Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Chuyên đề : Văn nghị luận

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Chuyên đề bồi giỏi. Trần Vương Nhâm THCS Thị trấn HH. Chuyên đề : V¨n nghÞ luËn TuÇn 1 + 2 : I.§Æc ®iÓm vµ yªu cÇu cña v¨n nghÞ luËn : 1.Nhu cầu NL của con người trong đời sống là rất lớn . VBNL là một văn bản kiểu VBQT trong đời sống xã hội của con người , có vai trò rèn luyện tư duy, năng lực biểu đạt những tư tưởng sâu sắc trước đời sống. không có văn NL thì khó mà hình thành các tư tưởng mạch lạc và sâu sắc trong đời sống . Có năng lực nghị luận là một điều kiện cơ bản của con người thành đạt 2.Văn nghị luận là văn được viết ra nhằm xác lập cho con người đọc , người nghe một tư tưởng , 1 quan điểm nào đó. Muốn thế , văn nghị luận phải có luận điểm rõ ràng ,có lý lẽ thuyÕt phôc . V¨n nghÞ luËn thùc chÊt lµ v¨n b¶n thuyÕt lý , VB nãi lý lÏ nh»m ph¸t biÓu c¸c ng/định , tư tưởng , suy nghĩ , quan điểm trước vấn đề đặt ra . Do đó muốn làm văn nghị luËn tèt ph¶i cã k/n , q/® , chñ kiÕn râ rµng ,biÕt sö dông kinh nghiÖm , biÕt t­ duy l« gic , đồng thời biết vận dụng các thao tác phân tích , tổng hợp , quy nạp , diễn dịch , so sánh , suy lý nói chung là phải biết tư duy trìu tượng . Muốn cho người đọc , người nghe cũng hiểu như mình , đồng tình và ủng hộ những q/n của mình , người viết văn phải có luận điểm rõ ràng , có lý lẽ đúng đắn chặt chẽ rút ra từ sách vở , đời sống , có những dẫn chứng đáng tin cậy, thuyết phục 3. Mỗi người làm văn nghị luận đều phải có luận điểm , luận cứ và lập luận để dẫn đến luận điểm . Đây là 3 yếu tố quyết định làm nên văn nghị luận trong đó yếu tố L/đ là quyết định nhất . nó là linh lồn của bãi văn nghị luận , thống nhất các đ/v thành một khối . II.C¸ch lµm bµi v¨n nghÞ luËn 1.Quy tr×nh lµm bµi v¨n nghÞ luËn Bước 1 : Tìm hiểu đề  Việc đầu tiên là phải đọc kĩ đề bài để xác định luận điểm ( đề bài nêu vấn đề gì )  Xác định đối tượng : phạm vi nghị luận ở đây là gì ?  Khuynh hướng tư tưởng của đề là khẳng định hay phủ định ?  Đề bài đòi hỏi người viết phải làm gì ? Bước 2 : Tìm ý , lập dàn ý  Muốn lập ý cho bài văn nghị luận đầu tiên phải đọc kĩ đề bài để xác định luận điểm ,sau đó biết đặt ? để tìm ý. Người viết cần xác định đúng vấn đề , phạm vị ,tính chất của đề bài . ( Đề văn NL chủ yếu chỉ nêu ra vấn đề của bài làm , còn dùng thao tác nào là tùy cách làm của từng H/S và tùy tính chất của vấn đề . Mỗi t/c như : ca ngợi Page 1 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Chuyên đề bồi giỏi. Trần Vương Nhâm THCS Thị trấn HH. , phê phán , tranh luận , phân tích , khuyên nhủ ...sẽ quy định cách viết , giọng điệu lêi v¨n cña bµi viÕt )  Phải xác đinh luận điểm chính đòi hỏi cần bàn bạc , cho ý kiến quý báu gì ? luận cứ nào cần chứng minh , cho luận điểm .Thông thường muốn tìm luận cứ phải đưa ra câu hỏi : Cho ý kiến gì ? Vấn đề cần phải bàn là gì ? Đ/ng như thế nào ? Vì sao lại có nhận xét như vậy ? Điều đó có lợi hay có hại ? lợi hại cụ thể như thế nào ? Các lý lẽ và dẫn chứng nào có thể phục vụ cho việc thuyết phục mọi người ?  Dµn bµi gåm 3 phÇn .x©y dùng lËp luËn lµ tæ chøc , s¾p xÕp c¸c lý lÏ , luËn cø theo một trình tự nhất định để luận điểm của người viết có sức thuyết phục . Bước 3 : Viết bài Bước 4 : Đọc và sửa chữa:. Page 2 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Chuyên đề bồi giỏi. Trần Vương Nhâm THCS Thị trấn HH. Những kiểu bài thường gặp A.LËp luËn chøng minh I.Kh¸i niÖm : - Chøng : chøng cí, b»ng chøng , dÉn chøng , nh©n chøng , vËt chøng chø kh«n ph¶i trøng - Minh : lµm s¸ng tá , râ rµng Chứng minh bài văn NL là phép lập luận dùng các lý lẽ , chứng cứ xác thực , đáng tin cậy được mọi người thừa nhận để làm sáng tỏ một luận điểm nào đó , 1 ý kiến , 1 nhận định , 1 đáp án là đúng hay sai , có lợi hay có hại , đáng tin hay không đáng tin . C¸c lÝ lÏ , dÉn chøng trong khi chøng minh ph¶i ®­îc s¾p xÕp tr×nh bµy theo mét hÖ thống nhất định , có thể theo trình tự xưa – nay , xa – gần , rộng – hẹp , riêng – chung , khái quát – cụ thể ( và ngược lại ) , tùy dụng ý của người viết . Các dẫn chứng ( số liệu , sự kiện , hiện tượng ,danh ngôn , thơ văn ...) phải chính x¸c , tiªu biÓu vµ toµn diÖn. II .C¸ch lµm bµi v¨n chøng minh : a. Bước 1 : Tìm hiểu đề , tìm ý : Đọc kỹ đề bài và tìm hiểu - Xác định vấn đề cần chứng minh là vđề gì ? - Phạm vi đến đâu - c¸c dÉn chøng cã thÓ t×m ë nguån nµo ? Vấn đề và yêu cầu c/m nằm ngay trong đề bài , vì vậy khâu tìm hiểu đề bài rất quyết định , quyết định phương hướng đúng đắn cho bài viết hay nói . Thông thường dẫn chứng có thể lấy từ trong đời sống , trong lịch sử , sách vở : Làm một bài văn chứng minh một vấn đề về đạo đức , xã hội chủ yếu cần dẫn chứng trong đời sống ; còn làm bài c/m một vấn đề về nđ định văn học thì chủ yếu lấy dẫn chứng trong tác phẩm văn học .Cũng có vấn đề đòi hỏi lấy dẫn chứng từ cả hai nguồn trên . Dẫn chứng phải đảm bảo tính đúng đắn , xác thực căn cứ trên sách vở và nguồn đáng tin cậy . LËp luËn : lµ c¸ch x¾p xÕp tr×nh bµy d/c sao cho cã hÖ thèng , tËp trung ,chÆt chÏ . Điều này đòi hỏi lập luận của người viết . Cách sắp xếp d/c mach lạc , lớp lang sẽ đạt hiệu quả cao . ngược lại sẽ lộn sộn rời rạc , không tập trung làm rõ vấn đề . b. Bước 2 : Lập dàn bài MB : Nêu vấn đề cần chứng minh và giải quyết của mình TB : Chứng minh lần lượt mọi khía cạnh của vấn đề - Gi¶i thÝch kh¸i niÖm , tõ ng÷ ... - C/m bằng lý lẽ xác thực , dẫn chứng đúng đắn KB : Khẳng định lại vấn đề cần chứng minh Page 3 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Chuyên đề bồi giỏi. Trần Vương Nhâm THCS Thị trấn HH. c. Bước 3 : Viết bài - Dùng tõng ®o¹n - MB : §i th¼ng Suy từ cái chung đến cái riêng Suy từ tâm lý con người - TB : Có từ ngữ chuyển đoạn , chuyển ý hợp lý : thật vậy ; đúng vậy ; trước hết ... - KB : Hô ứng với mở bài . Có thể dùng từ tóm lại ; vấn đề chủ yếu ... d. Bước 4 : Đọc lại và sửa III. LuyÖn tËp : §Ò bµi1: H·y chøng minh r»ng : B¶o vÖ rõng lµ b¶o vÖ cuéc sèng cña chóng ta Yªu cÇu : - KiÓu bµi : lËp luËn chøng minh - Néi dung : b¶o vÖ rõng lµ b¶o vÖ cuéc sèng cña chóng ta  tÇm quan trọng của rừng đối với đời sống của con người . Đây là bài văn NL rất gần gũi với mọi người . Cần làm rõ vai trò của rừng trong đời sống của con người về mọi phương diện . cần đưa được dẫn chứng chân thực về ảnh hưởng của rừng đối với đời sống cũng như dẫn chứng về thảm họa do con người triệt phá rừng mà gây ra Ph¹m vi dÉn chøng lµ thùc tÕ cuéc sèng LËp dµn ý : 1. Mở bài : Nêu vấn đề cần chứng minh Thiên nhiên ưu đãi cho đn rừng vàng biển bạc . rừng mang lại cho con người nh÷ng nguån lîi v« cïng to lín vÒ vËt chÊt , vµ h¬n thÕ n÷a , cao h¬n gi¸ trÞ vËt chÊt , rõng cßn chÝnh lµ cuéc sèng cña chóng ta . 2. Thân bài : Lần lượt c/m từng vấn đề a. bảo vệ rừng là bảo vệ nguồn lợi kinh tế to lớn mà rừng đem lại cho con người - Rừng cho gỗ quý , dược liệu . khoáng sản , động thực vật đa dạng - Rõng thu hót kh¸ch du lÞch sinh th¸i - Rõng gãp phÇn b¶o vÖ an ninh quèc phßng “ Rừng che bộ đội , rừng vây quân thù ...Rừng đã cùng con người đánh giÆc , b¶o vÖ c¸ch m¹ng ...” - V.v. b. Bảo vệ rừng chính là bảo vệ cân bằng sinh thái , bảo vệ môi trường sống của con người . - Rừng là ngôi nhà chung của muôn loài động thực vật , trong đó có những loài vô cùng quý hiếm đã được ghi vào sách đỏ của thế giới . Nếu ngôi Page 4 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Chuyên đề bồi giỏi. Trần Vương Nhâm THCS Thị trấn HH. nhà chung ấy không được bảo vệ sẽ dẫn đến hậu quả không nhỏ về mặt sinh th¸i. Sù ph¸ ho¹i rõng ë B×nh thuËn lµ mét vÝ dô . - Rõng lµ l¸ phæi xanh v« cïng quan träng ®iÒu hßa kh«ng khÝ... - Rừng ngăn nước lũ , chống xói mòn , điều hòa khí hậu. - ë ViÖt nam tõ b¾c chÝ nam lò lôt b·o giã xÈy ra liªn miªn nhiÒu n¨m qua là bởi rừng bị khai thác , chặt phá vô kế hoạch thêm vào đó là việc ô nhiễm nguồn nước , bệnh dịch phát sinh... 3. Kết bài : Sự sống của con người gắn bó chặt chẽ với thiên nhiên , trong đó có rõng . - B¶o vÖ rõng chÝnh lµ b¶o vÖ cuéc sèng cña chóng ta - Ph¶i biÕt khai th¸c rõng mét c¸ch cã hiÖu qu¶ , cÊm chÆt ph¸ bõa b·i - trång rõng ,ph¸t triÓn rõng - H·y b¶o vÖ cuéc sèng cña chóng ta b»ng c¸h b¶o vÖ rõng gi÷ v÷ng mµu xanh cuéc sèng Đề số 2 : Hãy chứng minh rằng văn học đã mở rộng sự hiểu biết và nâng cao t/c đói với q/h đn cho mỗi chúng ta Yªu cÇu : - KiÓu bµi : Chøng minh - Nd cần ch/m : Văn học đã .... chúng ta - P/v d/c Các t/p đã học và học thêm trong chương trình LËp dµn ý : 1. Mở bài : Giải quyết vấn đề của văn học nói chung trong chức năng cung cấp kiến thức , bồi dưỡng t/c cho con người nói riêng 2. Th©n bµi : a. ý 1 : Chứng minh văn học đã mở rộng sự hiểu biết của con người :  Tác phẩm văn học cho ta hiểu biết về lịch sử , địa lý của các vùng miền của đất nước ta . DÉn chøng : - TruyÒn thuyÕt ... - Ca dao d©n ca  T¸c phÈm v¨n häc cho biÕt vÒ ®/s t/c cña «ng cha ta ... ..... ( d/c ca dao , d©n ca )  Tác phẩm văn học cho biết cuộc sống của con người ở mỗi miền đất nước và những miền đất lạ trên thế giới . ( d/c văn học trong nước và nước ngoài ) b. ý 2 : Chứng minh văn học đã bồi dưỡng nâng cao t/c và qhđn Page 5 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Chuyên đề bồi giỏi. Trần Vương Nhâm THCS Thị trấn HH.  Tác phẩm văn học bồi dưỡng tình yêu quê hương ( d/c ca dao , tùy bút )  Tác phẩm văn học bồi đắp tình yêu đất nước ( d/c ca dao , tùy bút , thơ ... c. ý 3 : Khẳng định vai trò của văn học trong việc mở rộng hiểu biết và bồi dưỡng t/c trong >< qh , ®n , cmc 3. Kết bài : Xác định thái độ đúng đắn với việc học văn , làm văn . Đề số 3 : Bàn về vai trò vị trí của nhà văn trong xã hội có người cho rằng “ Nhà v¨n lµ kÜ s­ t©m hån “ . Em h·y gi¶i thÝch ý kiÕn trªn . Yêu cầu : Bằng việc cảm nhận một số văn bản nghệ thuật chọn lọc trong chương tr×nh ng÷ v¨n 7 , h·y lµm s¸ng râ thiªn chøc vµ sø mÖnh cao c¶ cña nhµ v¨n trong viÖc båi đắp tâm hồn con người . Đề số 4 : Văn chương sẽ là hình dạng của sự sống muôn hình vạn trạng chẳng những thế văn chương còn sáng tạo ra sự sống ( bốc phét chỉ sáng tạo ra cuộc sống thôi ) §Ò sè 5 : c¸ch viÕt cña b¸c rÊt gi¶n dÞ... §Ò sè 6 : B¶n chÊt cña viªn qu¶n gia ( trong chuyÖn ng¾n cña SCMB. Page 6 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Chuyên đề bồi giỏi. Trần Vương Nhâm THCS Thị trấn HH. TuÇn 3,4 B . LËp luËn gi¶i thÝch 1. Giải thích trong văn NL là: làm cho người đọc hiểu rõ các tư tưởng , đạo lí , p/c , q/hê. ...Cần được giải thích nhằm nâng cao nhận thức ,trí tuệ , bồi dưỡng tư tưởng tình cảm cho con người .Người ta thường giải thích bằng các cách sau : - Nêu định nghĩa - KÓ ra c¸c biÓu hiÖn - So sánh đối chiếu với các hđ khác - Chỉ ra các mặt lợi hại , nguyên nhân , hậu quả của hành động , vấn đề được giải thích . VÝ dô : Gi¶i thÝch vÒ lßng khiªm tèn :  Đ/ngh : khiêm tốn có thể được coi là một bản tính căn bản của con người  LiÖt kª c¸c biÓu hiÖn cña lßng khiªm tèn  ChØ ra c¸i lîi , c¸i h¹i cña lßng khiªm tèn.  Nªu râ lÝ do cÇn ph¶i khiªm tèn Tất cả những điều trên nhằm giải thích cho người khác hiểu rõ nội dung của khái niÖn lßng khiªm tèn . Khi gi¶i thÝch , lÝ lÏ ph¶i râ rµng , dÔ hiÓu , chÆt chÏ s¾c bÐn thÓ hiÖn mét quan điểm , một lập trường đúng đắn , tiến bộ , phù hợp với chân lí khách quan thì mới cã søc thuyÕt phôc . Để đảm bảo cho lí lẽ có sức thuyết phục , người giải thích cũng cần phải nêu dÉn chøng nh­ng kh«ng cÇn ph©n tÝch dÉn chøng ,chØ ®­a ra mét c¸ch tho¸ng qua , chØ gîi ra mµ th«i . Muốn giải thích một vấn đề thì phải tìm đủ lí lẽ để giảng giải , cắt nghĩa vấn đề đó . Muốn tìm được lí lẽ thì trước hết phải biết đặtcâu hỏi , sau đó phải KT để t×m ra lÝ lÏ . C¸c c©u hái cÇn cã lµ : - NghÜa lµ g×?  Kh¸i niÖm - T¹i sao ?  Nguyªn nh©n , lÝ do - V× sao ? Giải thích một quan niệm , một danh ngôn , một nhận định , nội dung một câu ca dao , tục ngữ ... đòi hỏi phải hiểu rõ vấn đề cần giải thích chứa đựng trong đó . Người viết không chỉ đưa ra cách hiểu của riêng mình mà cần phải đưa ra cách hiểu chung nhất , phổ biến nhất về điều đó . Để làm rõ vấn đề , người viết căn cứ vào những yêu cầu của đề để tập hợp lí lẽ , sắp xếp lí lẽ , vận dụng các phương pháp giải thích : Định nghĩa , d/ giải , l/ kế , nêu vấn đề , đối sánh ...để làm sáng tỏ vấn đề một cách toàn diện . Page 7 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Chuyên đề bồi giỏi. Trần Vương Nhâm THCS Thị trấn HH. Với những vấn đề khó , nên đưa ra nhận định ở mức độ cần thiết, không to t¸t , cøng nh¾c hoÆc cã thÓ gi¶i thÝch cßn cã nh÷ng c¸ch hiÓu kh¸c n÷a ,nh­ng nªn tËp trung vµo c¸ch hiÓu ®­îc tr×nh bµy . VÝ dô : a) Nhà thơ Tố Văn Hữu có nói : “ Thiếu niên phải biết ước mơ e hành động “. Em h·y gi¶i thÝch ý kiÕn trªn . - Gi¶i thÝch ­íc m¬ lµ g× ? - Hành động là gì ? - V× sao TN ph¶i biÕt ­íc m¬ ? - Vì sao TN phải biết hành động ? b) Giải thích ý kiến sau : “ Lòng hiếu thảo là cái gốc của đạo lí con người “ - Lßng hiÕu th¶o lµ g× ? - Đạo lí con người là gì ? - Tại sao nói lòng hiếu thảo là cái gốc của đạo lí con người ? Tóm lại : Biết đặt câu hỏi để tìm ra lí lẽ cho mottj bài văn giải thích là một vấn đề kĩ năng rất quan trọng .Có đặt câu hỏi mới tìm được lí lẽ , mới chủ động , tích cực tìm hiểu , giải thích mọi hiện tượng , mọi vấn đề trong cuộc sống. 2) Dµn bµi chung : a. Më bµi : - Dẫn dắt vào vấn đề . Đi thẳng vào vấn đề >< h/c víi ý thøc Nhìn từ chung đến riêng -Nêu vấn đề cần giải thích: ( 1 nx , đ fa , câu TN , cd ... ) b. Th©n bµi : TriÓn khai viÖc gi¶i thÝch + Gi¶i thÝch : - Nêu phương hướng , phạm vi cần giải thích : từ ngữ nào , nd gì ? - Giải thích lần lượt các nội dung trên - LÝ lÏ cña gi¶i thÝch - Nội dung của những vấn đề cần giải thích : Định nghĩa , nghĩa đen , nghĩa bóng , phạm vi tác động ... - Cách hiểu đúng đắn , toàn diện đối với vấn đề căn cứ vào điều kiện lÞch sö cô thÓ . +Suy ra cÇn sö dông c¸ch gi¶i thÝch cho phï hîp +Lêi v¨n s¸ng sña râ rµng dÔ hiÓu + Gi÷a c¸c phÇn c¸c ®o¹n cÇn cã sù liªn kÕt chÆt chÏ c.KÕt bµi : Page 8 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Chuyên đề bồi giỏi. Trần Vương Nhâm THCS Thị trấn HH. - nêu ý nghĩa của điều giải thích với mọi người hoặc nhấn mạnh cách hiểu đúng không thÓ b¸c bá ®­îc . còng cã thÓ liªn hÖ thùc tÕ rót ra bµi häc cho b¶n th©n ( xem SGK / 85 – 86 ) 3 ) LuyÖn tËp : Đề 1 : Giải thích câu tục ngữ “ Lá lành đùm lá rách “ Yªu cÇu : - Gi¶i thÝch râ ý nghÜa cña c©u tôc ng÷ ( NghÜa ®en cña tõ ng÷ .....trªn cơ sở đó nêu lên nghĩa bóng của câu ) - Cách diễn đạt của tục ngữ : Ngắn gọn , có vần , có vế đối xứng - Néi dung cña tôc ng÷ : Tæng kÕt kh¸i qu¸t kinh nghiÖm s¶n xuÊt , øng xö x· héi - Đưa ra định nghĩa về lòng yêu thương - Liên hệ những biểu hiện của lòng yêu thương - Lysdo phải yêu thương nhau - Chỉ ra tác dụng , ý , nghĩa của tình cảm yêu thương , giúp dỡ lẫn nhau trong cuéc sèng - Suy nghĩ về tình cảm này trong những trường hợp ngoài xã hội - Từ sự giải thích , xác định một thái độ đúng đắn về việc ứng xử trong suộc sống theo khái niệm của người xưa tổng kết trong tục ng÷. a.Më bµi : - Giíi thiÖu néi dung cña c©u tôc ng÷ cÇn gi¶i thÝch .VÝ dô : Tôc ng÷ lµ trÝ kh«n của nhân loại , thể hiện những tư tưởng . quan điểm , những bài học làm người , những bài học ứng xử trong cuộc sống . một trong những câu tục ngữ đó là : “ Lá lành đùm lá rách , lá rách ít đùm lá rách nhiều “. b . Th©n bµi : Khai triÓn viÖc gi¶i thÝch  NghÜa ®en : - L¸ lµnh : L¸ cßn nguyªn vÑn , lµnh lÆn - L¸ r¸ch : Kh«ng cßn nguyªn vÑn , r¸ch n¸t , t¶ t¬i - §ïm : bao bäc , b¶o vÖ , che chë Mèi quan hÖ cña hai c¸i l¸ : L¸ lµnh lÆn bao bäc che chë cho l¸ r¸ch ... §©y lµ kh¸i niÖn trong gãi b¸nh , gãi giß ... cña d©n gian . - V× sao 2 lo¹i l¸ nµy cÇn ph¶i che chë bao bäc cho nhau ? + V× sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña b¶n th©n chóng nãi riªng vµ cña c¸i c©y nãi chung . Page 9 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Chuyên đề bồi giỏi. Trần Vương Nhâm THCS Thị trấn HH. + Vì vẻ đẹp trong sự bền chắc khi người ta dùng lá để gói bánh , gói hàng ...  NghÜa bãng : + L¸ lµnh : - Chỉ sự bình an , người tốt - Chỉ người giàu có , ấm no , có điều kiện , hạnh phúc ,... + L¸ r¸ch : - Chỉ người nghèo , khó khăn , hoạn nạn ... - Chỉ người bất hạnh , người xấu ...  Con người cần yêu thương , đùm bọc che chở nhau , giúp đỡ nhau trong tình yêu giai cấp , dân tộc , cộng đồng ... + Vì sao con người cần phải thương yêu đùm bọc lẫn nhau ? - Thế nào là thương yêu , giúp đỡ lẫn nhau ? - Vì sao phải thương yêu . giúp đỡ nhau ( Trong gđ , bb , xh ...) - Tình yêu thương biểu hiện như thế nào trong đời sống xã hội , trong LĐSX . trong nhà trường và trong đời sống hiện tại ? - Tính tích cực của lòng yêu thương ? Sống không có lòng yêu thương th× cã t¸c h¹i nh­ thÕ nµo ? - Khẳng định tình cảm đó chính là đạo lí tốt đệp , là truyền thống quý b¸u cña d©n téc ta , x· héi ta . c .KÕt bµi :  Cảm nhận về sự sáng xuốt khôn ngoan của người xưa khi khuyên nhủ con người đùm bọc hỗ trợ lẫn nhau .  Xác định thái độ đúng đắn , thái độ đ/c , giúp đỡ , chia xẻ trong cuộc sống .. §Ò 2 : H·y g¶i thÝch v× sao nh÷ng tÊn trß mµ Va ren bµy ra víi Phan Béi Ch©u l¹i ®­îc gäi lµ nh÷ng trß lè ? §Ò 3 : “ Gi÷ g×n sù trong s¸ng cña tiÕng ViÖt lµ mét ®iÒu rÊt cÇn thiÕt . Em hiÓu thÕ nào là sự trong sáng của tiếng Việt ? Hãy lấy vài dẫn chứng trong thơ ca để chứng minh sù trong s¸ng cña tiÕng ViÖt . T­ liÖu : Sự trong sáng của ngôn ngữ là kết quả của cả một quá trình phấn đấu . Trong và sáng luôn đi đôi với nhau . Trong nghĩa là trong trẻo , trong sạch , rõ ràng . Sáng ®­îc hiÓu lµ s¸ng sña , dÔ hiÓu . Trong s¸ng lµ râ rµng dÔ hiÓu . Nh÷ng kh¸i niÖm , nhận thức , suy nghĩ ... mà chúng ta tư duy rõ ràng thì lời diễn đạt cũng được minh Page 10 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> Chuyên đề bồi giỏi. Trần Vương Nhâm THCS Thị trấn HH. b¹ch , khóc chiÕt dÔ hiÓu . Ch÷ s¸ng thiªn vÒ néi dung , suy nghÜ , t­ duy ; Ch÷ trong thiên về cách diễn đạt , về hình thức . Trong và sáng luôn gắn bó chặt chẽ với nhau nh­ néi dung víi h×nh thøc . Tiếng Việt ta rất giàu đẹp và sáng sủa . Ví như những câu thơ trong truyện Kiều mà người Việt nam ta từ trẻ đến già đều thuộc làu và nhớ kỹ , như câu : “ long lanh đấy nước in trời Thµnh x©y khãi biÕc non ph¬i bãng vµng “ §©y lµ 2 c©u th¬ trong s¸ng vµo bËc nhÊt toµn quèc .gi÷a mÊy ngµn c©u th¬ trong sáng của truyện Kiều . Nguyễn Du đã dùng những lời thơ trong sáng mà tả ¸nh s¸ng cña mïa thu th¸ng 8 , trong v¾t táa s¸ng v¹n vËt . ¸nh mÆt trêi mïa thu sáng tỏ và không gay gắt cùng với không gian yên lặng trong lành dưới trời thu làm næi bËt tõng ®­êng nÐt , mµu s¾c vµ xa gÇn cña c¶nh vËt . Nh÷ng lµn khãi biÕc trªn thành cổ , trời nước in nhau , núi xa phơi mình dưới nằng vàng ... Lời thơ , cảnh thơ , tình thơ đều phơi phới mà hết sức trong sáng .. Page 11 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> Chuyên đề bồi giỏi. Trần Vương Nhâm THCS Thị trấn HH. Th¸ng 3 : TuÇn 1 + 2 Đề 1 : Có nhận định rằng : “ PDT đứng về giá những người yếu đuối , bênh vực bän d©n ®en sèng nheo nhãc trong lôt léi bªn c¹nh nh÷ng quan phô mÉu v« nhân đạo .” B»ng truyÖn ng¾n SCMB , em h·y lµm s¸ng tá n®. Gîi ý :  XHCN ®Çu thÕ kØ XX : D©n nghÌo sèng lÇm than khèn khæ  Giải thích nhận định  Giới hạn vấn đề : C/m bằng tác phẩm SCMB  Hai cảnh đối lập tương phản : Ngoài đê >< trong đình d©n >< Quan KiÖt søc >< vui vÎ , to bÐo , kháe m¹nh §ª vì >< ï v¸n bµi to Phô mÉu chi d©n : Quan cha mÑ d©n  Gi¶i thÝch hiÖn thùc vµ ngt cña tp - Thân phận người lao động , người dân trong xã hội bất công - Lªn ¸n m¹nh mÏ thãi v« tr¸ch nhiÖm , b¶n chÊt “lßng lang d¹ thó “ mÊt c¶ nh©n tÝnh cña bän quan l¹i - Bày tỏ niềm cảm thương , xót xa cho cảnh “ nghìn sầu muôn thảm “ của dân đen trong nạn vỡ đê . - Thành công trong việc kết hợp 2 phép tương phản và tăng cấp cùng viÖc x©y dùng nh©n vËt quan phô mÉu qua cö chØ ng«n ng÷ , hµnh động , khung cảnh để thể hiện bản chất của từng nhân vật - Nh©n vËt quan phô mÉu lµ chÝnh ®­îc t¶ tËp trung kh¾c häa tõ nhiÒu phương diện , với những chi tiết vừa cụ thể vừa tiêu biểu , đặc sắc . Cảnh sinh hoạt trong đình Cử chỉ hành động Ngôn ngữ đối thoại §Ò bµi : 1. V× sao nh÷ng tÊn trß mµ Va ren bµy ra víi PBC l¹i ®­îc NAQ gäi lµ nh÷ng trß lè ? a) Yªu cÇu : - Giải thích một vấn đề trong tác phẩm văn học.. Page 12 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> Chuyên đề bồi giỏi. Trần Vương Nhâm THCS Thị trấn HH. - Néi dung : Lý do gäi nh÷ng trß lè mµ Va ren bµy ra víi PBC .NghÜa ®en kh«ng ph©n tich , nh÷ng tÊn trß mµ va ren bµy ra víi PBC lè nh­ thÕ nµo ? b) Dµn ý :  Më bµi : - Giới thiệu sơ lược truyện ngắn - Nªu luËn ®iÓm  Th©n bµi : Gi¶i tÝch Gi¶i thÝch thÕ nµo lµ nh÷ng trß lè ? : - Đó là những trò lố bịch không chỉ đáng cười mà còn đáng khinh . - Nh÷ng trß mµ Va ren bµy ra víi PBC bÞ NAQ gäi lµ nh÷ng trß lè lµ v× thùc sù lµ nh÷ng trß hÒ mang tÝnh chÊt lè bÞch Chøng minh : Chứng minh những trò đó lố bịch như thế nào ? - §ã lµ nh÷ng lêi høa nöa chÝnh th­c sÏ ch¨m sãc tíi vô PBC - §ã lµ mét trß hÒ mÞ d©n : tªn toµn quyÒn míi ®Ðn tËn háa lß gÆp tï nhân nguy hiểm PBC . tại đây , trò lố bịch chính thức được lần lượt trình diễn . D/c : “ Tôi đem tự do đến cho ông đây “ tay nâng chiếc xiềng xich xiết chặt cổ tay...màn độc thoại : vuốt ve , dụ dỗ , quyến rò , mua chuéc , bÞp bîm , tr¾ng trîn ... b¶n chÊt x¶o tr¸  KÕt bµi : Th¸n phôc ngßi bót trµo l«ng s©u s¾c cña t¸c gi¶ . KÝnh phôc PBC , khinh bØ Va ren ... TuÇn 3 + 4 §Ò bµi : C©u 1 : Em nßi g× víi c¸c b¹n vÒ viÖc häc nãi trong c©u tôc ng÷ “ Häc ¨n , häc nãi häc gãi , häc më “ ? Yªu cÇu :  Kh¸i qu¸t gi¸ trÞ chung cña tôc ng÷  Néi dung cña c©u tôc ng÷ : - Häc ¨n , häc gãi , häc më  cÇn thiÕt - RÌn luyÖn tÊm lßng ch©n thµnh - Cần rèn luyện thói quen văn minh trong cả cuộc đời . Câu 2 : Chứng minh qua ca dao , người bình dân Việt namđã thể hiện những tình c¶m tha thiÕt vµ cao quý cña m×nh . Page 13 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> Chuyên đề bồi giỏi. Trần Vương Nhâm THCS Thị trấn HH. Yªu cÇu :    . KiÓu bµi : Chøng minh Néi dung : Nh÷ng tÝnh chÊt thiÕt tha cao quý trong ca dao DÉn chøng : ca dao VN Nh÷ng ý cÇn cã : - ý 1 : Gi¶i thÝch nh÷ng tÝnh chÊt cao quý vµ thiÕt tha lµ g× ? : §ã lµ những tính chất tốt đẹp : tyqhđn , tc gia đình , tình người . tình dt...gắn bó thiết tha với cđ của mỗi con người . - ý 2 : Chứng minh : Tính chất cao quý thiết tha đó thể hiện ở tình yêu quê hương đất nước như thế nào ? ( T/ y ,niềm tự hào ,sự gắn bó víi lµng xãm qh ) . o Dẫn chứng : ca dao về tình yêu quê hương đất nước - Thể hiện ở tình yêu thương đùm bọc che chở đoàn kết với nhau trong t×nh lµng nghÜa xãm , t×nh d©n téc . o Dẫn chứng : Nhiễu điều phủ lấy... ; Bầu ơi thương lấy bí cùng .... - Thẻ hiện trong tình cảm gia đình sâu sắc , nồng nàn , thiêng liêng nh­ t×nh mÉu tö , phô tö , nghÜa anh chÞ em ... o Dẫn chứng :Ca dao về tình cảm gia đình - §ã cßn lµ t×nh c¶m vî chång h¹nh phóc , thñy chung , g¾n bã yªu thương hòa hợp trong tổ ấm gia đình . o DÉn chøng : R©u t«m...; S«ng dµi ... ; Mét thuyÒn ... - §ã cßn lµ t×nh g¾n bã víi c«ng viÖc lµm ¨n vµ nh÷ng con vËt th©n thuéc Dẫn chứng : Trâu ơi.... ; Cày đồng ... 2. Kết bài : Ca dao là tiếng hát trái tim , là nguồn sữa nuôi dưỡng UBND  tình cảm thiÕt tha ,cao quý. Page 14 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> Chuyên đề bồi giỏi. Trần Vương Nhâm THCS Thị trấn HH §Ò luyÖn tËp :. I. 1) Bµi tËp c¶m thô: ( 3 ®). Th× thÇm ( Phïng Ngäc Hïng ). Giã th× thÇm víi l¸ L¸ th× thÇm cïng c©y Và hoa và ong bướm Th× thÇm ®iÒu chi ®©y. Trời mênh mông đến vậy §ang th× thÇm cïng sao Sao trêi tæng yªn lÆng L¹i th× thÇm cïng nhau. 2) Chọn một trong hai đề sau : ( 5 đ ) Đề 1 : CMR : Ca dao than thân đã diễn tả một cách thật xúc động những đăng cay cơ cực của người lao động , đặc biệt là của người phụ nữ trong xã hội phong kiến xưa . Đề 2 : CMR : ca dao nói riêng , thơ ca Việt nam nói chung đã biểu hiện đa dạng , phong phú tình yêu quê hương đất nước . II. Tr¾c nghiÖm : ( 2 ® ) 1) Tác giả nào được nhà nước phong tặng giải thưởng HCM về văn hóa- nghệ thuËt n¨m 2000 ? A. Ph¹m Duy Tèn ; B. Hoµi Thanh ; C.Ph¹m V¨n §ång ; D.§Æng Thai Mai 2) V¨n b¶n “ ý nghÜa vc “ Cña HT ®­îc viÕt theo PTD§ chÝnh nµo ? A.Tù sù ; B.Miªu t¶ ; C .BiÓu c¶m ; D NghÞ luËn 3) Văn bản nào đã khắc họa một cách rất sâu sắc nét 2 người vật với 2 tính cách đại diện cho 2 lực lượng đối lập nhau thời P ở nước ta ? A.Sèng chÕt mÆc bay ; B.Nh÷ng trß lè hay Va ren vµ PBC C. Quan ©m ThÞ KÝnh ; D.Cả 3 đáp án trên 4) Câu “ Sống, chiến đấu , lao động và học tập theo gương Bác hồ vĩ đại “ sử dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt g× ? A.So s¸nh ; B.Èn dô ; C. Ho¸n dô ; D.LiÖt kª Gîi ý : 1. Bµi tËp c¶m thô:  Thơ là kết quả của những rung động sâu sắc và mãnh liệt của thi nhân trước tình yêu và trước cuộc đời . Thơ của Phùng Ngọc Hùng cũng không nằm ngoài quy luật đó của thơ ca . Bài thơ “ Thì thầm “ nhắc nhở nhẹ nhàng mỗi. Page 15 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> Chuyên đề bồi giỏi. Trần Vương Nhâm THCS Thị trấn HH. người chúng ta : Hãy biết lắng nghe để có được sự đồng cảm , để được tin cËy , san sÎ nh÷ng th× thÇm trong cuéc sèng .  Cái ý bao chùm bài thơ là một sự giao hòa chia sẻ không chỉ của con người , mọi vật , mọi loài mà cả đến trời sao xa tít tưởng như giá lạnh , cách trở ngìn trùng , nhưng dưới ngòi bút của tác giả đã trở nên rất người , trở nên thơ trẻ xiÕt bao.. Giã th× thÇm cïng l¸ L¸ th× thÇm cïng c©y Sự tưởng tượng “ Gió thì thầm cùng lá “ thật dễ thương , dễ thấy : Có gió thổi qua thì lá bắt đầu lay động rung rinh , xào xạc , lao xao , rì rào . Những lay động cơ học t¹o ra ©m thanh Êy t¹o thµnh lêi cña giã th× thÇm cïng l¸. T¸c gi¶ nãi ®­îc nh÷ng ®iÒu mµ ai cũng phải gật gù : Đúng thật , thế mà mình không nghĩ đến , chẳng nói được . Người làm thơ là người có tầm nhìn xa trông rộng để nghe thấy , cảm thấy , đặc biệt là biết xúc động với những ẩn dấu sâu kín , những khoảnh khắc một lần lóe sáng vụt hiÖn ... Từ đó : gió , lá , hoa, ong, bướm lên đến tận trời cao xa tít vô cùng cũng nằm trong mối giao hòa thì thầm đó :. Sao trời tưởng yên lặng L¹i th× thÇm cïng nhau. Nếu kể đến cả đề bài thì hai chữ “ Thì thầm “ được nói tới sáu lần . đây là một dụng ý nghệ thuật của tác giả . Chữ “ Thì thầm “ là để chỉ mối quan hệ thân thiết đồng cảm . bởi có ai lại đi thì thầm với một người xa lạ hay một người quen biết nhưng thếu sự đồng cảm ? Đã thì thầm nghĩa là đã thân thiết lắm rồi ! ThÕ lµ c¶ bµi th¬ trë thµnh c¸i n«i cña t×nh ban bÌ th©n thiÕt , thµnh tiÕng gäi cña sù đồng cảm giao hòa thành ước mơ cuộc sống thân thiện trong mỗi con người mỗi cộng đồng. T¸c gi¶ chØ nãi vÒ tiÕng cña thiªn nhiªn , mãn quµ quý b¸u t¹o vËt dµnh tÆng con người ,chỉ nói về cảnh vật nhưng cuối cùng là muốn nói tới con người với các em , các bạn với mỗi chúng ta ... Sung sướng thay trong cuộc đời mỗi chúng ta trong hành trình cuộc sống ta có những người bạn thân thiết để mà thì thầm chia sẻ vui buồn trong cuôc sống . mỗi chúng ta hãy phấn đấu làm sao để trở thành những người đáng tin cậy , được người khác san sẻ thì thầm . Chuyện thơ đã trở thành chuyện đời .Đó cũng chính là mục đích của thơ ca. Page 16 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> Chuyên đề bồi giỏi. Trần Vương Nhâm THCS Thị trấn HH. gắn bó nên gia đình , làng xã và cộng dân tộc bền vững , là những đạo lý truyền thống duy trì cuộc sống sâu rễ bền gốc đó . Tất cả đều được tục ngữ ghi nhận trân trọng , diễn đạt thấu lý đạt tình tinh tế dần theo tháng năm. Lòng thương người , biết ơn , tình đoàn kết ... là những bài học lớn về cách sống đệp , sống làm người , một con người chân chính. Ví dụ : Thương người như thể thương thân ¡n qu¶ nhí kÎ tr«ng c©y Uống nước nhớ nguồn Chim có tổ người có tông... Mỗi câu diễn đạt một ý tưởng. Người đọc , người nghe bằng kinh nghiệm sống của mình tự liên tưởng suy ngẫm để tìm ra cái thực , cái tốt , cái đẹp , cái đúng mà tự điều chỉnh mình trong mọi mối quan hệ ở đời . Càng đọc càng suy ngẫm , ta càng phát hiện ra vẻ đẹp của những câu tục ngwxtwowngr như rất thông thường đó .Những đạo lý ấy luôn luôn đúng với mọi thời , mọi thế hệ con người . KÕt luËn : Lµ tiÕng vang trùc tiÕp cña kinh nghiÖm nÈy sinh tõ thùc t¹i , tôc ng÷ cã ®­îc mét môi trường tồn tại ứng dụng rộng rãi hơn bất cứ thể loại văn học dân gian nào . Đó là toàn bộ moi lĩnh vực của đời sống . Và chỉ trong đời sống , những câu tục ngữ ngắn tới mức không thể ngắn hơn được nữa mới bộc lộ đầy đủ nhất sức mạnh của ngôn từ . Bao nhiêu nghĩa hàm ẩn trong đó có dịp bùng nổ , xuất hiện hoặc nẩy sinh bất ngờ nói lên sự thông minh linh hoạt tài hoa của người nói và cả khả năng đàn hồi đến vô tận của bài học kinh nghiÖm ®­îc nÐn chÆt bªn trong c¸i vá ng«n tõ .. Page 17 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(18)</span>