Một số nguyên tắc cơ bản trong thiết kế các sơ đồ triết học bằng công nghệ thông tin

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

JOURNALOF SCIENCE OF HNUE

2008,V.53,No 3,pp.141-146

MËT SÈ NGUY–N TC CÌ BƒN TRONG VI›C

THI˜T K˜ CC SÌ Ç TRI˜T HC

BNG CặNG NGH THặNG TIN

Nguyạn Nhữ HÊi

Trữớng Ôi hồc Sữ phÔm H Nởi

1. M Ưu

Sỹ raớiv phĂttrin cổng nghằ thổngtinl mởttrong nhỳng thnhtỹu to

lợncừa loingữới. Bivẳ, cổng nghằthổng tinÂtĂc ởngrĐtmÔnhm vsƠu sưc

án mồi lắnh vỹc cừa ới sống x hởi, trong õ cõ viằc ời mợi phữỡng phĂp dÔy

hồcnõi chung vphữỡng phĂp dÔy hồctriát hồcnõiriảng.

ốivợihoÔtởng dÔyhồc,cổngnghằthổng tincõkhÊnôngtẵchcỹc hõa quĂ

trẳnhhoÔt ởng trẵtuằ, nƠng cao hiằuquÊ hoÔtởng dÔy -hồc cừa thƯy vtrỏ. CÊ

phữỡng diằn và lẵ luên cụng nhữ thỹc tiạn Ãu chựng minh rơng, cổng nghằ thổng

tinnáu ữủcsỷ dửng mởt cĂchkhoa hồc,nghằ thuêt thẳ khổng nhỳng rĐtphũhủp

mcỏn tÔonhiÃu khÊnông chogiĂoviảnthỹc hiằntốtcĂc nguyản tưc dÔy hồcnhữ

Êm bÊo tẵnh khoahồc, tẵnh hủp lẵ,tẵnh hằ thống, liảnhằ lẵ thuyát vợithỹc hnh,

phĂt huy tẵnh tẵch cüc, tügi¡c cõa håcsinh, °c bi»t l vi»c qu¡n tri»t nguy¶n t­c

trüc quan. Nhítrüc quan sinhëng m cỉng ngh» thỉng tincâkh£ n«ngl mt«ng

qu¡ trẳnh chuyn hõa cÊm thử cÊm tẵnh sang tữ duy trứu tữủng, ỗng thới kẵch

thẵch hựng thú hồc têp, nghiản cựu, tẵch cỹc hõa hoÔt ởng trẵ tuằ, nƠng cao hiằu

quÊcừa quĂtrẳnh dÔy hồc.

Tông cữớng cổng nghằ thổng tin lcỡ s giúp cho viằcỗng bở hõa cĂc hoÔt

ởngcừanh trữớngvợinÃn sÊnxuĐtxÂhởi. Khicõtrongtay phữỡngtiằn kắthuêt

dÔy hồc hiằn Ôi, giĂo viản v sinh viản vứa ữủc tiáp cên, lm quen vợi cĂc cổng

nghằ phữỡng phĂp dÔy hồc mợi vứa cõ iÃu kiằn tiáp thu nhỳng thổng tin phong

phú, adÔng, cõ tẵnh thới sỹ tĐt cÊ cĂc lắnh vỹc khĂc nhau cừa ới sống x hởi.

Nhỳng thổng tin Đy khổng ch giúp cho ngữới hồc nưm ữủc mởt cĂch cỡ bÊn cĂc

nguyản lẵ chung cừa quĂtrẳnh sÊn xuĐt, hiu v lmquen ữủcvợi cĂc cổng cư lao

ëng m cán hiºu rã thüc ti¹n cõa n·n s£n xuĐt x hởiv nhỳngyảu cƯu cĐp bĂch

cừa chúng m ngữới hồc cƯn phÊi Ăp ựng. Trản cỡ s Đy xĂc lêp hữợng i úng

ưn trong quĂtrẳnh lỹachồn nghà nghiằpphũ hủp cho ngữới hồctrong tữỡng lai.

Ngoimửc tiảu cỡ bÊn l tông nông suĐt lao ởng thẳ mởt trong nhỳng mửc

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

v giÊm nhà cữớng ở lao ởng. Cổng nghằ thổng tin l sÊn phâm cừa cuởc cĂch

mÔng khoa hồc cổng nghằ khổng nhỳng gõp phƯn nƠng cao chĐt lữủng, hiằu quÊ

cừaquĂtrẳnhsữphÔmmcỏnthaythá mởtcĂchthuyátphửc, vợihiằu quÊcaohỡn

trongviằc giÊm nhà sỹ mằt nhồcv thiáu hựng thú cừa ngữớidÔy.

2. Nởi dung

Trong quĂ trẳnh dÔy hồc, viằc ựng dửng cĂc phữỡng tiằn dÔy hồc khổng ch

ữủc xem nhữ l phữỡng tiằn truyÃn Ôt giống nhữ rĐt nhiÃu phƯn mÃm trủ giúp

giÊng dÔy khĂc nhữ dũng m¡y (computer assited instrution), b i håc (tudorials),

cõng cè v  luy»n têp (drill and practice) ang lữu hnh hiằn nay m hữợng phĂt

trin cừa cổng nghằ thổng tin phÊi nhơm thúc ây, iÃu phối tữ duy v xƠy dỹng

kiánthực thổng qua cĂc nởidung dữợi Ơy:

Thự nhĐt, phÊi coicổngnghằ thổngtinl cổngcử hộtrủxƠy dỹngkiánthực.

Nởi dung ny ữủc th hiằn chộ, nõ giúp hin th cĂc ỵ tững, sỹ hiu biát cừa

ngữới hồc. Vỵi sü gióp ï cõa cỉng ngh» thỉng tin, c¡c ỵ tững ữủc biu hiằn

ra bản ngoi bơng hnh ởng cử th. Bản cÔnh õ, nõ cỏn giúp ngữới hồc tÔo ra

nhiÃu kián thực cõ hằ thống v a mổi trữớng (trữợc mĂy tẵnh cĂ nhƠn, lợp hồc,

hởitrữớng,hởinghtrỹctuyán...).Tẵnhhằ thốnglnởidungkhĂnờibêt trongdÔy

hồckhi sû dưng sügióp ïcõa cỉngngh» thỉng tin.

Thù hai, cỉng ngh» thỉng tin l  ph÷ìng ti»n hé trđ ­c lüc cho ngữới hồc

tẳmtỏi,khĂm phĂ ranhỳngtrithực mợi. Ngy nay,cổng nghằthổng tinphĂttrin

mÔnh  tr thnh phữỡng tiằn thỹc sỹ hỳu hiằu  tẳm hiu cĂc vĐn à cừa thá

giợi.Cổng nghằ thổng tin truy cêp ữủc nhỳng thổng tincƯn thiát khổng ch mởt

lắnh vỹc m trong rĐtnhiÃu lắnh vỹc, khổng ch cừa mởt nữợc m cừa nhiÃu nữợc

trản thá giợi.Bản cÔnh õ, nõ cỏn gióp so s¡nh nhúng iºm dà bi»t cõa c¡c süvªt

hi»n tữủngmởt cĂch nhanh chõng, dạ dng v cõhiằu quÊ.

Thự ba, cổngnghằthổngtinlmổitrữớnghộtrủthỹchnh.Nõgiúptrẳnh

diạn, mổ phọng cĂc vĐn Ã, cĂc tẳnh huống v hon cÊnh cừa thá giợi hiằn thỹc;

ngoira nõcỏn giúp xĂc nhkhổng gian an ton,kim tracĂc vĐnà thuởcvà tữ

duycừa ngữới hồc.

Thự tữ, cổng nghằ thổng tin l mổi trữớng hồc têp, trao ời tri thực trong

cởng ỗng.Nõ giúp chomồingữới hộ trủ, cởng tĂc vợinhau; tÔo rasỹ cÔnh tranh,

bn bÔc  Ôt án sỹnhĐt trẵ cao giỳa cĂc thnh viảntrong x hởi.

Thự nôm,cổng nghằ thổng tinl ngữới ỗng hnh trithực, hộtrủ ngữới hồc

trẳnh by nhỳng iÃu mẳnh hiu biát; phÊn Ănh nhỳng iÃu  hồc v chựng minh

ữủc rơng bơng cĂch no m hồc ữủc nhữ thá, ỗng thới kián tÔo phữỡng phĂp

biu diạn ỵ tững cừa mẳnh theo cĂch riảng.

Sỡ ỗ tri¸t håc l  sü kh¡i qu¡t tø nhúng tri thùc cừa mổn triát hồc. Nõ l

phữỡngtiằn trỹc quan rĐt cƯn thiát v quan trồng trong quĂ trẳnh giÊng dÔy triát

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

Mởt số nguyản tưccỡ bÊn trong viằcthiátká cĂcsỡỗ triáthồc

bơngcổngnghằthổng tin

nhiÃu sỡ ỗ triát hồc. Mởt số sỡ ỗ xƠy dỹng trong cĂc ti liằu tham khÊo khổng

tuƠntheosỹphĂttrin lổgẵccừasỹhẳnhthnhtrithựcvlÔikhĂrưc rối,phựctÔp.

Do õ, lm cho ngữới hồc khõ hiu, khõ nhợ v khõ nhên thực. Những khi cõ sỹ

trủgiúp cừa mĂy tẵnh m cử th l phƯn mÃm Microsoft Powerpoint s khưc phửc

ữủc nhỳng nhữủc im õ. Vợisỹgiúp ù cừa phƯn mÃmny thẳ nhỳnghẳnh Ênh

xuĐt hiằn nhanh hay chêm trản mn hẳnh l tũy thuởc vo mửc ẵch sữ phÔm v

iÃu kiằn cử th cừa lợp hồc. Sỹ xuĐt hiằn úng lúc cừa cĂc hẳnh Ênh tông thảm

tẵnh linh ởng v khÊ nông hĐp dăn cĂc thổng tin, kẵch thẵch tữ duy tẵch cỹc, tỹ

giĂc, sĂng tÔo cừa ngữới hồc.

ViằcthiátkácĂc sỡỗtriáthồcsrn luyằn chogiĂoviản,sinhviảnkhÊnông

khĂi quĂthõa v khÊ nông xỷ lẵ cĂc kiánthực triát hồc; hẳnh dung ữủc ton cửc,

cõhằ thống cĂc nởidung cƯn diạn Ôt v nhênthực. Bản cÔnh õ, nõcỏn giúp cho

sinh viản phĂt trin tữ duy lổgẵc, khÊ nông phƠn tẵch sỡ ỗ. Qua cĂc sỡ ỗ, sinh

viảnbiát phƠn tẵch nởidung rỗirút ranhỳng kát luên cƯn thiát.

KhithiátlêpcĂcsỡỗ,honchnhnõvemrasỷdửnggiÊngdÔyskhián

chosinhviảnkhổngbphƠntĂntữtững,têptrungvonhỳngnởidungquantrồng,

lữủc bọ nhỳngyáu tốkhổng cƯn thiát. Hỡnnỳa, viằcgiÊng dÔy bơng sỡỗ s giúp

chosinh viảnvêndửngtốianhỳngkhÊnônghoÔt ởngcừath giĂc vthẵnh giĂc.

iÃuõcõnghắa l,sinh viảnskáthủp giỳaquan sĂtsỡỗvợiviằcnghegiĂoviản

phƠn tẵch, giÊng giÊi... sau õ sinh viản s dƯn dƯn nhên thực ữủc cĂc vĐn à v

cõth tỹmẳnh rútra nhỳngkátluên cƯn thiát.Viằcsỷ dửngMicrosoft Powerpoint

trong giÊng dÔy  thỹc hiằn con ữớng nhên thực tứ ỡn giÊn án phực tÔp, tứ

dạ án khõ,tứtrỹc quan sinh ởng án tữduytrứu tữủngvtứtữ duytrứu tữủng

án thỹc tiạn.

Khi thiát lêp cĂc sỡ ỗ triát hồc vợi sỹ trủ giúp cừa phƯn mÃm Microsoft

Powerpoint s giúp cho sinh viản tiát kiằm ữủc thới gian lản lợp, nƠng cao chĐt

lữủng dÔy v hồc. iÃu ny ữủc th hiằn ró nhĐt khi em so sĂnh viằc sỷ dửng

MicrosoftPowerpointvợicĂc phữỡngtiằn dÔy hồctrỹc quan khĂc. ChnghÔnnhữ,

khi sỷ dửng giĐy bÊn trong, ta cõ th v sđn, viát sđn lản tứng bÊn trong cĂc bở

phên khĂc nhau cừa mội sỡ ỗ. Mội bở phên â thº hi»n mët nëi dung tri thùc.

Sauâ°t tøngb£n trongcânëidungphịhđp lảnbÃmt mĂychiáu. Lúc õ,trản

mn hẳnh ch cõ hẳnh Ênh mởt bở phên cừa sỡ ỗ mgiĂo viảnvứa t. GiĂoviản

tiáp tửc t bÊn trong thự haichỗng lảnbÊn thự nhĐt, tas cõ ữủc bở phên thự

haicừa sỡỗ. Cự nhữ thá, cuối cũngs ữủcmởt sỡỗ hon chnh trản mn hẳnh.

Nhữvêy,dũ Âữủcchuân btứtrữợcnhữngphữỡngphĂp nycụng mĐtrĐtnhiÃu

thới gian. Trong khi õ, náu cõ sỹ trủ giúp cừa mĂy tẵnh vợi phƯn mÃm Microsoft

Powerpoint, chúng ta ch cƯn mởt thao tĂc nhọ nhữ nhĐn chuởt hoc ci t thới

gian chÔy tỹ ởng, giĂoviảns Ôt ữủckát quÊnhữ mong muốn.

Trong thiát ká sỡ ỗ cĂc bở mổn khoa hồc nõi chung v cĂc sỡ ỗ triát hồc

nõi riảng, yảu cƯu t ra khổng ch Êm bÊo tẵnh khoa hồc m cỏn phÊi Êm bÊo

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

lÔitẵnh thâmmắcao. NhiÃu giĂoviảncõ nhữủc imtrẳnh by xĐu,chỳ viátkhổng

àp, khổng thng hng. . . iÃu õ s khổng em lÔi hiằu quÊ sữ phÔm nhữ mong

muốn, nhĐt l khi th hiằn trản cĂc sỡ ỗ. Những khi sỷ dửng mĂy tẵnh thẳ nhỳng

nhữủc im õ s ữủc khưc phửc. CĂc cƠu chỳ Ãu chẵnh xĂc, àp mưt, mu sưc

sinh ởngnhiÃu hỡn hn sovợiviằc th hiằn trảnbÊng en. Hỡnnỳa, khi tÔo ữủc

mởtsỡ ỗ, náu muốn treo lảntữớngtheo cĂchthổng thữớng,thẳ giĂoviảnphÊi tốn

thới gian, cổng sực  phõng to, õng khung, tẳm chộ treo, những văn khián cho

nhiÃu sinh viản ngỗi cuối khổng th nhẳn thĐy ró hẳnh Ênh. Cỏn khi sỷ dửng mĂy

vitẵnh káthủp vợi Projector scõhiằu quÊhỡn, tẵnh thâmmắcao hỡn nhiÃu.Hẳnh

Ênhữủc phõngtohỡn trản mnhẳnh s giúpcho sinh viản,tứmồivtrẵ tronglợp

hồccõ th nhẳn thĐy rótứng chitiát.

Mc dũ cõ nhỳng tẵnh ữu viằt nhữ trản, những viằc thiát ká cĂc sỡ ỗ triát

hồcdỹa trản cổng nghằthổng tin v sỷdửng cĂc phƯn mÃm tinhồc nhữ Microsoft

Powerpoint. ..  ờimợiphữỡngphĂp dÔy hồcvăncỏn nhỳnghÔn chá nhĐtnh.

Chẵnh vẳ vêy m giĂo viản cƯn phÊi biát khai thĂc, lỹa chồn v sỷ dửng mởt cĂch

hủp lẵ  khưc phửc nhỳng hÔn chá cừa nõ, lm cho nhỳng mửc ẵch ban Ưu t

raữủcthỹc thimởt cĂch cõhiằu quÊ cao nhĐt. Muốn vêy ỏihọi giĂoviảnkhi sỷ

dửngcĂc phƯnmÃmtinhồc thiátkácĂc sỡỗvsỷdửngcĂc sỡỗõtrong quĂ

trẳnh dÔy hồcphÊi tuƠn theo nhỳng nguyản tưc cỡbÊn sau Ơy:

Mởt l,Êm bÊo tẵnh lổgẵc cừa hằ thốngtrithực v phÊicõ tẵnhkhĂi quĂtró

rng,lữủcbọ nhỳngyáu tố phửkhổng cƯn thiát. TĐt nhiản,khi thiát lêpsỡỗ văn

phÊi phÊn Ănh ữủc nhúng nëi dung cì b£n cõa b i håc. Hìn núa, trong ton bở

chữỡng trẳnh triát hồc, khổng phÊi bi no, phƯn no giĂo viản cụng cõ th sỡ ỗ

hõaữủc;chonản cƯncõsỹlỹachồnkiánthực phũhủp thiátlêpsỡỗ. NáuquĂ

lÔmdửng sgƠy ra tẳnh trÔng tƯm thữớnghõa kián thực.

Hai l, xƠy dỹngsỡ ỗ phÊi phũ hủp vợi thới gian cừa tiát dÔy. Nghắa l viằc

xƠy dỹng sỡ ỗcõ tĂc dửng rn luyằn kắ nông cho sinh viản những cụng phÊi Êm

bÊo tẵnh vứa sực.  lm ữủc iÃu õ thẳ khi xƠy dỹng cĂc sỡ ỗ giĂo viản phÊi

chú ỵ xƠy dỹngnhỳng sỡ ỗỡn giÊn, dạ hiu, dạ nhợ.

Ba l, khi xƠy dỹng sỡ ỗ, giĂoviản khổng ch chú ỵ án tẵnh khoa hồc,tẵnh

chẵnh xĂc m cỏn phÊi Êm bÊo tẵnh thâm mắ. Microsoft Powerpoint cõ th mang

án tẵnhthâm mắcao những nõcụng cõnhỳngtĂc dửng ngữủclÔivợi mongmuốn.

Chẵnhvẳ vêy,khithiátkácĂc sỡỗtriáthồccƯn thỹchiằnnhĐtquĂn cĂchthhiằn.

Trản mộislide (trangvônbÊn), giĂoviản ch th hiằn mởt sỡỗ vỵiphỉng chú, cï

chú, kiºu chú, phỉng n·n, m u s­c. . . thống nhĐt. CĂc thnh phƯn cừa sỡ ỗ th

hiằn sao cho h i háa v  l m nêi bªt nëi dung chẵnh cừa sỡ ỗ. Khổng nản dũng

phổngchỳ khõ nhẳnkhi phõngto,khổng sỷdửngquĂ baphổngchỳ trảnmởt slide.

Bốn l, cụng giống nhữ Word, khi v sỡ ỗ, Microsoft Powerpoint cung cĐp

nhiÃuhẳnh dÔngcbiằthĐpdăn (AutoShapes). Tuynhiản,chúng takhỉngn¶n sû

dưng chóng mët c¡ch t ti»n m  ph£i câ sỹ tẵnh toĂn hẳnh thực th hiằn. Chng

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

Mởt số nguyản tưccỡ bÊn trong viằcthiátká cĂcsỡỗ triáthồc

bơngcổngnghằthổng tin

cừa khĂi niằm cõ th mổtÊ bơng cĂc hẳnh Ênh khĂc nhữ hẳnh chỳ nhêt hoc hẳnh

vuổng,phÊitrĂnh viằcth hiằntũytiằn,khổng khoahồc.TrongmởtsỡỗcõnhiÃu

hẳnhkhĂcnhau,náumuốnnhĐnmÔnhmởtnởidungnoõthẳcõthtổêmchúng

bơng cĂch sỷ dửng cĂc kiuữớng (line style).

Nôml,trongtrẳnhchiáu,cƯnlỹachồncĂcỗhồamởtcĂchthêntrồng.Bivẳ

MicrosoftPowerpointcungcĐpnhiÃuhẳnhÊnh, musưc,ƠmthanhhĐpdăn.Chúng

cõ th trủ giúp khÊ nông lắnh hởi tri thực cừa sinh viản. Những ngữủc lÔi, chúng

cụngdạlmphƠntĂnsỹtêp trungchúỵcừangữớihồchoctÔoranhỳngquĂtrẳnh

tữduylằchlÔc, thêm chẵphÊncÊm, náu sỷdửngkhổng hủp lẵ.Chẵnhvẳ vêy, khisỷ

dửng cĂc hẳnh v, sỡ ỗ cƯn chú ỵ bián nõ thnh nguỗnphĂt thổng tindÔy hồc v

luyằn têp cho sinh viản biát cĂch quan sĂt, nhên xt rỗi rút ra kát luên cƯn thiát.

Nghắa l,sinhviản cƯn têp trungvocĂc nởidung cƯn trẳnhby chự khổng phÊi l

mu sưc v cĂc hẳnh Ênh vui nhởn.

SĂu l, phÊi káthủp nhuƯn nhuyạn giỳa giÊng giÊiv cĂc thao tĂc trẳnh diạn

trản cĂc slide (vôn bÊn, sỡỗ, mổ hẳnh...).

BÊy l, tÔo khổng khẵ chừ ởng cho sinh viản khi lắnh hởi tri thực, trĂnh sỹ

thử ởng,e ngÔi sinh viản.Nghắa l, trữợckhi sỷdửng cĂc sỡỗ Âthiát lêpvợi

sỹ trủ giúp cừa Microsoft Powerpoint thẳ ngữới dÔy cƯn nảu ró cĐu trúc, phữỡng

phĂp lmviằccừa giĂoviản v sinh viản.Khi õ, giĂoviản trẳnh by cĂc vĐnà s

thuênlủivhiằuquÊhỡn,cỏn sinhviảnschừởnglắnh hởitrithựctheotiántrẳnh

lổgẵc cừa cĂc sỡ ỗÂxƠy dỹng theo trẳnh tỹkián thực cừa bigiÊng.

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

3. Kát luên

Hẳnh 1. Mởt số hẳnh minh hồa

ThiátkácĂcsỡỗthỹc

hiằn viằc ời mợi phữỡng phĂp

dÔy hồc triát hồc l mởt viằc

lm quan trồng v cƯn thiát.

Bivẳ, nhớ cõnhỳngsỡ ỗny

mquĂ trẳnh dÔy hồc triát hồc

mợi nƠng cao ữủc hiằu quÊ.

Tuy nhiản,  phĂt huy, tông

cữớng nhỳng ữu thá cừa sỡ ỗ

triát hồc v khưc phửc nhỳng

hÔn chá cừa nõ cƯn phÊi thỹc

hiằn mởt cĂch ỗng bở, triằt

 cĂc nguyản tưc  nảu trản.

Cõ lm nhữ vêy mợi em lÔi

sỹsinh ởng, sực cuốn hútcừa

bigiÊng,emánhiằuquÊcao

trong giÊng dÔy v hồc têp cĂc

trithựckhoahồc,cbiằtltri

thực triát hồc.

TI LIU THAM KHO

[1]Nguyạn NhữHÊi,2003-2004.ờimợiphữỡng phĂpdÔy hồc cĂc khĂiniằm

triát hồc. à ti khoahồc cĐp bở -m số:B2003-75-83,tr. 40.

[2] ộ HuƠn, 2001. Sỷ dửng thiát b nghe nhẳn trong dÔy hồc. Nxb Ôi hồc

Quốc giaH Nởi,tr. 93.

ABSTRACT

Basic principles in designing philosophy diagrams

by applying informatic technology

This article not only highlights the role of informatic technology in teaching

methodologyingeneraland teaching philosophyinparticular butalsodiscusses the

basicprinciplesindesigningphilosophicaloutline(diagram).Theserulesareapplied

to design specific philosophical model which has been used effectively by teachers

</div>

<!--links-->