạn, tự tin, khơng cịn nhút nhát rụt trè như trước nữa.

Học sinh luôn tự giác, tự học, tự quản, tự trọng, tự tin tự đánh giá, tự hợp
tác tự rèn luyện kỹ năng, vận dụng kiến thức vào thực tiễn rất tốt.

21/30


Một số phương pháp đặc trưng dạy học tích hợp liên mơn tốn theo mơ hình trường học mới

PHẦN THỨ 3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
I. KẾT LUẬN:
Việc giảng dạy theo mơ hình trường học mới tuy giáo viên vất vả hơn và
mất rất nhiều thời gian ở các tháng đầu học kỳ I vì học sinh chưa quen, nhưng
khi học sinh quen với cách học và cách dạy thì giáo viên tiết kiệm được thời
gian và công sức hơn.
Tôi nhận thấy rằng: tất cả trẻ em đều có thể học cách chịu trách nhiệm nếu
các em được tạo cơ hội tham gia, được tin tưởng và trao nhiệm vụ. Và chính bản
thân mỗi giáo viên phải kiên nhẫn, khơng nên nóng vội vì học sinh cần có thời
gian để hình thành, phát triển các kĩ năng tham gia và những kỹ năng đó chỉ có
thể được hình thành, phát triển khi được thực hành và trả nghiệm trong các tình
huống thực tiễn.
Cá nhân tơi thật sự thích thú và tâm đắc với phương pháp giảng dạy theo
mơ hình này. Tôi tin rằng với sự nỗ lực của giáo viên, sự quan tâm chỉ đạo sát
sao của nhà trường, của các ban ngành, đồn thể chắc chắn mơ hình trường học
mới sẽ thành cơng.
II. KIẾN NGHỊ:
Để mơ hình thực sự là tiền đề cho đổi mới căn bản giáo dục, trong thời
gian tới, ngành giáo dục cần có giải pháp nhân rộng mơ hình, chú trọng cơng tác
đào tạo, bồi dưỡng giáo viên; tổ chức hội thảo chia sẻ kinh nghiệm để phát huy
hiệu quả.
Ngoài ra, cần chú trọng đến công tác đầu tư mua sắm trang thiết bị, đồ

dùng dạy học, các công cụ dụng cụ cần thiết cho học sinh và giáo viên, đáp ứng
với yêu cầu dạy học của mơ hình, bảo đảm đầy đủ tài liệu phục vụ dạy và học.
Khi cái mới ra đời thì tất nhiên sẽ gặp phải rất nhiều khó khăn và thách
thức. Để góp phần nâng cao chất lượng dạy học, đáp ứng u cầu đổi mới,
khơng chỉ có sự nỗ lực riêng của Ban Giám hiệu, của giáo viên trong trường mà
cần có sự chung tay, góp sức của tồn xã hội, sự quan tâm, hỗ trợ của các cấp
lãnh đạo, các ban ngành liên quan, có như vậy thì việc triển khai dạy học
theo "Mơ hình trường học mới" nói riêng và các dự án khác về giáo dục đem lại
kết quả tốt đẹp.
Trên đây là những giải pháp mà tơi đã tìm tịi và áp dụng trong thời gian
giảng dạy tại trường THCS. Mong quý thầy cô đồng nghiệp góp ý thêm.
Xin chân thành cảm ơn!

22/30


Một số phương pháp đặc trưng dạy học tích hợp liên mơn tốn theo mơ hình trường học mới

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Sách Hướng dẫn Toán 6, tập 1;2 – NXBGD năm 2015.
2. Các sáng kiến kinh nghiệm và tài liệu trường hợp mới (nguồn sưu tầm trên
Internet).
3. Tài liệu tập huấn cán bộ quản lý, giáo viên triển khai mơ hình trường học mới
Việt Nam – mơn Tốn lớp 6 của Bộ Giáo dục và Đào tạo, tháng 07/2015.
5. Tài liệu Chuẩn Kỹ Năng Kiến thức Toán THCS của Bộ Giáo Dục.
6. Ứng dụng CNTT trong trường THCS; tác giả Đặng Thị Thu Thủy; NXBGD,
năm 2012.
7. Tài liệu tập huấn Tốn 6 mơ hình trường học mới năm học 2015.
8. Đặng Tự Ân – Mơ hình trường học mới tại Việt Nam, hỏi – đáp, NXB Giáo
dục Việt Nam.

9. Tài liệu của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Phương pháp "bàn tay nặn bột"
trong dạy học các môn khoa học ở trường Tiểu học và THCS, , Nguyễn Vinh
Hiển (Chủ biên), NXBGD, Hà Nội, 2011.
10. - Công văn số 3535/BGDĐT- GDTrH ngày 27/05/2013 về việc triển khai
thực hiện phương pháp dạy học “bàn tay năn bột” và các phương pháp dạy học
tích cực khác.
- Cơng văn số 7162/BGDĐT- GDTrH ngày 10/12/2014 về việc đánh giá
kết quả bước đầu thực nghiệm mơ hình VNEN cấp THCS.
- Cơng văn số 3535 /BGDĐT-GDTrH ngày 27/5/2013 của Bộ Giáo dục và
Đào tạo về việc Hướng dẫn triển khai thực hiện phương pháp “Bàn tay nặn bột”
và các phương pháp dạy học tích cực khác.
- Công văn số số 5555/BGDĐT-GDTrH ngày 08/10/2014 của Bộ Giáo
dục và Đào tạo về việc Hướng dẫn sinh hoạt chuyên môn về đổi mới phương
pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá; tổ chức và quản lí các hoạt động chuyên
môn của trường trung học/trung tâm giáo dục thường xuyên qua mạng./.

23/30


Một số phương pháp đặc trưng dạy học tích hợp liên mơn tốn theo mơ hình trường học mới

KỊCH BẢN TIẾT DẠY MẪU
ĐẠT GIẢI NHẤT QUỐC GIA VÀ NHẤT THÀNH PHỐ
NĂM HỌC 2016 – 2017

Mơn: Tốn
CHỦ ĐỀ: TIẾT KIỆM CÁC NGUỒN NĂNG LƯỢNG, TÀI NGUYÊN
THIÊN NHIÊN VÀ THỰC VẬT THÔNG QUA BÀI BIỂU ĐỒ TOÁN 7.
HOẠT ĐỘNG - KIỂM TRA BÀI CŨ:
Câu hỏi 1: Nêu các bước tiến hành vẽ biểu đồ đoạn thẳng ?

Để dựng biểu đồ về đoạn thẳng ta cần thực hiện các bước sau:
Bước 1: Lập bảng tần số
Bước 2: Dựng hệ trục toạ độ.
Bước 3: Xác định các điểm có toạ độ là các cặp số “ giá trị, tần số” đã cho
trong bảng.
Bước 4: Nối điểm đó với điểm trên trục hồnh có cùng hồnh độ.
Câu hỏi 2: Qua các mơn đã được học, em hãy kể tên một số loại biểu đồ
mà em biết ?
- Biểu đồ hình cột –CHART COLUMN
- Biểu đồ đường - CHART LINE
- Biểu đồ hình quạt
- Biểu đồ vùng - CHART AREA
- Biểu đồ bề mặt - SURFACE CHART
- Biểu đồ thanh - BAR CHART

GIÁO VIÊN GIỚI THIỆU MỘT SỐ LOẠI BIỂU ĐỒ THÔNG DỤNG
(giới thiệu trên PowerPoint)

24/30