skkn Nâng cao chất lượng dạy và học môn âm nhạc lớp 3

PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Âm nhạc luôn luôn là nguồn hạnh phúc cho tất cả mọi người sống trên trái đất.
Khơng có âm nhạc thế giới thực sự sẽ rất buồn tẻ.. Âm nhạc có ý nghĩa vô cùng
quan trọng đối với hạnh phúc của con người. Âm nhạc là hơi thở của cuộc sống,
cần thiết cho cuộc sống như khơng khí cần cho sự sống của mỗi người. Chính vì
nhu cầu lớn lao này mà chỗ nào, lúc nào âm nhạc cũng có mặt.
Âm nhạc là một trong những nguồn giải trí được coi là phổ biến nhất và là môt
bộ phận không thể thiếu của con người hiện nay. Đặc biệt hơn, âm nhạc có tác động
rất lớn đến q trình hình thành cũng như phát triển của con người. Ai cũng có một
tình u lớn dành cho âm nhạc. Phải có âm nhạc để cuộc sống bớt đi sự căng thẳng,
để mình thêm yêu đời hơn. Mỗi người tìm thấy ở âm nhạc những thanh âm tuyệt
vời của cuộc sống.. Âm nhạc xua tan đi nỗi sầu khổ của con người và rót đầy tâm
tưởng chúng ta niềm vui sướng hân hoan. Bật những bài nhạc yêu thích và thực sự
lắng nghe mà khơng làm điều gì khác, chúng ta thấy cuộc đời này thật có giá trị
biết bao!
Trong xu thế phát triển của xã hội ngày càng cao thì yếu tố con người lại càng
được các quốc gia quan tâm trên hết. Con người có vai trị to lớn trong sự nghiệp
phát triển của mỗi quốc gia, dân tộc. Ở Việt Nam chúng ta cũng vậy, Giáo dục đào
tạo được nhìn nhận là con đường quan trọng nhất để phát triển với mục đích hướng
tới phát triển tối đa năng lực cho từng cá nhân, giúp họ hoà nhập với cuộc sống xã
hội.
Trong hệ thống giáo dục quốc dân, giáo dục tiểu học được xem là nền tảng.
Cũng như xây một ngơi nhà, cái nền có chắc ngơi nhà mới vững. Cái nền không
cứng, chắp vá ngôi nhà ắt xộc xệch. Trẻ em ở lứa tuổi tiểu học như Bác Hồ đã
ví như búp trên cành cần được nâng niu, săn sóc và dạy dỗ một cách đặc biệt. Ở


đâu đó, vẫn có người cho rằng dạy trẻ tiểu học khơng khó. Đa phần, trong đó có tơi
lại nghĩ khác: Dạy tiểu học khơng dễ song vơ cùng lí thú. Tôi cảm thấy rất hạnh
phúc khi chọn dạy trẻ ở cấp học này. Trong nhiều năm trở lại đây, giáo dục tiểu học

ngày càng thu hút được sự quan tâm của cộng đồng, ngày càng củng cố được niềm
tin trong mỗi gia đình và tồn xã hội bởi sự đầu tư của ngành, sự đổi mới về nội
dung chương trình, về phương pháp dạy học, .v.v. Đây là bậc học nền tảng có
nhiệm vụ xây dựng tồn diện nền móng cho hệ thống giáo dục phổ thơng, đặt cơ sở
vững chắc cho sự phát triển toàn diện con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Trong tất cả các môn học ở bậc học tiểu học, môn Âm nhạc là phân môn nghệ
thuật được giảng dạy ngay từ bậc tiểu học nhằm giúp học sinh có năng lực cảm thụ
âm nhạc. Môn Âm nhạc bậc tiểu học ngày nay cũng được đánh giá ngang tầm với
các môn khác để các em được phát triển nhân cách một cách toàn diện.
Trong giảng dạy bất kì một mơn học nào, việc hướng dẫn học sinh học và
hiểu bài, thực hiện được yêu cầu của bài là rất cần thiết được giáo viên quan
tâm.Vì qua tiết học, nội dung kiến thức được truyền tải đến học sinh một cách cụ
thể, môn Âm nhạc cũng vậy.
Giáo dục phát huy năng khiếu âm nhạc của học sinh thơng qua việc kích
thích tiềm năng nghệ thuật tiềm ẩm trong mỗi em, làm cho đời sống tinh thần của
trẻ thêm phong phú. Phát triển trí tuệ, bồi dưỡng tình cảm trong sáng, lành mạnh,
hướng tới chân, thiện, mĩ góp phần làm thư giãn đầu óc, làm cân bằng các nội
dung học tập khác ở tiểu học. Khích lệ học sinh hăng hái tham gia vào các hoạt
động âm nhạc, làm cho đời sống tinh thần của các em phong phú, lành mạnh, tạo
điều kiện để các em bộc lộ và phát triển năng khiếu riêng của mình.
Với mục tiêu giáo dục cho học sinh cái hay, cái đẹp trong cuộc sống thông qua
nội dung các bài hát, giúp học sinh cảm nhận được sự quan trọng của âm nhạc đối
với đời sống con người. Và qua các tiết dạy và học môn Âm nhạc, giáo viên phát


hiện những em có năng khiếu để bồi dưỡng, động viên, giúp các em nhận ra thế
mạnh của bản thân mình mà phát huy.
Trong bài viết này, tơi xin ghi lại kinh nghiệm “Nâng cao chất lượng dạy và
học môn âm nhạc”
2. THỰC TRẠNG & NGUYÊN NHÂN

Qua qua trình dạy học và tiếp xúc với HS, tôi nhận thấy:
- Môn âm nhạc được rất nhiều người yêu thích. Trong các nhà trường, mơn học âm
nhạc được học sinh đón nhận một cách hào hứng, đặc biệt là lứa tuổi học sinh tiểu
học. Vì lứa tuổi này hội tụ sự hồn nhiên, trong sáng, ngây thơ, thích được thể hiện,
được bộc lộ khả năng biểu diễn của bản thân.

Một tiết học âm nhạc học sinh lớp 3 tại phòng chuyên biệt.
- Nhà trường có Phịng dậy chun biệt, có đủ đồ dùng phục vụ cho việc giảng dạy
Âm nhạc: Đàn phím điện tử, thanh phách, trống, máy chiếu, loa đài v.v.v
- Học sinh ở trung tâm thành phố nên việc tiếp cận thông tin đại chúng được cập
nhật nhanh.
- Môn học Âm Nhạc là môn học đặc thù và phụ thuộc vào năng khiếu nên nhiều em
còn bị hạn chế, nên khi hát còn sai giọng hoặc đọc nhạc chưa đúng cao độ.
- Còn khá nhiều em chưa mạnh dạn, tự tin trong khi hát. Cịn gị bó khi biểu diễn
trước lớp.
3. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Trên cở sở nghiên cứu giáo trình, tài liệu giảng dạy và việc đúc kết kinh nghiệm
qua thực tế giảng dạy ở các lớp được phân công.
Việc phát hiện năng khiếu và bồi dưỡng năng khiếu cho các em học sinh trường
tiểu học Phương Liệt.


Từ thực tiễn và lý luận nhằm tìm ra giải pháp phù hợp để nâng cao chất lượng
dạy học âm nhạc cho học sinh tường tiểu học Phương Liệt chúng tôi hướng đến
những mục tiêu cụ thể sau:
- Nắm được khả năng tiếp thu của học sinh để đưa ra một số phương pháp giảng
dạy phù hợp.
- Phân tích các ưu điểm, nhược điểm của giáo viên trong tiết dạy để có những giải
pháp phù hợp.
- Đề xuất các biện pháp tích cực để nâng cao chất lượng dạy học bộ môn âm nhạc

cho học sinh trường tiểu học Phương Liệt.
Do khuôn khổ và yêu cầu của đề tài ghi lại kinh nghiệm trong công tác giảng
dạy, tôi tập trung vào nghiên cứu việc Nâng cao chất lượng dạy và học môn âm
nhạc.
4 .ĐỐI TƯỢNG & PHẠM VI NGHIÊN CỨU
4.1. Đối tượng nghiên cứu
- Giáo viên giảng dạy môn Âm nhạc và học sinh ở trường tiểu học Phương Liệt –
Thanh xuân – Hà Nội.
- Nghiên cứu về chương trình giảng dạy âm nhạc cho học sinh lớp 1,2,3,4,5 của Bộ
Giáo dục và Đào tạo.
- Các hình thức tổ chức lớp học âm nhạc ở trường tiểu học Phương Liệt .
- Biện pháp nâng cao chất lượng giảng dạy âm nhạc của học sinh trường tiểu học
Phương Liệt – Thanh xuân – Hà Nội.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Khảo sát thực tế chương trình dạy và học cũng như các hoạt động ngoại khóa
tại trường tiểu học Phương Liệt trong năm học 2018 – 2019.
5. NHỮNG ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI


- Làm rõ một số cơ sở lý luận như vai trò của âm nhạc trong đời sống con người nói
chung, đối với học sinh bậc tiểu học nói riêng, sơ lược về nội dung chương trình
âm nhạc bậc tiểu học, một số yêu cầu nhiệm vụ dạy học âm nhạc bậc tiểu học.
- Góp phần cải tiến một số nội dung, phương pháp giảng dạy âm nhạc tại trường
tiểu học Phương Liệt.
- Nêu lên một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy học âm nhạc ở trường
tiểu học Phương Liệt
- Đề tài sẽ là một tài liệu tham khảo với những người quan tâm đến giáo dục âm
nhạc ở bậc tiểu học.
6. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Để tiến hành thực hiện đề tài nghiên cứu, chúng tôi đã sử dụng các phương pháp

nghiên cứu chủ yếu như sau: phương pháp điều tra, phỏng vấn, phương pháp quan
sát, phương pháp phân tích tổng hợp, phương pháp thực nghiệm. Trong từng phần,
chương, mục của đè tài, các phương pháp được chúng tơi vận dụng một cách hài
hịa nhằm giải quyết hiệu quả các vấn đề mà đề tài đặt ra.
Tôi có kế hoạch nghiên cứu trong năm học 2018 – 2019

PHẦN II: NỘI DUNG
1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
1.1. Cơ sở lý luận.
a. Vai trò của âm nhạc với giáo dục tiểu học.
Giáo dục âm nhạc không chỉ đóng vai trị chức năng giáo dục thẩm mỹ, mà còn
thể hiện rõ chức năng giáo dục đạo đức, phát triển trí tuệ, phát triển thể chất, giáo
dục nhân cách học sinh.


Âm nhạc đóng vai trị quan trọng trong giáo dục nhân cách, đặc biệt có tác dụng
nâng cao nhận thức về các mối quan hệ xã hội, quan hệ huyết thống, ln lý đạo
đức.
Âm nhạc cịn có tác động tích cực đến trí thơng minh của trẻ, việc cho trẻ học
một loại nhạc cụ cũng sẽ tác động đến suy nghĩ về khơng gian lẫn thời gian một
cách hồn hảo hơn, nhất là bộ mơn tốn học.
b. Âm nhạc với việc giáo dục đạo đức.
Âm nhạc đã tác động rất lớn trong việc điều chỉnh hành vi của trẻ, thông qua âm
nhạc trẻ biết những gì nên và khơng nên…Qua đó rèn luyện những phẩm chất đạo
đức tốt, những khái niệm ban đầu về đạo đức (ngoan – hư, tốt – xấu…). Âm nhạc
góp phần khơng nhỏ vào việc trang bị cho trẻ những hiểu biết về những nguyên tắc,
chuẩn mực đạo đức, rèn luyện cho trẻ những tình cảm và hành vi đạo đức phù hợp
với xã hội mà trẻ đang sống.
c. Âm nhạc bồi dưỡng tố chất thẩm mỹ.
Giáo dục thẩm mỹ cho tất cả các em học sinh thông qua âm nhạc, nhằm phát triển

khả năng lĩnh hội, cảm thụ, hiểu biết về cái đẹp, nhận biết được cái hay, cái dở và
sự sáng tạo trong âm nhạc mà các em được tiếp xúc, trực tiếp thể hiện những trạng
thái cảm xúc thông qua từng bài hát, từng tác phẩm. Đồng thời âm nhạc cũng dìu
dắt đến những hình tượng sống động của cuộc sống, giúp các em có sự liên tưởng
tốt, khi nghe một bài hát có nhịp điệu khoẻ khoắn, sẽ gợi trong các em một niềm
vui, sự tin tưởng, hào hứng, phấn khởi hay những bài hát ru gợi lên tình cảm dịu
dàng, sâu lắng, đằm thắm…
d. Điểm qua chương trình mơn Âm nhạc ở bậc tiểu học.
Trong chương trình mơn âm nhạc ở bậc tiểu học được triển khai từ lớp 1 đến lớp
5, một tuần các em được học một tiết, một năm học 35 tuần tương đương với 35
tiết. Để phù hợp với lứa tuổi cũng như trình độ và đặc điểm nhận thức, cấu trúc
chương trình học được chia làm 2 giai đoạn:
Giai đoạn 1: Chương trình cho các lớp 1, lớp 2, lớp 3.


Ở các lớp này, âm nhạc sẽ cung cấp những kiến thức đầu tiên về học hát, bước
đầu hình thành các kỹ năng cần thiết để các em hoàn thành được các bài hát theo
chương trình. Thơng qua mơn học hát giáo dục cho các em cảm nhận và vận dụng
cái hay, cái đẹp vào sinh hoạt và học tập hàng ngày. Giai đoạn này các em sẽ học
hát là chính, ngồi ra, cịn được bổ sung các kiến thức âm nhạc thông qua phần
“Phát triển khả năng âm nhạc”.
Chương trình học hát lớp 1, 2, 3
Lớp 1,2,3 chương trình mơn âm nhạc gồm có 2 phần: phần học hát và phần phát
triển khả năng âm nhạc.
Phần học hát
Mục đích chủ yếu của môn âm nhạc này là cung cấp cho học sinh những kiến
thức căn bản, rèn luyện một số kỹ năng bước đầu về ca hát, phát triển khả năng
cảm thụ âm nhạc, giúp các em biết sơ lược về một số nhạc sĩ trong và ngoài nước
Phần phát triển khả năng âm nhạc
Phần này khơng có trong chương trình bắt buộc nhưng theo giáo viên có thể dạy

theo các yêu cầu trong sách Hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức, kĩ năng môn âm
nhạc ở tiểu học do bộ GD&ĐT ban hành.
Giai đoạn 2: Chương trình dành cho các lớp 4, lớp 5.
Các em ở lớp 4, lớp 5 ngồi phân mơn học hát, được học thêm 2 phân mơn đó
là phân mơn phát triển khả năng âm nhạc và phân môn tập đọc nhạc. Mục tiêu của
mơn âm nhạc ở giai đoạn này là hình thành một trình độ văn hóa âm nhạc tối thiểu
cho các em, bước đầu làm quen một số kỹ năng đơn giản về ca hát và thói quen tập
hát đúng nhằm tạo cho các em hứng thú, vui vẻ khi học hát, nghe ca nhạc, kích
thích tiềm năng nghệ thuật, làm cho đời sống tinh thần của trẻ thêm phong phú .
Chương trình bộ mơn âm nhạc lớp 4,5 ở giai đoạn này gồm có 3 phân mơn:
phân mơn học hát, phân môn TĐN, phân môn phát triển khả năng âm nhạc.
Phân môn học hát


Phần học hát ở giai đoạn này được rút ngắn hơn giai đoạn 1. Trong chương trình
SGK, các bài hát ở giai đoạn 1 có 11 – 12 bài hát, các bài hát ở giai đoạn 2 có 10
bài hát. Nội dung chương trình giai đoạn 2 nhiều hơn giai đoạn 1 cho nên phần học
hát các bài ca khúc thiếu nhi được giảm bớt.
Phân môn tập đọc nhạc
Trong chương trình phân mơn tập đọc nhạc ở tiểu học do bộ GD&ĐT ban hành,
phân môn TĐN chỉ áp dụng cho lớp 4, lớp 5. ở lớp 3 các em cũng đã được làm
quen với nốt nhạc thơng qua trị chơi, nhưng giáo viên chưa đi sâu vào giảng dạy.
Đối với lớp 4 khi học các bài TĐN, đây là bước đầu tiên để các em tiếp cận và thực
hiện bộ môn này.
Phân môn phát triển khả năng âm nhạc
Các chương trình phân mơn phát triển khả năng âm nhạc tiểu học do bộ GD&ĐT
ban hành, phân môn phát triển khả năng âm nhạc chỉ áp dụng từ lớp 4 trở lên, bao
gồm kể chuyện âm nhạc, nghe nhạc, giới thiệu một vài nhạc cụ dân tộc giúp các em
hiểu rõ hơn nền âm nhạc dân tộc và phát triển khả năng âm nhạc của các em.
1.2. Một số nhận xét về chương trình âm nhạc

1.2.1.Phân mơn học hát.
Chương trình phân môn học hát thông qua bộ sách giáo khoa âm nhạc tiểu học,
đáp ứng được mục tiêu và nhiệm vụ của môn học, trang bị cho các em vốn kiến
thức nhất định.
1.2.2. Phân môn tập đọc nhạc.
Kiến thức phân môn TĐN được trang bị rất cơ bản, các đơn vị sắp xếp khoa
học, giai điệu và lời ca dễ nhớ, tương đối phù hợp với nhận thức ở độ tuổi các em.
1.2.3.Phân mơn phát triển khả năng âm nhạc.
Qua tìm hiểu, chúng tơi thấy chương trình dạy học âm nhạc tiểu học do bộ
GD&ĐT ban hành nói chung phù hợp với lứa tuổi học sinh. Mặc dù còn một số
điều chưa hợp lý nhưng chúng tôi tin rằng trong những lần chỉnh lý, bổ sung sau
này các tác giả biên soạn sẽ có những chương trình hồn thiện hơn.


2. THỰC TRẠNG TRONG CÔNG TÁC GIẢNG DẠY Ở TRƯỜNG TIỂU
HỌC PHƯƠNG LIỆT
2.1. Vài nét về trường tiểu Phương Liệt.
Trường tiểu học Phương Liệt được thành lập năm 1989 là trường công lập tại
địa bàn phường Phương Liệt - Quận Thanh xuân – Hà Nội. Đến nay, trường được
cải tạo xây dựng tại nơi đây với các phòng học được trang bị đầy đủ máy chiếu,
máy tính, đầy đủ các phòng chức năng chuyên biệt: Âm nhạc, Mỹ thuật, Thẻ dục,
Thư viện, Thể chất với tổng số gần 1650 học sinh.
Qua 30 năm xây dựng và phát triển, đến nay nhà trường đã có 31 lớp với tổng số
gần 1650 học sinh và hơn 50 cán bộ, giáo viên. 30 năm qua, đội ngũ giáo viên nhà
trường với trình độ đào tạo chuẩn, trình độ chun mơn và quản lý tổ chức tốt.
Luôn giữ vững truyền thống dạy tốt học tốt, trường luôn đạt danh hiệu trường tiên
tiến xuất sắc cấp Thành phố, trường chuẩn Quốc gia.
Cơ sở vật chất, các trang thiết bị dạy học khang trang, đầy đủ, phục vụ tốt cho công
tác giáo dục và các hoạt động khác. Cảnh quan sư phạm được quy hoạch khá đẹp,
bố trí sân chơi, bãi tập hợp lý, khoa học

Lễ khai giảng Năm học 2018 – 2019


Trường tiểu học Phương Liệt.
Trường có các tổ chun mơn (tổ 1, tổ 2,3 và tổ 4,5, tổ Văn Thể Mĩ, tổ Tin
Ngoại ngữ ): Tổ chun mơn có kế hoạch hoạt động theo kế hoạch chỉ đạo của nhà
trường. Kế hoạch hoạt động của tổ được xây dựng cho cả năm học, từng kì, từng
tháng.
Các hoạt động giáo dục, các phong trào thi đua trong nhà trường hàng năm đạt
chất lượng tốt.
2.2. Đặc điểm và khả năng tiếp thu âm nhạc của học sinh.
Các em trường tiểu học Phương liệt rất thích ca hát, có khả năng nghe tốt. các
em khá nhạy cảm, nhận biết nhanh, dễ dàng nắm được cao độ, trường độ, âm hình
tiết tấu, đường nét giai điệu…
Một số em bước đầu còn e thẹn, rụt rè, thiếu tự tin, hát còn sai về cao độ và tiết
tấu, không chủ động xây dựng bài, bởi vậy giáo viên phải nhẹ nhàng bằng những
hình thức hấp dẫn mới mẻ để uốn nắn các em.
2.3. Tình hình dạy và học âm nhạc ở trường tiểu học Phương Liệt.
Qua khảo sát thực tế tại trường tiểu học Phương Liệt cho thấy, các giáo viên
thực hiện đúng yêu cầu về phương pháp đối với môn học âm nhạc, nhất là môn học
hát, TĐN. Phân môn phát triển khả năng âm nhạc cho học sinh được giáo viên dạy
khá linh hoạt nhưng vẫn thực hiện đúng yêu cầu của chương trình đề ra.
Năm học 2018 – 2019 được sự đồng ý của Ban giám hiệu nhà trường, chúng tôi đã
khảo sát một số lớp dạy âm nhạc, dự giờ ngẫu nhiên các lớp 1,2,3,4,5 (Học kì 1)
* Với phân mơn học hát, chúng tôi đến dự tiết học ở các lớp:


Ngày

Lớp

18-09-2018 1A2

Sĩ

Tiết

số
56

3

Phân

Nội dung tiết học

Giáo viên

môn
Học hát -Học hát:Bài Mời bạn vui
múa ca.

25-09-2018 2A5
20- 9- 2018 3A1

54
57

Tạ Hồng Khuyên

4

Sáng tác: Phạm Tuyên
Học hát -Học hát: Bài Xòe hoa

3

Nhạc : Dân ca Thái
Học hát -Học hát: Bài ca đi học

Nguyễn Thị thu Hà

Sáng tác: Phan Trần Bảng
20-10-2018 4A3

53

8

Nguyễn Thị Thu H

Học hát -Học hát: Bài Trên ngựa
ta phi nhanh

23-10-1018 5A4

58

8

Tạ Hồng Khuyên

Sáng tác: Phong Nhã
Học hát -Học hát: Bài Những bông
hoa những bài ca

Nguyễn Thị Thu H

Sáng tác: Hoàng Long

* Với phân môn Tập đọc nhạc, chúng tôi đến dự tiết học ở các lớp:
Ngày
18-11-

Lớp

Sĩ

số
3A4 54

Tiết

Phân

16

môn
Tập

- Kể chuyện âm

đọc

nhạc: Cá heo với âm

nhạc

nhạc

2018

Nội dung tiết học

Giáo viên

Tạ Hồng Khuyên

- Giới thiệu tên nốt
09-102018

4A2 55

6

Tập

nhạc qua trò chơi.
-Tập đọc nhạc số 1

đọc

- Giới thiệu một số

nhạc

nhạc cụ dân tộc.

Tạ Hồng Khuyên


11-12-

5A5 58

15

2018

Tập

- Ôn TĐN số 3, số 4

đọc

- Kể chuyện âm nhạc

nhạc

Nguyễn Thị
Thu Hà

* Với phân môn Phát triển khả năng âm nhạc, chúng tôi đến dự tiết học
ở các lớp:
Ngày
24-10-

Lớp

Sĩ

2A3

số
52

Tiết

Phân

8

mơn
Phát

- Ơn tập 3 bài

triển

hát: Bài Thật là hay,

khả

X hoa, Múa vui

năng

- Phân biệt âm thanh

âm

cao - thấp, dài - ngắn.

1018

09-10-

3A2

51

6

1018

Nội dung tiết học

nhạc
Phát

- Ơn tập bài

triển

hát: Đếm sao

khả

- Trị chơi âm nhạc

năng

Giáo viên

Tạ Hồng Khuyên

Nguyễn Thị
Thu Hà

âm
20-092018

4A4

57

4

nhạc

Phát

- Học hát: Bài Bạn ơi

triển

lắng nghe

khả

- Kể chuyên âm

năng

nhạc:

âm
nhạc

Tiếng hát Đào Thị
Huệ

Tạ Hồng Khuyên


06-11-

5A6

2018

60

10

Phát

- Ơn tập bài

triển

hát: Những bơng hoa

khả

những bài ca

năng

- Giới thiệu một số

âm

nhạc cụ nước ngoài.

Nguyễn Thị Thu
Hà

nhạc

Giờ học Âm nhạc của học sinh
trường tiểu học Phương Liệt.

2.4. Kết quả kiểm tra, đánh giá môn học Âm nhạc năm học 2018 –
2019 (học kỳ 1)
Trong thời gian tìm hiểu tình hình thực tế tại trường tiểu học Phương Liệt,
chúng tơi đã có những cuộc khảo sát học sinh thơng qua các phiếu điều tra ở 5 khối
lớp, để từ đó chúng tôi thấy được thái độ của các em đối với môn âm nhạc.


Chúng tôi đã phát tổng số 665 phiếu cho HS. Kết quả thu lại các phiếu như sau:

Kết quả khảo sát thái độ của học sinh với môn Âm nhạc
ở HK1 năm học 2018-2019
Tổng số học sinh khảo sát
665

Thái độ của học sinh
Thích mơn âm nhạc
Khơng thích mơn âm nhạc

Tỉ lệ
72%
11%

Nhìn chung, các em trường tiểu học Phương Liệt rất thích học âm nhạc, tổng
số các em thích học âm nhạc chiếm 72%, các em khơng thích học âm nhạc chiếm
11%. Qua đó thấy rằng nhu cầu học âm nhạc của các em rất lớn.
Ngoài khảo sát các phiếu điều tra ra, chúng tơi cịn tổng kết quả đánh giá học
lực môn học âm nhạc của 5 khối ở HK1 năm học 2018 – 2019.

Kết quả đánh giá học lực môn học âm nhạc của học sinh
ở HK1 năm học 2018 – 2019.
Xếp loại
Hoàn thành tốt (A+)
Hoàn thành (A)
Chưa hoàn thành (B)

Tỉ lệ %
37 %
63 %
0%

Với kết quả mà chúng tôi thống kê, tỉ lệ các em đạt xếp loại đánh giá Hoàn
thành tốt chiếm 37%, Hoàn thành chiếm 63%, Chưa hoàn thành 0%. Tỉ lệ các em
đạt đánh giá HHT chiếm rất cao trong khi đó tỉ lệ các em đạt đánh giá Chưa Hồn
thành là khơng có, điều này chúng ta có thể thấy rõ ở bảng thống kê mà chúng tôi
thu nhận được.


Qua tình hình thực tế tại trường tiểu học Phương Liệt, chúng tơi đã tìm ra
những thuận lợi và khó khăn để có hướng khắc phục những tồn tại trong việc dạy
học âm nhạc.
* Thuận lợi:
+ Trường tiểu học Phương Liệt là một trường chuẩn quốc gia nên có đầy đủ trang
thiết bị phục vụ phương tiện dạy học âm nhạc.
+ Các giáo viên về bộ môn âm nhạc đều có trình độ đại học thuộc các trường
chun nghiệp.
+ Giáo viên thường xuyên sử dụng, giáo án điện tử, các phương tiện dạy học bổ
trợ như tranh ảnh, các loại máy nghe nhạc, băng, đĩa để giới thiệu các phân môn

như phân môn phát triển khả năng âm nhạc…
+ Trong giờ học âm nhạc giáo viên chú ý đến hình thức tổ chức giáo dục âm nhạc
khác như: kết hợp hài hòa với trò chơi ngay trong giờ học hoặc trong các hoạt động
âm nhạc khác… Phương pháp giảng dạy có sự đổi mới, tích cực.
+ Đa số các em học sinh yêu thích âm nhạc, một số em tỏ ra có năng khiếu âm
nhạc, đối tượng học sinh có nhu cầu thưởng thức âm nhạc cao.
* Khó khăn:
Về học sinh:
+ Các em chưa coi trọng môn học, coi đây là mơn học phụ nên hình thành thái độ
khơng nghiêm túc, thiếu tập trung, chưa thực sự chú ý vào việc học làm ảnh hưởng
đến khơng khí học tập chung của lớp.
+ Giữa các em có sự chênh lệch về trình độ âm nhạc, năng khiếu các em khơng
đồng đều, các em chỉ biết hát còn nhận biết nốt nhạc rất hạn chế, đặc điểm tâm sinh
lý hay hưng phấn đột ngột nên khi học hát còn yếu hơi, phát âm nhả chữ chưa
chính xác.
Về giáo viên:


+ Giáo viên cần nâng cao khả năng hát, sử dụng nhạc cụ, kỹ năng chỉ huy, kỹ năng
hoạt động âm nhạc cùng phương tiện dạy học âm nhạc…để thu hút sự u thích
của các em đối với mơn học này.
Mục đích dạy học mơn âm nhạc ở trường tiểu học Phương Liệt là giáo dục cho học
sinh biết hát, tập đọc nhạc, phát triển khả năng âm nhạc, rèn luyện cho các em kỹ
năng để các em hát đúng nhạc, hát có diễn cảm, tập đọc, chép nhạc ở mức độ đơn
giản, luyện cho các em nghe và cảm nhận âm nhạc nhằm giáo dục tính nhân văn
cho các em. Thực tế công tác dạy học môn âm nhạc ở trường tiểu học Phương Liệt
gặp khá nhiều thuận lợi để có những giải phá nâng cao chất lượng dạy học môn âm
nhạc ở trường tiểu học.

2.5. Hoạt động ngoại khóa.

Cơng tác ngoại khóa ở trường tiểu học Phương Liệt diễn ra rất sôi nổi với
nhiều hoạt động khác nhau. Đối với lĩnh vực âm nhạc thì khơng chỉ dừng lại ở một
vài cá nhân vốn có chất giọng hay mà cịn có các em tham gia sinh hoạt trong câu
lạc bộ đàn, câu lạc bộ múa. Các phong trào hoạt đọng máu há tập thể như : Thi
nhảy đan vũ, Giai điệu tuổi hồng. Các cuộc thi Văn nghệ giữa các khối lớp liên tục
được phát động và diễn ra sôi nổi kỷ niệm các ngày lễ như: Ngày Nhà giáo Việt
Nam, ngày thành lập Đội vv...


Học sinh thi Hát trong chương trình
chào mừng “Ngày nhà giáo Việt Nam”
Ở phần trên, tơi đã tìm hiểu tình hình thực tế về chương trình sách giáo khoa
âm nhạc của bậc tiểu học, cũng như tình hình dạy và học tại trường tiểu học
Phương Liệt trong những năm gần đây, chúng tôi nhận thấy nhà trường đã áp dụng
chương trình mới, nhưng lại chưa thực sự đổi mới phương pháp giảng dạy.
Có thể là do những nguyên nhân như tuổi các em còn nhỏ, các em còn rất ham
chơi, chưa ý thức được việc học; khả năng tiếp thu của các em chưa đồng đều dẫn
đến kết quả giờ học chưa cao; lượng kiến thức học sinh tiếp thu được cịn hạn
chế…
Cả 3 phân mơn học hát, TĐN, phát triển khả năng âm nhạc đều quan trọng,
nhưng đối với các em trường tiểu học Phương Liệt, phân môn các em cảm thấy khó
khăn nhất là phân mơn TĐN.
Phân mơn TĐN trường tiểu học Phương Liệt hầu như các em chưa biết nốt
nhạc, khi các em đọc một bài TĐN nào đó, các em thường đọc thuộc lịng, nhiều


lúc các em đọc sai tên nốt mà các em vẫn không biết. Đối với các em, mỗi lần
học đến phân môn TĐN, các em rất vất vả, rụt rè, các tiết học chỉ sôi nổi ở một số
lớp.
Từ những vấn đề và thực tiễn nêu trên, đề tài hướng đến mục đích đổi mới một

số hình thức dạy học âm nhạc hiện nay, làm cho chương trình dạy học âm nhạc
thêm phong phú, hấp dẫn hơn, để thông qua đó, giáo dục những kiến thức âm nhạc
một cách hiệu quả, nhằm đáp ứng mục tiêu giáo dục con người trong tương
lai.
3. GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC ÂM NHẠC Ở
TRƯỜNG TIỂU HỌC PHƯƠNG LIỆT.
3.1. Đổi mới phương pháp dạy học.
Tôi đã tiến hành nghiên cứu một số phương pháp dạy học âm nhạc, quá trình
thực tập sư phạm tham khảo các tài liệu, tôi đã tiến hành nghiên cứu và tự phát hiện
đổi mới một số phương pháp dạy học âm nhạc cho trường tiểu học Phương Liệt,
nơi tôi giảng dạy đã nhiều năm. Dưới đây là một vài cải tiến bổ sung vào phương
pháp dạy học âm nhạc cho học sinh trường tiểu học Phương Liệt mà chúng tôi đã
tham khảo qua các tư liệu do PGS.TS Lê Anh Tuấn viết.
3.2. Đổi mới phương pháp dạy hát
Nay tơi thay đổi quy trình dạy hát gồm 6 bước sẽ mang lại hiệu quả và chất
lượng tốt hơn:
Bước 1: Giới thiệu, tìm hiểu tác giả, tác phẩm
Cách thứ 1: Giáo viên thuyết trình, giáo viên cho học sinh nghe một bản nhạc
về vùng miền của bài hát đó, hoặc có thể cho các em nghe chính bài hát mà các em
sẽ được học vào tiết học hơm đó.
Cách thứ 2: Giáo viên đặt câu hỏi để giới thiệu bài hát.
Cách thứ 3: Giáo viên sử dụng tranh ảnh minh họa cho bài hát để học sinh nhận
xét về nội dung của chúng, từ đó dẫn dắt và giới thiệu bài hát.


Bước 2: Giới thiệu lời ca
Dạy hát ở tiểu học, đọc lời ca giải quyết 3 nhiệm vụ: học sinh biết bài hát có
mấy câu, tập đọc lời ca cho trôi chảy và hiểu ý nghĩa của một số từ khó.
Cách 1: Đọc lời ca kết hợp với gõ đệm theo phách
Cách 2: Đọc lời ca kết hợp với gõ đệm theo tiết tấu

Bước 3: Nghe hát mẫu
Giáo viên hát mẫu hoặc mở đĩa nhạc cho học sinh nghe, các em lắng nghe, cảm
nhận và kiểm nghiệm những điều đã tìm hiểu ở bước đọc lời ca.
Dù có đĩa nhạc, học sinh vẫn thích nghe giọng của chính thầy cơ thể hiện bài
hát. Khi hát, giáo viên cần chú ý đến giọng hát, cách hát và việc sử dụng nhạc cụ
của mình, phải thể hiện được nội dung tình cảm của bài hát, truyền cảm được hồn
của tác phẩm tới học sinh. Đĩa nhạc không thể thay thế được tiếng hát của thầy cô.
Bước 4: Khởi động giọng
Khi khởi động giọng, giáo viên cần hướng dẫn học sinh đứng thẳng, tư thế tự
nhiên. Giáo viên đàn chuỗi âm ngắn, đơn giản để các em nghe và đọc bằng âm “la,
ma, mơ, mi”.
Bước 5: Tập hát từng câu theo lối móc xích và hát cả bài
Tập hát từng câu và kết nối theo lối móc xích sẽ giúp các em mau nhớ lời ca và
hát chuẩn xác giai điệu. Việc củng cố, luyện tập từng đoạn của bài hát ngoài việc
giúp các em cảm nhận giai điệu và lời ca, còn giúp các em tự tin hát đúng cao độ,
câu hát không rời rạc, không ê a, phát âm nhả tiếng rõ lời. Đặc biệt là giúp các em
loại bỏ sự chán nản khi chưa thực hiện được bài tập.
Thông thường, có 3 cách gõ đệm để luyện tập củng cố bài hát cả bài:
Cách 1: Hát kết hợp gõ đệm theo phách.
Cách 2: Hát kết hợp gõ đệm theo nhịp.
Cách 3: Hát kết hợp gõ đệm theo tiết tấu.
Bước 6: Củng cố, kiểm tra


Giáo viên yêu cầu học sinh nhắc lại nội dung đã học như: Các em đã học gì,
nhớ điều gì, u thích gì? Giáo viên hướng dẫn học sinh trình bày bài hát bằng cách
hát đối đáp, hát nối tiếp hoặc lĩnh xướng, trình bày bài hát kết hợp gõ đệm. Giáo
viên cần chú ý giáo dục thái độ, giáo dục thẩm mỹ và dặn dò các em tiếp tục học
hát cho thuộc lời ca.
Có rất nhiều cách để củng cố, sửa sai cho các em, chúng tôi đưa ra 3 cách:

Cách 1: Giáo viên lắng nghe, chữa từng lỗi nhỏ của các em.
Cách 2: Dùng đàn đánh lại 2 – 3 lần các câu mà các em hát chưa đúng để các
em nghe giai điệu.
Cách 3: Mời 1 em học hát tốt nhất sửa lỗi cho bạn mình, điều này tạo nên tính
tích cực trong các em, cũng như củng cố trí nhớ cho các em.
Cách 4: Hát đuổi. Giáo viên cho một nửa lớp hát trước và một nửa lớp hát đuổi
theo sau.
Cách 5: Hát cộng đánh nhịp. Giáo viên cho một em hát tốt nhất lớp vừa hát vừa
đánh nhịp, sau đó cho cả lớp đứng đạy vừa hát vừa đánh nhịp.
3.3.Đổi mới phương pháp dạy TĐN
Để đạt được mục tiêu,đồng thời căn cứ vào thực trạng dạy phân môn TĐN ở
trường tiểu học Phương Liệt, chúng tơi mạnh dạn thay đổi quy trình dạy TĐN gồm
6 bước sẽ mang lại hiệu quả và chất lượng tốt hơn:
Bước 1: Giới thiệu bài TĐN, tên nốt, hình nốt trên khng nhạc khóa son
Giáo viên treo bảng phụ bài TĐN lên bảng và giới thiều về bài tập đọc nhạc cho
học sinh một cách ngắn ngọn rồi vào bài TĐN.
*Dạy đọc nốt trên khng nhạc khóa sol.
Bước 2: Đọc cao độ của bài TĐN
Giáo viên dịch giọng sao cho phù hợp với giọng của học sinh. Giáo viên cho
học sinh đọc cao độ từ nốt thấp lên nốt cao rồi theo hiều ngược lại.
Giáo viên cho học sinh nhận biết cao độ của các nốt nhạc trong bài TĐN.


Giáo viên cho học sinh đọc từng nốt nhạc trong bài TĐN.
Bước 3: Đọc tiết tấu và lời ca
Thường có 3 cách để các em thực hiện tiết tấu.
Cách thứ nhất: Giáo viên đọc tên nốt nhạc theo tiết tấu
Cách thứ hai: Chỉ gõ tiết tấu mà không đọc tên nốt nhạc theo tiết tấu.
Cách thứ ba: Giáo viên vừa đọc tên nốt nhạc theo tiết tấu vừa gõ tiết tấu.
Cách thứ tư: Đọc tên nốt nhạc theo tiết tấu kết hợp với gõ theo nhịp.

Bước 4: Tập đọc từng câu theo lối móc xích và đọc cả bài
Giáo viên nên đọc trước 1 – 2 lần hoặc chỉ định 1 – 2 học sinh đọc tốt cho các
em nghe để các em nắm vững tên nốt nhạc và vị trí nốt nhạc hoặc giáo viên đàn
giai điệu cả bài 1 – 2 lần để học sinh bước đầu hình thành ra giai điệu, đồng thời
các em thấy tự tin hơn.
Bước 5: Ghép lời ca
Thơng thường có 3 cách gõ đệm để luyện tập củng cố bài TĐN.
Cách 1: Hát kết hợp gõ theo nhịp
Cách 2: Hát kết hợp gõ theo tiết tấu
Cách 3: Hát kết hợp gõ theo phách
Bước 6: Củng cố, kiểm tra
Ở đây giáo viên có thể có những câu hỏi như: Các em có cảm nhận như thế nào
về bài học hôm nay? Giai điệu của bài TĐN như thế nào? Tính chất vui hay buồn?
Nhanh hay chậm?... Ngồi ra giáo viên có thể kiểm tra bằng cách chia nhóm, tổ, cá
nhân đọc và nhận xét lẫn nhau.
3.4. Đổi mới phương pháp phát triển khả năng âm nhạc.
Theo chúng tôi, để phân môn phát triển khả năng âm nhạc mang lại hiệu quả tốt
gồm các bước sau:
* Các bước trong quy trình giới thiệu nhạc cụ.
Bước 1: Giới thiệu tên, hình dáng, đặc điểm của từng nhạc cụ.


Giới thiệu tên, hình dáng của nhạc cụ sẽ giúp học sinh hiểu rõ hơn về đặc điểm
cũng như tính năng của nhạc cụ đó. Có rất nhiều cách giáo viên có thể giới thiệu
nhạc cụ cho học sinh dễ nhận biết:
Cách 1: Giáo viên giới thiệu các nhạc cụ có thật cho các em.
Cách 2: Giới thiệu nhạc cụ thông qua tranh ảnh.
Bước 2: Nghe âm sắc
Việc nghe âm sắc của các nhạc cụ là rất cần thiết, nhằm giúp phát triển khả năng
nghe nhạc cho các em. Có 2 cách sau:

Cách 1: Giáo viên cho các em nghe âm sắc của nhạc cụ có thật.
Cách 2: Giáo viên cho các em nghe qua âm sắc đàn phím điện tử hoặc qua băng đĩa
nhạc.
Bước 3: Củng cố
Cách 1: Giáo viên yêu cầu học sinh giới thiệu từng nhạc cụ theo tranh ảnh.
Cách 2: Giáo viên củng cố kiến thức thơng qua tổ chức trị chơi, như cho các em
nghe âm sắc rồi đoán tên nhạc cụ.
Cách 3: Nghe hoặc xem dàn nhạc biểu diễn có sự tham gia của nhạc cụ.
* Các bước trong quy trình học kể chuyện âm nhạc
Thời lượng thực hiện nội dung kể chuyện âm nhạc khoảng 15 phút.
Theo chúng tơi, quy trình dạy kể chuyện âm nhạc gồm 6 bước là hợp lý và mang lại
hiệu quả tốt.
Bước 1: Giới thiệu về câu chuyện
Giáo viên giới thiệu tên, xuất xứ hoặc khái quát về câu chuyện,có thể đưa ra các
bức tranh khi bắt đầu câu chuyện, nhằm kích thích trí tưởng tượng của học sinh.
Bước 2: Giáo viên kể chuyện
Cách thứ 1: Giáo viên kể chuyện thơng qua sự hiểu biết của mình
Cách thứ 2: Giáo viên kể chuyện thông qua các bức tranh
Cách thứ 3: Sử dụng hình thức phát vấn


Cách thứ 4: Giáo viên cho 1 học sinh đứng dậy đọc câu chuyện
Bước 3: Học sinh tập kể chuyện
Học sinh có thể đứng tại chỗ hoặc lên trước lớp, dựa vào tranh minh họa, kể từng
đoạn (phần đầu, phần giữa, phần cuối) hay toàn bộ câu chuyện, các em có thể dựa
vào những chi tiết đã sắp xếp theo thứ tự để tập kể chuyện.
Bước 4: Giáo dục thái độ.
Cách 1: Giáo dục thái độ thông qua các câu chuyện mà giáo viên đang dạy.
Cách 2: Giáo viên hướng dẫn các em liên hệ với thực tế, kể một vài tấm gương mà
các em biết, thơng qua đó, giáo viên động viên các em cố gắng học tập.

Bước 5: Nghe nhạc.
Đây là khâu then chốt nhằm phát triển khả năng nghe nhạc của các em, thông qua
kể chuyện âm nhạc. Khi cho các em nghe nhạc, giáo viên nên cho các em nghe các
bản nhạc liên quan đến câu chuyện mà giáo viên đang dạy.
Bước 6: Củng cố.
Cách 1: Giáo viên sử dụng hình thức phát vấn, đặt một vài câu hỏi, học sinh trả lời
để khắc sâu nội dung câu chuyện, giúp các em nhớ câu chuyện tốt hơn.
Cách 2: Giáo viên đưa ra các chi tiết, yêu cầu học sinh sắp xếp chúng theo trình tự
câu chuyện.
4.Tổ chức các hoạt động âm nhạc ngoại khóa
4.1. Hoạt động văn nghệ trong sinh hoạt chung của nhà trường.
Âm nhạc ngoại khóa là mảng khơng thể thiếu trong nhà trường phổ thơng nói
chung và tiểu học nói riêng. Trong nhà trường phổ thông, hoạt động văn nghệ trong
sinh hoạt chung của nhà trường khơng nằm trong chương trình mơn học, nhưng lại
chiếm một vị trí quan trọng trong đời sống nhà trường.
Việc xây dựng phong trào múa hát tập thể trong sân trường là một nhu cầu cần
thiết, làm cho cuộc sống của các em thêm vui tươi, phấn khởi, lạc quan yêu đời.


Qua múa hát tập thể góp phần giáo dục các em ý thức tổ chức kỷ luật, giúp cơ thể
phát triển, rèn luyện tính bền bỉ dẻo dai, khéo léo trong cuộc sống.
4.2. Đưa các trò chơi – đồng giao vào hoạt động ngoại khóa
Trị chơi dân gian là sản phẩm sáng tạo của người dân. Nó là một thành tố văn
hóa dân gian có từ thuở xưa và tồn tại cho đến nay. Tuy nhiên khi áp dụng những
trò chơi này vào trường tiểu học Phương Liệt, có những biến đổi nhất định sao cho
phù hợp với điều kiện mơi trường học tập của các em.
Tổ chức các trị chơi - đồng giao
Tổ chức các trò chơi – đồng giao vào hoạt động ngoại khóa chứa đựng những yếu
tố độc đáo và phong phú. Nó khơng chỉ có ý nghĩa to lớn trong việc đáp ứng nhu
cầu vui chơi cho trẻ mà cịn ni dưỡng tình u trong tâm hồn trẻ với những giá trị

truyền thống tốt đẹp, tăng cường hoạt động nghệ thuật và phát triển nhân cách trẻ
hài hịa tồn diện.

Học sinh thi hát đồng giao.
Trong phần C, tôi đã nêu cơ sở và nguyên tắc, đưa ra các giải pháp và một số
giải pháp cụ thể, nhằm nâng cao chất lượng dạy học tại trường tiểu học Phương
Liệt – Thanh Xuân – Hà Nội.


Âm nhạc có một vị trí quan trọng trong đời sống của con người, đặc biệt với trẻ
thơ. Qua âm nhạc, “giáo dục tình cảm, đạo đức và góp phần hình thành nhân cách
trẻ em”. Bộ mơn âm nhạc có một vị trí rất quan trọng ở trường tiểu học, giúp học
sinh phát triển tai nghe âm nhạc, góp phần phát triển trí tuệ tình cảm, năng lực tư
duy, trí tưởng tượng và óc phân tích tổng hợp.
Giáo dục âm nhạc trong nhà trường phổ thông với tư cách là một mơn học độc
lập, ln có vai trị rất lớn đối với sự hình thành và phát triển nhân cách của học
sinh.
Việc đổi mới các phương pháp dạy học cũng như đa dạng các hoạt động ngoại
khóa, phương pháp nào cũng quan trọng và cần thiết. Bởi nó khơng chỉ có ý nghĩa
to lớn đáp ứng nhu cầu vui chơi cho trẻ, mà cịn ni dưỡng tình u trong tâm hồn
trẻ với những giá trị truyền thống tốt đẹp, nhằm phát triển nhân cách hài hòa cho
trẻ.
Việc nâng cao chất lượng dạy học nói chung, mơn Âm nhạc nói riêng , là yêu
cầu tất yếu của nền giáo dục hiện đại. Trong thời đại ngày nay, khi xã hội phát triển
ngày càng nhanh, do tác động của khoa học kỹ thuật, cơng nghệ thơng tin thì sự
phát triển của giáo dục nói chung, đổi mới giảng dạy mơn Âm nhạc bậc tiểu học
nói riêng ngày càng trở nên cấp thiết.

PHẦN III:
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ

1. KINH NGHIỆM TRONG QUÁ TRÌNH THỰC HIỆN
Trong những năm học vừa qua, tôi đã áp dụng triệt để phương pháp mới trong
giảng dạy môn âm nhạc, tôi nhận thấy rằng, việc tạo cho học sinh một khơng khí
vui tươi trong tiết học âm nhạc là điều vô cùng quan trọng. Giờ học âm nhạc phải
là giờ học nghệ thuật hấp dẫn với phương châm Học vu - Vui học. Để học sinh đến