Giáo án Ngữ văn lớp 8 THCS - Tuần 1

<span class='text_page_counter'>(1)</span>GIÁO ÁN NGỮ VĂN 8 (HKI) Tuaàn 1 BAØI 1: Tieát 1+2: Toâi ñi hoïc. Tiết 3: Cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ. Tiết 4 : Tính thống nhất về chủ đề của văn bản.. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:  Hiểu được tâm trạng hồi hộp, cảm giác bỡ ngỡ của nhân vật “tôi” trong buổi tựu trường đầu tiên qua ngòi bút giàu chất trữ tình của Thanh Tònh.  Phân biệt được cấp độ khái quát khác nhau của nghĩa từ ngữ .  Bước đầu biết cách viết một văn bản bảo đảm tính thống nhất về chủ đề văn bản.. Tieát 1+2: VAÊN BAÛN:. TOÂI ÑI HOÏC. I. MUÏC ÑÍCH YEÂU CAÀU: II.TIEÁN TRÌNH GIAÛNG DAÏY: 1. Ổn định lớp: 2. Kieåm tra baøi cuõ: Kieåm tra taäp saùch cuûa hoïc sinh. 3. Giới thiệu bài mới: Trong cuộc đời mỗi con người, những kỉ niệm tuổi học trò thường được lưu giữ bền lâu trong tâm trí. Đặc biệt càng đáng nhớ hơn là kỉ niệm, là ấn tượng của ngày đầu tiên đến lớp. Hôm nay, chúng ta sẽ cùng nhà văn Thanh Tịnh trở về ngày đầu tiên của tuổi học trò để gặp lại “Những kỉ niệm mơn man” với tác phẩm “Tôi đi học”. Các hoạt động của GV và HS -Hoạt động 1: Đọc và tìm hiểu chú thích. -Gọi HS đọc phần chú thích SGK trang 8 -Goïi HS nhaéc laïi vaøi neùt veà taùc giaû, taùc. Lop8.net. Phaàn ghi baûng I Giới thiệu tác giả, tác phaåm: 1) Taùc giaû:.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Các hoạt động của GV và HS phaåm. -GV choát laïi. ? “Toâi ñi hoïc” thuoäc kieåu vaên baûn naøo? ( tự sự) ? Chuyện kể theo ngôi thứ mấy? Dặc ñieåm cuûa caùch keå naøy?  Ngôi 1, là vị trí cho phép người kể trực tiếp kể những gì mình biết, mình thấy, mình chịu trách nhiệm  lời kể thân mật gaàn guõi mang maøu saéc caûm xuùc caù nhaân, laøm noåi baät taâm traïng. -Hướng dẫn cách đọc: đọc với giọng tâm tình, hồi tưởng. -GV đọc mẫu – gọi HS đọc lại. -Giải nghĩa: Oânf đốc, lớp ba, lớp 5,lạm nhaän. -Tìm boá cuïc cuûa truyeän? -Bố cục: 3 đoạn a. Đoạn 1: “Hằng năm…trên ngọn núi”. Taâm traïng, caûm giaùc nhaân vaät “toâi” treân con đường cùng mẹ đến trường. b. Đoạn 2: “Trước sân trường… nghỉ cả ngày nữa ”: tâm trạng, cảm giác của “Tôi” khi đến trường. c. Đoạn còn lại: “Tôi” đón nhận giờ học đầu tiên. ? Truyện kể về điều gì? Những kỉ niệm của buổi tựu trường được nhà văn diễn tả theo trình tự nào? ( Kể chuyện đi học, theo trình tự thời gian một buổi tựu trường) -Hoạt động 2 : Tìm hiểu văn bản ? Những kỉ niệm của buổi tựu trường đầu tiên được “Tôi” nhớ lại vào lúc nào? ( Buổi tựu trường đầu tiên với không gian và thời gian đậm chất thơ đó là mùa thu lá rụng mây bàng bạc, chính vì vậy mà để lại những kỉ niệm mới lạ “cứ mơn man. Lop8.net. Phaàn ghi baûng -Thanh Tònh (1911-1988) -Teân thaät: Traàn Vaên Ninh -Queâ quaùn : Thaønh phoá Hueá. Thành công ở truyện ngắn vaø thô -Taùc phaåm : Haän chieán trường, Quê mẹ, ngậm ngaûi tìm traàm.. 2) Xuất xứ: -Trích “Queâ meï” xuaát baûn naêm 1941.. II Đọc vàTìm hiểu văn baûn: 1) Taâm traïng cuûa nhaân vaät “Tôi” trong ngày đầu tiên ñi hoïc. * Trên đường đi học: -Con đường này… tự nhiên thấy lạ…trong lòng có sự thay đổi lớn….

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Các hoạt động của GV và HS maõi trong loøng”.) ? Tác giả đã nhớ lại cảm giác sâu lắng nào trong thuở ấy? ( “Tôi ” quên sao được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong , lòng tôi như mấy mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.) ?Cách diễn đạt ấy có gì đặc biệt không ? ( So sánh giàu hình ảnh. Gợi cảm gắn với cảnh sắc thiên nhiên tươi sáng trữ tình  cảm nghĩ trừu tượng trở nên cụ thể gần gũi, dễ đi vào lòng người.) ?Trên đường cùng mẹ đến trường “Tôi ” đã có tâm trạng như thế nào?  Cảm nhận về con đường, thay đổi về haønh vi. - Cảm giác mới lạ. đầy ngỡ ngàng ấy, càng đậm nét “Tôi” đứng trước ngôi trường, khi nghe tên gọi và phải rời bàn tay mẹ đi vào lớp. Em hãy tìm những hình ảnh, những chi tiết chứng tỏ tâm trạng ấy? -Khi ngồi trong lớp học đón nhận giờ học đầu tiên tâm trạng của “Tôi” ra sao? *Thaûo luaän: Em coù caûm nhaän gì veà thaùi độ, cử chỉ của người lớn( ông đốc, thầy giáo, phụ huynh) đối với các em bé lần đầu tiên đến lớp? ( Hạnh phúc tuổi thơ: Được yêu thương chăm sóc, được đi học.) -Tìm vaø phaân tích caùc hình aûnh (so saùnh trong vaên baûn) ….nhö maáy caønh hoa ….nhö moät laøn maây ….nhö moät con chim So sánh giàu hình ảnh, gợi cảm, man mác chất thơ, chất trữ tình. ? Nhaän xeùt ngheä thuaät ñaë saéc cuûa truyeän? Chất thơ của tác phẩm được tạo nên từ. Lop8.net. Phaàn ghi baûng -Caûm thaáy trang troïng vaø đứng đắn. -Muốn thử sức mình… Tâm trạng hồi hộp, bỡ ngỡ.. * Trong sân trường: -Trường trông vừa xinh xắn, vừa oai nghiêm. -Lo sợ, bỡ ngỡ… như con chim con. -“Nghe gọi đến tên … giật mình vaø luùng tuùng”. -Chöa laàn naøo thaáy xa meï nhö laàn naøy. * Trong lớp học: -Gì…cuõng thaáy laï vaø hay hay. -Người bạn chưa quen nhöng khoâng caûm thaáy xa laï. -Chaêm chæ nhìn thaáy.  Cảm thấy vừa xa lạ, vừa gần gũi với mọi vật, vừa ngỡ ngàng mà vừa tự tin. 2) Ngheä thuaät ñaëc saéc cuûa truyeän: - Boá cuïc thep doøng hoài tưởng, trình tự thời gian của buổi tựu trường. -Kết hợp hài hoà giữa tự sự, miêu tả và biểu cảm. -Giàu chất thơ, chất trữ tình..

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Các hoạt động của GV và HS ñaâu? Từ bản thân tình huống truyện, các hình aûnh trong truyeän, caùch so saùnh giaøu chaát trữ tình. ?Truyện là sự hồi tưởng về quá khứ đã xa mà thật mới mẻ như mới hôm qua. Tại sao vaäy? Là kỉ niệm sâu sắc, luôn in đậm trong taâm trí taâm hoàn taùc giaû trong saùng, tình caûm eâm dòu, trong treûo. -Đọc tác phẩm, ta thấy toát lên vẻ nhẹ nhàng mà thấm sâu mang dư vị vừa man mác buồn thương, vừa ngọt ngào quyến luyeán. * Hoạt động 3: -Học sinh làm trong lớp( ý lớn) sửa miệng. -Về nhà viết thành đoạn văn hoàn chỉnh.. Phaàn ghi baûng. III Ghi nhớ: SGK trang 9 IV Luyeän taäp: 1. Phaùt bieåu caûm ngó cuûa em doøng caûm xuùc cuûa nhaân vaät “toâi” trong truyeän ngaén “Toâi ñi hoïc”. 2.Viết một đoạn văn ngắn: em coù caûm xuùc gì veà ngaøy đầu tiên đi học.. 4. Cuûng coá: 5. Dặn dò: Học thuộc bài, tác giả tác phẩm, ghi nhớ. Viết đoạn văn hoàn chỉnh ( luyện tập)- Soạn bài mới : “Cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ”.. . Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Tieát 3:. CẤP ĐỘ KHÁI QUÁT CỦA TỪ NGỮ. I. MUÏC ÑÍCH YEÂU CAÀU: II.TIEÁN TRÌNH GIAÛNG DAÏY: 1. Ổn định lớp: 2. Kieåm tra baøi cuõ: 3. Giới thiệu bài mới: Ở lớp 7, các em đã tìm hiểu về mối quan hệ nghĩa của từ: quan hệ đồng nghóa vaø quan heä traùi nghóa. Hoâm nay, chuùng ta sseõ ñi vaøo moät moái quan hệ khác về nghĩa của từ: mối quan hệ bao hàm qua bài “Cáp độ khái quát về nghĩa của từ”. Các hoạt động của GV và HS. Phaàn ghi baûng. * Hoạt động 1: Nhắc lại mối quan hệ đồng nghĩa và trái nghĩa của từ ngữ. ? Thế nào là từ đồng nghĩa? Có mấy loại từ đồng nghĩa? Cho ví dụ? ( Từ đồng nghĩa: những từ có nghĩa tương ứng tự nhau. Có hai lọai từ đồng nghĩa: từ đồng nghĩa hoàn toàn, Vd: má- mẹ, từ đồng nghĩa không hoàn toàn, Vd: ăn- xơi.) ? Thế nào là từ trái nghĩa? Cho Vd. ( Những từ trái nghĩa: có ý nghĩa trái ngược nhau; Vd: Soáng- cheát) * Hoạt động 2: Cho học sinh quan sát sơ đồ trên bảng và gợi dần học sinh trả lời câu hỏi. ? Nghĩa của từ “động vật” rộng hơn hay hẹp hơn nghĩa của các từ thú, chim, cá? Vì sao? ( Rộng hơn, vì nói đến “động vật” là bao goàm caû “Thuù”, “Chim”, “Caù”…) ? Nghĩa của từ “Thú” rộng hay hơn hẹp hơn nghĩa của các từ “Voi, hươu”? Vì sao? ( Rộng hơn, vì nói đến “Thú” là bao gồm cả “Voi, höôu”) ?Nghĩa của từ “Chim”roäng hay hôn heïp hơn nghĩa của các từ “Tu hú, sáo”? Vì sao? (Rộng hơn, vì nói đến “Chim” là bao gồm cả. Lop8.net. I Tìm hieåu baøi: 1.Từ ngữ nghĩa rộng, từ ngữ nghóa heïp. Động vật. Thuù. Voi, höôu caù thu. Chim m. tu huù, saùo. Caù. caù roâ,. * Mối quan hệ về nghĩa giữa những từ trên được biểu thị bẳng sơ đồ sau: thuù Voi, höôu. độngTu hú, saùo. Caù roâ, Caù thu.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Các hoạt động của GV và HS. Phaàn ghi baûng. “Tu huù, saùo”. vaät ? Nghĩa của từ “Cá” rộng hay hơn hẹp hơn nghĩa của các từ “Cá rô, cá thu”? Vì sao? (Rộng hơn, vì nói đến “Cá” là bao gồm chim caû “Caù roâ, caù thu”. ?Như vậy, Nghĩa của các từ thú, chim, cá caù rộng hơn nghĩa của những từ nào, đồng thời hẹp hơn nghĩa của từ nào? II Baøi hoïc ( “Thú, chim, cá” rộng hơn nghĩa của những Ghi nhơ SùGK trang 10 tư ø “voi, hươu, tu hú, sáo, cá rô, cá thu” đồng thời hẹp hơn nghĩa của từ “động vật”.) -GV vẽ sơ đồ lên bảng. * Hoạt động 3: Gợi dẫn để học sinh tổng kết 3 điều trong phần ghi nhớ. ? Khi nào thì một từ ngữ được coi là nghĩa rộng hay nghĩa hẹp đối với từ ngữ khác? ? Có phải bao giờ một từ ngữ chỉ có nghĩa rộng ( hoặc nghĩa hẹp) hay không? * Hoạt động 4: Luyện tập III Luyeän taäp: 1) Lập sơ đồ thể hiện cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ trong mỗi nhóm từ ngữ sau: quaàn Quần đùi, Quaàn daøi Y phuïc Aùo daøi, Aùo sô mi. Aùo. 2) Tìm từ ngữ có nghĩa rộng so với các từ ngữ ở mỗi nhóm sau: a. Từ ngữ nghĩa rộng là chất đốt. b. Từ ngữ nghĩa rộng lànghệ thuật. c. Từ ngữ nghĩa rộng là thức ăn. d. Từ ngữ nghĩa rộng là nhìn.. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> e. Từ ngữ nghĩa rộng là đánh. Baøi 3,4,5 veà nhaø laøm. 4. Củng cố: Khi nào một từ được coi là nghiã rộng ( hay nghiã hẹp) so với từ ngữ ngữ khác? Cho Vd? 5. Dặn dò: Học bài-soạn bài Trường từ vựng. Xem trước “Tính thống nhất trong văn bản”. . Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Tieát 4:. I. MUÏC ÑÍCH YEÂU CAÀU: II.TIEÁN TRÌNH GIAÛNG DAÏY: 1. Ổn định lớp: 2. Kieåm tra baøi cuõ: 3. Giới thiệu bài mới: Một văn bản khác hẳn với những câu hỗn độn do nó có tính mạch lạc và tính liên kết. Chính những điều này làm cho văn bản đảm bảo tính thống nhất về chủ đề. Thế nào là chủ đề và tính thốnh nhất về chủ đề của văn bản được biểu hiện qua những bình diện nào? Bài học hôm nay sẽ làm rõ những điều aáy. Các hoạt động của GV và HS * Hoạt động 1: Học sinh nắm được khái niệm chủ đề văn bản. _ Học sinh đọc thầm lại văn bản “Tôi đi hoïc” ( Thanh Tònh) vaø cho bieát: ? Tác giả nhớ lại những kỷ niệm sâu sắc nào trong thời thơ ấu của mình? ? Những hồi tưởng ấy gợi lên những cảm giaùc nhö theá naøo trong loøng taùc giaû? ( Những hồi tưởng về kỷ niệm ngày đầu tiên đi học tạo ấn tượng sâu đậm , không theå naøo queân.). Phaàn ghi baûng. I Chủ đề của văn bản -Những kỷ niệm sâu sắc trong lòng tác giả: Kỷ niệm ngày đầu tieân ñi hoïc. -Trên con đường cùng mẹ đến trường, tâm trạng hồi hộp, cảm giác mới mẻ vừa lúng túng vừa muoán khaúng ñònh mình. -Tâm trạng ngỡ ngàng, lo sợ khi đứng trước ngôi trường, nghe gọi tên mình và phải rời tay mẹ để vào lớp. -Đón nhận giờ học đầu tiên trong ?Như vậy, vấn đề trọng tâm được tác giả cảm giác gần gũi, thân thuộc với đặt ra qua nội dung cụ thể của văn bản là mọi vật, bạn bè cùng thái độ gì? nghiêm túc, tự tin. ( Taâm traïng, caûm giaùc cuûa moät caäu beù lần đầu tiên đi học)  Nội dung trả lời các câu trên chính là chủ đề của văn bản “Tôi đi học”. ? Em hiểu thế nào là chủ đề của văn  Chủ đề của văn bản: Những kỷ baûn? nieäm hoàn nhieân, trong saùng cuûa. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Các hoạt động của GV và HS ( Vấn đề trọng tâm, vấn đề chính được taùc giaû neâu leân, ñaët ra qua noäi dung cuï cuûa vaên baûn ) * Hoạt động 2: Học sinh khái quát được những điều kiện để đảm bảo tính tống nhất của chủ đề văn bản. ? Căn cứ vào đâu em biết văn bản “Tôi đi học”nói lên những kỷ niệm của tác giả về buổi tựu trường đầu tiên?. ? Hãy tìm những chi tiết miêu tả “cảm giác trong sáng” của nhân vật “tôi” ở buổi đầu đến trường. Những từ ngữ nào chứng tỏ tâm trạng đó in sâu trong lòng nhân vật “tôi” suốt cả cuộc đời? ( chú ý những từ ngữ nêu bật cảm giác mới lạ xen lẫn bỡ ngỡ của “tôi” trên con đường cùng mẹ đến trường, khi cùng các vào lớp với những cảm nhận khác biệt về một sự vật, sự việc trước và trong buổi đến trường.)  Tất cả những chi tiết đều tập trung biểu hiện chủ đề của văn bản ( đó là những “cảm giác trong sáng ” của “tôi” ngày đầu tiên đến trường). Đó chính là tính thống nhất của chủ đề văn bản.. ?Từ việc phân tích trên, hãy cho biết thế. Lop8.net. Phaàn ghi baûng tác giả về buổi đầu tiên khai trường.. II Tính thống nhất về chủ đề của vaên baûn 1.Những căn cứ để xác định chủ đề văn bản “Tôi đi học”. -Nhan đề. -Các từ ngữ: “Những kỷ niệm mơn man của buổi tựu trường”, “lần đầu tiên đến trường”, “hai quyển vở mới” -Caùc caâu: + “Hằng năm…. buổi tựu trường” + “Tôi quên thế nào được cảm giaùc trong saùng aáy”. + “Hai quyển vở mới…bắt đầu thaáy naëng”. + “Tôi bặm tay …chúi xuống đất”. 2.Những chi tiết miêu tả “ cảm giaùc trong saùng ” cuûa nhaân vaät “toâi”. a. Trên đường đi học: -Con đường: quen đi lại lắm lần  hoâm nay thaáy laï… -Khoâng loäi qua soâng thaû dieàu, không đi ra đồng nô đùa thấy mình trang trọng đúng đắn. b. Trên sân trường: -Tôi không có cảm tưởng nào khác là nhà trường cao ráo, sạch seõ hôn caùc nhaø trong laøng oai nghiêm nên lo sợ vẫn vơ. -…bỡ ngỡ, nép bên người thân, nức nở khóc… c. Trong lớp học: -Có những hôm đi chơi suốt cả.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Các hoạt động của GV và HS. Phaàn ghi baûng. nào là tính thống nhất của chủ đề văn bản? Tính thống nhất này được thể hiện ở những phương diện nào? Làm thế nào để viết được những văn bản đảm bảo tính thống nhất về chủ đề ? ( Muốn viết được một văn bản đảm bảo tính thống nhất về chủ đề, trước hết cần xác định vấn đề trọng tâm , sau đó sắp xếp ý theo trình tự hợp lý, lựa chọn từ ngữ, đặc câu sao cho tất cả tập trung biểu hiện vấn đề đó.) -Học sinh đọc ghi nhớ.. ngaøy… vaãn khoâng thaáy xa nhaø, xa meï  chöa laàn naøo thaáy xa meï nhö laàn naøy. III Ghi nhớ: SGK trang 12. IV Luyeän taäp: Laøm baøi taäp trang 13 4. Củng cố: Tính thống nhất của chủ đề văn bản được thể hiện ở những phöông dieän naøo? 5. Dặn dò: làm bài tập –Soạn bài Trong lòng mẹ.. . Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(11)</span>