Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tiết 5, 6: Văn bản : Cuộc chia tay của những con búp bê

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Ttường THCS Chiềng Sinh. Gi¸o ¸n ng÷ v¨n 7. Ng÷ v¨n : Bµi 2 Kết quả cần đạt - ThÊy ®­îc nh÷ng t×nh c¶m ch©n thµnh, s©u nÆng cña hai anh em trong truyÖn. C¶m nhận được nỗi đau đớn, xót xa của những người bạn nhỏ chẳng may rơi vào hoàn cảnh gia đình bất hạnh. Biết cảm thông, chia sẻ với những bạn ấy. - Nhận ra được cách kể chuyện rất chân thành và cảm động của tác giả - ThÊy ®­îc tÇm quan träng cña bè côc trong v¨n b¶n. Cã ý thøc x©y dùng bè côc khi tạo lập văn bản và bước đầu xây dựng được văn bản có bố cục rành mạch, hợp lí. - Hiểu rõ khái niệm mạch lạc trong văn bản, từ đó biết tạo lập những văn bản có tính m¹ch l¹c. Ngµy so¹n : TiÕt 5,6 V¨n b¶n :. Ngµy so¹n :. Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª. A.PhÇn chuÈn bÞ :. I. Môc tiªu bµi d¹y : gióp hs - ThÊy ®­îc nh÷ng t×nh c¶m ch©n thµnh, s©u nÆng cña hai anh em trong truyÖn. C¶m nhËn được nỗi đau đớn, xót xa của những bạn nhỏ chẳng may rơi vào hoàn cảnh gđ bất hạnh. Biết cảm th«ng chia sÎ víi nh÷ng b¹n Êy. - Thấy được cái hay của truyện là ở cách kể rất chân thành và cảm động. II. ChuÈn bÞ GV : đọc tài liệu sgk,sgv, soạn giáo án. HS : Häc bµi cò vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái trong sgk. B. PhÇn thÓ hiÖn trªn líp * ổn định tổ chức : I. KiÓm tra bµi cò : Câu hỏi : Em hãy cho biết thái độ của người bố đối với En-ri-cô,vì sao ông có thái độ ấy. Đáp án : - Thái độ buồn bã, tức giận, đau đớn cực độ. Vì En-ri-cô có những lời nói thiếu lễ độ với mẹ. Thái độ đó là hợp tình, hợp lí. II. Bài mới : Các tiết học trước chúng ta đã thấy được những tình cảm tốt đẹp và thiêng liêng mµ c¸c bËc cha mÑ dµnh cho con c¸i. Tuy nhiªn trong cuéc sèng còng cã nh÷ng nguyªn nh©n bÊt khả kháng dẫn đến sự chia lìa của gia đình. Mọi nỗi đau khổ các thành viên trong gia đình đều phải gánh chịu, nhưng đau khổ nhất vẫn là những người con còn thơ ngây. “Cuộc chia tay của những con búp bê” sẽ cho chúng ta thấy được điều đó.. ?TB Nªu hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶ vµ t¸c phÈm ? 1 Lop7.net. I. §äc vµ t×m hiÓu chung. 1. Giíi thiÖu t¸c gi¶,.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Ttường THCS Chiềng Sinh. Gi¸o ¸n ng÷ v¨n 7. - “Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª” lµ cña Kh¸nh Hoµi, đã được trao giải nhì trong cuộc thi thơ- văn viết về quyền trẻ em do ViÖn Khoa Häc gi¸o dôc vµ Tæ chøc cøu trî trÎ em R¸t-§a-B¸c-nen (Thuþ §iÓn) tæ chøc n¨m 1992.. GV. t¸c phÈm. *. Hướng dẫn cách đọc : Lời dẫn chuyện có tính chất khách 2. §äc vµ tãm t¾t. quan nh­ng trong truyÖn còng lµ lêi cña nh©n vËt giâng cã c¶m xóc. - Lêi nh©n vËt cÇn b¸m s¸t tr¹ng th¸i c¶m xóc, t©m tr¹ng cña các nhân vật (giọng người mẹ cay nghiệt, giọng cô giáo và c¸c b¹n ngËm ngïi, ®au xãt, giäng cña Thuû giËn dçi). ?TB TruyÖn viÕt vÒ ai ? vÒ sù viÖc g× ? ai lµ nh©n vËt chÝnh ? - TruyÖn viÕt vÒ hai nh©n vËt Thµnh vµ Thuû ph¶i chia tay nhau vì cha mẹ đã li hôn. Nhân vật chính là Thành và Thuỷ. ?kh H·y tãm t¾t ng¾n gän néi dung c©u chuyÖn b»ng lêi v¨n cña em ? -V× cha mÑ li h«n nªn hai anh em Thµnh vµ Thuû ph¶i chia tay nhau. Buổi sáng hôm ấy người mẹ yêu cầu hai anh em phải chia đồ chơi. Hai anh em miễn cưỡng thực hiện. Thành nhường cho em hết nhưng thuỷ từ chối lại nhường hết cho anh. Khã kh¨n nhÊt lµ viÖc chia hai con bóp bª VÖ SÜ vµ Em Nhỏ. Rốt cuộc việc chia búp bê không thành. Sau đó Thuỷ đến trường chia tay lớp học. Cô giáo Tâm tặng Thuỷ cuốn sổ cïng chiÕc bót m¸y n¾p vµng víi l­ßi chóc “cè g¾ng häc tập”.Nhưng sau đó cô và các bạn đều hết sức bàng hoàng vì Thuû kh«ng cßn ®­îc ®i häc mµ ph¶i ®i b¸n hoa qu¶ ë ngoµi chợ. Cuộc chia tay diễn ra đột ngột khi hai anh em đột ngột trở về. Thuỷ chạy vội vào mở hòm đồ chơi ra và để lại con Vệ SÜ vµ con Em Nhá cho anh. Thuû mong muèn bóp bª m·i m·i ë bªn nhau, kh«ng bao giê xa nhau. GV NhËn xÐt vµ bæ xung. ?kh TruyÖn ng¾n nµy cã thÓ chia lµm mÊy phÇn ? Nªu néi dung chÝnh cña mçi phÇn ? - Chia lµm 3 phÇn : - Phần 1 : Từ đầu đến “giấc mơ thôi” : Quan hẹ giữa hai anh em và việc chia đồ chơi vì sắp phải xa nhau. - Phần 2 : Tiếp đến “khuôn đồ đạc lên xe” : Việc chia búp bª vµ chia tay c¸c b¹n häc cïng líp cña Thuû - Phần 3 : còn lại : Cuộc chia tay đột ngột cuối cùng. ?kh C©u chuyÖn ®­îc kÓ theo ng«i thø mÊy ? ViÖc lùc chän theo ng«i kÓ nµy cã t¸c dông g× ? - Truyện được kể theo ngôi nhất. Ngưòi kể chính là người 2 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Ttường THCS Chiềng Sinh. ?tb. ?kh. ?kh. ?kh. Gi¸o ¸n ng÷ v¨n 7. chøng kiÕn c©u chuyÖn x¶y ra, tøc lµ cïng chÞu nçi ®au mÊt m¸t vÒ t×nh c¶m nh­ em g¸i m×nh. C¸ch lùa chän ng«i kÓ nh­ vËy gióp cho t¸c gi¶ cã ®iÒu kiÖn trùc tiÕp thÓ hiÖn suy nghÜ, t×nh c¶m vµ diÔn biÕn t©m tr¹ng cña nh©n vËt t¨ng thªm tÝnh ch©n thùc cña c©u chuyÖn, lµm cho c©u truyÖn hÊp dẫnvà sinh động hơn. VËy “Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª” t¸c gi¶ muèn thÓ II. Ph©n tÝch hiÖn ®iÒu g×. Chóng ta cïng ph©n tÝch t¸c phÈm. 1. T×nh c¶m cña hai anh em trước cảnh chia Hãy tìm những chi tiết ở đoạn 1 để thấy được quan hệ giữa hai li. anh em Thµnh vµ Thuû ? - Anh em tôi rất thân nhau... có lần tôi đi đá bóng bị xoạc một miếng áo rất to Thuỷ đã mang kim chỉ ra tận sân vận động vá áo cho anh. [...] Thành, chiều nào cũng đi đón em... nắm tay nhau vừa đi võa trß chuyÖn. - Khi gia đình chia tay, Thuỷ đau đớn lặng lẽ đặt tay lên vai anh cßn Thµnh kÐo em ngåi xuèng vµ khÏ vuèt lªn m¸i tãc. - Thành nhường hết đồ chơi cho em nhưng Thuỷ thương anh nên nhường lại cả con Vệ Sĩ để gác đêm cho anh ngủ. Chi tiết nào làm em cảm động nhất ? vì sao ? - Ví dụ : Chi tiết Thành nhường hết đồ chơi cho em nhưng Thuỷ lại nhường cho anh con Vệ Sĩ để gác đêm cho anh ngủ. Vì đó thể hiện tình thương yêu chia sẻ và luôn quan tâm đến nhau cña hai anh em. Em cã suy nghÜ g× vÒ mèi quan hÖ t×nh c¶m gi÷a hai anh em Thµnh vµ Thuû qua c¸c chi tiÕt ë trªn ? - Quan hÖ t×nh c¶m gi÷a hai anh em vèn rÊt mùc gÇn gòi, thương yêu và luôn quan tâm chia sẻ cùng nhau. Một quan hệ * Hai anh em Thành và tình cảm hết sức tốt đẹp. Thuû rÊt mùc gÇn gòi, thương yêu, luôn quan t©m chia sÎ víi nhau. HÕt tiÕt 1 chuyÓn tiÕt 2. Khi nghe mẹ yêu cầu chia đồ chơi Thuỷ có biểu hiện nghệ thuËtn ? V× sao Thuû cã nh÷ng biÓu hiÖn nh­ vËy ? - “Thuû bÊt gi¸c run lªn bÇn bËt, kinh hoµng ®­a cÆp m¾t tuyÖt väng nh×n t«i” - Thuỷ run bần bật và kinh hoàng vì em không tưởng tượng và chịu đựng nổi cảnh chia xa anh trai của mình. Chia đồ chơi có nghĩa là xa anh trai. Hai anh em đã thương yêu nhau và hoà 3 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Ttường THCS Chiềng Sinh. ?tb. ?kh. ?tb. ?kh. ?kh. Gi¸o ¸n ng÷ v¨n 7. thuận biết bao. Bỗng nhiên phải chia lìa Thuỷ đã khóc rất nhiều đến nỗi hai bờ mi sưng mọng. Thµnh cã ®au khæ nh­ em kh«ng ? Chi tiÕt nµo chøng tá ®iÒu đó ? - “Thành cũng vô cùng đau khổ như em. Thành đã phải “cắn chặt môi để khỏi bật lên tiếng khóc to nhưng nước mắt cứ tu«n ra nh­ suèi ­ít ®Çm c¶ gèi vµ hai c¸nh tay ¸o” T¹i sao Thµnh nghÜ “L¹y trêi ®©y chØ lµ mét giÊc m¬ th«i” ? - Vì em không tin vào tai hoạ nặng nề giáng xuống gia đình. Thành không muốn tin việc anh em phải chia đồ chơi, pgải xa nhau. Cã thÓ sÏ xa nhau m·i m·i. §Êy lµ biÓu hiÖn cña t©m tr¹ng qu¸ ®au xãt.. 2. Nh÷ng cuéc chia tay. a. Cuéc chia tay cña bóp bª. Khi mẹ ra lệnh chia đồ chơi ra, Thành và Thuỷ có thực hiện ngay không ? Khó khăn nhất của việc chia đồ chơi là gì ? tại sao ? Thành và Thuỷ không thực hiện ngay công việc đó. Phải đợi đến khi mẹ ra lệnh hai anh em mới miễn cưỡng thực hiện. Thành nhường cho thuỷ hết. Thuỷ từ chối lại nhường hết cho anh. Mẹ lại phải quát và giận dữ, lúc đó cuộc chia đồ chơi mới b¾t ®Çu. Khó khăn nhất của việc chia đồ chơi là việc chia hai con bóp bª VÖ SÜ vµ Em Nhá. Bëi v× chóng ch­a ph¶i xa nhau lÇn nào (Thuỷ muốn con Vệ Sĩ canh gác cho anh, trong khi đó Thành lại muốn theo lệnh của mẹ chia đồ chơi). “hai con quµng tay lªn vai nhau, ghÐ ®Çu vµo nhau th©n thiÕt. Tõ khi vÒ nhµ t«i chóng ch­a ph¶i xa nhau ngµy nµo ?” Lời nói và hành động của Thuỷ khi Thành cho búp bê có gì mâu thuẫn ? (Khi Thành chia đôi 2 con búp bê ra Thuỷ nói nghệ thuậtn ? Nhưng khi được nhường cả 2 con búp bê thì Thuû cã b»ng lßng kh«ng ?) - Thực ra cả Thuỷ và Thành đều bối rối, đều không muốn chia đồ chơi. Nhưng mệnh lệnh của mẹ cần phải được thực hiện. Thuỷ chẳng quan tâm đến việc chia phần nhưng khi Thành tách đôi hai con búp bê ra. Thuỷ “tru tréo lên giận d÷” v× Thuû kh«ng muèn chóng ph¶i xa nhau. Khi ®­îc nhường cả hai con búp bê để chúng không xa nhau thì Thuỷ lại không đành lòng vì thương Thành không có người gác đêm. Chính điều này tạo ra mâu thuẫn trong hành động và lêi nãi cña Thuû. - Theo em có cách nào để giải quyết mâu thuẫn đó không ? - M©u thuÉn ë chç : mét mÆt Thuû rÊt giËn d÷ kh«ng muèn chia rẽ hai con búp bê, nhưng mặt khác em lại rất thương Thành, sợ đêm đêm không có Vẹ Sĩ canh giấc ngủ cho anh * Hai con bóp bª ch­a 4 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Ttường THCS Chiềng Sinh. ?tb. ?kh. ?tb. ?kh. ?tb. Gi¸o ¸n ng÷ v¨n 7. nên em rất bối rối sau khi đã tru tréo lên giận dữ. -Muốn giải quyết mâu thuẫn này chỉ có cách gia đình thành vµ Thuû ph¶i ®oµn tô, hai anh em kh«ng ph¶i chia tay. Cuối truyện Thuỷ đã lựa chọn cách giải quyết nghệ thuậtn ? chi tiÕt nµy gîi lªn trong em nh÷ng suy nghÜ g× vµ t×nh c¶m g× ?(thÓ hiÖn ­íc nguyÖn g× cña Thuû ?) - Thuỷ lựa chọn cách để lại con Em Nhỏ bên cạnh con Vệ Sĩ để chúng không bao giờ xa nhau. cách lựa chọn này gợi cho người đọc sự thương cảm đối với Thuỷ, thương cảm một em gái giàu lòng vị tha, vừa thương anh vừa thương cả những con búp bê, thà mình chịu chia lìa chứ không để búp bê phải chia tay, thà mình chịu thiệt thòi để anh luôn có con Vệ Sĩ gác cho anh ngủ đêm đêm. Tªn truyÖn lµ “Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª” nh­ng cuối cùng thì búp bê có phải chia tay không ? Qua đó tác giả muốn gửi gắm đến người đọc bức thông điệp gì ? - Bóp bª ng©y th¬ trong tr¾ng, bóp bª kh«ng hÒ cã lçi. H·y để cho búp bê mãi mãi được ở bên nhau. Đó chính là bức thông điệp mà người viết muốn gửi đến các bạn đọc và những bËc cha mÑ vµ còng lµ ­íc nguyÖn cña Thuû. Khi Thuỷ đến chia tay lớp học,chi tiết nào cho thấy sự đồng cảm của cô giáo và các bạn đối với cảnh ngộ của Thuỷ ? - C« gi¸o söng sèt kªu lªn “«i, em Thuû” råi om chÆt lÊy em. - Cô giáo nói “cô biết chuyện rồi, cô thương em lắm” - C¸c b¹n trong líp th× “s÷ng sê, cã tiÕng khãc thót thÝt, mÊy b¹n n¾m chÆt tay Thuû ch¼ng muèn rêi” Những chi tiết đó thể hiện sự đồng cảm của cô giáo Tâm và các bạn đối với cảnh ngộ của gia đình Thuỷ. Chi tiÕt nµo trong cuéc chia tay cña Thuû víi líp häc lµm c« gi¸o vµ c¸c b¹n bµng hoµng ? - C« T©m më cÆp lÊy quyÓn sæ cïng chiÕc bót m¸y n¾p vµng líi lêi chóc “em cè g¾ng häc tËp nhД - Th­a c« em kh«ng d¸m nhËn[...] em kh«ng ®­îc ®i häc n÷a, em ph¶i bá häc ®i b¸n hoa qu¶ ë ngoµi chî” - C« T©m söng sèt - “ Trời ơi” cô giáo tái mặt và nước mắt giàng giụa. Lũ nhỏ còng khãc mçi lóc mét to h¬n. Vì sao cô giáo và các bạn có những biểu hiện đó ? Những biểu hiện đó nói lên điều gì ? Đó không chỉ là sự đồng cảm với cảnh ngộ của gia đình Thuỷ mà còn là nỗi đau đớn tột cùng, thương xót cho cuộc đời và tương lai của Thuỷ khi gia đìng em tan vỡ em không chỉ phải chia lìa người thân, chia lìa bạn bè mà còn chia lìa cả với 5 Lop7.net. ph¶i chia tay. C¶ hai anh em Thµnh vµ Thuû đều không muốn chúng ph¶i xa nhau.. b. Cuéc chia tay ë líp häc.. * Thuû chia tay c« gi¸o, chia tay b¹n bÌ vµ chia tay víi c¶ viÖc häc tËp cßn ®ang dang dë..

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Ttường THCS Chiềng Sinh. ?G. Gi¸o ¸n ng÷ v¨n 7. niềm vui cắp sách đến trường. Em hãy giải thích vì sao khi dắt tay em ra khỏi trường, tâm trạng của Thành lại “kinh ngạc thấy mọi người vẫn đi lại bình th­­êng vµ n¾ng vÉn vµnh ­¬m trïm lªn c¶nh vËt” ? - Thành thấy kinh ngạc là vì trong khi mọi việc đều diễn ra rất bình thường, cảnh vật vẫn rất đẹp, cuộc đời vẫn bình yên... ấy thế mà Thành và thuỷ lại chịu sự mất mát, đổ vỡ quá lớn. Nãi c¸ch kh¸c em ng¹c nhiªn v× trong t©m hån cña m×nh ®ang nổi dông bão khi sắp phải chia tay với đứa em gái nhỏ thân thiết, cả trời đất như sụp đổ trong tâm hồn em, thế mà ngoài kia mọi người và đất trời vẫn ở trạng thái “bình thường”.. Đây là hoàn cảnh trớ trêu đối chọt giữa nội tâm và ngoại cảnh,là một diễn biến tâm lí được tác giả miêu tả rất chính xác tương tù nh­ phÇn ®Çu c©u chuyÖn : khi hai anh em Thµnh vµ Thuû c. Cuộc chia tay đột “ngồi dưới gốc cây hồng xiêm lòng buồn rười rượi thì đằng §«ng trêi höng dÇn... mçi lóc mét rÝu ran” NghÖ thuËt miªu t¶ ngét cuèi cïng. thiên nhiên tạo vật đẹp đẽ, vô tư, bình thản trước cảnh ngộ bất hạnh của con người làm tăng thêm nỗi buồn sâu thẳm, trạng th¸i thÊt väng, b¬ v¬ cña nh©n vËt trong truyÖn.. ?kh, Trong truyÖn ng¾n nµy cã bao nhiªu cuéc chia tay ? g truyÖn ng¾n cã rÊt nhiÒu cuéc chia tay, khëi ®Çu lµ cuéc chia tay của bbố mẹ thành và Thuỷ. Tiếp đến là cuộc chia tay của Thuû víi c« T©m vµ c¸c b¹n cïng líp. Cuéc chia tay cña hai anh em dẫn đến cuộc chia tay của búp bê. Cuối cùng thì búp bª kh«ng ph¶i chia tay, chØ cã nh÷ng cuéc chia tay cña con người. Cã ý kiÕn cho r»ng : “Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª” lµ cuộc chia tay đầy nước mắt của con người. Em có đồng ý kh«ng ? v× sao ? - Mở đầu câu truyện, người đọc đã bắt gặp những giọt nước mắt qua các chi tiết “cặp mắt đên của em bé lúc này buồn thăm thẳm, hai bờ mi đã sưng mọng lên vì khóc nhiều”, Rồi tiếng nức nở, tức tưởi của Thuỷ mà Thành nghe thấy. Sự nén khóc của Thành “nhưng nước mắt cứ tuôn như suèi ­ít ®Çm c¶ gèi vµ hai c¸nh tay ¸o ?kh - Khi chia đồ chơi Thuỷ đã “sụt sịt có lúc nấc lên khe khẽ” Thành cỗ vui vẻ theo em mà “nứoc mắt đã ứa ra”. - Lúc ở trường thuỷ khóc, các bạn cũng khóc, cô giáo Tâm “nước mắt giàn giụa” - Khi chia tay cuèi cïng Thuû “khãc nÊc lªn”.Thµnh “mÕu * §ã lµ cuéc chia tay m¸o” đầy nước mắt của hai anh em Thµnh vµ Thuû. Theo em cuộc chia tay cuối cùng là cuộc chia tay của ai đối 6 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Ttường THCS Chiềng Sinh. Gi¸o ¸n ng÷ v¨n 7. víi ai ? ¦íc nhuyÖn ®­îc ®oµn tô cña Thuû cã thùc hiÖn ®­îc không ? chi tiết nào chứng tỏ điều đó ? - Cuộc chia tay thấm đẫm nước mắt của Thuỷ và Thành. Nguyên nhân của nỗi đau đớn xót xa đó chính là sự đổ vỡ gia đình. Ước nguyện của Thuỷ không thực hiện được, kết thúc truyện là cuộc chia tay đầy nước mắt của hai anh em Thành và Thuû. Thuû. ?hs tln. gv. gv. Từ câu chuyện cảm động trên em rút ra bài học gì ? - Chóng ta ph¶i th«ng c¶m víi nh÷ng b¹n nhá kh«ng may r¬i vào hoàn cảnh gia đình bị tan vỡ. cần biết chân trọng niềm hạnh phúc được sống trong một gia đình đầm ấm, để tích cực hăng hái học tập phấn đấu rèn luyện mình hơn nữa để góp phần vun đắp gia đình mình - Thấy được vai trò của gia đình đối với sự phát triển của trẻ th¬ Đọc cho hs nghe bài thơ : “Hai chị em” của Vương Trọng (s¸ch t­ liÖu ng÷ v¨n 7) - Tác giả muốn gửi đến bạn đọc bức thông điệp như văn bản : “cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª”. -Gọi hs đọc thêm “Trách nhiệm cha mẹ” (sgk-tr 27) 7 Lop7.net. III. Tæng kÕt- ghi nhí. - C¸ch kÓ truyÖn b»ng sù miªu t¶ c¶nh vËt xq, nghÖ thuËt miªu t¶ t©m lÝ nh©n vËt, lêi kÓ ch©n thµnh cã søc truyÒn c¶m. -T¸c gi¶ kÓ l¹i cuéc chia tay đau đớn và đầy cảm động của hai em bÐ trong truyÖn qua đó muốn người đọc thÊm thÝa r»ng : Tæ Êm gia đìng là vô cùng quý gi¸ vµ quan träng. Mäi người háy cố gắng bảo vÖ vµ gi÷ g×n, kh«ng nªn v× bÊt cø lÝ do g× làm tổn hại đến những t×nh c¶m, tù nhiªn tronh s¸ng Êy. IV. LuyÖn tËp.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Ttường THCS Chiềng Sinh. Gi¸o ¸n ng÷ v¨n 7. III. Hướng dẫn hs học bài ở nhà (1p) - Häc thuéc ghi nhí, n¾m néi dung cña bµi. - TËp ph©n tÝch l¹i v¨n b¶n. - ChuÈn bÞ bµi : Bè côc trong v¨n b¶n. Ngµy so¹n :. Ngµy gi¶ng :. Bè côc trong v¨n b¶n. TiÕt 7 : TËp lµm v¨n : A. PhÇn chuÈn bÞ I. Môc tiªu bµi d¹y : Gióp hs hiÓu : - Tầm quan trọng của bố cục trong văn bản ; trên cơ sở đó có ý thức xây dựng bố cục khi tạo lËp v¨n b¶n. - Hiểu thế nào là một bố cục rành mạch và hợp lí để bước đầu xây dựng được bố cục rành m¹ch vµ hîp lÝ cho c¸c bµi lµm. - Tính phổ biến và sự hợp lí của dạng bố cục ba phần, nhiệm vụ của mỗi phần trong bố cục để từ đó có thể làm mở bài, thân bài, kết bài đúng hướng hơn, đạt kết quả tốt hơn. II. ChuÈn bÞ GV : Nghiªn cøu sgk,sgv, so¹n gi¸o ¸n. HS : Häc bµi cò, so¹n bµi míi. B. PhÇn thÓ hiÖn trªn líp  ổn định tổ chức : I. KiÓm tra bµi cò : * C©u hái : Liªn kÕt cã vai trß quan träng nghÖ thuËtn trong v¨n b¶n ? §Ó v¨n b¶n cã tÝnh liªn kết cần đạt được những yêu cầu gì ? * §¸p ¸n : - Liªn kÕt lµ mét trong nh÷ng tÝnh chÊt quan träng nhÊt cña v¨n b¶n lµm cho v¨n b¶n trë nªn cã nghÜa, dÔ hiÓu ( 3 ®iÓm) - Để văn bản có tính liên kết người viết (người nói) phải làm cho nội dung của các câu các đoạn thống nhất và gắn bó chặt chẽ với nhau; đồng thời phải biết kết nối các câu, các đoạn đó bằng những phương tiện ngôn ngữ thích hợp. (7 điểm) II. Bµi míi : Trong bóng đá các huấn luyện viên phải sắp xếp các cầu thủ thành một đội hình; còn trong chiến đấu, những vị tướng phải bố trí các đạo quân, các cánh quân thành thế trận. Nếu không có sự sắp xếp như vậy thì sẽ dẫn đến hậu quả khôn lường. Trong khi tạo lập văn bản có cần bố trí sắp xếp như các huấn luyện viên và các vị tướng không ? Đó là nội dung bài chóng ta t×m hiÓu h«m nay.. 8 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Ttường THCS Chiềng Sinh. Gi¸o ¸n ng÷ v¨n 7. ?kh Em muốn viết một lá đơn để xin ra nhập Đội thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh. Những nội dung trong đơn ấy có cần ®­îc s¾p xÕp theo mét trËn tù kh«ng ? Theo em trËt tù Êy lµ g× ? - Phải sắp xếp nội dung theo một trật tự nhất định là : + Họ tên, địa chỉ học ở đâu. + Tiếp theo nói rõ : lí do xin vào đội. + Sau đó là lời hứa và kí tên. ?kh Có thể tuỳ thích muốn ghi nội dung nào trước cũng được hay kh«ng ? v× sao ? - Không thể tuỳ thích muốn ghi nội dung nào trước cũng được (không thể viết lí do em muốn xin vào đội trước rồi mới khai râ em tªn lµ g× ? häc ë ®©u ?. HoÆc kh«ng thÓ ®­a lêi hứa phấn đấu sau khi được kết nạp vào đội rồi mới nêu lí do xin vµo §éi). V× nh­ vËy V¨N B¶N sÏ trë nªn rêi r¹c, khã hiểu không đảm bảo tính liên kết. ?kh Em rót ra bµi häc g× khi t¹o lËp v¨n b¶n ? - V¨n b¶n kh«ng thÓ ®­îc viÕt theo mét c¸ch tuú tiÖn mµ ph¶i cã bè côc râ rµng. ?tb VËy em hiÓu bè côc lµ g× ? - Bè côc lµ sù bè trÝ, s¾p xÕp c¸c phÇn, c¸c ®o¹n theo mét tr×nh tù, mét hÖ thèng rµnh m¹ch. ?kh Tõ sù ph©n tÝch vÝ dô trªn em h·y cho biÕt, t¹i sao khi x©y dựng văn bản cần phải quan tâm đến bố cục ? - Khi xây dựng văn bản ta quan tâm đến bố cục bởi vì chỉ có nh­ vËy th× sù bè trÝ s¾p xÕp c¸c phÇn, c¸c ®o¹n, c¸c ý tø muốn biểu đạt sẽ thành một trình tự chặt chẽ, hợp lí làm cho v¨n b¶n cã tÝnh liªn kÕt vµ dÔ hiÓu. §iÒu nµy gièng nh­ viÖc sắp xếp các cầu thủ thành một đội hình trong một trận đá bóng vậy. Đội nào tổ chức chặt chẽ đội đó sẽ thắng.. gv Gọi hs đọc văn bản (ếch ngồi đáy giếng) ?tb Nh÷ng c©u v¨n ë vÝ dô(1) hÇu hÕt ®­îc lÊy tõ v¨n b¶n nµo trong sgk ng÷ v¨n 6 ? - Lấy từ văn bản : ếch ngồi đáy giếng ?kh V¨n b¶n viÕt l¹i gåm mÊy ®o¹n v¨n ? ý cña mçi ®o¹n cã râ rµng kh«ng ? - Gåm hai ®o¹n v¨n. ý cña mçi ®o¹n kh«ng râ rµng. §äc tõng c©u v¨n th× cã thÓ hiÓu ®­îc nh­ng c¸c c©u trong ®o¹n s¾p 9 Lop7.net. I. Bè côc vµ nh÷ng yªu cÇu vÒ bè côc trong v¨n b¶n. 1. Bè côc cña v¨n b¶n.. * Bè côc lµ sù bè trÝ, s¾p xÕp c¸c phÇn, c¸c ®o¹n theo mét tr×nh tù, mét hÖ thèng rµnh m¹ch vµ hîp lÝ.. 2. Nh÷ng yªu cÇu vÒ bè côc trong v¨n b¶n. * VÝ dô 1 (sgk-tr 29) - Văn bản (ếch ngồi đáy giÕng).

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Ttường THCS Chiềng Sinh. Gi¸o ¸n ng÷ v¨n 7. xÕp lén xén vµ kh«ng tËp trung quanh mét ý thèng nhÊt vµ kh«ng hîp lÝ vÒ tr×nh tù ?kh ý cña ®o¹n nµy vµ ®o¹n kia cã ph©n biÖt ®­îc r¹ch rßi víi nhau kh«ng ? (hai ®o¹n trªn cã sù liªn kÕt vÒ néi dung kh«ng ? v× sao ?) - Kh«ng cã sù liªn kÕt v× hai lÝ do : + Kh«ng hiÓu ®­îc néi dung chÝnh cña mçi ®o¹n lµ g× ? + ý cña ®o¹n nµy nhËp nh»ng víi ý cña ®o¹n kh¸c khã ph©n biÖt ®­îc cô thÓ ?kh Văn bản (ếch ngồi đáy giếng) dễ tiếp nhận và gây được hứng thú cho người đọc, người nghe là vì sao ? - V× c¸c ý trong v¨n b¶n ®­îc s¾p xÕp theo mét tr×nh tù m¹ch l¹c. ?tb Theo em để bố cục được rành mạch và hợp lí thì cần phải đảm bảo yêu cầu gì về mặt nội dung ? - Néi dung ph¶i s¾p xÕp hîp lÝ vµ chÆt chÏ víi nhau. ?kh Theo em nªn s¾p xÕp l¹i bè côc c©u chuyÖn trªn nghÖ thuËtn ? - Bản kể trong sách ngữ văn 6 và bản kể trong ví dụ trên đều cã nh÷ng c©u v¨n vÒ c¬ b¶n lµ gièng nhau. Nh­ng v¨n b¶n nµy dÔ tiÕp nhËn vµ thùc sù g©y høng thó, cßn v¨n b¶n kia l¹i khó tiếp,khó nắm được trong đó nói chuyện gì như chúng ta ?tb võa gi¶i thÝch ë trªn(víi 2 lÝ do.) Vậy muốn văn bản được dễ tiếp nhận cần phải đảm bảo nh÷ng yªu cÇu g× n÷a vÒ néi dung ? - gi÷a c¸c phÇn, c¸c ®o¹n ph¶i cã sù ph©n biÖt r¹ch rßi. gv ?kh Gọi hs đọc văn bản “lợn cưới áo mới” V¨n b¶n nµy gåm cã mÊy ®o¹n v¨n ? cã thÓ ph©n biÖt r¹ch rßi ®­îc ý cña mçi ®o¹n kh«ng ? Văn bản 2 gồm 2 đoạn văn ý của mỗi đoạn tương đối thống nhÊt : - ý của mỗi đoạn có thể phân biệt với nhau tương đối roz rµng. + §o¹n 1 : nãi vÒ anh hay khoe ®ang muèn khoe mµ ch­a khoe ®­îc. ?kh + Đoạn 2 : anh ta đã khoe được. C¸ch kÓ chuyÖn nh­ trªn kh«ng hîp lÝ ë chç nµo ? v× sao vËy(t×m nguyªn nh©n ë trong bè côc : so víi v¨n b¶n gèc th× sự sắp đặt các câu, các ý ở VăN BảN này có gì thay đổi ?) 10 Lop7.net. *Néi dung c¸c phÇn, c¸c ®o¹n trong v¨n b¶n ph¶i thèng nhÊt chÆt chÏ víi nhau; đồng thời giữa chóng ph¶i cã sù ph©n biÖt r¹ch rßi. * vÝ dô 2(sgk-tr29).

<span class='text_page_counter'>(11)</span> Ttường THCS Chiềng Sinh. Gi¸o ¸n ng÷ v¨n 7. - C¸ch kÓ Êy khiÕn cho c©u chuyÖn kh«ng cßn nªu bËt ®­îc ý nghĩa phê phán và không còn buồn cười nữa - ở đoạn 2 ngay câu đầu tiên đã cho biết rằng anh “áo mới” đã khoe được, trong VăN BảN gốc chi tiết đó phải đặt ở vị trí cuối cùng, để câu chuyện kết thúc cũng chính là lúc câu ?kh chuyện bật ra tiếng cười. Sự thay đổi đó khiiến cho người viết có đạt được mục đích giao tiếp đã đặt ra không ? - Sự thay đổi đó khiến cho người viết không đạt được mục đích giao tiếp... Bởi đã làm cho câu chuyện mất đi yếu tố bất ngờ, khiến cho tiếng cười không bật mạnh ra được và câu chuyÖn kh«ng thÓ tËp trung vµo viÖc phª ph¸n nh©n vËt chÝnh ?tb ®­îc n÷a. Để đạt được mục đích giao tiếp của người viết, người nói thì VăN BảN còn phải đảm bảo yêu cầu gì nữa ? - hs dùa vµo ghi nhí sgk tr¶ lêi. gv gọi hs đọc ghi nhớ ý 2 của bài học. ?tb. Văn bản thường có mấy phần ? đó là những phần nào ? -Văn bản thường được sắp xếp theo bố cục 3 phần : mở bài, ?kh th©n bµi vµ kÕt bµi. H·y nªu nhiÖm vô cña ba phÇn : më bµi, th©n bµi, kÕt bµi trong V¨N B¶N miªu t¶ vµ tù sù ? - V¨n tù sù : + më bµi : giíi thiÖu chung vÒ nh©n vËt vµ sù viÖc. + Th©n bµi : KÓ l¹i diÕn biÕn cña sù viÖc. + KÕt bµi : KÕt côc cña sù viÖc. - v¨n miªu t¶ : + Mở bài : Giới thiệu đối tượng được tả. + Thân bài : Tập chung miêu tả đối tượng theo một thứ tự hîp lÝ. ?kh + Kết bài : Phát biểu cảm nghĩ về đối tượng được tả. Cã cÇn ph©n biÖt râ rµng nhiÖm vô cña mçi phÇn kh«ng ? v× sao ? - Mét v¨n b¶n 3 phÇn cã thÓ gióp cho v¨n b¶n rµnh m¹ch, hợp lí. Nói đến bố cục là nói đến sự sắp đặt, phân chia rạch rßi. Nh­ng mçi phÇn ph¶i cã sù liªn kÕt chÆt chÏ vµ thèng ?kh nhÊt. Cã b¹n cho r»ng : “Më bµi chØ lµ sù tãm t¾t rót rän cña phÇn th©n bµi, cßn kÕt bµi chØ lµ sù lÆp l¹i mét lÇn n÷a cña më bµi” nói như vậy có đúng không ? tại sao ? - Mở bài không chỉ đơn thuần là sự thông báo đề tài của 11 Lop7.net. * Tr×nh tù s¾p xÕp c¸c phÇn, c¸c ®o¹n ph¶i hîp lÝ để giúp cho người nói, người viết dễ dàng đạt được mục đích giao tiếp đã đặt ra. 3. C¸c phÇn cña bè côc..

<span class='text_page_counter'>(12)</span> Ttường THCS Chiềng Sinh. Gi¸o ¸n ng÷ v¨n 7. văn bản mà còn phải làm cho người đọc, người nghe có thể đi vào đề tài đó một cách dễ dàng, tự nhiên, hứng thú và ít nhiều hình dung được các bước đi của bài. - KÕt bµi : Kh«ng chØ nh¾c l¹i hoÆc ph¸t biÓu c¶m nghÜ chung chung mà còn phải tạo nên một ấn tượng tốt đẹp, phải gợi mở cho người đọc(người nghe) cái dư âm của ?kh V¨N B¶N ý kiÕn kh¸c l¹i cho r»ng : “néi dung chÝnh cña viÖc miªu t¶, tự sự, đơn từ được dồn cả vào phần thân bài nên mở bài và kết bài không cần thiết ? em có đồng ý với ý kiến đó không ? Bè côc 3 phÇn cã kh¶ n¨ng gióp cho v¨n b¶n trë nªn rµnh m¹ch, hîp lÝ. Cho nªn phÇn nµo còng cÇn thiÕt, quan träng lµm cho v¨n b¶n thèng nhÊt vÒ néi dung, hoµn chØnh vÒ h×nh thức. Vì thế các em cần biết cách để làm sao xây dựng bố cục ?tb bµi v¨n hîp lÝ. Vậy bố cục của văn bản thường gồm mấy phần ? là những phÇn nµo ? * Văn bản thường được xây dựng theo bố cục 3 phần : Mở ?tb bµi, th©n bµi, kÕt bµi. Bµi häc h«m nay chóng ta cÇn ghi nhí néi dung g× ? ?hs tln H·y ghi l¹i bè côc cña truyÖn “Cuéc chia tay cña nh­÷ng con búp bê” ? theo em bố cục ấy đã hợp lí chưa ? có thể kể lại câu chuyÖn Êy theo mét kÕt bè côc kh¸c ®­îc kh«ng ? - Bè côc trªn hîp lÝ rµnh m¹ch v× gi÷a c¸c phÇn, c¸c ®o¹n cã sù thèng nhÊt chÆt chÏ, gióp chóng ta theo dâi ®­îc toµn bé néi dung c©u chuyÖn. - Tuy nhiªn ®©y kh«ng ph¶i lµ bè côc duy nhÊt cho bµi v¨n, c¸c em cã thÓ kÓ l¹i c©u chuyÖn mét c¸ch s¸ng t¹o theo một bố cục khác miễn là vẫn đảm bảo bố cục rành m¹ch, hîp lÝ : vÝ dô (KÓ theo tr×nh tù thêi gian).. ?kh. hs đọc yêu cầu bài tập 3 (sgk-tr30) - c¸ch x©y dùng bè côc nh­ sgk lµ ch­a rµnh m¹ch, hîp lÝ. C¸c phÇn(1)(2)(3) cña th©n bµi chØ lµ kÓ l¹i viÖc häc tèt chø ch­a ph¶i lµ tr×nh bµy kinh nghiÖm häc tèt. PhÇn (4) kh«ng nãi vÒ kinh nghiÖm häc tËp. - §Ó bè côc rµnh m¹ch vµ hîp lÝ th× sau phÇn chµo mõng Hội nghị cần giới thiệu họ tên của mình và cần giới hạn đề tài b¸o c¸o (kinh nghiÖm häc tËp). ë th©n bµi cÇn tr×nh bµy lÇn 12 Lop7.net. * Văn bản thường được x©y dùng theo bè côc 3 phÇn : Më bµi, th©n bµi, kÕt bµi. * ghi nhí (sgk-tr 30) II. LuyÖn tËp 1.Bµi tËp 2 (sgk-tr30) *Chia lµm 3 phÇn : + Phần 1 : Từ đầu đến “giÊc m¬ th«i” : Quan hÖ gi÷a hai anh em vµ viÖc chia đồ chơi vì sắp phải xa nhau. + Phần 2 : Tiếp đến “khuôn đồ đạc lên xe” : ViÖc chia bóp bª vµ chia tay c¸c b¹n häc cïng líp cña Thuû + PhÇn 3 : cßn l¹i : Cuéc chia tay đột ngột cuối cïng. 2. Bµi tËp 3(sgk-tr 30).

<span class='text_page_counter'>(13)</span> Ttường THCS Chiềng Sinh. Gi¸o ¸n ng÷ v¨n 7. lượt từng kinh nghiệm của bản thân và những gì đã đạt được nhờ những kinh nghiệm đó. Cuối cùng có thể nói nên ước nguyện được nghe các ý kiến trao đổi góp ý cho bản báo cáo vµ chóc Héi nghÞ thµnh c«ng. Để bố cục được hợp lí thì cần chú ý đến trình tự sắp xếp các kinh nghiÖm (häc trªn líp, häc ë nhµ, häc theo sgk vµ c¸c s¸ch tham kh¶o). III. Hướng dẫn học sinh học bài và làm bài. - Häc thuéc ghi nhí sgk. - Lµm c¸c bµi tËp 1,4 (sgk-tr ) - ChuÈn bÞ bµi : M¹ch l¹c trong v¨n b¶n.. Ngµy so¹n :. Ngµy d¹y :. M¹ch l¹c trong v¨n b¶n. ?. TiÕt 8 : TËp lµm v¨n : A. PhÇn chuÈn bÞ I. Môc tiªu bµi d¹y : Gióp hs hiÓu : - Có những hiểu biết bước đầu về mạch lạc trong văn bản cần thiết phải làm cho văn bản có mạch lạc, không đứt đoạn hoặc quẩn quanh. - Chú ý đến sự mạch lạc trng các bài tập làm văn. II. ChuÈn bÞ GV : Nghiªn cøu sgk,sgv, so¹n gi¸o ¸n. HS : Häc bµi cò, so¹n bµi míi. B. PhÇn thÓ hiÖn trªn líp  ổn định tổ chức : I. KiÓm tra bµi : * Câu hỏi : Bố cục là gì ? Để văn bản được rành mạch và hợp lí cần đảm bảo những điều kiện gì. * §¸p ¸n : - v¨n b¶n lµ sù bè trÝ s¾p xÕp c¸c phÇn, c¸c ®o¹n theo mét tr×nh tù, mét hÖ thèng rµnh m¹ch vµ hîp lÝ. ( 3 ®iÓm) - Để văn bản được rành mạch và hợp lí cần đảm bảo 2 điều kiện sau : (7 điểm) + Nội dung các phần, các đoạn trong văn bản phải thống nhất chặt chẽ với nhau, đồng thời gi÷a chóng l¹i ph¶i cã sù ph©n biÖt r¹ch rßi. + Trình tự sắp đặt các phần, các đoạn phải giúp cho người viết(người nói) dễ dàng đạt được mục đích giao tiếp. II. Bài mới : ở tiết học trước các em đã nắm được những yêu cầu về bố cục trong văn bản. Nói đến bố cục là nói đến sự sắp đặt, sự phân chia. Nhưng văn bản lại không có sự liên kết. Vậy làm thế nàp để các phần, các đoạn của một văn bản vẫn được phân cách rạch ròi mà lại không mÊt ®i sù liªn kÕt chÆt chÏ víi nhau. §ã chÝnh lµ n«i dung bµi häc mµ chóng ta cïng t×m hiÓu h«m nay. 13 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> Ttường THCS Chiềng Sinh. gv ?kh ?kh. ?tb. ?kh. ?tb gv. ?kh. Gi¸o ¸n ng÷ v¨n 7. Mạch lạc là một vấn đề khoa học còn chưa quen thuộc với nhiều người cho dù từ mạch lạc vẫn được dùng không ít trong đời sống. Trong §«ng y hai ch÷ “m¹ch l¹c” cã nghÜa lµ g× ? - M¹ch l¹c lµ m¹ch m¸u trong th©n thÓ ( nghÜa ®en) VËy kh¸i niÖm “m¹ch l¹c” trong v¨n b¶n cã ®­îc hiÓu theo nghÜa ®en kh«ng ? - Trong mét v¨n b¶n còng cã c¸i g× gièng nh­ m¹ch m¸u lµm cho c¸c phÇn cña v¨n b¶n thèng nhÊt l¹i. Gäi lµ m¹ch l¹c. - Kh¸i niÖm m¹ch l¹c trong v¨n b¶n kh«ng ®­îc hiÓu theo nghÜa ®en, tuy nhiªn còng kh«ng hoµn toµn xa rêi víi nghÜa ®en cña tõ “m¹ch l¹c”. Dựa vào sự hiểu biết trên, em hãy xác định mach lạc trong văn bản có những tính chất gì trong số các tính chất dưới đây : + Tr«i ch¶y thµnh dßng, thµnh m¹ch. + TuÇn tù ®i qua kh¾p c¸c phÇn, c¸c ®o¹n trong v¨n b¶n. + Thông suốt, liên tục, không đứt đoạn. - M¹ch l¹c trong v¨n b¶n cã tÊt c¶ 3 tÝnh chÊt nªu trªn. Cã ý kiÕn cho r»ng : Trong v¨n b¶n m¹ch l¹c lµ sù nèi tiÕp cña các câu, các ý theo một trình tự hợp lí” em có đồng ý với ý kiến đó không? vì sao ? - Đồng ý với ý kiến trên,vì đó là định nghĩa hoàn toàn chính xác về mach lạc trong văn bản.Vì có diễn đạt như vậy mới giúp người đọc(người nghe) dễ dàng hiểu được nội dung ý nghĩa của văn bản và như vậy mới đạt dược mục đích giao tiếp. Em hiÓu m¹ch l¹c trong v¨n b¶n lµ g× ? - M¹ch l¹c trong v¨n b¶n lµ sù nèi tiÕp cña c¸c c©u, c¸c ý theo mét tr×nh tù hîp lÝ. Mét v¨n b¶n m¹ch l¹c kh«ng thÓ nµo kh«ng cã tÝnh kiªn kÕt. Song kh«ng ph¶i sù liªn kÕt nµo còng lµm nªn m¹ch l¹c. Nãi đến mạch lạc là nói đến sự nối tiếp của một nội dung chủ đạo xuyên suốt qua các phần trong văn bản. nhưng để một văn bản cã tÝnh m¹ch l¹c cÇn cã ®iÒu kiÖn g× n÷a? ta t×m hiÓu sang phÇn v¨n b¶n “cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª” kÓ vÒ nhiÒu sù việc khác nhau; đó là những sự việc gì ? - Mẹ bắt hai con phải chia đồ chơi; Hai anh em Thành và Thuỷ rất thương nhau; Chuyện về hai con búp bê; Thành đưa em đến líp chia tay c« gi¸o vµ b¹n bÌ; Hai anh em ph¶i chia tay nhau; Thuỷ để cả hai con búp bê lại cho Thành. 14 Lop7.net. I. M¹ch l¹c vµ nh÷ng yªu cÇu vÒ m¹ch l¹c trong v¨n b¶n. 1. M¹ch l¹c trong v¨n b¶n.. * M¹ch l¹c trong v¨n b¶n lµ sù nèi tiÕp cña c¸c c©u, c¸c ý theo mét tr×nh tù hîp lÝ. 2. Các điều kiện để một v¨n b¶n cã tÝnh m¹ch l¹c..

<span class='text_page_counter'>(15)</span> Ttường THCS Chiềng Sinh. ?kh. ?kh. ?kh. ?kh. ?tb. ?kh. ?tb ?kh. Gi¸o ¸n ng÷ v¨n 7. Toàn bộ sự việc đó luôn luôn xoay quanh một sự việc chính, đó lµ sù viÖc nµo ? víi nh÷ng nh©n vËt nµo ? - MÆc dï trong v¨n b¶n kÓ vÒ nhiÒu sù viÖc kh¸c nhau nh­ng tất cả đều bám sát đề tài luôn luôn xoay quanh một sự việc chính, với những nhân vật chính : đó là sự việc chia tay gi÷a hai anh em Thµnh vµ Thuû. - Nh©n vËt chÝnh lµ hai anh em Thµnh vµ Thuû. C¸c tõ ng÷ : chia tay, chia ra, chia rÏ, xa nhau, khãc... cø lÆp ®i lÆp l¹u trong bµi biÓu thÞ néi dung g× ? - Những từ ngữ cứ lặp đi lặp lại đó đều biểu thị chung một ý : hai anh em Thµnh vµ Thuû buéc ph¶i chia tay nhau Mét lo¹t tõ ng÷ kh¸c vµ chi tiÕt kh¸c còng ®­îc lÆp ®i lÆp l¹i : anh cho em tÊt, ch¼ng muèn chia b«i, chóng l¹i th©n thiÕt... xa nhau. đều biểu thị nội dung gì ? - Một loạt các từ ngữ trên đều biểu thị chung một ý : Cả hai anh em Thành và Thuỷ đều không muốn chia tay. Theo em tÊt c¶ nh÷nh tõ ng÷ vµ chi tiÕt ®­îc lÆp l¹i ë trªn cã thÓ xem lµ m¹ch l¹c trong v¨n b¶n kh«ng ? - C¸c tõ ng÷ vµ chi tiÕt lÆp l¹i ë trªn chÝnh lµ sù m¹ch l¹c cña văn bản vì chúnh đều tập chung phản ánh chủ đề : sự thực hai anh em Thµnh vµ Thuû ph¶i chia tay nhau dï c¶ hai kh«ng muèn. Nh­ vËy trong v¨n b¶n c¸i m¹ch l¹c chØ cã thÓ thùc hiÖn được dần dần. Nó cần được người tạo lập văn bản đẫn dắt theo một con đường sao cho không bị quanh quẩn hay đứt đoạn. §Ó v¨n b¶n cã tÝnh m¹ch l¹c th× c¸c phÇn, c¸c ®o¹n, c¸c c©u trong văn bản phải đạt được yêu cầu gì ?. Trong v¨n b¶n “cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª” ®o¹n nµo kÓ viÖc hiÖn t¹i ? ®o¹n nµo kÓ viÖc qu¸ khø ? ®o¹n nµo kÓ chuyÖn h«m qua ? ®o¹n nµo kÓ chuyÖn s¸ng nay ? - §o¹n kÓ viÖc chia bóp bª, chia tay ë líp (kÓ viÖc hiÖn t¹i) - Đoạn kể về những kỉ niệm đã qua của hai anh em (kể việc qu¸ khø) - Phần đầu của đoạn 1 : kể chuyện đêm hôm qua hai anh em Thành và Thuỷ đã khóc. - §o¹n kÓ chuyÖn chia bóp bª, chia tay ë líp, hai anh em chia tay (kÓ chuyÖn s¸ng nay) Ngoµi ra cßn cã ®o¹n nµo, kÓ viÖc ë nhµ, cã ®o¹n kÓ viÖc ë líp? - §o¹n chia bóp bª (kÓ viÖc ë nhµ). - §o¹n chia tay c« gi¸o T©m vµ c¸c b¹n (kÓ viÖc ë líp) Theo em, c¸c ®o¹n Êy ®­îc nèi víi nhau theo mèi quan hÖ nµo 15 Lop7.net. * C¸c phÇn, c¸c ®o¹n, c¸c c©u trong v¨n b¶n đều nói về một đề tài, biểu hiện một chủ đề chung xuyªn suèt..

<span class='text_page_counter'>(16)</span> Ttường THCS Chiềng Sinh. Gi¸o ¸n ng÷ v¨n 7. trong những mối liên hệ nào trong những mối liên hệ dưới đây: Liªn hÖ thêi gian, kh«ng gian, t©m lÝ, ý nghÜa ? - C¸c ®o¹n Êy ®­îc nèi víi nhau theo tÊt c¶ c¸c mèi liªn hÖ ë trên. Có mối liên hệ thời gian(sự việc nào sảy ra trước kể trước, sự việc nào xảy ra sau kể sau). Có cả mối liên hệ kh«ng gian(kÓ chuyÖn ë nhµ, ë líp). Cã c¶ mèi liªn hÖ t©m lí(Thành nhớ lại kỉ niệm đã qua...) và mối liên hệ ý nghÜa(hai anh emThµnh kh«ng muèn chia tay nh­ng sù thực đã phải chia tay nhau). ?kh Nh÷ng mèi liªn hÖ gi÷a c¸c ®o¹n Êy cã tù nhiªn, hîp lÝ kh«ng ? - Mèi liªn hÖ gi÷a c¸c ®o¹n Êy rÊt tù nhiªn vµ hîp lÝ v× tÊt c¶ đều tập chung vào mối tình cảm không thể chia cắt của hai anh em và phương tiện liên kết từ lặp lại : lệnh của mẹ (3 lần) ?tb Qua đó em thấy: Để văn bản có tính mạch lạc thì các phần,các đoạn, các câu còn phải đảm bảo điều kiện gì nữa ? - Chóng ph¶i nèi tiÕp nhau theo mét tr×nh tù râ rµng, hîp lÝ Trước sau hô ứng nhau nhằm làm cho chủ đề liền mạch và gợi được nhiều hứng thú cho người đọc, người nghe. * C¸c phÇn, c¸c ®o¹n, c¸c c©u trong v¨n b¶n tiÕp nèi nhau theo mét ?TB Bài học hôm nay chúng ta cần ghi nhớ vấn đề gì ? tr×nh tù râ rµng, hîp lÝ - Gọi hs đọc ghi nhớ (sgk-tr32) chủ đề liền mạch. * Ghi nhí (sgk-tr32) II. LuyÖn tËp 1. Bài tập 1(sgk-tr32) : Hãy tìm hiểu tính mach lạc của văn bản “Mẹ tôi” của Et-môn-đô đơ-Ami-si - Cã lêi giíi thiÖu cña nh©n vËt “t«i” nãi râ lÝ do bè viÕt th­ cho con trai - Sau đó là nội dung của bức thư được cậu bé En-ri-cô nhớ lại. - Bè nh¾c l¹i sù hçn l¸o cña En-ri-c« víi mÑ. - Bè nh¾c l¹i qu¸ khø mÑ lo mÊt con vµ sù hi sinh cña mÑ cho con. - Bố đặt giả định ngày mất mẹ và sự hối hận của con đã muộn màng. - Bè yªu cÇu tõ nay kh«ng lÆp l¹i lçi; ph¶i xin lçi mÑ. * Chủ đề xuyên suốtvăn bản ấy là “Lòng mẹ”. Tất cả các phần, các đoạn đều liên kết trôi ch¶y và tập trung thống nhất quanh chủ đề này. 2. TÝnh m¹ch l¹c cña v¨n b¶n “L·o n«ng vµ c¸c con” - Chủ đề “Lao động là vàng”. chủ đề này xuyên suốt bài thơ, các phần, các đoạn liền mạch víi nhau. - Hai câu đầu nêu chủ đề “Lao động là vàng”. - Các câu tiếp theo làm sáng tỏ chủ đề qua lời lão nông dặn các con(kho vàng chôn dưới đất kia – Cha kh«ng biÕt chç kiªn tr× g¾ng c«ng) vµ nh÷ng c«ng viÖc con c¸i lµm theo lêi cha dặn (lật tung đồng đây đó khắp nơi- Kĩ càng công việc xong xuôi – Cuối năm lúa tốt bời båi béi thu). 16 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> Ttường THCS Chiềng Sinh. Gi¸o ¸n ng÷ v¨n 7. - Bốn câu cuối (đoạn cuối) nhấn mạnh lại chủ đề thêm một lần nữa để khắc sâu (Rõ ràng ông bố ấy khôn ngoan- Trước khi từ giã trần gian- Lấy câu lao động là vàng dạy con). b. TÝnh m¹ch l¹c cña v¨n b¶n “Gi÷a ngµy mïa” - ý chủ đạo xuyên suốt đoạn văn là : sắc vàng trù phú, đầm ấm của làng quê vào mùa đông, gi÷a ngµy mïa. - ý chủ đạo đã được dẫn dắt theo một dòng chảy hợp lí phù hợp với cảm nhận của người đọc + C©u ®Çu giíi thiÖu bao qu¸t vÒ s¾c vµng trong thêi gian (gi÷a ngµy mïa) vµ trong kh«ng gian (ở làng quê). Tiếp đó, miêu tả những biểu hiện phong phú của sắc vàng với những từ ng÷ giµu h×nh ¶nh. + Hai câu cuối là nhận xét cảm xúc về sắc vàng đó. - Bố cục 3 phần rõ ràng, ý chủ đạo xuyên xuốt các phần làm cho văn bản có tính mạch lạc gợi nhiều hứng thú cho người đọc. 2. Bµi tËp 2 (sgk-tr34) - Trong truyện “cuộc chia tay của những con búp bê” tác giả đã không thuật lại tỉ mỉ nguyên nhân dẫn đến sự chia tay của hai người lớn. Vì ý chủ đạo của truyện là cuộc chia tay của Thành và Thuỷ. Nếu kể chi tiết nguyên nhân của sự chia tay thì ý chủ đạo sẽ bị phân tán. Do đó mất đi tÝnh m¹ch l¹c cña v¨n b¶n III. Hướng dẫn hs học và làm bài. - Häc thuéc ghi nhí (sgk-tr ) - Xem lại các ví dụ đã phân tích. - Lµm bµi tËp 1,2 trong sgk - Soạn bài : Những câu hát về tình cảm gia đình.. Ng÷ v¨n : Bµi 3 Kết quả cần đạt *HiÓu ®­îc kh¸i niÖm ca dao, d©n ca. N¾m ®­îc néi dung, ý nghÜa vµ mét sè h×nh thøc nghÖ thuật tiêu biểu của những bài ca có chủ đề tình cảm gđ và tyqh,đn,con người trong bài học. Thuéc nh÷ng bµi ca dao trong v¨n b¶n. * Nắm được cấu tạo của các loại từ láy. Bước đầu hiểu được mối quan hệ âm-nghĩa của từ láy. * Viết tốt bài tập làm văn số 1. Chú ý đến tính liên kết, bố cục và mạch lạc của văn bản. * Nắm được các bước tạo lập 1 văn bản. Củng cố lại những kiến thức và kĩ năng về liên kết, bố côc vµ m¹ch l¹c trong v¨n b¶n. Ngµy so¹n :. Ngµy d¹y :. TiÕt 9 : V¨n b¶n :. Ca dao, d©n ca. Những câu hát về tình cảm gia đình A. PhÇn chuÈn bÞ. I. Môc tiªu bµi d¹y: gióp hs 17 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> Ttường THCS Chiềng Sinh. Gi¸o ¸n ng÷ v¨n 7. - HiÓu ®­îc kh¸i niÖn ca dao, d©n ca. N¾m ®­îc néi dung, ý nghÜa vµ mét sè h×nh thøc nghÖ thuật tiêu biểu của ca dao dân ca qua các bài ca dao thuộc chủ đề tình cảm gđ và tyqh,đn. - Thuéc nh÷ng bµi ca dao trong v¨n b¶nvµ hiÓu thªm mét sè bµi ca thuéc hÖ thèng cña chóng. II. ChuÈn bÞ GV : Nghiªn cøu tµi liÖu sgk, sgv, b×nh gi¶ng ng÷ v¨n 7, so¹n gi¸o ¸n. HS : Häc bµi cò, so¹n bµi míi. B. PhÇn thÓ hiÖn trªn líp.  ổn định tổ chức : I. KiÓm tra bµi cò : - Câu hỏi : Trình bày nội dung chính của truyện “cctcncbb”. Qua đó tg muốn gửi gắm tới người đọc bức thông điệp gì ? - Đáp án : Câu chuyện kể về cuộc chia tay đầy đau đớn, cảm động của hai anh em Thành và Thuỷ. Qua đó muốn gửi gắm đến người đọc bức thông điệo rằng : Tổ ấm gđ là vô cùng quý giávà quan trọng. Mọi người hãy cố gắng bảo vệ và giữ gìn không nên vì bất cứ lí do gì làm tổn hại đến nh÷ng t×nh c¶m tù nhiªn, trong s¸ng Êy. II. Bài mới : Ca dao là cây đàn muôn điệu của dân tộc ta, phản ánh đời sống tinh thần phong phú của nhân dân ta. Một trong số đó là chùm bài ca dao về tình cảm gđ mà cô sẽ giới thiệu với c¸c em trong tiÕt häc h«m nay. ?tb ?tb. Các em đã học những bài ca dao ở tiểu học, hãy đọc cho các b¹n cïng nghe mét sè bµi mµ em biÕt ? hs suy nghÜ vµ tr¶ lêi. §äc chó thÝch dÊu * sgk-tr35. Em hiÓu nghÖ thuËtn lµ ca dao, d©n ca ? - Ca dao, d©n ca lµ tªn gäi chung chØ c¸c thÓ lo¹i tr÷ t×nh dân gian, kết hợp lời và nhạc, diễn tả đời sống nội tâm của con người. + D©n ca : Lµ nh÷ng s¸ng t¸c kÕt hîp lêi vµ nh¹c. + Ca dao lµ lêi th¬ cña d©n ca (gåm c¶ nh÷ng bµi th¬ d©n gian mang phong c¸ch nghÖ thuËt chung víi lêi th¬ d©n ca). - Ngoài ra khái niệm ca dao còn được dùng để chỉ một loại th¬ d©n gian- thÓ ca dao(mét sè t¸c phÈm cña c¸c nhµ th¬ hiện đại VN đã được viết theo thể này. Ví dụ : “Tháp mười đẹp nhất bông sen” của Bảo Định Giang; “Trên trên trời m©y tr¾ng nh­ b«ng” cña Ng« v¨n Phó) - Ca dao, d©n ca ph¶n ¸nh t©m t­ t×nh c¶m, thees giíi néi tâm, cảm xúc các đối tượng, vấn đề thực tại kq được phản ¸nh thÓ hiÖn qua l¨ng kÝnh t©m tr¹ng. Ca dao, d©n ca cã mét số kiểu nhân vật trữ tình : người vợ, người mẹ, người chồng, người con... - Ca dao có những đặc điểm nghệ thuật truyền thống, sd nhiều biện pháp tu từ, có đặc thù riêng về hình thức thơ, kết cÊu, ng«n ng÷. 18 Lop7.net. I. §äc vµ t×m hiÓu chung. 1. Kh¸i niÖn ca dao vµ d©n ca. - Ca dao, d©n ca lµ tªn gäi chung chØ c¸c thÓ lo¹i tr÷ t×nh d©n gian, kÕt hîp lêi và nhạc, diễn tả đời sống nội tâm của con người. + D©n ca : Lµ nh÷ng s¸ng t¸c kÕt hîp lêi vµ nh¹c. + Ca dao lµ lêi th¬ cña d©n ca (gåm c¶ nh÷ng bµi th¬ d©n gian mang phong c¸ch nghÖ thuËt chung víi lêi th¬ d©n ca)..

<span class='text_page_counter'>(19)</span> Ttường THCS Chiềng Sinh. Gi¸o ¸n ng÷ v¨n 7. - Ca dao, d©n ca lµ mÉu mùc vÒ tÝnh ch©n thùc, hån nhiªn cô đúc về sức gợi cảm và khả năng lưu truyền. gv Hướng dẫn đọc : Chú ý đén tính du dương, ngọt ngào của lời du, các đối tượng “núi ngất trời, nước biển Đông, núi cao, biển rộng, ngõ sau, quê mẹ...” Chú ý đến sắc thái biểu 2. Đọc c¶m : khuyªn nhñ, c¶m th¸n ë mçi bµi. gv đọc mẫu 1 lần – gọi 2 hs đọc gv nhËn xÐt vµ uèn n¾n. ?y,tb Gi¶i nghÜa c¸c tõ : cï lao chÝn ch÷, nuéc l¹t, hai th©n. hs dựa vào sgk để trả lời. ? kh. ?kh. Gọi hs đọc các bài ca dao Lêi cña tõng bµi ca dao lµ lêi cña ai ? nãi víi ai ? t¹i sao em II. Ph©n tÝch khẳng định như vậy / Bµi 1 : Lµ lêi cña mÑ khi ru con, nãi víi con. C¬ b¶n cßn Bµi 1 : ghi c©u “Ru hêi, ru hìi, ru hêi”ë trªn cïng, song nÕu kh«ng có câu ấy nội dung của bài ca vẫn khẳng định như vậy. - Bài 2 : Là lời ru của người con gái lấy chồng xa quê nói với mẹ và quê mẹ. Đối tượng mà lời ca hướng về rất rõ “ tr«ng vÒ quª mÑ”. - Bµi 3 : Lµ lêi cña ch¸u con nãi víi «ng bµ (hoÆc nãi víi người thân) về nỗi nhớ ông bà. Đối tượng của nỗi nhớ là hình ảnh “nuộc lạt” giúp ta khẳng định điều đó. - Bµi 4 cã thÓ lµ lêi cña «ng bµ hoÆc c« b¸c nãi víi ch¸u, cña cha mÑ nãi víi con hoÆc anh em ruét thÞt t©m sù víi nhau. điều này được xác định bởi nội dung câu hát. Bài 1 là lời của người mẹ khi ru con, nói với con. Tác giả dân gian đã diễn tả công lao trời biển của cha mẹ bằng những hình ảnh nào ? Cách diễn đạt của tác giả có gì đặc s¾c ? - C«ng cha nh­ nói NgÊt trêi Nghĩa mẹ như nước ở ngoài biển Đông Nói cao biÓn réng mªnh m«ng Cï lao chÝn ch÷ ghi lßng con ¬i? Tác giả dân gian đã dùng hình ảnh so sánh để diễn tả công lao trời biển ấy : núi ngất trời (cao, to lớn); nước biển Đông ( mªnh m«ng nhiÒu v« h¹n kh«ng bao giê v¬i c¹n). T¸c gi¶ đã lấy những cái to lớn, mênh mông vĩnh hằng của thiên nhiên làm hình ảnh so sánh để khẳng định công lao trời biển cña cha mÑ. - Hai h×nh ¶nh “nói, biÓn” cßn ®­îc nh¾c l¹i hai lÇn, sd c¸c tÝnh tõ, côm tõ h¸n viÖt “cï lao chÝn ch÷”, phÐp Èn dô, tõ l¸y. V× sao khi nãi tíi c«ng lao cña cha mÑ t¸c gi¶ d©n gian l¹i 19 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> Ttường THCS Chiềng Sinh. ?kh. ?kh hs. gv. ?kh. ?kh. Gi¸o ¸n ng÷ v¨n 7. lÊy “nói, biÓn” lµm h×nh ¶nh so s¸nh ? V× chØ nh÷ng h×nh ¶nh to lín, cao réng kh«ng cïng vµ vÜnh h»ng Êy míi diiÔn t¶ næi c«ng ¬n sinh thµnh, nu«i d¹y cña cha mÑ “nói ngÊt trêi, biÓn réng mªnh m«ng” kh«ng thÓ nµo đo được cũng như công cha, nghĩa mẹ đối với con không bao giê kÓ hÕt. §©y lµ c¸ch nãi vÝ von quen thuéc cña ca dao VN để thể hiện công cha nghĩa mẹ là những ý niệm trứu tượng được so sánh bởi hình ảnh tạo vật cụ thể “núi cao, biÓn réng”. Nh÷nh h×nh ¶nh Êy ®­îc miªu t¶ bæ xung b»ng những định ngữ chỉ mức độ (núi ngất trời :núi rrát cao lẫn vµo trong m©y trêi; biÓn mªnh m«ng, biÓn réng kh«ng sao đo được). Một hình ảnh vẽ chiều đứng hài hoà, một hình ¶nh vÏ chiÒu ngang cña mét kh«ng gian b¸t ng¸t, mªnh m«ng rÊt gîi c¶m. Hai h×nh ¶nh “nói, biÓn” l¹i ®­îc ®iÖp l¹i 2 lÇn bæ sung thªm nÐt trïng ®iÖp, nèi tiÕp cña nói cña biÓn khiÕn cho chiÒu cao cña nói cµng thªm cao, chiÒu réng cña biển càng thêm rộng và có ý nghĩa biểu tượng. H×nh thøc h¸t ru cã t¸c dông nghÖ thuËtn trong viÖc gi¸o dôc t×nh c¶m ? - Hình thức hát ru rất thích hợp để diễn tả tình cảm.Bài ca kh«ng ph¶i lµ lêi gi¸o huÊn kh« khan vÒ ch÷ hiÕu mµ lµ lêi nh¾n nhñ nhÑ nhµng s©u l¾ng “Cï lao chÝn ch÷ hgi lßng con ¬i” Bằng lời hát ru, câu hát ru để diễn tả tình cảm của con người. Trên đời này khôngcó bài ca nào, cuộc hát nào mà mối quan hệ giữa người hát và người nghe lại gần gũi ấm ¸p, thiieng liªng nh­ ë h¸t ru. Nguån s÷a mÑ nu«i phÇn x¸c. c©u h¸t ru lµ s÷a ©m thanh nu«i phÇn hån. ©m ®iÖu cña bµi ca dao lµ ©m ®iÖu t©m t×nh, thµnh kÝnh s©u l¾ng. Cuèi bµi ca dao, c«ng cha nghÜa mÑ cßn ®­îc cô thÓ ho¸ ë côm tõ nµo ? - “Cï lao chÝn ch÷” mét mÆt cô thÓ ho¸ vÒ c«ng cha nghÜa mẹ và tình cảm biết ơn của con cái (gồm sinh:đẻ; cúc:nâng đỡ; phủ :vuốt ve;súc:cho ăn; trưởng :nuôi cho lớn; dục :dạy dç; cè :tr«ng nom; phôc : theo dâi tÝnh t×nh). Qua lời hát ru đó người mẹ muốn diễn tả, nhắn nhủ điều gì? Néi dung bµi 1 muèn diÔn t¶, nh¾n nhñ lµ c«ng lao trêi biÓn của cha mẹ đối với con cái và bổn phận trách nhiệm của kẻ làm con trước công lao to lớn ấy. Em cã nhËn xÐt g× vÒ bè côc vµ m¹ch l¹c trong v¨n b¶n cña bµi ca dao nµy ? - VÒ mÆt bè côc vµ m¹ch l¹c cña v¨n b¶n: bµi h¸t ru nµy kh¸ chÆt chÏ vÒ bè côc : miªu t¶ sù vËt, sù viÖc råi nh¾c nhë dăn dạy. Nội dung giáo huấn lay động lòng người. 20 Lop7.net. *Bµi ca dao diÔn t¶ c«ng lao trêi biÓn cña cha mÑ đối với con cái và bổn phận tr¸ch nhiÖm cña kÎ lµm con trước công lao to lớn Êy.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>