Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tuần 20 - Tiết 73, 74 : Văn bản: bài học đường đời đầu tiên ( trích : “ dế mèn phiêu lưu kí “ – Tô Hoài )

<span class='text_page_counter'>(1)</span>TRƯỜNG THCS HIỆP THẠNH. Nguyeãn Thò Kim Loan. GIÁO ÁN : NGỮ VĂN 6. Tuaàn : 17 Tieát : 62. Ngày soạn : 20 /11 / 2010 Ngaøy daïy : 30/11/ 2010. Baøi 15. MEÏ HIEÀN DAÏY CON ( Truyện trung đại ). I. MUÏC TIEÂU : - Hieåu noäi dung , yù nghóa cuûa truyeän meï hieàn daïy con - Hiểu cách viết truyện gần với kí , viết sử ở thời trung đại. II. KIẾN THỨC CHUẨN : 1. Kiến thức : - Những hiểu biết bước đầu về Mạnh Tử. - Những sự việc chính trong truyện. - YÙ nghóa cuûa truyeän. - Cách viết truyện gần với kí ( ghi chép sự việc ) , viết sử ( ghi chép chuyện thật ) ở thời trung đại. 2. Kó naêng : - Đọc – hiểu văn bản truyện trung đại Mẹ hiền dạy con. - Nắm bắt và phân tích được các sự việc trong truyện . - Kể lại được truyện. III. HƯỚNG DẪN – THỰC HIỆN : Hoạt động giáo viên + Hoạt động 1 : Khởi động - Ổn định lớp. - Kieåm tra baøi cuõ. - Giới thiệu bài mới.. Hoạt động học sinh. Nội dung hoạt động. - Baùo caùo sæ soá. - HS trả lời cá nhân.. - OÅn ñònh neà neáp – kieåm tra sæ soá. - Hỏi: Hãy kể tóm tắt chuyện giữa bà đỡ Trần với - Nghe , ghi tựa bài. con hổ; giữa bác tiều với con hổ ? - Kiểm tra sự chuẩn bị của HS. - là người mẹ ai chẳng đặng lòng thương con , mong muốn con nên người , nhưng khó hơn nhiều laø bieát caùch daïy con , giaùo duïc con cho coù hieäu quaû , để biết giáo dục con như thế nào là có hiệu quả chuùng ta cuøng vaøo tìm hieåu baøi “ Meï hieàn daïy con” - HS đọc SGK . + Hoạt động 2 : Đọc hiểu văn bản - Gọi HS đọc chú thích 1 , 2 SGK . * Chốt : “ Luyệt nữ truyện” là truyện về các bậc - Đọc chú thích. liệt nữ ; liệt nữ : người đàn bà có tiết nghĩa hoặc có khí phách anh hùng của Trung Quốc xưa , được Ôn Như Nguyễn Văn Ngọc và Tử An Trần Lê Nhaân choïn dòch , in trong saùch “ Coå hoïc tinh hoa “ ( Tinh hoa của nền học cổ ) lần đầu năm 1926 , được tái bản nhiều lần , cho tới nay vẫn có nhiều người Việt Nam đón đọc . Đây là một truyện nổi tiếng xưa nay ở Trung Quốc củng như ở nước ta . Naêm hoïc : 2010– 2011 Lop6.net. I. GIỚI THIỆU - Truyeän “meï hieàn daïy con” được tuyển dịch từ sách “ liệt nư truyeän ”õ cuûa Trung Quoác .. Trang.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> TRƯỜNG THCS HIỆP THẠNH. GIÁO ÁN : NGỮ VĂN 6. Mạnh Tử ( 372 ? – 289 ? TCN ) , tên là Mạnh Kha , người đất Trâu ( nay là huyện Trâu ) – Tỉnh Sơn Đông – Trung Quốc , học trò của Tử Tư – Cháu Khổng Tử . Mạnh Tử đã cùng học trò viết sách Mạnh Tử – tác phẩm quan trọng và rất nổi tiếng , được coi là một trong 4 tác phẩm kinh điển ( Tứ thö ) cuûa Nho gia …. - GV hướng dẫn đọc văn bản . - GV đọc văn bản . - Gọi HS đọc văn bản . - Gọi HS đọc chú thích từ khó . ( Từ 3 – 9 SGK ) + Hoạt động 3 : Phân tích - Hỏi : Qua văn bản vừa đọc , em thấy có mấy sự vieäc dieãn ra ? - Yêu cầu HS tóm tắt 5 sự việc đã diễn ra giữa mẹ con thầy Mạnh Tử . - Goïi HS nhaän xeùt boå sung . - GV nhận xét và treo bảng phụ 5 sự việc vừa tóm taét . GV : Chúng ta đi vào phân tích 3 sự việc đầu . - Hỏi: Vì sao cậu bé Mạnh Tử ( lúc nhỏ ) cứ ở đầu thì bắt chước cảnh sống ở đó ? Chốt và liên hệ thực tế : Vì tâm hồn trẻ nhỏ ngây thơ như tờ giấy trắng , trẻ lại có thối quen bắt chước hay làm theo vì tư duy độc lập chưa phát tiển nên trẻ chưa phân biệt được tốt , xấu , hay , dỡ Hỏi: Khi nhà ở gần nghĩa địa thì Mạnh Tử hay bắt chước điều gì ?. Nguyeãn Thò Kim Loan. - HS đọc truyện.. - HS trả lời : 5 sự việc .. II. PHAÂN TÍCH 1. Noäi dung. - HS toùm taét . - HS nhaän xeùt boå sung . - HS quan saùt .. - HS vì : taâm hoàn ngaây thô. * Sự việc thứ nhất . - Bắt chước cảnh đào chôn , lăn khóc . Người mẹ chuyển chổ ở - HS : Bắt chước cảnh đào đến gần chợ . choân , laên khoùc . - HS : Giáo dục bằng cách * Sự việc thứ hai Hỏi: Người mẹ giáo dục con bằng cách nào ? Hỏi: Khi chuyển nhà đến gần chợ thì Mạnh Tử bắt chuyển chổ ở đến gần chợ . - Bắt chước buôn bán điên đảo . - HS : Bắt chước buôn bán Người mẹ chuyển chổ ở đến chước những gì ? điên đảo . gần trường học . HS : Giaù o duï c baè n g caù c h Hỏi: Người mẹ giáo dục con bằng cách nào ? chuyển chổ ở đến gần Hỏi: Vì sao mẹ Mạnh Tử quyết tâm chuyển nhà trường học . - HS suy nghĩ trả lời . đến hai lần ? Choát : Vì thöông con muoán lo laéng cho töông lai của con và sớm hiểu rõ điều nguy hiểm ấy nên phải chuyễn chổ ở đến hai lần . Hỏi: Lần thứ ba mẹ Mạnh Tử chuyển nhà đến gần trường học thì Mạnh Tử học được những gì ? Hỏi: Thái độ của người mẹ ra sao , khi Mạnh Tử được học lễ phép cấp sách vỡ ? Chốt : Vì đó là môi trường tốt ( chổ này là chổ con ta ở được ) vì ở đây trẻ có thể bắt chước học tập lễ phép , cấp sách vỡ …đúng “ gần mực thì đen , gần đèn thì sáng” như nhân dân ta vẫn nhắn nhủ con chaùu …. Hỏi: Vậy trong việc dạy con điều quan tâm trước heát cuûa baø meï laø gì ?. - HS chuù yù nghe .. - HS chuù yù nghe .. * Sự việc thứ ba - Học được lễ phép , cấp sách - HS : Học được lễ phép , vỡ . Người mẹ rất vui lòng . cấp sách vỡ . - HS : Người mẹ rất vui loøng .. - HS chuù yù nghe . - HS trả lời : Môi trường soáng cuûa treû .. Naêm hoïc : 2010– 2011 Lop6.net. Trang.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> TRƯỜNG THCS HIỆP THẠNH. GIÁO ÁN : NGỮ VĂN 6. - Treo baûng phuï . Yeâu caàu HS thaûo luaän . Caâu hoûi thaûo luaän : Haõy neâu yù nghóa giaùo duïc cuûa 3 sự việc trên là như thế nào ? ( 3 phút ) - Yêu cầu đại diện nhóm trình bày . - GV nhaän xeùt tinh thaàn thaûo luaän vaø keát quaû . - Treo baûng phuï : * Ý nghĩa : Phải chọn môi trường sống có lợi nhất cho vieäc hình thaønh nhaân caùch cuûa treû thô .. - GV yêu cầu HS thử tìm 1 số câu tục ngữ nói về sự ảnh hưởng của môi trường đến nhân cách con người . Chuyển ý : Đó là nội dung và ý nghĩa của ba sự việc đầu , còn hai sự việc cuối có ý nghĩa như thế naøo , ta cuøng tìm hieåu tieáp phaàn 2 . Hỏi: Ở sự việc thứ tư bà mẹ đã làm gì đối với con?. Nguyeãn Thò Kim Loan. - HS chia nhoùm . - HS thaûo luaän . - Đại diện nhóm trình bày .. - HS quan saùt . - HS đọc tục ngữ .. => YÙ nghóa : Phaûi choïn moâi trường sống có lợi nhất cho việc hình thaønh nhaân caùch cuûa treû thô . “ gần mực thì đen , gần đèn thì sáng” ( Tục ngữ ). - HS chuù yù nghe . - HS : Mẹ vô tình nói đùa 2. Hai sự việc cuối . * Sự việc thứ tư Hỏi: Nói xong bà mẹ tự nghĩ việc làm của mình với con . - Mẹ vô tình nói đùa với con . nhö theá naøo ? HS : Caû m thaá y sai laà m veà Caûm thaáy sai laàm veà phöông Chốt: Bà mẹ của Mạnh Tử cảm thấy việc làm và phöông phaù p daï y con . phaùp daïy con . Mua thòt veà laøm hành động của mình như thế là sai lầm về phương cho con aên . pháp giáo dục con cái -> Một người mẹ gương maãu . Hỏi: Bà mẹ sửa lại việc làm sai lầm của mình baèng caùch naøo ? - HS : Mua thòt veà laøm cho Chốt: “ Lời nói đi đôi với việc làm” - “ Lời nói đi đôi với việc làm” Hỏi: Ý nghĩa của việc làm thứ tư như thế nào con ăn . trong vieäc giaùo duïc con caùi ? Choát: Trong vieäc giaùo duïc con caùi trong gia ñình , - HS ; Khoâng daïy treû noùi bậc làm cha , làm mẹ không được dạy trẻ nói dối , dối . đối với trẻ phải giữ chữ tín như ta hứa mua quà cho => YÙ nghóa : Daïy con tính trung trẻ thì nhất định phải mua … giữ đức tín thành thật thực , không gian dối . … để trẻ nôi theo … HS chuù yù nghe . - GV : Keå cho HS nghe maãu chuyeän veà thaày Taêng Sâm . Và diễn giảng về tính trung thực và chữ tín * Sự việc thứ năm cho HS nghe . - Mạnh tử bỏ học về nhà Hỏi: Sau cùng là sự việc gì xảy ra ? - HS : Mạnh Tử bỏ học về - Người mẹ rất cương quyết , Hỏi: Khi Mạnh Tử bỏ học về nhà thì người mẹ có nhaø . khoâng nuoâng chieàu con -> Giaùo bieåu hieän gì ? - HS : Khoâng nuoâng chieàu duïc con coù chí hoïc haønh . Hỏi: Qua sự việc thứ 5, em nhận xét thế nào về con . thái độ của người mẹ trong việc dạy con ? Theo em , Mạnh Tử có ngoan không ? - HS trả lời . Choát: Veà caùch daïy con : thöông con nhöng khoâng nuoâng chieàu, giaùo duïc con chí hoïc haønh . => Bà mẹ thầy Mạnh Tử – một Hỏi: Qua đó cho thấy bà mẹ Mạnh Tử là một - HS chuù yù nghe . người mẹ tuyệt vời : yêu con , người mẹ như thế nào ? thoâng minh , kheùo leùo , nghieâm khaéc trong vieäc daïy doã , giaùo duïc con thaønh baäc vó nhaân . 2. Ngheä thuaät Hỏi : Về nghệ thuật , truyện có gì đáng lưu ý ? -HS trả lời theo yêu cầu của - Xây dựng cốt truyện theo GV. mạch thời gian với năm sự việc chính về mẹ con thầy Mạnh Tử. Naêm hoïc : 2010– 2011 Lop6.net. Trang.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> TRƯỜNG THCS HIỆP THẠNH. GIÁO ÁN : NGỮ VĂN 6. Hoûi : Truyeän coù yù nghóa nhö theá naøo ? Chốt liên hệ thực tế : Bà là tấm gương sáng về tình thương con và cách dạy con nên người . Trong thực tế các bậc cha mẹ phải chọn môi trường sống tốt đẹp và mang tính giáo dục , lấy chữ tín và lòng trung thực … để giáo dục con cái trong gia đình nên người : Dạy con vừa có đạo đức vừa có chí học hành . Không nên nuông chiều con quá mức sẽ đánh mất phẩm chất của con ….Công lao của cha mẹ vô cùng to lớn -> vì vậy, phận làm con phải hieáu thaûo . + Hoạt động 4: Luyện tập - Cho HS đọc bài tập 1 và nêu cảm nghĩ.. Nguyeãn Thò Kim Loan. - Coù nhieàu chi tieát giaøu yù nghóa , gây xúc động đối với người đọc. -HS trả lời theo yêu cầu của 2. . Ý nghĩa văn bản. GV. - Truyeän neâu cao taùc duïng cuûa - HS chuù yù nghe . môi trường sống đối với sự hình thaønh vaø phaùt trieån nhaân caùch cuûa treû. - Vai troø cuûa baø meï trong vieäc giáo dục con nên người.. III – Luyeän taäp Bài tập 1 : Mạnh Tử bỏ học về - HS đọc và nêu cảm nghĩ nhà , thói quen của trẻ ham về hành động của bà mẹ . chôi hôn ham hoïc , baø meï lieàn - GV nhaän xeùt vaø choát laïi baøi taäp 1 . cầm dao cắt đức tấm vải đang - HS theo doõi vaø ghi nhaän . dệt trên khung , tạo hành động so sánh để con tự rút ra bài học . Keát quaû con hoïc haønh chaêm chæ hôn - GV gọi học sinh đọc bài tập 3 SGK Baøi taäp 3 - HS đọc bài tập 3 SGK Hỏi: Có hai yếu tố Hán Việt đồng âm : + Tử trận : Chết ngoài trận mạc + Hoàng tử : Con vua - Tử : Chết + Bất tử : Không chết - Tử : Con + Cảm tử : Chết một cách dũng Hãy cho biết các kết hợp dưới đây được sử dụng caûm với nghĩa nào ? HS leâ n baû n g laø m baø i taä p + Tử trận : + Bất tử : + Hoàng tử : + Cảm tử : - GV nhận xét sửa chữa + Hoạt động 5 : Củng cố – Dặn dò - Cho HS tìm câu ca dao hay tục ngữ nói về công ôn cha meï, caùch daïy con . HƯỚNG DẪN TỰ HỌC - Yeâu caàu HS: + Naém noäi dung coát truyeän , hoïc thuoäc baøi. + Kể được truyện. + Làm bài tập 2 SGK . GV hướng dẫn . - Chuẩn bị: Tính từ và cụm tính từ. - Đọc – trả lời câu hỏi SGK.. - HS theo doõi vaø ghi nhaän - HS : “ Coâng cha nhö nuùi Thaùi sôn Nghĩa mẹ như nước trong nguoàn chaûy ra” ( ca dao ). - HS nghe vaø laøm theo .. Naêm hoïc : 2010– 2011 Lop6.net. Trang.

<span class='text_page_counter'>(5)</span>