Một số tham luận ôn luyện hsg tin hoc thcs

Tham luận 1:
MỘT SỐ KINH NGHIỆM BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI
MÔN TIN HỌC TRƯỜNG THCS ABC
I. Ý NGHĨA, TẦM QUAN TRỌNG
Đảng và Nhà nước đã vạch ra đường lối rất đúng đắn về
“chiến lược con người” là “nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực,
bồi dưỡng nhân tài”. Ngành giáo dục và đào tạo cũng đang
hướng tới phát triển tối đa những năng lực còn tiềm ẩn trong
mỗi học sinh. Trong các trường học hiện nay, việc phát triển bồi
dưỡng học sinh giỏi góp phần đào tạo nhân tài cho đất nước
được xem là nhiệm vụ cần thiết và quan trọng. Nhiều năm qua
tơi được sự tín nhiệm của trường đã tham gia bồi dưỡng học
sinh giỏi môn tin học 9. Qua q trình bồi dưỡng, tơi ln cố
gắng tìm hiểu nội dung cơ bản và nâng cao, tìm ra phương pháp
tối ưu để cho cơng tác bồi dưỡng có hiệu quả nhất.
Công tác bồi dưỡng học sinh giỏi là nhiệm vụ nặng nề
nhưng cũng rất vinh dự cho giáo viên khi tham gia bồi dưỡng.
Những câu hỏi mà bất cứ ai khi tham gia bồi dưỡng học sinh giỏi
cũng luôn đặt ra là: Làm thế nào để các em lĩnh hội tốt các kiến
thức khi tham gia ôn luyện? Làm thế nào để kết quả đạt được
tốt nhất? Làm thế nào để mang lại thành tích cho các em và
mang lại vinh dự cho nhà trường? Từ những băn khoăn đó, bằng
tất cả nỗ lực của bản thân, qua tìm tịi, trao đổi và thảo luận với
các đồng nghiệp, tôi xin chia sẻ kinh nghiệm với các đồng
nghiệp về để tài mà tôi đã nghiên cứu trong thời gian qua: "Kinh
nghiệm bồi dưỡng học sinh giỏi môn tin học lớp 9". Mong cùng
góp một phần nhỏ vào cơng tác bồi dưỡng học sinh giỏi chung
của trường, của huyện, để đội ngũ học sinh giỏi của trường, của
huyện ta ngày càng đạt kết quả cao hơn.
- Bồi dưỡng HSG ở bậc Trung học cơ sở (THCS) là một quá trình mang
tính khoa học, nghiêm túc, khơng thể chỉ một vài tháng thực hiện có hiệu quả, mà

phải có tính chiến lược dài lâu trong suốt cả bốn năm học. Chỉ có q trình này
mới cung cấp được tương đối đầy đủ các kiến thức cần thiết cho học sinh (HS) và
phát hiện chính xác khả năng học tập của các em, từ đó mới có thể xét chọn được
HS để ôn luyện và tham dự kỳ thi HSG các cấp đạt kết quả.
- Với ý nghĩa đó, trong những năm qua bản thân tôi đã cố gắng biên soạn
đề cương, sưu tầm tài liệu, học hỏi kinh nghiệm từ đồng nghiệp trong và bên
ngồi nhà trường để tích góp được nhiều kinh nghiệm nhằm mục đích ơn luyện
cho các em. Rèn luyện cho các em có tính tự lập học tập, khả năng tư duy nhận
thức ở mức độ cao và có kỹ năng vận dụng kiến thức tốt.
II. THỰC TRẠNG


- Số lượng HS của trường ít, mỗi năm chỉ có 1 đến 2 lớp 9. Số lượng HSG
khơng nhiều, nên việc tuyển chọn HSG để ôn luyện cũng gặp nhiều khó khăn .
Ngồi ra, việc tìm kiếm chọn lựa và ơn luyện HSG là một q trình lâu dài đôi
khi là phải định hướng chọn một vài em từ năm lớp 6, lớp 7. Để có phương pháp
dạy học phân hố đối tượng, nâng cao cho các em, địi hỏi mất nhiều thời gian
và tâm huyết.
- Do Tin học là một bộ mơn cịn non trẻ, nên việc tìm giáo trình, sách giáo
khoa nâng cao, sách ơn luyện HSG hầu như khơng có. Ngồi ra, do đặc thù nhà
trường ít giáo viên, mỗi bộ mơn chỉ có 1 đến 2 giáo viên nên việc biên soạn đề
cương thường là do một người ơn biên soạn.
- Học sinh thường có tâm lý lựa chọn những mơn trọng tâm như Tốn,
Văn,... nên khi được chọn ôn môn Tin học các em chưa dành hết tâm huyết và trí
lực. Đặc biệt Tin học lớp 8 là mơn học có tính trừu tượng cao địi hỏi HS phải có
khả năng tư duy và suy luận tốt, nên môn Tin học là môn hơi khơ khan và khó
đối với các em bậc THCS.
III. MỘT SỐ GIẢI PHÁP
1. Phát hiện và chọn học sinh giỏi môn tin học
- Trong công tác bồi dưỡng HSG khâu đầu tiên là khâu phát hiện và tuyển

chọn HS. Việc phát hiện và bồi dưỡng HSG phải được tiến hành từ những lớp
học đầu cấp (lớp 6 hoặc lớp 7). Giáo viên đứng lớp trực tiếp phát hiện lựa chọn
những HS có năng khiếu, tố chất và đặc biệt phải có sự u thích với mơn học.
Bởi nếu khơng có trí lực và tình u đối với mơn học thì các em khó mà theo
được lớp học bồi dưỡng HSG.
- Một HS giỏi mơn Tin học sẽ có biểu hiện thường xuyên là có ý thức tự
giác trong học tập, ghi chép bài đầy đủ, chủ động tiếp thu kiến thức trong giờ
học, tích cực phát biểu, thường xuyên hỏi và đặt vấn đề mình chưa hiểu rõ.
Trong giờ thực hành khi giao bài tập các em có tinh thần trách nhiệm hoàn thành
tốt bài tập, thực hành tốt các thao tác kỹ năng mà giáo viên hướng dẫn.
- Mặc dù HS được tự do lựa chọn môn học để tham gia bồi dưỡng nhưng
chúng ta nên lựa chọn những HS có kiến thức, kỹ năng, phải u thích mơn học,
say mê trong học tập và ham học hỏi phù hợp với đặc trưng của bộ môn. Thông
qua giáo viên chủ nhiệm định hướng, sự thỏa thuận của giáo viên bồi dưỡng ở
các đội tuyển để tránh tình trạng chồng chéo giữa mơn này với mơn kia.
- Có người nói rằng: HS giỏi chỉ là “thiên bẩm”. Là người trực tiếp giảng
dạy, với tôi không nghĩ như vậy. Năng khiếu, tri thức và đạo đức văn hố nói
chung phải được bồi đắp theo năm tháng, gắn liền với sự nhạy bén của tố chất cá
nhân. Người thầy phải là “chất xúc tác” trong quá trình biến đổi chất, là nguồn
động lực tiếp sức định hướng cho các em. Do vậy cần biết phát hiện sớm khả
năng, sở trường ở HS, tạo điều kiện tốt để các em học tập, phát huy tốt khả năng
tư duy, tính sáng tạo, thể hiện được năng khiếu của mình.


- Nhân tài là kết quả của 99% là mồ hôi, nước mắt. Một HS vốn thông
minh nhưng không được tơi luyện, kèm cặp, bồi dưỡng thường xun thì cũng
khó có thể khẳng định, phát triển được trí thơng minh ở các em. Đó cũng là yêu
cầu đặt ra trong quá trình dạy học, bồi dưỡng cho HS.
2. Xây dựng đề cương bồi dưỡng học sinh giỏi môn tin học
- Mục tiêu đào tạo của ngành là giáo dục HS trở thành những con người

phát triển tồn diện: có phẩm chất năng lực, có tri thức và kỹ năng, có khả năng
chiếm lĩnh tri thức mới một cách độc lập sáng tạo. Để thực hiện tốt những yêu
cầu trên những người làm cơng tác giáo dục ngồi việc trang bị cho HS kiến
thức kỹ năng cơ bản, thì việc bồi dưỡng HS mũi nhọn cũng rất quan trọng nhằm
phát hiện bồi dưỡng nhân tài cho đất nước. Để có được sản phẩm HSG Tin học,
người giáo viên phải dày công nghiên cứu, trang bị cho HS về phương pháp học
tập, về kiến thức kỹ năng tốt nhất phù hợp với từng đối tượng HS.
- Do đó khi biên soạn đề cương để ôn luyện cho HSG tôi cũng dựa vào
yếu tố là hướng đến phương pháp học tập, yêu cầu và nội dung thi HSG các cấp,
để đưa vào nội dung ôn tập phù hợp cho từng phần, từng chương, từng bài.
- Để biên soạn nội dung bồi dưỡng thì ngồi nội dung kiến thức trong
chương trình dạy, giáo viên cần tìm sách nâng cao, các giáo trình tự học từ cơ
bản đến nâng cao, các tài liệu tham khảo khác trên internet và đặc biệt là sưu
tầm đề thi HSG của các cấp qua các năm. Từ đó, giáo viên chọn lọc để biên soạn
nội dung ôn tập bồi dưỡng HS từ cái cơ bản tiến dần tới chương trình nâng cao
(tức là nội dung ơn tập trước hết phải khắc sâu kiến thức trọng tâm cơ bản của
chương trình học chính khố, từ đó vận dụng để mở rộng và nâng cao dần).
- Đối với nội dung thi HSG môn Tin học các cấp của bậc THCS sẽ gồm
hai phần cơ bản là chương trình bảng tính (Excel) và lập trình cơ bản (Pascal).
Do đó nội dung biên soạn cũng phân ra làm hai phần Excel và Pascal.
+ Đối với phần chương trình bảng tính (Excel), chia ra làm các chương
như: các thao tác cơ bản về địa chỉ ô, địa chỉ khối, cách viết và sử dụng công
thức hàm, địa chỉ tương đối và tuyệt đối; các phép toán học và logic; các hàm
thường dùng; xây dựng biểu đồ; thao tác sắp xếp và lọc dữ liệu; trình bày trang
tính để in ấn. Ở mỗi chương cần có nhiều bài tập từ thấp đến cao để HS vận
dụng và rèn kĩ năng.
+ Đối với phần lập trình cơ bản (Pascal), chia ra làm nhiều chương như:
các kiểu dữ liệu, khai báo biến, hằng và các lệnh; các câu lệnh lặp; dữ liệu kiểu
mảng; xâu kí tự; kiểu file (đọc và ghi file). Ở mỗi chương cần có nhiều bài tập từ
thấp đến cao để HS vận dụng và rèn kĩ năng.

- Phần cuối cùng của đề cương là những đề thi mẫu, đề thi HSG các cấp
của các năm trước, đề thi sưu tầm và đề thi của giáo viên ra. Khi HS độc lập giải
được những đề thi này sẽ tạo cho các em một tinh thần tự tin với một tâm thế
vững vàng bước vào cuộc thi các cấp.
3. Quá trình bồi dưỡng học sinh giỏi


- Dạy bồi dưỡng theo hướng phân hóa đối tượng HS: Dạy những kiến
thức HS “Cần”, phù hợp theo từng đối tượng, nhằm bổ sung những thiếu sót
trong kiến thức cơ bản cho HS, đồng thời phát huy được tính sáng tạo, năng lực,
khả năng tư duy của từng đối tượng HS, chứ khơng phải dạy cái Thầy “Có”.
- Đối với HS, giáo viên có thể phân chia việc tổ chức giảng dạy theo từng
giai đoạn như sau:
+ Giai đoạn 1: Giới thiệu chương trình, sách giáo khoa, các loại sách, tài
liệu tham khảo dành riêng cho HSG (chú ý nhà xuất bản, tên tác giả) và cách
truy cập Internet để tìm tài liệu học tập. Hướng dẫn HS cách học, cách nghe
giảng và ghi chép bài học. Hướng dẫn HS tiếp thu kiến thức cơ bản của môn bồi
dưỡng. Qua đó làm cho các em u thích mơn học mà mình sắp đeo đuổi.
+ Giai đoạn 2: Giúp HS biết cách giải quyết, khai thác một đơn vị kiến
thức, một bài tập hay vận dụng kiến thức để giải quyết các vấn đề đặt ra. Từ đó
rèn luyện cho các em khả năng tư duy logic, tư duy độc lập sáng tạo và biết cách
tương tự hóa, mở rộng hóa, tổng quát hóa một vấn đề của kiến thức.
+ Giai đoạn 3: Sau khi các em đã học xong một số kiến thức cơ bản, cần
tổ chức thi kiểm tra để phân loại mặt bằng học tập và giúp giáo viên dạy hiểu rõ
từng đối tượng HS. Từ đó để có cách dạy phù hợp sát đối tượng HS (thực hiện
theo đúng các bước của một buổi bồi dưỡng HSG của nhà trường quy định).
+ Giai đoạn 4: Hoàn thiện kiến thức, giáo dục cho các em tính chủ động,
tự tin và sẵn sàng tham gia kỳ thi HSG các cấp.
Các giai đoạn này có mối quan hệ chặt chẽ với nhau trong từng buổi bồi
dưỡng và xuyên suốt cả quá trình bồi dưỡng để giáo viên dạy, bổ sung, điều chỉnh

về nội dung và phương pháp bồi dưỡng phù hợp tường đối tượng HS vừa để tạo
hứng thú, đam mê học tập cho HS vừa để nâng cao hiệu quả của công tác bồi
dưỡng.
- Những lưu ý khi ôn:
+ Dạy chắc cơ bản trước rồi mới nâng cao: Các bài cơ bản là những bài
tương đối dễ, chỉ liên quan đến một hoặc vài loại kiến thức kỹ năng, cần phải
luyện tập nắm vững từng loại trước. Sau đó mới nâng cao dần những bài tổng hợp
nhiều loại kiến thức, HS đã nắm vững từng loại sẽ dễ dàng nhận ra và giải quyết
được các bài tập tương tự.
+ Mỗi loại cần thông qua một hoặc hai bài điển hình, quan trọng là phải rút
ra phương pháp rồi cho thêm một số bài cho HS tự vận dụng cho thành thạo
phương pháp, cần kiểm tra sự tiếp thu kiến thức của HS.
+ Chú ý kết hợp giữa lí thuyết phân tích từ đó vận dụng thực hành trên máy
để HS trải nghiệm được kết quả, trong quá trình này chúng ta nên tập cho HS thói
quen giải bài tập theo 3 bước: Xác định được yêu cầu (thấy trước được kết quả là
như thế nào), mô tả diễn đạt được cách làm, cuối cùng sử dụng câu lệnh thích hợp
để làm bài.


+ Sau khi kết thúc “Giai đoạn 3” khi giao bài tập cho HS, giáo viên chỉ nên
gợi mở để HS tìm tịi ra cách giải, khơng nên giải hồn tồn cho HS khi nào thật
sự HS khơng làm được thì giáo viên mới hỗ trợ.
+ Trong q trình ơn tập giáo viên phải tạo khơng khí nhẹ nhàng, gần gũi
với các em. Tơn trọng và thường xun khích lệ tinh thần các em.
- Tóm lại: Q trình bồi dưỡng HSG mơn tin học người giáo viên đóng vai
trị vơ cùng quan trọng. Từ khâu phát hiện và chọn HS phải đúng là giỏi môn Tin
học, xây dựng đề cương ơn tập, q trình ơn tập; người giáo viên đóng vai trò là
người biên kịch và là đạo diễn còn HS chính là người diễn viên. Do đó để HS có
được buổi biểu diễn tốt ở cuộc thi các cấp thì người giáo viên phải bỏ ra rất nhiều
tâm huyết, trí lực và thời gian.

IV. KẾT LUẬN, BÀI HỌC KINH NGHIỆM, KIẾN NGHỊ
1. Kết quả và bài học kinh nghiệm
- Qua nghiên cứu trình bày ở trên, trong quá trình ôn tập thực tế cho HSG
môn Tin học ở trường, tôi xin rút ra một số kết luận sau:
+ Giáo viên phải vững vàng về kiến thức chuyên môn, kỹ năng truyền đạt
kiến thức cho HS tốt. Thường xuyên học tập bồi dưỡng, nâng cao trình độ
chun mơn và phương pháp giảng dạy phù hợp.
+ Tâm huyết với công việc bồi dưỡng HSG. Tham khảo nhiều tài liệu từ
nhiều nguồn khác nhau để hoạn thiện đề cương ôn tập ngày một tốt hơn.
+ Giáo viên phải khơi dậy cho HS niềm say mê, u thích mơn học. Phối
hợp với giáo viên, nhà trường và gia đình tạo điều kiện tốt nhất cho các em tham
gia ôn luyện.
- Bên cạnh những kết luận, tôi rút ra được bài học kinh nghiệm là:
+ Tuỳ vào thời gian bồi dưỡng mà phân bố thời lượng tiết ơn tập hợp lí;
tuỳ khả năng tiếp thu của HS mà ôn luyện lý thuyết và bài tập nâng cao ở mức
độ khó dễ cho phù hợp.
+ Không quá chú trọng việc giải được thật nhiều bài tập nâng cao mà tồn
là có sự giúp đở của giáo viên. Cần chú trọng việc rèn luyện cho các em khả
năng tư duy, phân tích, lập luận và sáng tạo, thiết kế và mơ tả cách giải bài tốn
Tin học. Đó cũng chính là mục tiêu chính của việc bồi dưỡng HSG môn Tin học.
2. Kiến nghị
- Vấn đề bồi dưỡng HSG không phải là việc riêng của một giáo viên bộ
mơn hay nhà trường, mà phải có sự phối hợp chặt chẽ với gia đình HS. Các em
HS trong đội tuyển cần phải học nhiều hơn, cần sự sắp xếp thời gian, động viên
khích lệ tinh thần các em từ phía gia đình.
- Các đồn thể, Đội, Hội Khuyến học, Ban đại diện cha mẹ HS, cũng cần
có biện pháp động viên giúp đỡ các em, nhất là những HSG có hồn cảnh gia
đình là hộ nghèo hoặc khó khăn. Để có sự giúp đở kịp thời cho các em về mặt

tinh thần cũng như vật chất; đặc biệt đối với các em HS là đội tuyển HSG sẽ có
tinh thần vững chắc để dành tồn bộ trí lực cho việc ôn luyện.
Trên đây là kinh nghiệm mà bản thân tôi đã áp dụng và thu được một số
kết quả khả quan. Chắc hẳn sẽ chưa phải là tối ưu và chưa chi tiết, xin đưa ra để
quý đồng nghiệp, quý lãnh đạo xem và góp thêm ý kiến.
Xin trân thành cảm ơn!


Tham luận 2:
MỘT SỐ KINH NGHIỆM TRONG CÔNG TÁC
BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI
1. Thực trạng
1.1. Thuận lợi
Được sự quan tâm, chỉ đạo sâu sát, tạo mọi điều kiện thuận lợi của lãnh
đạo trường trong công tác bồi dưỡng học sinh giỏi.
Hàng năm nhà trường đều tổ chức kì thi chọn tuyển chọn đội tuyển học
sinh giỏi góp phần nâng cao chất lượng cho các kì thi ở cấp cao hơn.
Cơ sở vật chất nhà trường đảm bảo, giúp các em học sinh thuận lợi trong
quá trình học tập, đặc biệt là ở bộ môn Tin học.
Đa số các em học sinh khi tham gia ơn luyện đều có ý thức rất cao trong
học tập.
1.2. Khó khăn
Số lượng học sinh lớp 9 của trường ít (2 lớp) nên giáo viên gặp khó khăn
trong cơng tác tuyển chọn đội tuyển học sinh giỏi.
Các em học sinh phải học chính khóa cả tuần, nên khâu ôn luyện bị hạn
chế về thời gian. Thời gian các em tự học cũng khơng được nhiều vì phải hồn
thành các mơn học trên lớp.
Do đặc thù của môn Tin học khi ôn luyện học sinh cần phải có máy tính
để thực hành. Nhưng đa số học sinh ở vùng sâu khơng trang bị được máy tính cá
nhân.

Kiến thức ôn luyện cho học sinh rất cao và sâu, nên vấn đề truyền đạt để
các em hiểu thực sự rất khó khăn. Việc ơn luyện sẽ dễ dàng hơn nếu các em
được trang bị tốt ở bộ mơn Tốn.
Giáo viên gặp khó khăn vì tài liệu ơn luyện phải tự soạn, tự sưu tầm để
giảng dạy cho học sinh.
Học sinh dễ phát sinh tâm lý chán nản khi phải ôn luyện trong khoảng
thời gian dài.
2. Giải pháp
2.1. Lựa chọn học sinh
Lựa chọn học sinh là vấn đề quan trọng hàng đầu trong bồi dưỡng học
sinh giỏi. Làm tốt khâu này sẽ tạo cơ hội cho các em học sinh có đủ năng lực,
cũng như tránh được việc ép các em học sinh học quá sức.
Trước tiên cần khảo sát điểm trung bình các mơn ở các năm học trước
(chú ý nhiều hơn ở mơn Tốn). Riêng mơn Tin học, ở mỗi bài kiểm tra định kì
giáo viên cần thiết kế 1 đến 2 câu hỏi khó (từ 0.5 đến 1 điểm), nhằm mục đích
tìm ra những em học sinh có tố chất.


Bên cạnh khảo sát kết quả học tập, giáo viên cần quan sát quá trình học
tập, thực hành của các em. Một học sinh giỏi thực sự, các em sẽ ln hồn thành
tốt bài tập thực hành một cách nhanh chóng, sáng tạo và hiệu quả.
Ngồi các yếu tố trên, giáo viên cần phải quan tâm đến việc học sinh có
thực sự đam mê đối với mơn học hay khơng. Nếu các em khơng có niềm đam
mê khi gặp những vấn đề khó khăn chắc chắn các em sẽ nản chí. Đây là điều tối
kị trong ơn luyện học sinh giỏi.
2.2. Biên soạn tài liệu
Ngoài việc lựa chọn học sinh, biên soạn tài liệu cũng là yếu tố mang tính
chất quyết định đến thành quả của q trình ơn luyện.
Trong công văn của Sở Giáo dục và Đào tạo về giới hạn nội dung đối với
môn Tin học 9 gồm 2 phần đó là: Excel và Pascal hoặc 1 NNLT khác để giải 1

hoặc nhiều bài toán theo yêu cầu.
Hai mảng kiến thức rất rộng, nếu giáo viên không hệ thống lại sẽ dẫn đến
ôn đại trà không đúng trọng tâm.
Đối với phần Excel: bao gồm các thao tác cơ bản với bảng tính, các hàm
cơ bản trong tin học văn phòng, bao gồm cả sắp xếp, lọc và vẽ biểu đồ.
Đối với Pascal: bao gồm các lệnh nhập xuất cơ bản; các hàm cơ bản; các
kiểu dữ liệu cơ bản; các cấu trúc như: câu lệnh điều kiện, câu lệnh rẽ nhiều
nhánh, các lệnh lặp,…; chương trình con; đọc ghi file; v.v…
Sau khi giáo viên đã hoàn thành bộ tài liệu với đầy đủ các kiến thức tối
thiểu thì giáo viên có thể bắt đầu ơn luyện. Tuy nhiên, để bộ tài liệu đầy đủ hơn,
hàng năm giáo viên cần bổ sung thêm những kiến thức cần thiết trong q trình
ơn luyện. Ngồi ra, giáo viên có thể trao đổi học hỏi kinh nghiệm với đồng
nghiệp để bộ tài liệu ngày càng phong phú hơn.
2.3. Bố trí thời gian ôn luyện
Với bộ tài liệu ngày càng nhiều kiến thức, thì việc lên kế hoạch giảng dạy
phải rõ ràng và hợp lý.
Thông thường thời gian bắt đầu ôn luyện là vào đầu năm học sinh học lớp
7. Tuy nhiên, do các em phải học chính khóa nhiều nên bắt đầu ôn vào thời gian
hè là phù hợp. Nếu thời gian q ngắn, các em sẽ khơng có được các kĩ năng cần
thiết. Các kiến thức về lý thuyết các em chưa thể vận dụng nhuần nhuyễn để giải
quyết các bài tập.
Cùng với việc bố trí thời gian hợp lý, giáo viên cần ôn tạo nguồn cho các
em học sinh. Thời gian ơn luyện càng lâu thì kinh nghiệm và kiến thức của các
em càng được nâng cao.
2.4. Phương pháp
Phương pháp truyền đạt của một giáo viên ảnh hưởng rất lớn đến học
sinh. Cùng bộ tài liệu, cùng học sinh nhưng mỗi giáo viên giảng dạy sẽ mang lại
những hiệu quả khác nhau.

Giảng dạy cho học sinh trú trọng các em “hiểu thực sự”. Nếu các em “giả
vờ hiểu” hoặc “hiểu chưa tường tận” thì khi gặp các vấn đề phức tạp hơn có liên
quan các em chắc chắn sẽ khơng thực hiện được.
Ví dụ: Giáo viên u cầu các em hồn thành tuần tự các bài tập sau:
1. Tìm hiểu số nguyên tố là gì?
2. Viết chương trình nhập n, kiểm tra n có phải là số ngun tố hay
khơng?
3. Viết chương trình nhập n, in ra các số nguyên tố có trong khoảng từ 1
đến n.
4. Viết chương trình nhập vào 1 mảng n phần tử, in ra các số ngun tố lẻ
có trong mảng.
5. Viết chương trình nhập vào 1 mảng n phần tử, in ra các số nguyên tố
chẵn có trong mảng, sắp xếp chúng tăng dần và in ra tổng của các số ngun tố
đó.
Sau khi hồn thành hệ thống bài tập trên các em học sinh chắc chắn đã
hiểu rất rõ về số nguyên tố và các bài tập có liên quan.
Với một nội dung kiến thức, giáo viên cần cho chuỗi bài tập mang tính
chất khó dần. Điều này giúp các em có thể vừa ôn lại kiến thức cũ, vừa học thêm
được các kiến thức mới bổ ích.
Kĩ năng thực hành của học sinh cũng phải được quan tâm, các em cần
được thực hành nhiều. Khi thực hành nhiều các em sẽ tự khắc phục được các lỗi
cơ bản (đặc biệt là Pascal), từ đó các em sẽ tự tin hơn trong các kì thi.
Giáo viên khi giảng dạy cũng cần chú ý phát triển tư duy logic cho các
em. Đây là tố chất khơng thể thiếu của một học sinh giỏi. Bởi vì, khi ôn giáo
viên chỉ dạy các kiến thức nhất định, sẽ rất ít khi ơn trúng đề cấp huyện, tỉnh.
Chính vì vậy, trang bị cho các em đồng thời kiến thức và khả năng tư duy giúp
các em có thể giải quyết các bài tốn khó dựa trên những nền tảng kiến thức đã
học.
Muốn giảng dạy tốt trước tiên giáo viên cần phải trang bị một kiến thức
thật vững chắc, cần phải trau dồi về phương pháp giảng dạy và phải tăng cường

học hỏi ở đồng nghiệp.
Bên cạnh dạy kiến thức, giáo viên cần giáo dục đạo đức và ý chí cho học
sinh. Khi ơn luyện sẽ có những vấn đề nảy sinh như: nản chí (do thời gian ơn
luyện dài hoặc khi gặp các vấn đề khó khăn), tư tưởng “ta đây” (do các em quá
giỏi nên có xu hướng tự cao).
3. Kết luận
3.1. Kết quả thực hiện
- Khi mới bắt đầu ơn luyện, tơi cịn rất bỡ ngỡ chưa hiểu rõ về cách thức
ôn luyện, nội dung ôn luyện nên kết quả rất khiêm tốn.


Năm học

Đạt giải
Cấp huyện

Cấp tỉnh

Không

Không

2015-2016

- Sau khi đúc kết được kinh nghiệm kết quả có vẻ khả quan hơn:
Năm học

Đạt giải
Cấp huyện

Cấp tỉnh

2016-2017

1

Không

2017-2018

3

3

3.2. Bài học kinh nghiệm
Dù đã ôn luyện rất tích cực nhưng khi tham gia các kì thi, học sinh cịn
gặp rất nhiều khó khăn. Lượng kiến thức ngày càng đa dạng, sâu sắc, chính vì
vậy cập nhật tài liệu một cách thường xuyên là điều rất cần thiết.
Thời gian ôn luyện chắc chắn sẽ bị động khi trùng với lịch hoạt động của
nhà trường. Nên giáo khi lập kế hoạch giáo viên cần có những buổi dự trù hợp
lý.
Nguồn học sinh còn phụ thuộc vào từng năm học, nên ảnh hưởng rất lớn
đến kết quả ôn luyện.
Thời gian dành cho việc ôn luyện phải rất dài, cả giáo viên và học sinh
cần có tâm huyết và sự kiên trì trong suốt q trình ơn luyện.

Tham luận 3:
MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG BỒI DƯỠNG ĐỘI
TUYỂN HỌC SINH GIỎI MÔN TIN HỌC.

1. Giới thiệu sơ lược về đặc điểm của Trường THCS ABC:
Trường THCS ABC nằm trên địa bàn ấp đặc biệt khó khăn, ấp Giồng
Chùa A, xã Châu Hiệp, huyện Châu Thành. Trường có 53 cán bộ, giáo viên,
nhân viên, trường được công nhận trường đạt chuẩn quốc gia vào tháng 12/2012.
Hằng năm trường đều có học sinh đạt giải cao trong các phong trào cấp tỉnh: học
sinh giỏi cấp tỉnh, hội khỏe phù động tỉnh,… có học sinh thi đậu vào Trường
THPT Chuyên.
Trong những năm học vừa qua trường có 5 giáo viên được cơng nhận giáo
viên dạy giỏi cấp tỉnh, trong đó có 2 giáo viên đạt 2 giải nhất, 1 giáo viên đạt


giải khuyến khích; có 2/2 sản phẩm Elearning dự thi được Sở giáo dục và đào
tạo công nhận đạt, trong đó có 1 sản phẩm Elearning đạt giải nhì và 1 giải ba.
Trường được Đoàn đánh giá ngoài của Sở giáo dục công nhận đạt kiểm định
chất lượng giáo dục mức độ 3.
2. Thực trạng:
2.1. Thuận lợi:
- Được sự quan tâm, chỉ đạo của Ban lãnh đạo nhà trường và Ban chun
mơn.
- Đa số giáo viên trẻ nhiệt tình, tích cực trong công việc và dễ dàng nắm
bắt các ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học và ý thức sâu sắc được tầm
quan trọng của việc đổi mới phương pháp dạy học mới theo hướng phát triển
năng lực môn học cho học sinh và công tác bồi dưỡng tạo nguồn học sinh giỏi.
- Học sinh được học trực tiếp trên phịng máy vi tính, có lắp đặt mạng
Internet nên học sinh có điều kiện thực hành nhiều với máy tính, với những kênh
thơng tin hỗ trợ đắc lực cho việc tự học, sưu tầm tài liệu. Hầu hết các em đều rất
tự tin về kiến thức đã tiếp thu và rất u thích mơn học.
- Nhà trường có hai phịng máy vi tính phục vụ cho giảng dạy đáp ứng
được nhu cầu học tập của các em học sinh.
Bên cạnh những thuận lợi đã có thì trong cơng tác bồi dưỡng của giáo

viên cịn gặp khơng ít những khó khăn.
2.2. Khó khăn:
- Vì thuộc vùng kinh tế đặc biệt khó khăn nên đa số các em chỉ được tiếp
xúc với máy vi tính ở trường là chủ yếu, do đó khả năng thao tác với máy vi tính
và kỹ năng thực hành cịn hạn chế.
- Trình độ ngoại ngữ của các em còn thấp dẫn đến việc ghi nhớ kiến thức
bài học chưa cao, đặc biệt là môn Tin học 8 các em phải tiếp thu cấu trúc lệnh và
các bản thông báo lỗi bằng tiếng Anh nên gặp rất nhiều khó khăn vì vậy khả
năng tiếp thu bài mới và vận dụng bài cũ cũng như kĩ năng thực hành viết
chương trình trên máy tính rất yếu.
- Học sinh học chương trình chính khóa lại phải học thêm những mơn
ngoại khóa khác, cộng thêm chương trình bồi dưỡng HSG nên rất hạn chế về
thời gian tự học nên các em đầu tư ít thời gian cho việc học bồi dưỡng HSG còn
hạn chế.


- Học sinh chưa hệ thống hóa được các dạng kiến thức đã được bồi dưỡng
và chưa biết kiểm tra bài làm của mình đúng hay chưa.
- Đa số giáo viên dạy bồi dưỡng vừa phải bảo đảm chất lượng đại trà, vừa
phải hoàn thành chỉ tiêu chất lượng mũi nhọn và cơng việc kiêm nhiệm khác do
đó cường độ làm việc quá tải và việc đầu tư cho công tác bồi dưỡng HSG cũng
có phần bị hạn chế.
- Giáo viên dạy bồi dưỡng đều phải tự soạn chương trình dạy, theo kinh
nghiệm của bản thân, theo chủ quan, tự nghiên cứu, tự sưu tầm tài liệu.
Trên đây là một phần thực trạng đã diễn ra trong quá trình bồi dưỡng học
sinh giỏi môn Tin học ở Trường THCS ABC, vì thế tơi đã tìm ra các giải pháp
hiệu quả khắc phục những tồn tại trên, cụ thể như thế nào sẽ được trình bày ở
phần giải pháp sau đây.
3. Giải pháp:
3.1. Tổ chức dạy học trên lớp theo hướng phát triển năng lực môn

học:
Những năm gần đây nhiều trường THCS, THPT trên cả nước ra đề kiểm
tra học kì, đề thi học sinh giỏi huyện, tỉnh đều ra theo hướng phát triển năng lực
mơn học cho học sinh. Vì thế việc đổi mới phương pháp dạy học theo hướng
phát triển năng lực môn học cho học sinh mang lại hiệu quả rất cao, phù hợp với
xu thế đổi mới phương pháp giáo dục mới hiện nay.
- Đặt vấn đề (giới thiệu bài), giáo viên nêu tình huống thực tế có liên quan
đến nội dung bài học để tạo tình huống có vấn đề, qua đó học sinh phát hiện,
nhận dạng được vấn đề nảy sinh cần được giải quyết, để giải quyết được vấn đề
nảy sinh đó thì các em phải tập trung nghiên cứu nội dung bài học mới, từ đó
kích thích tính tị mị, mong muốn tìm ra được hướng giải quyết tình huống trên.
- Sau khi đã tiếp thu nội dung kiến thức mới, giáo viên yêu cầu học sinh
đề xuất các cách giải quyết tình huống ở phần đặt vấn đề.
- Giáo viên cho học sinh nhận xét và đánh giá kết quả (hay sản phẩm) sau
đó giáo viên chốt lại.
- Giáo viên dẫn dắt học sinh tự phát hiện ra tình huống mới tương tự có
trong thực tế (thể hiện ở phần củng cố kiến thức) tùy thời gian tiết học giáo viên
có thể yêu cầu học sinh tự giải quyết tình huống đặt ra hoặc giao việc về nhà cho
học sinh.
Song song với các bước tiến hành dạy học theo hướng phát triển năng lực
mơn học cho học sinh, địi hỏi người giáo viên phải biết kết hợp linh hoạt nhiều


phương pháp dạy học tích cực đảm bảo huy động được nhiều đối tượng học sinh
tham gia. Qua đó với cách tổ chức dạy học như trên sẽ giúp cho công tác bồi
dưỡng đội tuyển học sinh giỏi sau này đạt hiểu quả cao hơn.
3.2. Lựa chọn đội tuyển HSG
- Tuyển chọn đội tuyển học sinh giỏi ngay từ lớp 6, sau khi có kết quả
kiểm tra Học kì I, trường tổ chức cho HS khá giỏi đăng ký môn học yêu thích để
tham gia bồi dưỡng học sinh giỏi, đối với đội tuyển môn Tin học phải đảm bảo

học sinh phải có điểm trung bình của mơn Tốn từ khá trở lên.
- Sau khi có danh sách đăng ký, giáo viên bồi dưỡng tổ chức kiểm tra
năng lực môn học nhằm phát hiện sở trường, năng khiếu của các em phù hợp với
mơn học (có thể chọn tối đa khơng q 6 HS/đội tuyển), sau đó tiến hành bồi
dưỡng để các em phát huy hết năng lực của mình.
3.3. Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng đội tuyển HSG:
3.3.1. Về thời gian bồi dưỡng:
Để chương trình bồi dưỡng học sinh giỏi có hiệu quả thì giáo viên bồi
dưỡng phải có kế hoạch bồi dưỡng học sinh giỏi liên tục và đều đặn, không dồn
ép ở tháng cuối trước khi thi, vừa quá tải đối với học sinh vừa ảnh hưởng đến
q trình tiếp thu kiến thức ở mơn học khác của học sinh. (thơng thường thì ít
nhầt 2 buổi/ tuần, 4 tiết kể cả trong hè).
3.3.2. Về chương trình bồi dưỡng:
- Giáo viên cần biên soạn chương trình, nội dung bồi dưỡng rõ ràng, cụ
thể, chi tiết cho từng khối lớp, theo từng mảng chuyên đề kiến thức, xây dựng
theo mức độ từ thấp đến cao, từ dễ đến khó để các em HS bắt nhịp dần.
- Xác định rõ trọng tâm kiến thức bồi dưỡng trong từng chuyên đề và phải
có sự liên thơng trong suốt 4 năm liền (các chuyên đề đã bồi dưỡng từ lớp 6 đến
lớp 9)
3.3.3. Tài liệu bồi dưỡng:
- Giáo viên sưu tầm các bộ đề thi các cấp trong tỉnh và các tỉnh khác
thông qua Internet nhằm giúp các em tiếp xúc làm quen với các dạng đề.
- Giáo viên hướng dẫn học sinh tìm kiếm các tài liệu, sách vở, phù hợp
với từng chuyên đề bồi dưỡng để các em tự rèn luyện thêm ở nhà. Đồng thời
cung cấp hoặc giới thiệu các địa chỉ trên mạng để học sinh có thể tự học, tự
nghiên cứu, bổ sung kiến thức.


3.4. Tổ chức bồi dưỡng
Sau khi lựa chọn được học sinh bồi dưỡng và đã có kế hoạch bồi dưỡng,

ta tiến hành bồi dưỡng phải bám theo kế hoạch tránh tình trạng thích đâu dạy đó,
dạy theo chun đề là biện pháp hữu hiệu nhất. Trong quá trình bồi dưỡng cần
nắm vững phương châm: dạy chắc cơ bản rồi mới nâng cao và phải biết kết hợp
nhiều phương pháp để công tác bồi dưỡng đạt hiệu quả cao hơn.
3.4.1. Rèn kỹ năng kiểm tra tính đúng sai khi tính tốn hay chạy
chương trình:
Trong quá trình bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi, ngồi việc rèn kỹ năng
tính tốn và kỹ năng viết chương trình cho học sinh, người giáo viên bồi dưỡng
cần chú ý rèn cho kỹ năng cho HS kiểm tra tính đúng sai kết quả tính tốn hay
chạy chương trình thơng qua các cách:
- Đối với kiến thức Excel: Kiểm tra, đối chiếu, so sánh giá trị tính toán.
- Đối với kiến thức Pascal: kiểm tra kết quả bằng cách chạy chương trình
trên giấy với từng giá trị cụ thể, khác nhau hoặc sử dụng nhiều bộ dữ liệu (bộ
test) đầu vào.
3.4.1. Tăng cường kiểm tra, đánh giá:
- Sau mỗi chuyên đề giáo viên ra đề kiểm tra để giúp giáo viên nắm được
mức độ và khả năng tiếp thu, vận dụng của các em, từ đó các em rút ra được
những sai sót sửa chữa kịp thời, qua đó giáo viên có kế hoạch bù đắp những lỗ
hỏng (nếu có).
- Sau khi kiểm tra, đánh giá ở mỗi chuyên đề, dựa vào kết quả giáo viên
có thể xếp thứ tự ưu liệt học sinh trong đội tuyển, có thể tun dương kịp thời
các em có thành tích cao nhất trong đội và động viên cố gắng đối với những em
có kết quả chưa cao.
4. Hiệu quả:
Từ những giải pháp trên tôi đã áp dụng hiệu quả giải pháp vào quá trình
bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi môn Tin học dự thi các cấp. Kết quả cho thấy
chất lượng bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi luôn được giữ vững được thể hiện
rõ nét qua kết quả thi học sinh giỏi cấp Tỉnh các năm như sau:

5.

Năm học

Số HS được
chọn dự thi

Số giải đạt cấp tỉnh

2010-2011

3

01 giải nhì, 01 giải ba

2011-2012

3

01 giải nhì, 01 giải KK

2012-2013

2

01 giải KK

2013-2014

2

01 giải nhì, 01 giải ba

2
01 giải nhì, 01 giải ba
thời gian 2014-2015
cơng tác 2015-2016
3
01 giải ba
dưỡng
2016-2017
2
01 giải nhì, 01 giải ba
nhận thấy
1
01 giải ba
cao chất 2017-2018
trong công tác này cần quan tâm những vấn đề sau:

Kết luận:
Qua một
tham gia
bồi
HSG, tơi
để nâng
lượng

- Muốn có HSG phải có Thầy giỏi vì thế người thầy phải ln ln có ý
thức tự rèn luyện, tích lũy tri thức và kinh nghiệm, trau dồi chuyên môn, luôn
xứng đáng là “người dẫn đường tin cậy” cho học sinh noi theo. Phải thường

xun tìm tịi, nghiên cứu các tư liệu, các kiến thức nâng cao trên mạng Internet
và qua các đồng nghiệp.
- Làm tốt công tác động viên, khen thưởng thích đáng giáo viên có học
sinh đạt kết quả cao trong các kỳ thi học sinh giỏi các cấp.
Công tác bồi dưỡng học sinh giỏi là cơng việc khó khăn, vất vả, địi hỏi
giáo viên phải có năng lực về chun mơn, trách nhiệm, nhiệt tình, tâm huyết
cùng sự đam mê sáng tạo và cả hi sinh vì sự nghiệp. Tơi tin rằng với sự nỗ lực
hết mình của các thầy cơ giáo tham gia bồi dưỡng đội tuyển HSG, cùng sự cố
gắng không ngừng của các em trong đội tuyển học sinh giỏi tôi hi vọng rằng
những kì thi học sinh giỏi sắp tới sẽ là những mùa vàng bội thu của những thầy
trò đã nỗ lực phấn đấu.
Trên đây là một số ý kiến tham luận về việc nâng cao chất lượng bồi
dưỡng đội tuyển học sinh. Để bản tham luận được hoàn thiện hơn, rất mong
nhận được ý kiến đóng góp của các đồng chí, đồng nghiệp và các cấp lãnh đạo.
Tơi xin trân trọng cảm ơn!