Ứng phó của học sinh trường trung học phổ thông quế võ số 3 tỉnh bắc ninh với khó khăn trong hoạt động học tập

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
***

HỒNG VĂN TÙNG

ỨNG PHĨ CỦA HỌC SINH
TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG QUẾ VÕ SỐ 3
TỈNH BẮC NINH VỚI KHÓ KHĂN TRONG
HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÂM LÝ HỌC

HÀ NỘI – 2014


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
***

HỒNG VĂN TÙNG

ỨNG PHĨ CỦA HỌC SINH
TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG QUẾ VÕ SỐ 3
TỈNH BẮC NINH VỚI KHÓ KHĂN TRONG
HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP

Chuyên ngành: Tâm lý học
Mã số: 60 31 04 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÂM LÝ HỌC

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS TRƢƠNG THỊ KHÁNH HÀ

HÀ NỘI - 2014


LỜI CAM ĐOAN
Đây là cơng trình nghiên cứu khoa học của riêng tơi, các số liệu và tồn bộ
phần kết quả nghiên cứu trong luận văn là hoàn toàn trung thực, và chưa được cơng
bố trong bất kỳ cơng trình nào trước đây.
Tác giả luận văn

Hoàng Văn Tùng


LỜI CẢM ƠN
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu; Phòng đào tạo sau đại học; Khoa
Tâm lý học, Trường đại học ĐHKHXH&NV, đã giảng dạy và tạo mọi điều kiện thuận
lợi cho tơi trong q trình học tập tại Trường.
Đặc biệt, xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS Trương Thị Khánh Hà
đã tận tình hướng dẫn để tơi có thể hồn thành được luận văn.
Xin cám ơn tới Ban giám hiệu Trường THPT Quế Võ số 3, cùng tồn thể các
thầy cơ giáo, và các em học sinh đang theo học ở Trường đã tạo điều kiện thuận lợi
trong thời gian tôi về trường kháo sát thực tế.
Xin chân thành cảm ơn những người thân, và bạn bè đã động viên, ủng hộ
trong quá trình làm luận văn.
Hà Nội, tháng 11, năm 2014
Tác giả luận văn

Hoàng Văn Tùng

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ......................................................... Error! Bookmark not defined.
Chƣơng 1 MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ ỨNG PHÓ CỦA HỌC
SINH TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG QUẾ VÕ SỐ 3 VỚI KHÓ
KHĂN TRONG HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP Error! Bookmark not defined.
1.1. Tổng quan về lịch sử nghiên cứu vấn đề ứng phóError!

Bookmark

not defined.
1.1.1. Một số nghiên cứu về ứng phó trên thế giớiError!

Bookmark

not

Bookmark

not

defined.
1.1.2. Một số nghiên cứu về ứng phó trong nước.Error!
defined.
1.2. Một số vấn đề lý luận về ứng phó ......... Error! Bookmark not defined.
1.2.1. Khái niệm ứng phó ................................ Error! Bookmark not defined.
1.2.2. Các kiểu ứng phó .................................. Error! Bookmark not defined.
1.3. Một số đặc điểm tâm lý của học sinh trƣờng Trung học phổ thông Quế Võ
số 3.................. ................................................................ Error! Bookmark not defined.

1.3.1. Một số đặc điểm về sự phát triển của học sinh THPTError! Bookmark
not defined.
1.3.2. Khái niệm hoạt động học tập ................ Error! Bookmark not defined.
1.3.3. Bản chất của hoạt động học. ................. Error! Bookmark not defined.
1.3.4. Khó khăn trong hoạt động học tập của học sinh THPT. ................ Error!
Bookmark not defined.
1.4. Ứng phó của học sinh Trung học phổ thơng với những khó khăn
trong hoạt động học tập. ................................ Error! Bookmark not defined.
1.4.1. Khái niệm ứng phó với khó khăn trong hoạt động học tập ........... Error!
Bookmark not defined.
1.4.2. Các kiểu ứng phó của học sinh THPT với những khó khăn trong
HĐHT. ………………………………………………………………………29


1.5. Các yếu tố ảnh hƣởng đến khả năng ứng phó của học sinh Trung học phổ
thơng với những khó khăn trong hoạt động học tập.Error!

Bookmark

not

defined.
1.5.1. Những yếu tố chủ quan ......................... Error! Bookmark not defined.
1.5.2. Những yếu tố khách quan ..................... Error! Bookmark not defined.
Chƣơng 2 TỔ CHỨC VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ........... Error!
Bookmark not defined.
2.1. Tổ chức nghiên cứu ................................ Error! Bookmark not defined.
2.1.1. Địa bàn và khách thể nghiên cứu .......... Error! Bookmark not defined.
2.1.2. Các giai đoạn nghiên cứu ...................... Error! Bookmark not defined.
2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu....................... Error! Bookmark not defined.

2.2.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu........... Error! Bookmark not defined.
2.2.2. Phương pháp quan sát ........................... Error! Bookmark not defined.
2.2.3. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi..... Error! Bookmark not defined.
2.2.4. Phương pháp sử dụng bài tập tình huốngError!

Bookmark

not

defined.
2.2.5. Phương pháp phỏng vấn sâu. ................ Error! Bookmark not defined.
2.2.6. Phương pháp nghiên cứu trường hợp điển hìnhError! Bookmark not
defined.
2.2.7. Phương pháp chuyên gia ....................... Error! Bookmark not defined.
2.2.8. Phương pháp thống kê toán học ............ Error! Bookmark not defined.
Chƣơng 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU THỰC TRẠNG VỀ ỨNG PHÓ
CỦA HỌC SINH TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THƠNG QUẾ VÕ SỐ 3
VỚI KHĨ KHĂN TRONG HOẠT ĐỘNG HỌC TẬPError!

Bookmark

not defined.
3.1. Thực trạng khó khăn trong hoạt động học tập của học sinh trƣờng
Trung học phổ thông Quế Võ số 3. .............. Error! Bookmark not defined.
3.1.1. Kết quả đánh giá về mức độ gặp khó khăn trong hoạt động học tập của
học sinh trường THPT Quế Võ số 3. .............. Error! Bookmark not defined.


3.1.2. So sánh về mức độ gặp khó khăn trong hoạt động học tập của học sinh
trường THPT Quế Võ số 3. ............................. Error! Bookmark not defined.

3.2. Thực trạng về ứng phó của học sinh trƣờng Trung học phổ thơng
Quế Võ số 3 với khó khăn trong hoạt động học tập.Error! Bookmark not
defined.
3.2.1. Kiểu ứng phó sẵn sàng đương đầu. ....... Error! Bookmark not defined.
3.2.2. Kiểu ứng phó tìm kiếm sự hỗ trợ xã hội Error! Bookmark not defined.
3.2.3. Kiểu ứng phó xoa dịu căng thẳng ......... Error! Bookmark not defined.
3.2.4. Kiểu ứng phó lảng tránh/chạy trốn ....... Error! Bookmark not defined.
3.2.5. Kiểu ứng phó tiêu cực. .......................... Error! Bookmark not defined.
3.2.6. So sánh điểm trung bình về các kiểu ứng phó với khó khăn trong hoạt
động học tập của học sinh trường THPT Quế Võ số 3………………………70
3.2.7. Ứng phó của học sinh trường THPT Quế Võ số 3 với khó khăn trong
hoạt động học tập thơng qua bài tập tình huống.Error!

Bookmark

not

defined.
3.3. Tự đánh giá của học sinh Trung học phổ thơng về khả năng ứng phó
với khó khăn trong hoạt động học tập. ....... Error! Bookmark not defined.
3.4. Các yếu tố ảnh hƣởng tới khả năng ứng phó theo đánh giá của học sinh
Trung học phổ thông. ...................................... Error! Bookmark not defined.
3.5. Phân tích một số trƣờng hợp điển hình về ứng phó với khó khăn
trong hoạt động học tập của học sinh Trung học phổ thông. ............ Error!
Bookmark not defined.
3.5.1. Trường hợp thứ nhất: Em Nguyễn Thị M.Error!

Bookmark

not

Bookmark

not

defined.
3.5.2. Trường hợp thứ hai là: Em Phùng Hữu. T.Error!
defined.
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ...................... Error! Bookmark not defined.
TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................. 1
PHỤ LỤC ....................................................... Error! Bookmark not defined.


CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN

TT

Các chữ viết tắt

Xin đọc là

1

THPT

Trung học phổ thơng

2

THCS

Trung học cơ sở

3

KKTHĐHT

Khó khăn trong hoạt động học tập

4

ĐTB

Điểm chung bình

5

ĐLC

Độ lệch chuẩn

6

HĐHT

Hoạt động học tập

7

TBC

Trung bình chung

8

TB

Trung bình


DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 3.1. Điểm trung bình về những khó khăn trong hoạt động học tập của học
sinh trường THPT Quế Võ số 3................................ Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.3. Điểm trung bình về những khó khăn trong hoạt động học tập, được so
sánh theo lát cắt khối lớp. .......................................... Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.6. Điểm trung bình về những khó khăn trong hoạt động học tập, được so
sánh theo lát cắt giới tính........................................... Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.7. Điểm trung bình tiểu thang đo kiểu ứng phó sẵn sàng đương đầu. . Error!
Bookmark not defined.
Bảng 3.8. Điểm trung bình tiểu thang đo kiểu ứng phó tìm kiếm sự hỗ trợ xã hội.........62
Bảng 3.9. Điểm trung bình tiểu thang đo kiểu ứng phó xoa dịu căng thẳng.... Error!
Bookmark not defined.


Bảng 3.10. Điểm trung bình tiểu thang đo kiểu ứng phó lảng tránh /chạy trốn.
..................................................................................... Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.11. Điểm trung bình tiểu thang đo kiểu ứng phó tiêu cựcError! Bookmark
not defined.
Bảng 3.13. So sánh điểm trung bình các kiểu ứng phó theo lát cắt về giới tính.

..................................................................................... Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.14. So sánh điểm trung bình các kiểu ứng phó theo lát cắt về khối lớp.
..................................................................................... Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.15. So sánh điểm trung bình các kiểu ứng phó theo lát cắt về học lực.Error!
Bookmark not defined.
Bảng 3.16. Kết quả tương quan giữa các kiểu ứng phó với học lực................. Error!
Bookmark not defined.
Bảng 3.17. Kết quả ứng phó của học sinh thơng qua bài tập tình huống. ........ Error!
Bookmark not defined.
Bảng 3.21. Các yếu tố ảnh hưởng tới khả năng ứng phó.Error!

Bookmark not

defined.
Bảng 3.22. Kết quả tương quan giữa các yếu tố ảnh hưởng với các kiểu ứng phó
của học sinh. ............................................................... Error! Bookmark not defined.


DANH MỤC CÁC BIỂU

Biểu 3.2. Những vấn đề khó khăn nhất, ít khó khăn nhất trong hoạt động học tập của
học sinh. .............................................................................. Error! Bookmark not defined.
Biểu 3.4. Điểm trung bình chung về những khó khăn trong HĐHT ở ba khối lớp.
.............................................................................................. Error! Bookmark not defined.
Biểu 3.5. So sánh điểm trung bình về những vấn đề khó khăn nhất và ít khó khăn nhất
ở ba khối lớp. ...................................................................... Error! Bookmark not defined.
Biểu 3.12. Điểm trung bình các kiểu ứng phó với khó khăn trong hoạt động học tập
của học sinh trường THPT Quế Võ số 3. ....................... Error! Bookmark not defined.
Biểu 3.18. Sử dụng kiểu ứng phó thơng qua một số bài tập tình huống tiêu biểu. Error!
Bookmark not defined.

Biểu 3.19. Kết quả tự đánh giá của học sinh về khả năng ứng phó với khó khăn trong
hoạt động học tập............................................................... Error! Bookmark not defined.
Biểu 3.20. Kết quả tương quan giữa các kiểu ứng phó với tự đánh giá của học
sinh về khả năng ứng phó................................................................................ 79


TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tài liệu tiếng Việt
1. Nhan Thị Lạc An (2010), Cách thức ứng phó trước những khó khăn tâm lý của
học sinh trung học phổ thông thành phố Hồ Chí Minh, Luận văn thạc sỹ Tâm lý
học. Đại học sư phạm TPHCM.
2. Trần Thị Tú Anh. Đại học sư phạm- Đại học Huế (2010), “Bước đầu sử dụng
thang đo ứng phó của trẻ vị thành niên (ACS) để tìm hiểu đặc điểm ứng phó với
khó khăn của trẻ vị thành niên thành phố Huế”, Tạp chí tâm lý học(10).
3. Trương Thị Khánh Hà (2013), Giáo trình tâm lý học phát triển, Nxb Đại học
Quốc gia, Hà Nội.
4. Lưu Song Hà (2005), “Một số khó khăn trong học tập của trẻ vị thành niên và
cách ứng phó của các em”, Tạp chí Tâm lý học(4).
5. Phan Thị Mai Hương (chủ biên) (2007), Cách ứng phó của trẻ vị thành niên với
hồn cảnh khó khăn, Nxb khoa học xã hội, Hà Nội.
6. Đỗ Thị Lệ Hằng (2009), “Các tác nhân gây Stress và cách ứng phó với Stress của
trẻ vị thành niên”, Tạp chí Tâm lý học (7).
7. Lê Văn Hồng (1998), Tâm lý học lứa tuổi và sư phạm, Nxb Giáo dục, Hà Nội.
8. Đào Lan Hương (2009), Nhu cầu được trợ giúp tâm lý học đường của học sinh
Trung học phổ thông Bắc Ninh, Luận văn thạc sĩ tâm lý học.
9. Knud S.Larsen & Lê Văn Hảo (2010), Tâm lý học xã hội,Nxb Từ điển bách khoa,
Hà Nội.
10. Đặng Phương Kiệt (chủ biên), (2001), Cơ sở tâm lý học ứng dụng, Nxb Đại học
Quốc gia, Hà Nội.
11. John W.Santrock (2005), Tìm hiểu thế giới tâm lý của tuổi vị thành niên, Nxb

Phụ nữ.
12. Nguyễn Thị Diệu Thảo Nguyên (2009), Kỹ năng ứng phó với những khó khăn
trong gia đình của học sinh trưng học phổ thơng Thành phố Huế, Luận văn thạc
sỹ Tâm lý học, Đại học sư phạm Huế.

1


13. Dương Thị Kim Oanh (2013), “Cách thức ứng phó với khó khăn tâm lý trong
học tập và cuộc sống của sinh viên trường đại học sư phạm kỹ thuật thành phố
Hồ Chí Minh”, Tạp chí tâm lý học(11).
14. Bùi Bích Phượng (2010), Ứng phó với stress trong học tập của sinh viên trường
Đại học sư phạm Hà Nội, Luận văn thac sỹ- Đại học sư phạm, Hà Nội.
15. Nguyễn Xuân Thức (1997), Nghiên cứu Tính tích cực trong giao tiếp của trẻ
mẫu giáo 5-6 tuổi, trong hoạt động vui chơi. Luận án phó tiến sỹ Hà Nội.
16. Nguyễn Thị Thanh (2012), Stress trong công việc của điện thoại viên tại tổng
đài chăm sóc khách hàng của VTC, Luận văn thạc sỹ ĐHKHXH&NV.
17. Nguyễn Hữu Thụ- Nguyễn Bá Đạt. (2009),“Các kiểu ứng phó với Stress trong
học tập của sinh viên đại học Quốc gia Hà Nội”, Tạp chí tâm lý học(3).
18. Lê Thị Thanh Thủy(2009), “Stress trong học tập và cách ứng phó ở học sinh
cuối cấp Trung học phổ thơng”, Tạp chí Tâm lý học (4).
19. Phùng Thị Tú(2013), Ứng phó với những khó khăn trong học tập của sinh viên
năm 3 chuyên ngành bác sỹ đa khoa đại học Y dược- đại học Huế, Luận văn
thạc sỹ Tâm lý học ĐHSP Huế.
20. Nguyễn Phước Cát Tường -Đặng Thị Hồng Vân (2012), “Mối quan hệ giữa các
cách ứng phó với Stress và tinh thần lạc quan”, Tạp chí tâm lý học(3).
21. />22. />23. />24. />25. />Tài liệu tiếng Anh
26. Richard S.Lazarus – SusanFolkman (1984), Stress, Appraisal and coping, by
Springer Publishing Company, Inc.

2