Giáo án môn Ngữ Văn Lớp 6 - Học kỳ I năm học 2011-2012 - Tiết 13 - Sự tích Hồ Gươm - Ninh Thị Loan

<span class='text_page_counter'>(1)</span>.. Trường THCs tân Trường Gi¸o ¸n Héi gi¶ng, häc k× I, n¨m häc 2011 – 2012.. Gi¸o viªn so¹n vµ thùc hiÖn d¹y: Ninh thÞ Loan, tæ Khoa häc x· héi TiÕt 13- V¨n häc Ngµy so¹n: 6 - 9 Ngµy d¹y: 14- 9. Sù tÝch Hå g¬m. (TruyÒn thuyÕt) ( Hướng dẫn đọc thêm). I. Môc tiªu.. * Kiến thức: Qua hướng dẫn đọc thêm, học sinh hiểu được nội dung ý nghĩa truyện và nắm được vẻ đẹp một số hình ảnh đẹp, yếu tố kì lạ, hoang đường có trong truyện. * KÜ n¨ng: KÓ ®­îc truyÖn , tãm t¾t ®­îc sù viÖc vµ nh©n vËt chÝnh trong truyÖn. * Giáo dục: Tình yêu quê hương, lòng tự hào về truyền thống yêu nước, phong cảnh đẹp của đất nước, quí trọng và biết phát huy giá trị của danh lam thắng cảnh. II. ChuÈn bÞ. * Gi¸o viªn: Néi dung bµi, néi dung th¶o luËn t×m hiÓu truyÖn.. * Häc sinh: So¹n bµi theo c©u hái, tËp kÓ truyÖn vµ tãm t¾t truyÖn III. Ph¬ng ph¸p, kÜ thuËt. - Nêu vấn đề, phân tích, tổng hợp. - Suy nghĩ, thảo luận, trao đổi, trình bày, vận dụng IV. TiÕn tr×nh d¹y- häc. A. ổn định lớp: B. Kiªmtra bµi cò: C©u1: KÓ tãm t¾t truyÖn S¬n Tinh Thuû Tinh? Nªu ý nghÜa truyÖn? -2 häc sinh tr×nh. bµy.. Câu 2: Nhân vật chính trong truyện có vai trò ý nghĩa như thế nào với chủ đề truyện?. ( Tham gia vào giải quyết các sự việc chính làm rõ chủ đề) C. Tổ chức hoạt động.. Hoạt động 1: Giới thiệu bài: Giáo viên đọc một câu hát về Hồ Gươm Hà Nội và giới thiệu một vài tên gọi khác của Hồ Gươm để vào bài. Hoạt động dạy-học Hoạt động 2: Hướng dẫn tìm hiẻu chung vÒ thÓ lo¹i vµ ý nghÜa truyÖn: * Häc sinh tr×nh bÇy l¹i thÓ lo¹i truyÖn, néi dung, ý nghÜa truyÖn.. Néi dung kiÕn thøc c¬ b¶n I.Giíi thiÖu chung: * ThÓ lo¹i: TruyÒn thuyÕt * Néi dung: Ca ngîi cuéc khëi nghÜa Lam S¬n chống giặc Minh xâm lược do Lê Lợi lãnh đạo ®Çu thÕ kØ XV. 1 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> . - Truyện Truyền thuyết Hồ Gươm gi¶i thÝch nguån gèc trùc tiÕp nh÷ng tªn hå, tªn nói, tªn s«ng…nguån gèc hình thành những vùng đất địa bàn dân cư nào đó nhưng đây cũng là truyền thuyết về Lê Lợi và lưỡi gươm thÇn. TruyÖn thÇn tho¹i nµy g¾n víi thêi kú lÞch sö Lª lîi chiÕn th¾ng qu©n Minh (khëi nghÜa Lam S¬n) thÕ II. §äc- hiÓu v¨n b¶n. kû XV. 1. §äc, tãm t¾t: Hoạt động 3: Hướng dẫn đọc hiểu *Đọc: Đọc chậm rãi, rõ ràng, thể hiện rõ sự kì nội dung và nghệ thuật truyền lạ của các chi tiết: lưỡi gươm, chuôi gươm…rùa thuyÕt. vàng hiện lên, lặn xuống nước. *Học sinh nêu cách đọc và hai học sinh đọc bài, các học sinh nhận xét * Tóm tắt: cách đọc: + Giíi thiÖu chung: * Gi¸o viªn nªu yªu cÇu tãm t¾t: - Tình hình nước ta thời giặc Minh đô hộ. - ? Hãy dựa vào các sự việc chính và Long Quân cho nghĩa quân Lam Sơn mượn tóm tắt truyện?- Học sinh nêu các sự gươm thần. viÖc, bæ sung vµ s¾p xÕp thµnh ®o¹n + DiÔn biÕn cña truyÖn: tómtắt theo cấu trúc ba phần bài văn. - Lê Thận đánh cá và kéo được lưỡi gươm quý. - ? Có thể tóm tắt truyện bằng việc - Lê Lợi bắt được chuôi gươm ở trong rừng. nhập vai một nhân vật đó trong - Lê Thận dâng gươm báu cho Lê Lợi. truyện? - có thể vào vai Rùa vàng, - Lê Lợi dùng gươm thần đánh đuổi giặc Minh Lê Thận,; Một người dân thời bấy ra khỏi bờ cõi. giê…(GV khuyÕn khÝch häc sinh cã + KÕt thóc truyÖn: khả năng diễn đạt tốt) - Việc hoàn gươm cho Long Quân và sự tích tªn gäi hå Hoµn KiÕm. 2. Chó thÝch. + C¸c tõ h¸n ViÖt: * Học sinh nêu nghĩa một số từ phần + Từ ngữ liên quan đến các văn bản trước: Đức chú thích, và nêu những từ thuộc từ Long Quân- Lạc Long Quân; đức: tiếng tôn mượn Hán Việt: đô hộ; tuỳ tòng; xưng vua chúa, thần. Hoµn kiÕm. 3. Bè côc: 2 phÇn + Phần I: Từ đầu ……đến “ đất nước” * Häc sinh chia bè côc v¨n b¶n: + PhÇn II: Cßn l¹i. -? H·y chia v¨n b¶n thµnh c¸c phÇn tương ứng với nội dung chính sau: - Long Quân cho nghĩa quân mượn gươm thần để đánh giặc. - Đức Long Quân đòi lại gươm thần 4. Phân tích: a. Long Quân cho nghĩa quân mượn gươm sau khi Lê Lợi đã thắng giặc Minh. * Giáo viên cùng học sinh đọc từng thần. 2 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> . + Tình thế đất nước: Giặc Minh đặt ách đô hộ nước ta, chúng coi dân ta như cỏ rác, làm nhiều điều bạo ngược, nhân dân ta căm giận muốn tiªu diÖt chóng! + Cuéc khëi nghÜa Lam S¬n: - ë vïng Lam S¬n, nghÜa qu©n Lam S¬n næi dậy nhưng buổi đầu lực lượng còn yếu nên nhiÒu lÇn bÞ thua.. đoạn và trao đổi các nội dung: - ? Vì sao đức Long Quân quyết định cho Lê Lợi mượn gươm thần?học sinh nêu các lí do và giáo vên kh¸i qu¸t: ë ngay nh÷ng t×nh tiÕt đầu câu chuyện, chúng ta đã nhận thÊy cuéc khëi nghÜa cña nghÜa qu©n Lam Sơn đã được tổ tiên, thần thiêng ủng hộ, giúp đỡ. - Giáo viên đọc đoạn trong Bình Ngô Đại cáo: Khi Linh Sơn lương hết mấy tuÇn/ Khi kh«i luyÖn qu©n kh«ng mét đội/ Trời thử lòng trao cho vận lớn… => Long Quân cho mượn gươm thần. Cuộc khởi ngiã có thần giúp đỡ, ủng hộ * Học sinh đọc phần tiếp và thảo b. Lê Lợi nhận gươm thần. * C¸ch Long Qu©n cho mîn G¬m: luËn: -? Hãy mô tả cách Long Quân Cho + Lưỡi gươm: Lê Thận đánh cá,kéo lới ba lần đều vớng vào lưỡi gươm, trên đó có hai chữ TT, mîn g¬m? - ? Lê Lợi đã nhận đựơc gươm như chàng ra gia nhập nghĩa quân, và lưỡi gươm thế nào? (Học sinh trình bầy và giáo gặp được chủ tướng, thì sáng rực lên. Lê Thận viên nêu thêm: có dị bản kể rằng nâng gươm thần lên đầu, dâng cho Lê Lợi: “ thanh gơm Lê Lợi nhận được thì lưỡi Đây là Trời có ý phó thác cho minh công làm gươm lấy từ đáy sông còn chuôi việc lớn. Chúng tôi nguyện đem xương thịt mình gươm trong lòng đất, vỏ gươm trên theo minh công…”- chi tiết tạo tình huống truyện, kì lạ, hấp dẫn. Cách trao lỡi gươm của ngän c©y) -? ý nghĩa của việc trao gơm và Lê Thận khẳng định việc đề cao minh chủ. Lưnhận gơm thần.? (Những người nhận ỡi gươm có hai chữ TT có nghĩa là “thuận gươm là người như thế nào? Vì sao thiên”, thuận theo ý trời, Trời ở đây làm nhân các bộ phận gươm lại rời nhau? dân, nhân dân trao trọng trách cho Lê Lợi và Truyện có gơị liên hệ gì với truyện nghĩa quân đánh đuổi giặc Minh. Gươm chọn ngời để trao, chờ người để dâng và người nhận Con Rång ch¸u Tiªn kh«ng?) (Đó chính là tính chất chính nghĩa gươm đã nhận trách nhiệm với đất nước “hợp lòng người, ứng mệnh trời” của + Chuôi gươm: chủ tướng Lê Lợi trên đường nghĩa quân với quyết tâm tự nguyện chạy giặc thấy chuôi gươm phát sáng trên cây. chiến đấu, hy sinh vì sự nghiệp cứu Đem về tra vào lưỡi gươm vừa như in. nước, cứu dân của nghĩa quân Lam => Là chi tiết hoang đờng; Các nhân vật nhận Sơn mà đứng đầu là Lê Lợi. Lỡi gơm đợc chuôi gươm, lỡi gươm đều là những nưgời sáng ngời 2 chữ “TT” là nói lên ý có khả năng đánh giặc có mặt khắp mọi nơi; từ muốn dân đã trao phó trách nhiệm đồng bằng đến miền núi, từ miền biển đến miền cho Lê Lợi, cho nghĩa quân Lam ngược… sơn. Gươm chọn người, chờ người - Các bộ phận gươm rời xa nhau, ở cách xa mà dâng và người đã nhận gươm là nhau nhưng lại lắp vừa vào nhau thể hiện sự nhận trách nhiệm đối với đất nước, nhất trí trên dới một lòng, đồng tâm đánh giặc. 3 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> d©n téc.. * Giáo viên đọc phần Từ khi có gươm thần và nêu vấn đề cho học sinh trao đổi: - ? Trong tay Lê Lợi, gươm thần đã ph¸t huy t¸c dông nh thÕ nµo? ? Em hiÓu chi tiÕt nµy cã ý nghÜa nh­ thÕ nµo? ( Đó là cách nói hình tượng tác dụng mµu nhiÖm cña vò khÝ lîi h¹i trong tay nghÜa qu©n). * Học sinh đọc phần cuối truyện và suy nghĩ về việc Long Quân đòi lại gươm: - ? Long Quân cho rùa vàng lên đòi lại gươm thần trong hoàn cảnh đất nước như thế nào? Vì sao?. (Giê ®©y thø mµ mu«n d©n §¹i ViÖt cÇn lµ c¸i cµy, c¸i cuèc, cuéc sèng lao động dựng xây đất nước, chứ không phải là vũ khí chiến đấu. “ GiÆc ®uæi xong råi trêi xanh thµnh tiÕng h¸t”. §ã lµ tiÕng h¸t cña cuéc sèng hoµ bình, tươi đẹp bởi cuộc sống đó được tạo dựng bởi bàn tay lao động của những con người “Súng gươm vứt bỏ l¹i hiÒn nh­ x­a”.) * Học sinh đọc lại đoạn cuối: -? Long Quân đòi lại gươm thần b»ng c¸ch nµo? H·y m« t¶ l¹i c¶nh đó? -? Việc đòi gơm trả gươm có nghĩa gì? (Cảnh tượng này có khác gì một buæi bµn giao nhiÖm vô cña 2 thêi kú lịch sử để đưa dân tộc bước sang trang míi – Thêi k× hoµ b×nh, x©y dựng, phát triển đất nước).. . Nh­ lêi dÆn cña L¹c Long Qu©n víi ¢u C¬ vµ các con: “kẻ miền núi, người miền biển, khi có việc thì giúp đỡ lẫn nhau, đừng quên lời hẹn” * Sức mạnh của gươm thần. - Từ khi có gươm thần, nhuệ khí của nghĩa qu©n t¨ng nhanh - Trong tay Lê Lợi gươm thần tung hoành khắp mọi trận địa, làm cho quân giặc khiếp vía. => Vò khÝ ph¸t huy t¸c dông khi dïng vµo viÖc chính nghĩa- cứu nước. Lòng yêu nước, căm thù giặc, sự đoàn kết nhất trí của muôn dân lại đợc trang bị vũ khí thần diệu đã làm sức mạnh của nghÜa qu©n t¨ng gÊp béi vµ lµm lªn chiÕn th¾ng. §ã lµ chiÕn th¾ng cña chÝnh nghÜa, cña lßng d©n, cña ý trêi hoµ hîp. c. Long Quân đòi lại gươm. * Hoàn cảnh đất nước: - Giặc Minh bị đánh đuổi; Đất nước Thái Bình - Lê Lợi lên ngôi vua- đất nước có chủ và vua dời đô về Thăng Long. => Đất nước có chủ quyền, có vua, cuộc sống thanh b×nh, nh©n d©n b¾t tay vµo x©y dùng cuéc sèng míi hoµ b×nh, kh«ng cÇn vò khÝ n÷a.. * Cảnh đòi lại gươm và cảnh trao lại gươm. + Cảnh đòi gươm: - Khi vua b¬i thuyÒn d¹o ch¬i trªn hå T¶ Väng; Long Quân sai rùa vàng hiện đòi lại gươm. + Cảnh trao lại gươm: - Thuyền đến giữa hồ, lưỡi gươm bên mình vua động đậy; Rùa tiến đến gần thuyền đòi gươm; Vua Lê rút gươm trao lại; Rùa há miệng đớp, lặn xuống nước, một tia sáng le lói dưới mặt hồ => Cảnh đòi gươm và trả lại gươm thần được huyền thoại hoá như việc nhận gươm vậy. Các 4 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> . chi tiết hoang đường thật sáng tạo và tinh tế đã dựng lên một cảnh tượng thật trang nghiêm và thiªng liªng. => Gi¶i thÝch tªn gäi cña hå T¶ Väng - Hå Hoàn Kiếm (Hồ Gươm) * Häc sinh rót ra ghi nhí: * Ghi nhí: SGK. -? H·y nªu kh¸i qu¸t néi dung vµ ý + Néi dung truyÖn nghÜa truyÖn. + ý nghÜa- nghÖ thuËt. Hoạt động 3: Hướng dẫn luyện tập * Gi¸o viªn nªu bµi tËp häc sinh lµm. - Trao đổi một số nội dung: ? Vì sao Lê Lợi nhận được gươm ở Thanh Hoá mà lại trả gươm ở hồ Hoµn KiÕm? ? H×nh ¶nh Rïa Vµng- vÞ thÇn thiªng cßn xuÊt hiÖn trong truyÒn thuyÕt nµo cña d©n téc ta?. III. LuyÖn tËp.. Bài 1: Nhận xét về địa điểm mượn gươm và trả gươm: Bµi 2: H×nh ¶nh Rïa vµng. (Thần Kim Qui thường xuất hiện lúc nhân dân ta gặp khó khăn để khơi đường, chỉ lối. Thần tượng trưng cho tổ tiên, khí thiêng sông núi, tư tưởng, tình cảm và trí tuệ của nhân dân. Hình tượng Rùa Vàng là hình tượng có nguồn gốc từ văn hoá phương Nam, văn hoá lúa nước, là một trong tứ linh “Long, Li, Qui, Phượng". D. Cñng cè.. - Đọc thêm : ấn kiếm Tây sơn – Học sinh đọc và trao đổi một số nội dung. E. Hướng dẫn về nhà.. - §äc tãm t¾t truyÖn vµ kÓ diÔn c¶m. - Hoµn thµnh bµi luyÖn tËp. - ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo. ****************. 5 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span>