Tưởng tượng và tài nảng sáng tạo

ng tng và tài nng sáng to
"Con ngi không bit tng tng vn có th thu thp c s kin. Nhng nu
không có tng tng s không th có phát minh vi, loài ngi s không phát
trin c vn minh vt cht và vn minh tinh thn" (Ti-mi-ria-zép)
Quá trình phát trin trí tu ca con ngi thng liên quan n bn yu t. Bm sinh
di truyn, môi trng sng, giáo dc ào to và t thân rèn luyn. Tng tng ch là
t trong nhiu ni dung ca t thân rèn luyn.
Dù là hc binh, sinh viên n nhà khoa hc, các v lãnh o qun lý, SXKD, n các
n ngh s... mun phát trin tài nng nht thit phi bit tng tng.
Trong quá trình nhn thc lý tính phi tri qua quá trình t duy. Nhng t duy không
tháp ng c mi òi hi phc tp do thc tin cuc sng t ra. Có nhng tình
hung có vn , con ngi khó có th dùng t duy mà gii quyt c. Khi ó con
ngi phi dùng n mt qúa trình nhn thc cao cp khác, ó là tng tng.
y tng tng là gì?
Là con ngi dng lên trong óc mình nhng hình nh con ngi, s vt, s kin mi
cha tng c trc tip tri giác hoc cha có trong hin thc.
Hoc có th nói, tng tng còn là quá trình nhn thc, phn ánh nhng cái cha có
trong kinh nghim bng cách xây dng nhng hình nh mi, trên c s nhng hình
nh (biu tng) ã có.
Ví d nh nhc s An Thuyên sáng tác bài "Hành quân lên Tây Bc" nm 1983. Nhng
11 nm sau ( l994 ), anh mi có dp c lên Tây Bc và mi trc tip thy Tây Bc…
"Vút xa m" vi Tây Bc “Mây trng bng bnh nh m”.
Ngày nay, v mt khoa hc và k thut con ngi ã lên thm c ch Hng và mt
 ngôi nhà (hành tinh) khác ngoài trái t. Con ngi ã lang thang di áy i
ng tìm cua, tìm vàng và thm "Vua thy T”. Bit bao nhiêu s kin mà trc ây
cho là hoang ng, thn bí nay thành s tht. Tt cu bt u t Tng tng.
Lênin tng nói: "Tht là sai lm nu ngh rng ch có nhà th mi cn tng tng.
ó là mt nh kin sai lm ngu xun. Ngay c trong toán hc cng cn có tng
ng. Không có nó thì không th có phép vi phân và tích phân"
(*)
Có loi tng tng không chnh và loi tng tng có chnh.

Loi tng tng không chnh là loi tng tng mà nhng hình nh xut
hin trong óc ta không theo mt mc ích t ra t trc.
Loi này có hai mc: Tng tng không có s tham gia ca ý thc (khi m) và
ng tng có s tham gia ít nhiu ca ý thc  giai n u, sau ó mi (Ngm
mây, ngm cnh sau ó tng tng ra các loi hình thù).
Loi th hai là tng tng có chnh. Loi này có mc ích, có phng hng
rõ ràng, dng lên nhng hình nh nht nh nhm gii quyt mt ý mun c th ca
con ngi. Kt qu ca tng tng có chnh bao gi cng xut phát t thc tin,
 nhng tri thc, kinh nghim nht nh mà con ngi ã tích luc v vn ó.
(Nhng ngi sáng tác vn hc nh vit truyn ngn, tiu thuyt, làm th thy rt rõ
u này). Vì nó c la chn, phân tích, tng hp nhng nét ch yu ca các hin
ng, hình nh ã có, ã bit  xây dng hình nh mi.
Loi tng tng này gn vi hot ng ca t duy, ý chí, vi h thng tín hiu th
hai và luôn c su khin ca ý thc. u này, các nhà tâm lý hc, giáo dc
c, nhng nhà khoa hc, các vn ngh s... u rõ. Các ngi ch huy quân s trc
khi bc vào trn ánh, quá trình phán oán, phân tích tình hình là quá trình tng
ng các tình hung có th xy ra. Khi d kin các phng án tác chin li càng phi
ng tng cao hn.
ng tng có chu nh cng có hai mc.
t là tng tng tái to.ó là quá trình phn ánh trong óc nhng hin tng
i vi bn thân mình bng cách s dng nhng tài liu, kinh nghim ã có ca xã
i loài ngi, ca ngi khác v các mt nh vn, s, ngh thut, chin u... Có
nhiu cách xây dng tng tng tái to càng sâu sc càng vng vàng thì kt qu
càng cao. Các ca s, din viên kch, múa... rt cn s tng tng phong phú. Khi
sáng tác bài thi, nhà th V Qun Phng ã phi tri qua tng tng khá
Phong phú. S tng tng này giúp cho nhc s Huy Thc tng tng tip theo ln
th hai, sáng tác nhc càng sâu lng i vào lòng ngi. Ca s Thúy M biu din phi
ng tng ln th ba nh ca chính mình. Có ca s khi th hin mt bài hát tng
chng nh "rút rut, rút gan" ca mình ra, a ngi nghe i vào hoàn cnh, s kin
và tâm hn nhân vt.

Nh vy tng tng là cái khuy ng ban u ca ngh thut, là mnh t em li
vàng bc, châu báu cho các loi hình ngh thut. Ngi ta dùng tng tng  sáng
o ra các tác phm ngh thut và gi gm t tng, tình cm ca mình trong ó.
ng tng càng phong phú thì giá tr ngh thut càng c y lên cao. Mun
ng tng tái to phong phú nht thit phi rèn luyn Trí nh.
c th hai là tng tng sáng to.ây là mc tng tng cao hn, phc tp
n, xây dng nhng biu tng mi cha có trong hin thc. Không có tng tng
sáng to thì không có bt c thành tu nào trong khoa hc xã hi - nhân vn cng
nh khoa hc t nhiên, khoa hc k thut...
t qu tng tng sáng to ph thuc vào t tng, tri thc, nng lc, kinh
nghim và nht là tình cm và ngun cm hng trong quá trình lao ng sáng to.
ó là trng thái c bit ca n lc sáng to. Nó làm tng hng phn ca cm xúc,
p trung chú ý, t duy rành mch, tng ngh lc, tng nhit tình.
(Chú ý: cm hng ngu nhiên ch là mt nhân t ny sinh b sung th yu, ch
không phi quyt nh tng tng sáng to. Ví d câu chuyn Niu-tn nhìn qu táo
ng).
Có hai dng c bit ca tng tng sáng to là c m và lý tng. c m là
nhng biu tng, hình nh mong mun tng lai. c múng, hu ích là ngun c
 con ngi. c m vin vông dn n hoang tng có hi.
Lý tng có tính tích cc và hin thc cao hn c m. Lý tng là hình nh
chói sáng mà con ngi mun vn ti. Nó là ng c mnh m thúc y con ngi
n lên giành ti tng lai. Uc m lý tng nhng hoài bão to kh nng tim tàng
và sc mnh to ln. c m sáng to là mt trong nhng c tính quí giá. Vì vy mi
ngi phi bit s dng b não ca mình phát trin trí tng tng.
 trí tu, phi chu khó hc tp  va có trình  chuyên môn sâu va hiu bit
ng. Tu ngh nghip còn phi hiu sâu sc v con ngi, bit cóp nht, tích lu,
"tit kim vn" (kinh nghim), nhy cm và có nim tin sâu sc. Ngày nay, trong
doanh nghip trên thng trng yêu cu có trí tu cao. Có nhà doanh nghip t
nhân ã nói: "Ch cn mt cú n thoi v th trng là n không ngon, ng không
yên, suy ngh bc tóc, tng tng bit bao nhiêu tình hung s xy ra, bao nhiêu

phng án phi i phó". i vi s quan quân i mi khi ra ch th, h mnh lnh
trong chin u u liên quân n sinh mnh con ngi, n k thut hin i, n
ngh thut tác chin, nên yêu cu v trí tu càng cao, phi trc giác tt và nhanh
chóng phát hin mâu thun.
 tính cách. Dù là ngành gì, nhng rõ nht là vn hc ngh thut và k c các nhà
chính tr, theo lý lun thì cn xây dng cho mình mt tính cách riêng, và phi có ngh
c. c bit phi có gan chu ng Vì trong khoa hc và k thut cng nh trong
sáng to ngh thut... ôi lúc và cng có khi nhiu trng hp bau kh, cô n. Ví
nhèn pha ôtô chiu xa c ngàn mét thy c àn trâu, bò cn ng, chic èn
pha 3 vôn chiu xa chc mét thy c àn chut ang n, nhng chic èn du ho
xách tay ánh sáng chiu c vài mét thy c my con gián ang chy. Ngi cm
èn du s phn i ngi chiu èn pha là nói ba, ngi soi èn pin s phn i
ngi chiu èn pha là hoang tng... Nu ha s và có quyn lc thì càng phi
chu ng là vy.
Ngi có óc tng tng sáng to càng cao thì ngi bình thng càng khó nhn bit
(Ví d nh ngày 6/3/1946 Bác H ký hip nh s b Vit - Pháp, lúc ó nhiu ngun
không hiu ni trí tu, tm nhìn xa ca Bác).
 kh nng, phi bit vn dng lý lun gn vi thc tin, bit chn lc “ãi cát tìm
vàng” duy trì kh nng tp trung cao và nh hng úng.
Tuy mi ngi, mi ngành có s vn dng khác nhau, nhng dù sao cng có nhng
nét chung mà mi con ngi phi bit tng tng sáng to, không có tng tng
cao, không th nhìn c v phía trc, khó có th tr thành tài nng, nhân tài. Mác-
xim-goóc-ki ã nói: "K nào không bit ti ngày mai, kó là ngi bt hnh".
Bit tng tng  dám mc
Trí tng tng là sc mnh khin bn tin xa hn nhng u ã bit và cha bit
 sáng to ra u không tng ca riêng mình. Ho s Paul Gauguin ã tng tuyn
: “ quan sát tôi nhm mt li”. Tht áng tic khi chúng ta thng hay quan tâm
n nhng gì hin có hn là nhng gì có th tn ti. Theo ó, hãy là mt ngui bit
ng tng! Hãy chú ý ti trí tng tng, kh nng trc giác, s sáng sut, cm
ng ca bn hay nhng gì loé lên t bt kì s thn thánh nào vì ây chính là nhng

gì to lên các gic m. Hãy luôn tnh táo và thn trng vi nhng nt nhc nh vì
chúng có th to nên mt hp âm khin bn sng st. Hãy lng nghe, gi cht ly
chúng và hãy xem cái gì ri ra ngoài khi bn lc chúng
Sau ó, u quan trng nht bn hãy nhanh chóng ghi li nó trc khi nó di chuyn,
thay i và bin mt không bao gi tr li. Ông Francis Bacon phát biu: “Mi ngi
nên có mt chic bút chì trong túi mình  có th ghi li nhng ý tng ch xut hin
trong chc lát”. Tht là mt li khuyên tuyt vi vì t ý tung này có th làm ny sinh
ra ý tng khác, ln lt chúng có th h tr,  cao ln nhau và to kh nng cho
nhng hành ng có th c th hoá nhng ý tng thành s tht. ó là s kì diu
a nhn thc. Các ý tng luôn có mt s cân xng tuyt vi. Bn nm ly mt ý
ng bi vì bn cn nó và nó cng cn bn. Hãy nh ku này và lúc nào cng nên
có mt quyn s cm tay, mt tp giy, mt ngi lp k hoch hàng ngày … mt
ng cát xét siêu nh, máy quay k thut s hoc mt máy truyn vn bn.
i vì ý tng là nhng u rt nh. Chúng có th bin mt d dàng nh khi chúng
xut hin vy và s không bao gi quay tr li. Nhng gì làm bn phn chn và kích
thích bn có th s ch xut hin trong chc lát và bin mt rt nhanh nu nh bn
không hành ng ngay. Hãy tin vào u ó khi chúa tri bng tt c s thông minh
a mình ã ban tng cho bn mt s bc lc sáng to, ng  nó bin mt. Hãy ghi
i trc khi nó ri bn.
Rolling Stone và tay hát nhc rock thn thánh Keith Richards ã vit nhng n
gitar ni ting bt h cho bài “Sastisfaction” khi thc dy vào lúc na êm  mt
khách sn. Chiu hôm sau khi ra khi ging rocker này ã hoàn toàn quên mt rng
mình ã sáng tác mt bài hát cho n khi dùng máy ghi âm vào cui ngày nghe thy
n thân mình nhm theo giai u ca rock kinh n lúc ó.
Hãy là mt ngi bit suy ngh
n  ch yu c  cp ây là ngay k c khi bn có mt trí nh tt n âu
nhng khi ghi li nhng ý tng bn s to ra s hin hu ca chúng vi mt hình
ng c th.
ây là u ct yu, bn có th cm nhn c nhng ý tng, thy c kh nng
tim tàng ca chúng sau ó hãy quay tr li vi các ý tung, xem xét và cân nhc

chúng nu thy chúng kích thích và làm bn có nhng ý kin và mc ích tích cc.
i vì qua thi gian mt s ý tng sc cng c trong khi mt s khác còn li
nh nhng u kì diu cho ln sau và sau na.
Hãy luôn gi mt quyn s ghi li nhng ý tung. Mt quyn s ghi li nhng ý tng
là công c cc kì hu ích  giúp bn trong vic xây dng nn tng và hình thành
vic hin thc hoá nhng gic m ca mình. ây có là mt li khuyên quan trng vì
trong các bo tàng, trng i hc, các b su tp cá nhân trên toàn th gii, hay 
các nhà trng bày nhng ý tng ca Archimedes, Michelangelo, Leonardo da Vinci,
Copernicus, Picasso, anh em nhà Wright Einstein, có rt nhiu nhng ý tng không
tên c trình bày. S tht c bit là có tn ti nhng ý tng ln xut hin do
may mn, hoc do hc thc ã c trau di chúng c vit ra t nhng bài vit
trong nhng kì thi tt nghip y sáng to. Nhng bng chng xác thc bo m
ng chúng không h mt i gia sn ào ca cuc sng. S không có gì áng ngc
nhiên khi ngay t nm 1978 trng i hc Smithsonian và Rutgers ã n lc lc lu
trc khong hn 5 triu trang gm các ý tng, ghi chú và mt s trang Thomas
Edison b li. Tht may mn cho mt th gii quá lnh ca chúng ta, Edison bit
ng mt u óc nhy bén xng áng vi mt chic bút chì nhn.
Do ó khi bn may mn xut hin ý tng, hãy ghi nó li. ó là li khuyên c bn tt
nht  có th thc hin nhng c m ca mình. Luôn có mt quyn s ghi li
nhng ý tng là u rt quan trng  kt hp gia hành ng và phn ng. Khi
t Bill Gates y am mê bt u có nhng ý tung v các phn mm mà ã xoay
chuyn c th gii, ông ã nhanh chóng ghi li chúng ra giy bng mt chic bút chì,
ghi li nhng n lc tuyt vi ca mình và to ra s phn. William Wordsworth phát
biu: “Hãy ghi li nhng ý tng bng tt c nhng nhit huyt ca bn”. Hãy hình
thành cho ý tng ca bn mt s hin din rõ ràng là bc u tiên trong vic xem
xét nhng gì cn xem xét, hãy bin nó t mt s loé sáng ca sc mnh tinh thn
thành sc mnh th cht. Bn s thy chúng tht áng ngc nhiên, thu hút, làm bn
hài lòng và hoàn toàn xây dng nim tin cho mình khi bn bt u nghiên cu tài liu
và theo dõi nhng ý tng tt mà bn có. Tng tng nhng gì có tht, nhng ý
tung xut phát t mt cách suy ngh mi. Và hãy bit tin tung!