Bài 23. Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 và sự thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

Tiết 29 - Bài 23

Tuần 24

<b>1. MỤC TIÊU:</b>
<b>1.1. Kiến thức: </b>

<b>HS biết: Sau khi phát xít Nhật tuyên bố đầu hàng đồng minh vơ điều kiện, tình hình thế</b>
giới rất thuận lợi cho cách mạng, Đảng ta đứng đầu là Chủ Tịch Hồ Chí Minh đã quyết định
phát động tổng khởi nghĩa giành chính quyền.

- Cuộc tổng khởi nghĩa diễn ra rất nhanh chóng giành thắng lợi ở thủ đơ Hà Nội và khắp
tồn quốc, nước Việt Nam dân chủ cộng hịa ra đời.

<b>HS hiểu: Ý nghĩa lịch sử và nguyên nhân thắng lợi của cách mạng tháng Tám năm 1945.</b>
<b>Tích hợp: Xác định các địa phương lần lược tiến hành khởi nghĩa: Hà Nội, huế, Sài</b>
Gòn. Quảng trường Ba Đình nơi tổ chức tuyên bố thành lập nước Việt Nam DCCH và chủ
tịch Hồ Chí Minh đọc tuyên ngôn Độc lập.

<b>1.2. Kĩ năng:</b>

- Rèn luyện kĩ năng sử dụng bản đồ và tranh ảnh lịch sử.
- Tường thuật diễn biến của cách mạng tháng Tám 1945.
- Rèn luyện kĩ năng phân tích, đánh giá sự kiện lịch sử.
<b>1.3. Thái độ: </b>

- Giáo dục học sinh lịng kính u Đảng và lãnh tụ Hồ Chí Minh.

- Các em có niềm tin vào sự thắng lợi của cách mạng và lòng tự hào dân tộc.

<b>TT HCM: Trước thời cơ Cách mạng đã chín muồi, Hồ Chí Minh đã chủ trì hội nghị toàn</b>
quốc của Đảng (14 – 15 /8 / 19450) thông qua kế hoạch lãnh đạo tổng khởi nghĩa trong cả
nước. Đại hội quốc dân Tân Trào hợp ngày 16 – 17 /8 tiêu biểu cho ý chí nguyện vọng của
tồn dân, nhất trí tán thành quyết định khởi nghĩa của Đảng thơng qua 10 chính sách của
Việt Minh.

Khi cách mạng thắng lợi, Hồ Chí Minh đọc tuyên ngôn độc lập khai sinh ra nước Việt
Nam dân chủ cộng hòa.

<b>2. TRỌNG TÂM:</b>

Giành chính quyền trong cả nước. Ý nghĩa lịch sử, nguyên nhân thành công cách mạng
tháng Tám.

<b>3. CHUẨN BỊ:</b>
3.1. Giáo viên:

- Lược đồ: Tổng khởi nghĩa tháng Tám 1945

- Ảnh: Cuộc mít tinh nhà hát lớn thành phố Hà Nội.
- Ảnh: Bác Hồ đọc Tuyên ngôn độc lập (02/09/1945)

- Các tài liệu về cách mạng tháng Tám, về sự lãnh đạo của Đảng và Chủ Tịch Hồ Chí
Minh.

<b>3.2. Học sinh: Tập bài học, bài soạn, vở bài tập, SGK.</b>
<b>4. TIẾN TRÌNH:</b>

<i><b>4.1 Ổn định tổ chức và kiểm diện: (1 phút) </b></i>
<i><b>4.2.Kiểm tra miệng: (5 phút)</b></i>

Câu 1: Em hãy trình bày diễn biến của cao trào “kháng Nhật cứu quốc” (10đ)

- Giữa tháng 03/1945 phong trào khởi nghĩa từng phần xuất hiện ở nhiều địa phương.

<b>TỔNG KHỞI NGHĨA THÁNG TÁM NĂM 1945 </b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

- Tại Cao – Bắc – Lạng tuyên truyền giải phóng quân và cứu quốc quân . . giải phóng
hàng loạt các châu xã . . .

- 15/04/1945, Việt Nam giải phóng quân ra đời.

- Phát triển chiến tranh du kích, xây dựng căn cứu địa cách mạng khu giải phóng Việt
Bắc . . .

4.3. Bài mới: (32 phút)

Giới thiệu bài: Sau khi phát xít Nhật đầu hàng đồng minh vô điều kiện, bọn Nhật ở Đông
Dương hoang mang, dao động đến cực điểm. Hội nghị toàn quốc của Đảng đã được ban bố,
nhân dân ta khắp thành thị đến nông thôn, từ rừng núi đến hải đảo đã đứng dậy giành chính
quyền trong tồn quốc. Chủ Tịch Hồ Chí Minh đọc Tun ngơn độc lập khai sinh ra nước
Việt Nam dân chủ cộng hòa như thế nào, ta vào bài mới.

<b>Hoạt động của giáo viên và học sinh</b> <b>Nội dung bài học</b>
<b>Hoạt động 1:</b>

<i>- Mục tiêu kiến thức cần đạt:</i>

<i>Biết được thời cơ cách mạng đã đến, Đảng</i>

<i>đã nắm được thời cơ và quyết định khởi</i>
<i>nghĩa.</i>

- Tổ chức thực hiện:
 Hs: đọc SGK mục I

<i>? Em cho biết lệnh tổng khởi nghĩa được</i>
<i>ban bố trong hoàn cảnh nào?</i>

 Hs: Chiến tranh thế giới thứ hai sắp kết
thúc:

+ Châu Âu: phát xít Đức đầu hàng đồng
minh (09/05/1945)

+ Châu Á: Nhật đầu hàng đồng minh vô
điều kiện (14/08/1945)

+ Trong nước: Hội nghị toàn quốc của
Đảng đã họp tại Tân Trào . . .

quyết định tổng khởi nghĩa trong cả nước
giành chính quyền trước khi quân đồng
minh vào. Ủy ban khởi nghĩa toàn quốc
được thành lập ra quân lệnh số 1 kêu gọi
toàn dân nổi dậy . . .

<i>? Sau khi lệnh tổng khởi nghĩa được ban</i>
<i>bố, Đảng ta đã làm gì để tiến tới tổng khởi</i>
nghĩa giành chính quyền?

 Hs: Đại hội nhất trí tán thành lệnh khởi
nghĩa của Đảng, thơng qua 10 chính sách
lớn của Việt Minh, lập ra Ủy ban dân tộc
giải phóng do Hồ Chí Minh làm Chủ Tịch,
kêu gọi cả nước đứng lên tổng khởi nghĩa
giành chính quyền. Chiều 16/08/1948 . .
.giải phóng Thái Ngun.

<i>? Theo em, vì sao Đảng ta ban bố lệnh</i>
<i>tổng khởi nghĩa 14/08/1945?</i>

GV: hướng dẫn học sinh thảo luận nhóm
và sau đó tổng kết :

<b>I/. Lệnh tổng khởi nghĩa được ban bố:</b>

<b>1. Hồn cảnh:</b>

- Phát xít Đức, Nhật đầu hàng đồng minh
vô điều kiện.

- Đảng ta nhận định thời cơ tổng khởi
nghĩa đã đến.

2. Hội nghị toàn quốc của Đảng:14-15/8
- Hội nghị họp ở Tân Trào, quyết định
tổng khởi nghĩa giành chính quyền khi
quân đồng minh vào nước ta.

- Ủy ban khởi nghĩa được thành lập và ra
quân lệnh số 1.

3. Quốc dân đại hội:

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

- Sở dĩ Đảng ta ban bố lệnh tổng khởi
nghĩa 14/08/1905 là vì lúc đó phát xít Nhật
đã bị tiêu diệt . . .

Như vậy thời cơ tổng khởi nghĩa đã chín
muồi (sách thiết kế trang 32)

Chuyển ý.
<b>Hoạt động 2: </b>

<i>- Mục tiêu kiến thức cần đạt:</i>

<i>Trình bày được những nét chính diễn biến</i>
<i>cuộc khởi nghĩa giành chính quyền ở Hà</i>
<i>Nội.</i>

- Tổ chức thực hiện:

treo bản đồ, trình bày trên bản đồ.

<i>? Cuộc khởi nghĩa giành chính quyền tại</i>
<i>thủ đơ Hà Nội diễn ra như thế nào?</i>

 Hs: Ở Hà Nội không khí cách mạng sơi
động:

+ Tầng lớp nhân dân đặc biệt là thanh niện
hăng hái gia nhập các tổ chức cứu quốc
quân và tự vệ chiến đấu.

+ Các đội tuyên truyền xung phong hoạt
động khắp thành phố.

+ Việt Minh thẳng tay trừ khử bọn tay sai
đắc lực của Nhật.

- Tối ngày 15/08/1945 . . .

- Ngày 16/08/1945, chính quyền bù nhìn
Nhật lung lay tận gốc rễ.

- Sang 19/08/1945 . . .dự mít tinh do Việt
Minh tổ chức . . .

+ Đại biểu Việt Minh đọc tuyên ngôn và
kêu gọi nhân dân đứng lên khởi nghĩa
giành chính quyền . . .Bài hát “Tiến quốc
ca” lần đầu tiên được hát vang.

- Khởi nghĩa ở Hà Nội hoàn toàn thắng lợi.
GV: giới thiệu với học sinh hình 39 SGK
về cuộc mít tinh ở nhà hát lớn Hà Nội

(19/08/1945)

GV chuyển ý sang phần III
<b>Hoạt động 3:</b>

<i>- Mục tiêu kiến thức cần đạt:</i>

<i>Trình bày được những nét chính diễn biến</i>
<i>cuộc khởi nghĩa giành chính quyền trong</i>
<i>cả nước.</i>

- Tổ chức thực hiện:

<i>? Em hãy trình bày về cuộc tổng khởi</i>
<i>nghĩa giành chính quyền trong cả nước?</i>
 Hs: Khơng khí chuẩn bị khởi nghĩa sơi
nổi khắp cả nước. Từ 14 – 18/08/1945

<b>II/. Giành chính quyền ở Hà Nội:</b>

- Sau Nhật Bản đảo chính Pháp, khơng
khí cách mạng ở Hà Nội rất sơi động.
- Tối 15/08/1945, Việt Minh tổ chức
diễn thuyết ở ba rạp hát trong thành phố.
- 16/08/1945, truyền đơn biểu ngữ kêu
gọi khởi nghĩa ở khắp nơi. Chính phủ bù
nhìn lung lai đến tận gốc rễ.

- 19/08/1945, mít tinh tại nhà hát lớn
biến thành cuộc biểu tình.

- Khởi nghĩa thắng lợi ở Hà Nội (chiều
19/08/1945)

<b>III/. Giành chính quyền trong cả</b>
<b>nước:</b>

- Khơng khí gấp rút khởi nghĩa lan rộng
khắp cả nước.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

nhiều xã huyện thuộc một số tỉnh đã nối
tiếp nhau chớp thời cơ giành chính quyền.
Bắc Sơn, Hải Dương, Hà Tĩnh, Quảng
Nam giành chính quyền sớm nhất.

- 19/08/1945 Hà Nội giành thắng lợi

- 23/08/1945, Huế khởi nghĩa thắng lợi,
Bảo Đại thoái vị 30/08/1945

- 25/08/1945, Sài gòn thắng lợi đến
18/08/1945 các tỉnh Nam Bộ giành chính
quyền.

GV: Chỉ trong vịng 5 ngày, ta đã tổng
khởi nghĩa thắng lợi trong toàn quốc.
Chiều 02/09/1945, tại quãng trường Ba
Đình lịch sử, Chủ Tịch Hồ Chí Minh thay

mặt chính phủ lâm thời đọc bản tuyên
ngôn độc lập khai sinh ra nước Việt Nam
dân chủ cộng hịa.

GV: giới thiệu hình 40: Chủ Tịch Hồ Chí
Minh đọc “Tuyên ngôn độc lập và hình
ảnh quãng trường Ba Đình lịch sử ngày
02/09/1945 . . .

Chuyển ý sang phần IV
<b>Hoạt động 4: </b>

<i>- Mục tiêu kiến thức cần đạt:</i>

<i>Trình bày được ý nghĩa lịch sử và nguyên</i>
<i>nhân thắng lợi Cách mạng tháng Tám. </i>
- Tổ chức thực hiện:

N1,2? Em hãy trình bày ý nghĩa lịch sử
<i>của cách mạng tháng Tám 1945 ?</i>

 Hs : Đập tan 2 xiềng xích nơ lệ và thực
dân Pháp, phát xít Nhật hơn 80 năm qua
tồn tại dai dẳng hàng ngàn năm trên đất
nước ta.

- Mở ra kỉ nguyên mới trong lịch sử dân
tộc, kỉ nguyên độc lập tự do . . .đưa nhân
dân ta từ thân phận nô lệ thành người làm
chủ nước nhà.

- Quốc tế: Đây là thắng lợi đầu tiên của
thời đại mới . . .cổ vũ mạnh mẽ phong trào
đấu tranh giải phóng dân tộc trên thế giới.
N3,4? Nguyên nhân nào dẫn đến thắng lợi
<i>của cách mạng tháng Tám 1945?</i>

- Nhóm ý kiến, các nhóm khác bổ sung,
nhận xét (SGK)

GV: chuẩn ý cơ bản:

- Truyền thống đấu tranh kiên cường bất
khuất, lịng u nước sâu sắc . . .

chính quyền sớm nhất: Bắc giang, Hải
Dương, Hà Tĩnh và Quảng Nam.

- 23/08/1945, Huế thắng lợi.
- 25/08/1945 Sài Gòn.

- Đến ngày 28 /8 tổng khởi nghĩa giành
chính quyền trong cả nước.

- 02/09/1945, tại quảng trường Ba Đình,
Chủ Tịch Hồ Chí Minh đọc tuyên ngôn
độc lập khai sinh ra nước Việt Nam Dân
Chủ Cộng Hòa.

<b>IV/. Ý nghĩa lịch sử và nguyên nhân</b>

<b>thành công của cách mạng tháng</b>
<b>Tám:</b>

1. Ý nghĩa lịch sử:
* Trong nước:

Là sự kiện vĩ đại của dân tộc.

- Đập tan ách thống trị Pháp – Nhật, lật
đổ chế độ phong kiến. Lập ra nước Việt
Nam DCCH.

- Mở ra kỉ nguyên độc lập tự do.

* Quốc tế:

- Cổ vũ mạnh mẽ phong trào giải phóng
dân tộc thế giới. Góp phần củng cố hịa
bình ở khu vực Đơng Nam Á nói riêng,
thế giới nói chung.

2. Nguyên nhân thắng lợi:

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

- Khối đoàn kết dân tộc được tạo dựng đến
mức cao nhất thông qua mặt trận Việt
Minh.

- Sự lãnh đạo tài tình sáng suốt của Đảng
và Chủ Tịch Hồ Chí Minh với đường lối
cách mạng đúng đắn, phương pháp cách

mạng bạo lực kết hợp bạo lực chính trị, vũ
trang . . .khởi nghĩa trong cả nước.

- Hoàn cảnh quốc tế thuận lợi chúng ta
đánh Nhật sau khi Liên Xô đã đánh gục
đội quân Quan Đông của Nhật ở vùng Mãn
Châu – Trung Quốc (hơn một triệu quân
tinh nhuệ, xương sống của Nhật).

- Khối liên minh công nông vững chắc,
tập hợp tập hợp được mọi lực lượng yêu
nước.

- Sự lãnh đạo tài tình sáng suốt, đúng
đắn . . .của Đảng và Chủ Tịch Hồ Chí
Minh.

- Hồn cảnh quốc tế thuận lợi cho Ta.

<i> 4.4.Câu hỏi và bài tập củng cố: (5 phút))</i>

Câu 1: Em hãy nêu nguyên nhân, ý nghĩa lịch sử cách mạng tháng Tám năm 1945?
- Truyền thống yêu nước kiên cường, bất khuất của dân tộc.

- Khối liên minh công nông vững chắc, tập hợp tập hợp được mọi lực lượng yêu nước.
- Sự lãnh đạo tài tình sáng suốt, đúng đắn . . .của Đảng và Chủ Tịch Hồ Chí Minh.
- Hồn cảnh quốc tế thuận lợi cho Ta.

Ý nghĩa lịch sử:
* Trong nước:

Là sự kiện vĩ đại của dân tộc...

Câu 2: Em hãy trình bày về cuộc tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nước?
<i><b>4.5. Hướng dẫn học sinh tự học: ( 2 phút)</b></i>

<b> Đối với bài học ở tiết học này:</b>

- Học sinh về nhà học bài kĩ, làm bài tập 1, 2 SGK
<b> Đối với bài học ở tiết học tiếp theo:</b>

- Chuẩn bị: Lịch sử địa phương Tây Ninh.

Bài 5: “Cuộc đấu tranh cách mạng của nhân dân Tây Ninh giai đoạn 1930- 1945”.
Soạn theo câu hỏi sau:

+ Để hưởng ứng phong trào Xô viết Nghệ - Tĩnh, nhân dân Tây Ninh có những hoạt
động nào?

+ Hãy nêu những nét cơ bản trong cuộc khởi nghĩa giành chính quyền (8/ 1945) ở Tây
Ninh?

<b>5. RÚT KINH NGHIỆM:</b>

</div>

<!--links-->