Các tội phạm về khủng bố trong bộ luật hình sự việt nam năm 2015

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT

PHẠM THÁI SƠN

CÁC TỘI PHẠM VỀ KHỦNG BỐ TRONG BỘ LUẬT
HÌNH SỰ VIỆT NAM NĂM 2015

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

HÀ NỘI - 2020


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT

PHẠM THÁI SƠN

CÁC TỘI PHẠM VỀ KHỦNG BỐ TRONG BỘ LUẬT
HÌNH SỰ VIỆT NAM NĂM 2015
Chuyên ngành : Luật hình sự và tố tụng hình sự
Mã số

: 8380101.03

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

Người hướng dẫn khoa học: GS.TS Nguyễn Minh Đức

HÀ NỘI – 2020

LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi. Các thông
tin, số liệu đƣợc trình bày trong Luận văn là trung thực và có nguồn gốc xuất
xứ rõ ràng.
Các kết quả nghiên cứu của Luận văn chƣa đƣợc cơng bố trong bất kì
cơng trình khoa học nào
Hà Nội, ngày tháng
Xác nhận của giáo viên hƣớng dẫn

Tác giả luận văn

năm 2020


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
CHƢƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ KHỦNG BỐ VÀ TỘI
PHẠM KHỦNG BỐ ........................................................................................ 8
1.1. Khái niệm, đặc điểm của tội phạm khủng bố ................................................... 8
1.1.1. Khái niệm về khủng bố ...............................................................................8
1.1.2. Đặc điểm, phƣơng thức, thủ đoạn khủng bố ...........................................12
1.2. Khái niệm, đặc điểm của tội phạm khủng bố ..................................................14
1.2.1. Khái niệm về tội phạm khủng bố .............................................................14
1.2.2. Phân tích các đặc điểm của tội phạm khủng bố ......................................16
1.3. Quy định về tội phạm khủng bố trong pháp luật quốc tế...................................17
1.3.1. Quy định về tội phạm khủng bố trong các điều ƣớc quốc tế ..................17
1.3.2. Pháp luật một số quốc gia về tội phạm khủng bố ...................................19
1.4. Tội phạm khủng bố trong lịch sử pháp luật hình sự Việt Nam...................22
1.4.1. Lịch sử hình thành .....................................................................................22

1.4.2. Quy định trong các giai đoạn....................................................................24
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 ........................................................................... 32
CHƢƠNG 2: QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM VỀ CÁC
TỘI PHẠM KHỦNG BỐ VÀ THỰC TIỄN ÁP DỤNG .................................. 33
2.1 Quy định về tội phạm khủng bố trong Bộ luật hình sự năm 2015 (sửa đổi bổ
sung 2017) ..........................................................................................................................33
2.1.1 Dấu hiệu pháp lý của tội khủng bố theo Điều 113 Bộ luật hình sự năm 2015
(sửa đổi bổ sung năm 2017)..............................................................................................33
2.1.2 Dấu hiệu pháp lý của tội khủng bố theo điều 299 Bộ luật hình sự năm 2015.38
2.1.3 Dấu hiệu pháp lý của tội tài trợ cho khủng bố quy định tại Điều 300 Bộ luật
hình sự năm 2015...............................................................................................................42
2.2. Thực tiễn áp dụng pháp luật hình sự về tội khủng bố tại Việt Nam...............47
2.2.1. Một số vụ án thực tế trong thời gian qua .................................................47


2.2.2. Những khó khăn, vƣớng mắc trong việc áp dụng pháp luật hình sự về
tội khủng bố ..............................................................................................................51
2.3. Đánh giá kết quả đạt đƣợc, hạn chế và nguyên nhân .........................................57
2.3.1. Những kết quả đã đạt đƣợc .......................................................................57
2.3.2. Những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân...................................................61
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2............................................................................ 66
Chƣơng 3 CÁC GIẢI PHÁP GĨP PHẦN HỒN THIỆN PHÁP LUẬT
HÌNH SỰ VÀ NÂNG CAO HIỆU QUẢ XỬ LÝ ĐỐI VỚI TỘI PHẠM
KHỦNG BỐ.................................................................................................... 68
3.1. Dự báo tình hình và những yếu tố tác động tới việc đấu tranh với tội khủng
bố ở Việt Nam trong thời gian tới ..................................................................................68
3.1.1.Tình hình, hoạt động khủng bố trên thế giới và khu vực ..............................68
3.1.2. Những nguy cơ khủng bố có thể xảy ra đối với Việt Nam.....................74
3.1.3. Những khó khăn, thuận lợi trong áp dụng pháp luật phòng, chống khủng
bố tại Việt Nam .........................................................................................................78

3.2. Giải pháp hồn thiện hệ thống pháp luật hình sự Việt Nam..............................79
3.2.1. Tiếp tục hoàn thiện các quy định của Bộ luật hình sự hiện hành về các tội
phạm khủng bố .........................................................................................................79
3.2.2. Các cơ quan chức năng khẩn trƣơng ban hành các văn bản giải thích,
hƣớng dẫn áp dụng pháp luật hình sự đấu tranh phịng chống tội phạm khủng bố83
3.2.3. Nâng cao hiệu quả áp dụng các quy định của Bộ luật hình sự hiện hành về tội
khủng bố trong tình hình hiện nay ..............................................................................84
3.3.1. Tăng cƣờng hơn nữa hợp tác quốc tế trong phịng, chống khủng bố, tích
cực tham gia xây dựng hệ thống văn bản pháp lý trong đấu tranh với tội phạm
khủng bố ...................................................................................................................86
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 ........................................................................... 91
KẾT LUẬN .................................................................................................... 92
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 94


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

BLHS:

Bộ luật hình sự

CSĐT:

Cảnh sát điều tra

CQANĐT:

Cơ quan an ninh điều tra

HĐXX:

Hội đồng xét xử

TAND:

Tòa án nhân dân

TNHS:

Trách nhiệm hình sự

UBND:

Ủy ban nhân dân


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Hoạt động khủng bố quốc tế là một hành động bạo lực hoặc một hành
động nguy hiểm cho đời sống con ngƣời nhằm đe dọa hoặc cƣỡng ép một
chính phủ, cơng dân hoặc bất kỳ những hành động tƣơng tự nào áp dựng đối
với các mục tiêu chính trị, xã hội vi phạm pháp luật quốc tế. Phƣơng thức, thủ
đoạn mà các đối tƣợng khủng bố sử dụng rất đa dạng, tinh vi, xảo quyệt nhằm
đạt đƣợc mục đích của chúng. Đối tƣợng, mục tiêu của hoạt động khủng bố
cũng rất rộng từ một cá nhân, con ngƣời cụ thể cho đến các cơng trình, mục
tiêu quan trọng về chính trị, văn hóa, an ninh, quốc phịng hay các sự kiện
chính trị - xã hội lớn, quy tụ đông ngƣời tham dự. Trong đó, các đối tƣợng
khủng bố đặc biệt chú ý tiến hành hoạt động khủng bố đối với các mục tiêu
trọng điểm, vì nơi đây tập trung các giá trị cao mà chúng nhắm đến và đạt
đƣợc mục đích gây tiếng vang lớn.

Tại Việt Nam, đến nay chƣa xảy ra khủng bố quốc tế, nhƣng thời gian
gần đây đã xảy ra những vụ việc nghiêm trọng có tính chất khủng bố do các
đối tƣợng thuộc các tổ chức thù địch, khủng bố nhƣ “Chính phủ quốc gia Việt
Nam lâm thời” thực hiện. Những hành vi trên đều mang tính chất khủng bố
với mục đích nhằm lật đổ chính quyền nhân dân, đe dọa sự ổn định chính trị,
xã hội và gây nên thiệt hại lớn về tài sản. Bên cạnh đó, với vị trí chiến lƣợc tại
khu vực Đơng Nam Á, cùng với quá trình hội nhập sâu rộng với thế giới cũng
đang làm gia tăng lợi ích của các quốc gia lớn, đây chính là những mục tiêu
mà các cá nhân, tổ chức khủng bố hƣớng đến khi muốn gây thiệt hại cho Mỹ
và các nƣớc phƣơng Tây. Mặc dù chƣa xảy ra vụ khủng bố nào, nhƣng hoạt
động của một số đối tƣợng khủng bố quốc tế, các đối tƣợng phản động lƣu vong
gần đây xâm nhập vào nƣớc ta xuất hiện mầm mống của hoạt động khủng bố.
Để góp phần nâng cao hiệu quả cơng tác phịng, chống tội phạm khủng bố, Đảng

1


và Nhà nƣớc ta đã ban hành nhiều chủ trƣơng, đƣờng lối, chính sách trong đó
chú trọng tới cơng tác hoàn thiện hệ thống pháp luật, hợp tác quốc tế về tƣ pháp,
đẩy mạnh đấu tranh phòng, chống tội cụ thể: Cƣơng lĩnh xây dựng đất nƣớc
trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011); Nghị
quyết số 49-NQ/TW ngày 02/6/2015 của Bộ Chính trị về Chiến lƣợc cải cách tƣ
pháp đến năm 2020; Chỉ thị số 25/2007/CT-TTg ngày 15/11/2007 của Thủ
tƣớng Chính phủ về cơng tác phịng, chống khủng bố trong tình hình mới; Bộ
luật Hình sự 2015 (sửa đổi bổ sung 2017); Bộ luật tố tụng hình sự 2015 (sửa đổi
bổ sung 2017)… Đây là cơ sở quan trọng góp phần xây dựng hành lang pháp lý
vững chắc, phục vụ hiệu quả cơng tác đấu tranh, phịng, chống tội phạm khủng
bố nói riêng và đấu tranh, phịng, chống tội phạm nói chung. Tuy nhiên, thực
tiễn triển khai áp dụng các quy định pháp luật về phòng, chống tội phạm khủng
bố vẫn còn nhiều hạn chế. Xét về mặt lý luận, việc nhận thức về khủng bố chƣa

có sự thống nhất giữa các quốc gia. Ở Việt Nam, trong Bộ luật hình sự 2015 (sửa
đổi bổ sung 2017), các nhà lập pháp đã xếp tội khủng bố trong chƣơng Các tội
xâm phạm an ninh quốc gia, dẫn đến việc nhận thức về tội khủng bố ở Việt
Nam có điểm khác với nhận thức về tội danh này ở một số nƣớc trên thế giới
và trong pháp luật quốc tế.
Trong thời gian tới, dự báo tình hình hoạt động khủng bố quốc tế sẽ tiếp
tục có những diễn biến phức tạp, nhất là khi Việt Nam tham gia hội nhập sâu
rộng hơn với thế giới, Cộng đồng ASEAN chính thức đƣợc triển khai sẽ tạo ra
những thời cơ và thách thức không nhỏ cho Việt Nam trƣớc nguy cơ khủng
bố; đồng thời các thế lực thù địch, tổ chức phản động lƣu vong sẽ triệt để lợi
dụng con đƣờng công khai, hợp pháp để tìm cách xâm nhập vào trong nƣớc
tiến hành hoạt động khủng bố phá hoại... Tình hình trên đã đặt ra yêu cầu cấp
bách đối với xây dựng, triển khai hoàn thiện hệ thống pháp luật phòng, chống
khủng bố.
Xuất phát từ những lý do nêu trên, học viên đã lựa chọn vấn đề: “Các
tội phạm về khủng bố trong Bộ luật hình sự Việt Nam năm 2015” làm đề tài

2


luận văn thạc sĩ là cần thiết, cấp bách, có ý nghĩa quan trọng cả về lý luận và
thực tiễn.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Vấn đề nghiên cứu pháp luật về khủng bố và phòng, chống khủng bố ở
nƣớc ta dƣới góc độ nghiên cứu khoa học đã có nhiều bài viết, cơng trình
khoa học, đề tài nghiên cứu, đề cập vấn đề này ở nhiều phạm vi và các khía
cạnh khác nhau nhƣ:
- Đề tài khoa học cấp Bộ: “Khủng bố và giải pháp phòng, chống khủng
bố ở nước ta”, Mã số BA-2006-A42-012 do PGS, TS Hồng Kơng Tƣ làm
chủ nhiệm, nghiệm thu năm 2007.

- PGS.TS Nguyễn Minh Đức (2014), Sách chuyên khảo, Chƣơng 14,
Tập 4 “Phương pháp điều tra tội phạm khủng bố”, Nhà xuất bản CAND.
- GS.TS Nguyễn Ngọc Anh (2014), Tài liệu tập huấn chun sâu Luật
phịng, chống khủng bố, Nxb Cơng an nhân dân
- Đại tá, PGS.TS Trần Vi Dân, “Các Công ước của Liên hợp quốc về
chống khủng bố và những yêu cầu đặt ra đối với Việt Nam”, Tạp chí Cơng an
nhân dân (04/2009).
- Thiếu tƣớng, PGS.TS Trần Vi Dân, “Vấn đề hoàn thiện quy định tội
phạm về khủng bố trong pháp luật hình sự”, Tạp chí Cơng an nhân dân
(06/2016).
- Trần Minh Thu (2012), Luận văn Thạc sĩ “Pháp luật quốc tế về khủng
bố một số vấn đề lý luận và thực tiễn ”, Trƣờng Đại học Luật Hà Nội.
- Vũ Thị Hƣơng Lan (2015), Luận văn Thạc sĩ “Tội khủng bố trong luật
hình sự Việt Nam ”, Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội.
- Nguyễn Thị Thanh Huyền (2015), Luận văn Thạc sĩ “Các tội phạm về
khủng bố theo luật hình sự Việt Nam ” Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội.
Ngoài ra, cịn có Giáo trình nghiệp vụ “Cơng tác phịng, chống khủng
bố” của Học viện An ninh nhân dân, một số bài báo khoa học có nội dung liên

3


quan đến cơng tác phịng, chống khủng bố đƣợc đăng tải trên các tạp chí trong
và ngồi ngành Cơng an.
Từ tình hình nghiên cứu cho thấy, các cơng trình khoa học có liên quan
đến đề tài này chủ yếu nghiên cứu về cơng tác phịng, chống khủng bố nói
chung; diễn tập thực hiện phƣơng án phòng, chống khủng bố; xử lý tình
huống khủng bố, sơ lƣợc về hệ thống pháp luật quốc tế và Việt Nam về khủng
bố, chƣa có một cơng trình nào nghiên cứu chun sâu, hệ thống về phƣơng
hƣớng hoàn thiện pháp luật Việt Nam về tội phạm khủng bố trong tình hình

hiện nay.
Nhƣ vậy, có thể khẳng định đề tài: “Các tội phạm về khủng bố trong
Bộ luật Hình sự Việt Nam năm 2015” là một đề tài mới, không trùng lặp với
bất kỳ đề tài, cơng trình khoa học nào đã đƣợc cơng bố.
3. Mục tiêu, nhiệm vụ của luận văn
Mục tiêu
Phân tích, làm rõ những vấn đề lý luận và quy định của pháp luật hình
sự Việt Nam về các tội phạm khủng bố; đề xuất các giải pháp nhằm hoàn
thiện hệ thống pháp luật hình sự Việt Nam và nâng cao hiệu quả phòng,
chống khủng bố tại Việt Nam trong thời gian tới.
Nhiệm vụ
Để đạt đƣợc mục tiêu trên, luận văn tập trung giải quyết những nhiệm
vụ cụ thể sau:
- Phân tích, làm rõ những vấn đề lý luận về khái niệm khủng bố, tội phạm
khủng bố dựa trên các công ƣớc quốc tế, luật pháp một số quốc gia và luật pháp
Việt Nam.
- Phân tích các dấu hiệu pháp lý của tội phạm khủng bố trong pháp luật
hình sự Việt Nam.
- Phân tích, làm rõ lịch sử hình thành và phát triển những quy định về
tội khủng bố trong pháp luật hình sự Việt Nam.

4


- Phân tích, làm rõ những điểm khác biệt về khủng bố, tội khủng bố
trong hệ thống pháp luật quốc tế và pháp luật hình sự Việt Nam.
- Đánh giá thực tiễn áp dụng pháp luật đối với tội khủng bố thơng qua
một số vụ án qua đó nêu bật các điểm bất cập còn tồn tại đối với quá trình giải
quyết các vụ án về tội khủng bố.
- Đề ra các phƣơng hƣớng, giải pháp hoàn thiện hệ thống pháp luật

hình sự Việt Nam về tội khủng bố góp phần hoàn thiện hành lang pháp lý và
nâng cao hiệu quả cơng tác đấu tranh phịng, chống tội phạm.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của đề tài
- Đối tượng nghiên cứu
Đối tƣợng nghiên cứu của đề tài là những vấn đề lý luận và thực tiễn
liên quan đến tội khủng bố.
- Phạm vi nghiên cứu của đề tài
Luận văn nghiên cứu tội khủng bố dƣới góc độ pháp lý hình sự, đồng
thời đề cập một số khía cạnh của luật tố tụng hình sự nhằm giải quyết nhiệm
vụ đặt ra cho luận văn, thời gian từ 2008 đến 2018.
5. Phƣơng pháp nghiên cứu của đề tài luận văn
Quá trình nghiên cứu đề tài, tác giả sử dụng phƣơng pháp luận của Chủ
nghĩa Mác - Lênin, tƣ tƣởng Hồ Chí Minh và hệ thống các quan điểm, tƣ
tƣởng của Đảng, Nhà nƣớc và ngành Công an chỉ đạo về cơng tác bảo đảm an
ninh quốc gia, giữ gìn trật tự, an tồn xã hội để phân tích, lý giải làm rõ những
vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến phịng, chống khủng bố.
Để hồn thành mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài, quá trình nghiên cứu tác
giả sử dụng các phƣơng pháp nghiên cứu cụ thể sau:
Phương pháp phân tích, tổng hợp: Phân tích, làm rõ những kết luận khoa
học của các tác giả đã đƣợc công bố có liên quan đến đề tài luận văn; phân tích
đánh giá tình hình thực tiễn, những vấn đề liên quan lý luận về các tội phạm
khủng bố và áp dụng pháp luật hình sự về tội phạm khủng bố trên thực tiễn.

5


Phương pháp tổng kết thực tiễn: Tác giả tập trung phân tích, tổng hợp
tƣ liệu thực tiễn liên quan đến áp dụng pháp luật về tội phạm khủng bố, qua
đó tham khảo kinh nghiệm, rút ra đánh giá nhận xét.
Phương pháp chuyên gia: Tác giả liên hệ xin ý kiến của các nhà khoa

học của Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội, Học viện Chính trị Cơng nhân
dân, Học viện An ninh nhân dân, Cục pháp chế và cải cách hành chính tƣ
pháp Bộ Cơng an có chun mơn về vấn đề nghiên cứu. Đồng thời, gặp gỡ,
trao đổi với lãnh đạo và cán bộ các đơn vị của Bộ Công an trực tiếp tiến hành
công tác xây dựng, triển khai phòng, chống khủng.
Phương pháp thống kê, so sánh: Trên cơ sở nghiên cứu kết quả xây
dựng pháp luật về các tội phạm khủng bố của các nƣớc trên thế giới và quá
trình hình thành, xây dựng các quy định của pháp luật hình sự Việt Nam về
tội phạm khủng bố, những vấn đề có tính chất quy luật, những nội dung cần
thiết để thể hiện trong luận văn.
Phương pháp dự báo khoa học an ninh: Xuất phát từ tình hình khủng
bố trên thế giới và những nguy cơ khủng bố đối với nƣớc ta, tác giả đã đƣa ra
một số dự báo về những nguy cơ khủng bố, qua đó hƣớng đến xây dựng và
hồn thiện pháp luật hình sự Việt Nam.
6. Những đóng góp mới về lý luận và thực tiễn của việc nghiên cứu
đề tài
- Góp phần bổ sung, làm rõ những luận cứ khoa học để hồn thiện hệ
thống lý luận dƣới góc độ pháp lý về khái niệm khủng bố và tội khủng bố;
- Phân tích, đánh giá những quy định về tội khủng bố trong pháp luật hình
sự một số nƣớc trên thế giới nhằm rút ra những giá trị hợp lý về lập pháp hình
sự, để áp dụng có chọn lọc, sáng tạo trong điều kiện cụ thể của Việt Nam, bổ
sung cho những luận cứ và giải pháp đƣợc đề xuất trong luận văn.
- Đề xuất hệ thống các giải pháp có tính khả thi nhằm nâng cao hiệu quả
việc áp dụng những quy định của pháp luật hình sự về tội khủng bố ở Việt

6


Nam và góp phần hồn thiện các hạn chế cịn tồn tại trong hệ thống pháp luật
hình sự của Việt Nam hiện nay.

- Kết quả của luận văn có thể đƣợc sử dụng để làm tài liệu phục vụ
nghiên cứu, giảng dạy, học tập, tham khảo, về khoa học pháp lý nói chung
khoa học luật hình sự nói riêng và có thể đƣợc áp dụng trong hệ thống các
trƣờng Cơng an nhân dân và các lớp bồi dƣỡng chuyên sâu về phịng, chống
khủng bố.
7. Bố cục của luận văn
Ngồi phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, đề tài đƣợc
bố cục thành 3 chƣơng:
Chương 1: Một số vấn đề lý luận về khủng bố và tội phạm khủng bố
Chương 2: Quy định của pháp luật hình sự Việt Nam về các tội phạm
khủng bố và thực tiễn áp dụng
Chương 3: Các giải pháp góp phần hồn thiện pháp luật hình sự Việt
Nam và nâng cao hiệu quả xử lý tội phạm khủng bố

7


CHƢƠNG 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ KHỦNG BỐ
VÀ TỘI PHẠM KHỦNG BỐ
1.1. Khái niệm, đặc điểm của tội phạm khủng bố
1.1.1. Khái niệm về khủng bố
Khủng bố là một hiện tƣợng xã hội hết sức phức tạp và tính chất tiêu
cực, nguy hiểm cho xã hội, những hậu quả hoạt động này gây ra đã và đang
trở thành mối đe dọa đối với nhân loại. Khủng bố là một vấn đề đƣợc các nhà
nghiên cứu, các học giả trên thế giới đặc biệt quan tâm nghiên cứu dƣới nhiều
góc độ khác nhau đặc biệt là dƣới góc độ pháp lý để tìm ra biện pháp đấu
tranh hiệu quả. “Thuật ngữ “khủng bố” và “kẻ khủng bố” đƣợc sử dụng lần
đầu tiên vào năm 1795, liên quan tới thời kỳ khủng bố (1793 - 1794) ở nƣớc
Pháp, theo đó sự “khủng bố” đƣợc dùng để chỉ hoạt động bạo lực cách mạng

nói chung. Thuật ngữ “kẻ khủng bố” với ý nghĩa một ngƣời có hoạt động
chống lại chính phủ thì mãi đến năm 1866 mới đƣợc ghi nhận (ở Ailen) và
năm 1833 (ở Nga). Khái niệm này đƣợc dùng để chỉ những kẻ chống chính
quyền với triết lý và lý tƣởng vơ chính phủ, phủ nhận nhà nƣớc, các đạo luật
do nhà nƣớc ban hành và tài sản của công dân. Đối với Việt Nam, thuật ngữ
“khủng bố” lần đầu xuất hiện trong tiếng việt vào khoảng cuối thế kỷ XIX,
đầu thế kỷ XX gắn với thời kỳ đấu tranh giành lại độc lập, chủ quyền cho dân
tộc. Thuật ngữ “khủng bố cách mạng” đƣợc sử dụng để nói đến các cuộc đàn
áp của chính quyền thực dân Pháp và chính quyền Mỹ - Ngụy đối với nhân
dân ta”1.
Vấn đề về khủng bố, hoạt động khủng bố luôn nhận đƣợc rất nhiều sự
quan tâm của các quốc gia, tổ chức quốc tế, cũng nhƣ các nhà khoa học, học
giả trên nhiều diễn đàn, chƣơng trình nghị sự. Trong nhiều văn bản pháp luật
1

Hồn thiện pháp luật về phịng, chống khủng bố - Những vấn đề lý luận và thực tiễn - Trung tƣớng, GS.TS
Nguyễn Ngọc Anh – NXB CAND năm 2011, tr.22

8


quốc tế đã đƣa ra những khái niệm về khủng bố cụ thể nhƣ:
Theo Công ƣớc Geneve năm 1937, các hành động khủng bố là: “Những
việc làm phạm tội ác nhằm chống lại một nhà nƣớc mà mục đích hoặc bản chất
là gây ra sự khủng khiếp đối với các nhóm ngƣời hay đối với dân chúng”.
Theo Quyết định của Hội đồng chung EU ngày 13/6/2002 về việc chống
chủ nghĩa khủng bố, các tội khủng bố đƣợc định nghĩa là: “với bản chất hoặc
tùy bối cảnh, có thể gây nguy hạu nghiêm trọng đối với một quốc gia hoặc
một tổ chức quốc tế và tội đã phạm có mục đích: đe dọa nghiêm trọng ngƣời
dân hoặc ép buộc chính phủ hoặc một tổ chức quốc tế thực hiện hoặc rút bỏ

thực hiện một hành động hoặc làm mất ổn định nghiêm trọng hoặc hủy hoại
cơ cấu xã hội, kinh tế, thể chế và chính trị căn bản của một quốc gia hoặc một
tổ chức quốc tế”.
Theo Công ƣớc của Hội nghị các quốc gia Hồi giáo (Công ƣớc OIC),
khủng bố là bất kỳ hành động bạo lực nào, hay sự đe dọa sử dụng bạo lực
đƣợc tiến hành kế hoạch phạm tội bởi một cá nhân hay một tập thể nhằm
khủng bố ngƣời dân hay đe dọa làm hại họ, hoặc gây nguy hiểm đến tính
mạng, danh dự của ngƣời dân, đến tài sản của cá nhân hay tập thể.
Bên cạnh đó, luật pháp của một số quốc gia cũng đƣa ra một số khái
niệm pháp lý về khủng bố nhƣ:
Luật của Liên Bang Nga về chống khủng bố (ngày 25 tháng 7 năm 1998 số
130 - FZ) đã định nghĩa khủng bố bằng cách liệt kê các nhóm hành vi của tội
phạm trên nhƣ: Sử dụng bạo lực hoặc đe dọa sử dụng bạo lực đối với các cá
nhân hoặc tổ chức, cũng nhƣ hủy hoại (làm tổ hại) hoặc đe dọa huye hoại (làm
tổn hại) tài sản và các mục tiêu vật chất khác, tạo mối nguy hiểm chết ngƣời, gây
thiệt hại tài sản đáng kể hoặc gây ra những hậu quả nghiêm trọng khác đối với
xã hội, đƣợc thực hiện nhằm gây rối loạn an toàn xã hội, làm cho dân chúng
khiếp sợ, hoặc tác động đối với việc thông qua các quyết định của các cơ quan
chính quyền có lợi cho bọn khủng bố, hoặc đáp ứng những lợi ích tài sản phi

9


pháp và những lợi ích khác; xâm hại đến cuộc sống của nhà hoạt động quốc gia
hoặc xã hội, đƣợc tiến hành nhằm mục đích chấm dứt hoạt động quốc gia hoặc
hoạt động chính trị của ngƣời đó hoặc trả thù do hoạt động đó; tấn cơng vào đại
diện nƣớc ngoài hoặc cán bộ của tổ chức quốc tế đƣợc bảo vệ quốc tế, cũng nhƣ
tấn công vào trụ sở làm việc hoặc phƣơng tiện giao thông của những ngƣời đƣợc
bảo vệ quốc tế, nếu nhƣ hành vi đó đƣợc tiến hành nhằm khiêu khích chiến tranh
hoặc làm phức tạp quan hệ quốc tế. Hình thức khủng bố bao gồm việc gây nổ,

thiêu hủy, sử dụng hoặc đe dọa sử dụng các thiết bị gây nổ, thiêu hủy, sử dụng
hoặc đe dọa sử dụng các thiết bị gây nổ hạt nhân, các chất phóng xạ, hóa chất,
sinh học, chất nổ, chất gây độc, các chất tác động mạnh, độc tố, hủy diệt, gây
tổn hại... xâm hại trực tiếp đến những khách thể đƣợc luật pháp quốc tế và luật
pháp quốc gia bảo vệ.
Điều 18 Bộ luật Hình sự Hoa Kỳ quy định khủng bố quốc tế là những
hành động bạo lực hoặc nguy hiểm với đời sống con ngƣời mà vi phạm pháp
luật hình sự của Hợp chủng quốc Hoa Kỳ hoặc bất kỳ pháp luật tiểu bang nào;
hành động đó đƣợc thực hiện nhằm mục đích đe họa hoặc cƣỡng ép, khống
chế một cộng đồng dân cƣ hoặc nhằm gây sức ép lên chính phủ thơng qua các
hoạt động nhƣ bắt cóc, sát hại, đe dọa. Trong trƣờng hợp xảy ra ngoài lãnh
thổ Hoa Kỳ một hoạt động vẫn đƣợc coi là khủng bố nếu nó nhằm mục đích
đe dọa hoặc cƣỡng ép chính phủ, hoặc khu vực ở đố những kẻ phạm tội hoạt
động hoặc tìm cách xin tị nạn.
Theo các quan điểm trên, một hành động đƣợc coi là khủng bố nếu nhƣ
hành động đó trái pháp luật, đe dọa đến cuộc sống, sự ổn định, an tồn xã hội,
chống lại một chính phủ, một nhà nƣớc đƣợc cơng nhận. Dƣới góc độ luật
pháp quốc gia, hành động đƣợc coi là khủng bố sẽ phụ thuộc vào quan điểm,
lập trƣởng giai cấp, thể chế chính trị, tơn giáo của một quốc gia. Tuy nhiên,
do sự khác biệt giữa các quốc gia trên thế giới, nên nhiều trƣờng hợp đánh
đồng các cuộc đấu tranh chính nghĩa giải phóng dân tộc với hoạt động khủng bố.

10


Trên thực tế, mặc dù khủng bố và các hoạt động khủng bố đã xuất hiện
từ rất lâu, tuy nhiên các nhà nghiên cứu, học giả vẫn chƣa thể đƣa ra một khái
niệm chính xác, đầy đủ về khủng bố và tội phạm khủng bố. Đối với Việt
Nam, theo từ điển bách khoa Công an nhân dân: “Khủng bố là hành động
dùng bạo lực của cá nhân, của một tổ chức, một Nhà nƣớc hoặc liên minh nhà

nƣớc để đe dọa, cƣỡng bức đối phƣơng, khiến họ vì khiếp sợ mà phải chịu
khuất phục. Các hình thức khủng bố thƣờng là bắt cóc, ám sát, đánh bom...
Khủng bố đƣợc giới cầm quyền một số nƣớc đế quốc và thế giới phản động
quốc tế coi nhƣ một quốc sách hoặc một chiến lƣợc chống các quốc gia tiến
bộ và phong trào độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội. Khủng bố bị nhân
dân thế giới lên án và là một tội ác có tính chất quốc tế. Chống khủng bố đã
trở thành mục tiêu chúng của các quốc gia tiến bộ”2.
“Khủng bố quốc tế là khủng bố nhằm vào các nhân, tổ chức hoặc mục
tiêu đƣợc pháp luật quốc tế bảo vệ: giết ngƣời đứng đầu nhà nƣớc, Chính phủ,
đại diện ngoại giao và các đại diện khác; phá hủy tấn công đại sức quán, trụ
sở của phái đoạn ngoại giao và các đại diện khác; phá hủy tấn cơng đại sứ
qn, trụ sở của các phái đồn đại diện của các tổ chức giải phóng dân tộc,
các tổ chức quốc tế; phá hoại hệ thống giao thông quốc tế... với mục đích gây
sức ép đối với chính sách đối nội, đối ngoại của các quốc gia. Khủng bố quốc
tế là một loại tội ác có tính chất quốc tế”3.
Tóm lại, từ thực tiễn tình hình đấu tranh phòng, chống tội phạm khủng
bố và các nghiên cứu từ các công ƣớc quốc tế và luật pháp một số quốc gia có
thể rút ra rằng:
Khủng bố là những hàng vi xâm phạm hoặc đe dọa xâm phạm đến tính
mnagj, tự do, thân thể, sức khỏa của ngƣời khác; phá hủy, phá hoạt hoặc đe
dọa phá hủy, phá hoại tài sản thuộc cá nhân, tổ chức hoặc nhà nƣớc gây hậu
2
3

Bách khoa tồn thƣ CAND, NXB Cơng an nhân dân năm 2005
Sđd

11

quả nghiêm trọng đến lợi ích của các nhân, tổ chức hoặc nhà nƣớc nhằm
chống chính quyền, thể chế chính trị của một quốc gia hoặc gây ra tình trạng
hỗn loạn, hoảng sợ trong công chúng.
1.1.2. Đặc điểm, phương thức, thủ đoạn khủng bố
Từ những định nghĩa về khái niệm của hoạt động khủng bố, có thể rút ra
đƣợc một số đặc điểm của hoạt động khủng bố nhƣ sau:
Trƣớc hết, hoạt động khủng bố thƣờng nhằm đến mục tiêu là cộng đồng
dân cƣ với mục đích reo rắc sự sợ hãi, nỗi kinh hoàng trong một bộ phận nhân
dân. Đây là những hành động đã đƣợc lên kế hoạch kĩ lƣỡng nhằm tạo ta một
tâm lý lo sợ trong dân chúng. Thông qua những hành động này, các đối tƣợng
khủng bố hƣớng đến tạo ra sự mất ổn định an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã
hội, tác động xấu đến sự phát triển kinh tế, xã hội của một quốc gia, qua đó uy
hiếp đến chính quyền nhằm đạt đƣợc những mục đích chính trị nhất định. Cộng
đồng chung Châu âu EU cho rằng bản chất của hoạt động khủng bố là gây ra sự
hoản loạn đối với các nhóm ngƣời hay đối với dân chúng. “Theo quan điểm của
các nhà lập pháp ở Nga thì việc thực hiện các hoạt động khủng bố nhằm gây rối
loạn an toàn xã hội, làm cho dân chúng khiếp sợ”4. “Tại Mỹ, hoạt động khủng
bố đƣợc coi là hoạt động với mục đích đe dọa hoặc cƣỡng ép, khống chế một
cộng đồng dân cƣ”5… Các vụ khủng bố xảy ra thƣơng gây nên những hậu quả
đặc biệt nghiêm trọng về tính mạng, tài sản của nhà nƣớc và cơng dân, cũng nhƣ
gây nên một tâm lý hoang mang, lo sợ, hoảng loạn đối với cộng đồng dân cƣ nơi
xảy ra hoạt động khủng bố trong một thời gian dài, ảnh hƣởng trực tiếp đến đời
sống xã hội, điều kiện phát triển kinh tế. Điều này sẽ làm suy giảm niềm tin của
nhân dân đối với nhà cầm quyền, cũng nhƣ thể chế chính trị hiện tại của quốc gia
đó. Dẫn đến việc gây nên sức ép rất lớn đối với chính phủ trong việc giải quyết
4

Tài liệu tham khảo Dự báo tình hình thế giới, khu vực năm 2019 và những tác động đối với Việt Nam - Cục khoa

học, chiến lƣợc và lịch sử Bộ Công an, tr.88

5

Sđd

12


các hậu quả của hoạt động khủng bố cũng nhƣ việc bắt buộc phải xây dựng, thực
thi các biện pháp, thế trận phòng, chống khủng bố. Các tổ chức khủng bố bên
cạnh việc gây ra những tổn thất nặng nề cịn muốn phơ trƣơng sức mạnh, thanh
thế, sự nguy hiểm của chúng nhằm đạt đƣợc những mục đích chính trị khác.
Đặc điểm thứ hai của hoạt động khủng bố là thƣờng đƣợc thực hiện dƣới
nhiều hình thức khác nhau, đó là những hành vi sử dụng bạo lực hoặc đe dọa sử
dụng bạo lực; hành vi phá hoại, phá hủy hoặc đe dọa phá hoại, phá hủy... Sử
dụng bạo lực đƣợc thể hiện dƣới nhiều hành vi nhƣ bắt cóc, giết ngƣời, hành
hung, gây thƣơng tích. Việc phá hoại, phá hủy các mục tiêu vật chất khác đƣợc
thực hiện dƣới các hình thức nhƣ đặt bom mìn, gây nổ, thiêu hủy, sử dụng vũ khí
hóa học, sinh học, vũ khí hủy diệt cao. Các đối tƣợng thực hiện hành vi khủng
bố thƣờng đƣợc huấn luyện bài bản, kỹ lƣỡng, kế hoạch khủng bố đƣợc chuẩn bị
chi tiết, tinh vi, có sự phối hợp, kết hợp của nhiều đối tƣợng; thƣờng gắn liền với
các vấn đề nhƣ sắc tộc, tôn giáo, ly khai, tự trị dân tộc, thể hiện rõ mức độ cực
đoan, bạo lực, tàn bạo, mang màu sắc chính trị sâu sắc.
Đặc điểm tiếp theo của hoạt động khủng bố là gây ra những hậu quả đặc
biệt nghiêm trọng đối với một quốc gia hoặc một chính phủ. Có thể thấy rõ mức
độ nghiêm trọng do hành vi trên gây ra qua một loạt các vụ tấn công khủng bố
tại các thành phố lớn Châu Âu trong khoảng thời gian từ năm 2015 - 2017 nhƣ:
Paris, Nice, Normady (Pháp); Manchester, London, Westminster (Anh); Berlin,
Ansbach (Đức)... gây hậu quả làm hơn 200 ngƣời thƣơng vong. Ngoài ra, hoạt
động khủng bố còn gây thiệt hại nghiêm trọng đến hoạt động của một Chính
phủ, hệ thống giao thơng cơng cộng, hệ thống liên lạc hay cơ sở hạ tầng; làm mất

ổn định nghiêm trọng hoặc hủy hoại cơ cấu xã hội, kinh tế, thể chế và chính trị
của một quốc gia hoặc một tổ chức quốc tế; gây mất nguy hại đến quan hệ song
phƣơng, đa phƣơng của một quốc gia...
“Phƣơng thức nghĩa là cách thức và phƣơng pháp tiến hành; thủ đoạn nghĩa
là cách hành động theo hƣớng chuyển thiệt hại của ngƣời khác thành lợi ích của

13


mình”6. Phƣơng thức, thủ đoạn khủng bố rất đa dạng, thay đổi theo từng thời kỳ,
phổ biến là các phƣơng thức, nhƣ: Đánh bom khủng bố (cài đặt bom mìn; đánh
bom liều chết; đánh bom kép; sử dụng bom phóng xạ, sinh học, hóa học, chất nổ
lỏng, chất nổ dẻo, tiền chất thuốc nổ tấn công khủng bố); bắt giữ con tin; khủng
bố “miệng”; tấn cơng bằng vũ khí thơ sơ tự chế; sử dụng phƣơng tiện giao thông
vận tải nhƣ một vũ khí tấn cơng; tấn cơng mạng viễn thơng, Internet... Những
năm gần đây, tình hình khủng bố quốc tế tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lƣờng,
lan rộng ra nhiều quốc gia, khu vực, nhất là tại các quốc gia, khu vực có nhiều
bất ổn, xung đột chính trị, mâu thuẫn vùng miền, sắc tộc, tôn giáo…, nhƣ khu
vực Trung Đông, Bắc Phi, Nam Á; tần suất và quy mô các vụ tấn công khủng bố
ngày càng lớn; mức độ thiệt hại ngày càng gia tăng, địa bàn ngày càng mở rộng
với phƣơng thức, thủ đoạn tinh vi, nguy hiểm và khó lƣờng hơn. Đáng chú ý là,
lợi dụng việc chống khủng bố, một số thế lực hiếu chiến đã và đang can thiệp
vào công việc nội bộ của các quốc gia có chủ quyền.
1.2. Khái niệm, đặc điểm của tội phạm khủng bố
1.2.1. Khái niệm về tội phạm khủng bố
Tội phạm là hành vi nguy hiểm cho xã hội đƣợc quy định trong Bộ luật
hình sự, do ngƣời có năng lực trách nhiệm hình sự hoặc pháp nhân thƣơng mại
thực hiện một cách cố ý hoặc vô ý, xâm phạm độc lập, chủ quyền, thống nhất,
toàn vẹn lãnh thổ Tổ quốc, xâm phạm chế độ chính trị, chế độ kinh tế, nền văn
hóa, quốc phịng, an ninh, trật tự, an tồn xã hội, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ

chức, xâm phạm quyền con ngƣời, quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, xâm
phạm những lĩnh vực khác của trật tự pháp luật xã hội chủ nghĩa mà theo quy
định của Bộ luật hình sự 2015 phải bị xử lý hình sự. Những hành vi tuy có dấu
hiệu của tội phạm nhƣng tính chất nguy hiểm cho xã hội khơng đáng kể thì
khơng phải là tội phạm và đƣợc xử lý bằng các biện pháp khác.
6

Từ điển Tiếng Việt, Viện Ngôn Ngữ (2018), Nxb Hồng Đức

14


Định nghĩa tội phạm trên đây là định nghĩa có tính khoa học thể hiện tập
trung nhất quan điểm của Nhà nƣớc về tội phạm. Định nghĩa này không những
là cơ sở khoa học thống nhất cho việc xác định những tội phạm cụ thể trong
phần các tội phạm mà còn là cơ sở cho việc nhận thức và áp dụng đúng đắn
những điều luật quy định về từng tội phạm cụ thể. Từ định nghĩa đầy đủ trên, có
thể định nghĩa tội phạm một cách khái quát nhƣ sau:
Tội phạm là hành vi nguy hiểm cho xã hội, có lỗi, trái pháp luật hình sự
và phải chịu hình phạt
Theo Luật Liên Bang Nga, tội phạm khủng bố đƣợc hiểu là việc một
ngƣời, hoặc tổ chức sử dụng bạo lực hoặc đe dọa sử dụng bạo lực đối với các
nhân hoặc tổ chức, cũng nhƣ hủy hoại (làm tổn hại) hoặc đe dọa hủy hoại (làm
tổn hại) tài sản và các mục tiêu vật chất khác, tạo ra mối nguy nguy hiểm chết
ngƣời, gây thiệt hại tài sản đáng kể hoặc gây ra những hậu quả nghiêm trọng
khác đối với xã hội, đƣợc thực hiện nhằm gây rối loạn an toàn xã hội, làm cho
dân chúng khiếp sợ, hoặc tác động đối với việc thông qua các quyết định của các
cơ quan chính quyền có lợi cho bọn khủng bố, hoặc đáp ứng những lợi ích tài
sản phi pháp hoặc những lợi ích khác; xâm hại đến cuộc sống của nhà hoạt động
quốc gia hoặc xã hội, đƣợc tiến hành nhằm mục đích chấm dứt hoạt động quốc

gia hoặc hoạt động chính trị của ngƣời đó hoặc trả thù do hoạt động đó; tấn cơng
vào đại diện nƣớc ngồi hoặc cán bộ của tổ chức quốc tế đƣợc bảo vệ quốc tế,
cũng nhƣ tấn công vào các trụ sở làm việc hoặc phƣơng tiện giao thông của
những ngƣời đƣợc bảo vệ quốc tế, nếu nhƣ hành vi đó đƣợc tiến hành nhằm
khiêu khích chiến tranh hoặc làm phức tạp quan hệ quốc tế.
Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ đƣa ra quan điểm về khủng bố nhƣ sau: “Khủng
bố là việc sử dụng hoặc đe dọa sử dụng bạo lực một cách tính tốn nhằm tạo ra
nỗi khiếp sợ, với ý đồ ép buộc hoặc đe dọa các chính phủ hoặc (các cộng đồng)
xã hội, trong việc theo đuổi những mục tiêu mà thƣờng là về chính trị, tơn giáo
hoặc tƣ tƣởng”. Bộ luật hình sự Hoa Kỳ cũng xác định tội phạm khủng bố là

15


việc thực hiện các hoạt động liên quan đến các hành động bạo lực hoặc nguy
hiểm với đời sống con ngƣời, mà vi phạm pháp luật hình sự của Hợp chủng quốc
Hoa Kỳ hoặc của bất kỳ bang nào thuộc Hợp chủng quốc, hoặc sẽ vu phạm Luật
hình sự nếu hành động đó đƣợc thực hiện trong phạm vi nƣớc Mỹ hoặc bất kỳ
bang nào; đƣợc thực hiện nhằm mục đích đe doạn hoặc cƣỡng ép, khống chế
một cộng đồng dân cƣ; hoặc nhằm gây ảnh hƣởng đến chính sách của một chính
phủ bằng sự cƣỡng bức đe dọa; nhằm tác động đến sự điều hành của một chính
phủ thơng qua việc sát hại hoặc bắt cóc; và xảy ra chủ yếu bên ngồi lãnh thổ
Hoa kỳ kiểm sốt, hoặc ở những vùng biên giới liên quốc gia, theo những cách
thức mà đã đƣợc hồn tất, những ngƣời này có ý đồ đe dọa hoặc cƣỡng ép chính
phủ, hoặc khu vực ở đó những kẻ phạm tội hoạt động hoặc tìm cách xin tị nạn.
Đối với Việt Nam, tội phạm về khủng bố đƣợc quy định trong Bộ luật hình
sự 2015 bao gồm các hành vi khủng bố, khủng bố nhằm chống chính quyền
nhân dân và tài trợ khủng bố.
Nhìn chung có thể thấy rằng tội phạm khủng bố là: “Việc một cá nhân, tổ
chức thực hiện các hành vi bạo lực hoặc đe dọa sử dụng bạo lực đối với một cá

nhân, tổ chức nhằm gây nên nỗi hoảng sợ trong cộng đồng, xâm hại tài sản, tính
mạng của tổ chức, cá nhân khác hƣớng đến việc thực hiện mục đích có lợi cho
cá nhân, tổ chức đó”
1.2.2. Phân tích các đặc điểm của tội phạm khủng bố
a. Mặt khách quan: Mặt khách quan của tội này có một trong các dấu
hiệu sau:
- Có hành vi xâm phạm tính mạng ngƣời khác hoặc phá hủy tài sản của cơ
quan, tổ chức, cá nhân.
- Có hành vi xâm phạm tự do thân thể (nhƣ bắt cóc làm con tin), sức khỏe
hoặc chiếm giữ tài sản của cơ quan, tổ chức, cá nhân.
- Có hành vi đe dọa thực hiện việc xâm phạm tính mạng của ngƣời khác
hoặc phá hủy tài sản của ngƣời khác hoặc có những hành vi uy hiếp tinh thần.

16


b. Khách thể:
Hành vi nêu trên xâm phạm đến trật tự, an tồn cơng cộng, đồng thời xâm
phạm đến tính mạng, sức khỏe ngƣời khác, xâm phạm tài sản của cơ quan, tổ
chức, cá nhân.
c. Mặt chủ quan:
Ngƣời phạm tội thực hiện tội phạm này với lỗi cố ý. Mục đích nhằm gây ra
tình trạng hoảng sợ trong cơng chúng là dấu hiệu cấu thành cơ bản của tội này.
d. Chủ thể
Chủ thể thực hiện tội phạm khủng bố là cá nhân có đủ năng lực trách nhiệm
hình sự hoặc pháp nhân.
e. Trách nhiệm pháp lý
Trách nhiệm pháp lý là hậu quả bất lợi do Nhà nƣớc áp dụng đối với các cá
nhân, tổ chức vi phạm pháp luật, theo đó cá nhân, tổ chức vi phạm pháp luật phải
chịu những chế tài đƣợc quy định tại phần chế tài của quy phạm pháp luật.

Tùy theo tính chất, mức độ của hành vi vi phạm pháp luật mà cá nhân, tổ
chức vi phạm phải gánh chịu những loại trách nhiệm pháp lý khác nhau nhƣ
trách nhiệm hình sự, trách nhiệm hành chính, trách nhiệm bồi thƣờng dân sự.
Tội phạm khủng bố đƣợc đánh giá là tội phạm đặc biệt nghiêm trọng do
những hậu quả nguy hiểm cho xã hội mà hành vi trên gây ra, xâm hại trực tiếp
đến tính mạng, sức khỏe, tài sản của cá nhân, tổ chức. Ngồi ra, những hành vi
trên cịn gây ảnh hƣởng nghiêm trọng đến tình hình chính trị, kinh tế, xã hội của
một quốc gia hoặc khu vực, gây nên những bất ổn nghiêm trọng trong đời sống
xã hội. Do vậy, tội phạm khủng bố sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự, bồi thƣờng
dân sự (đối với những thiệt hại về sức khỏe, tài sản do hành vi khủng bố gây ra,
thƣờng là hình phạt bổ sung) và khung hình phạt thƣờng rất nặng.
1.3. Quy định về tội phạm khủng bố trong pháp luật quốc tế
1.3.1. Quy định về tội phạm khủng bố trong các điều ƣớc quốc tế
Trong hệ thống các cơng ƣớc quốc tế về phịng chống khủng bố, có 13

17


công ƣớc quan trọng đƣợc Liên hiệp quốc thông qua. Đó là: Cơng ƣớc đa
phƣơng về các tội phạm và một số hành vi khác thực hiện trên tầu bay năm 1963
(gồm 26 điều, thơng qua ngày 14/9/1963 và có hiệu lực từ 04/12/1963); Công ƣớ
La Hay về trấn áp hành vi giữ bất hợp pháp tàu bay năm 1970 (gồm 14 điều,
thơng qua ngày 16/12/1970 và có hiệu lực từ 14/10/1971); Công ƣớc đa phƣơng
về trấn áp hành vi bất hợp pháp xâm phạ an tồn hàng khơng dân dụng năm
1971 (gồm 16 điều, thông qua ngày 23/9/1971 và có hiệu lực từ ngày
26/1/1973); Cơng ƣớc về phịng ngừa và trấn áp các tội chống ngƣời đƣợc
hƣởng sự bảo hộ quốc tế, kể cả viên chức ngoại gioa năm 1973 (gồm 20 điều,
thơng qua ngày 14/12/1973 và có hiệu lực từ 20/2/1973); Cơng ƣớc quốc tế về
chống bắt cóc con tin năm 1979 (gồm 20 điều, thông qua ngày 18/12/1979 có
hiệu lực từ 3/6/1983); Cơng ƣớc quốc tế bảo vệ bề mặt vật lý vật liệu hạt nhân

năm 1979 (gồm 23 điều, thơng qua ngày 3/3/1980 và có hiệu lực năm 8/2/1987);
Công ƣớc về trấn áp các hành vi bất hợp pháp xâm phạm tồn hành trình hàng
hải năm 1988 (gồm 22 điều, thơng qua ngày 10/3/1988 và có hiệu lực từ
9/3/1989); Công ƣớc về đánh dấu vật liệu nổ dẻo nhằm mục đích phát hiện năm
1991 (gồm 15 điều, thơng qua ngày 1/3/1991 và có hiệu lực từ 21/6/1998); Công
ƣớc quốc tế về trấn áp hành vi khủng bố bằng bom năm 1997 (gồm 24 điều,
thông qua ngày 12/1/1998 và có hiệu lực từ 23/5/2001); Cơng ƣớc quốc tế về
trấn áp hành vi tài trợ cho khủng bố năm 1999 (gồm 28 điều, thơng qua ngày
10/1/2000 và có hiệu lực từ 10/4/2002); Công ƣớc quốc tế về chống khủng bố
hạt nhân năm 2005 (gồm 28 điều, thông qua ngày 14/9/2005 và có hiệu lực ngày
7/7/2007); Nghị định thƣ về trấn áp các hành vi bất hợp pháp xâm phạm an tồn
các cơng trình cố định trên thềm lục địa năm 1988 (gồm 10 điều, thông qua ngày
10/3/1988 và có hiệu lực từ 1/3/1992).
Bên cạnh các cơng ƣớc quốc tế của Liên hợp quốc về hoạt động chống
khủng bố cịn có một số các điều ƣớc khu vực về lĩnh vực này nhƣ: Công ƣớc
châu Âu về trừng trị khủng bố năm 1977; công ƣớc chống khủng bố của tổ chức

18


các nƣớc châu Mỹ (OAS) năm 2002; công ƣớc chống khủng bố của ASEAN
năm 2007... Các điều ƣớc khu vực định ra những khuôn khổ pháp lý cho việc
hợp tác tại khu vực để phòng ngừa và trừng trị tội phạm khủng bố dƣới mọi hình
thức biểu hiện của loại hành vi này. Đây là sự thỏa thuận thống nhất về quan
điểm lập pháp giữa các quốc gia trong lĩnh vực phịng, chống khủng bố. Vì
những quan điểm về tƣ tƣởng, chính trị, pháp lý, tơn giáo của mỗi quốc gia đều
có điểm khác nhau phụ thuộc vào tình hình thực tiễn của quốc gia đó, nên việc
thống nhất đƣợc quan điểm trong lĩnh vực phòng, chống khủng bố thể hiện
thông qua các công ƣớc quốc tế song phƣơng, đa phƣơng có một ý nghĩa hết sức
quan trọng.

Các cơng ƣớc này đều không đƣa ra định nghĩa về tội phạm khủng bố mà
liệt kê cụ thể các hành vi của tội phạm khủng bố, và có thể thấy chia thành các
nhóm hành vi nhƣ: Nhóm hành vi khủng bố liên quan đến tầu bay và xâm phạm
sự an toàn hàng khơng dân dụng; nhóm hành vi khủng bố xâm phạm đến sự an
tồn hàng hải và các cơng trình cố định trên thềm lục địa; nhóm hành vi khủng
bố xâm phạm tính mạng, sức khỏe, tự do của con ngƣời; nhóm hành vi khủng bố
có sử dụng bất hợp pháp các loại vũ khí nguy hiểm, có tính hủy diệt cao; hành vi
cung cấp hoặc huy động tiền bạc dƣới bất kỳ hình thức nào, trực tiếp hoặc
gián tiếp, bất hợp hợp pháp và cố ý với mục đích sử dụng tài sản cho mục
đích khủng bố.
1.3.2. Pháp luật một số quốc gia về tội phạm khủng bố
Trung Quốc xác định pháp luật là nền tảng và phƣơng tiện đấu tranh hiệu
quả đối với các tội phạm khủng bố. Hệ thống pháp luật nƣớc này hiện chƣa có
đạo luật riêng quy định về phòng, chống khủng bố. Tuy nhiên, Bộ luật Hình sự
Trung Quốc đã quy định 17 hành vi phạm tội liên quan đến tội phạm khủng bố
với mức chế tài rất nghiêm khắc. Ngoài ra, Trung Quốc cũng có quy định về
kiểm sốt súng, vũ khí trong Luật kiểm sốt súng, ngồi ra cịn có Quy chế theo
dõi, giám sát hóa chất nguy hiểm; quy chế về xuất khẩu hạt nhân nhằm quản lý,

19