Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Từ ghép, từ láy

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Trường THCS lộc Thuận.. GV: Nguyễn Văn Duy. GIÚP HỌC SINH CỦNG CỐ KHẮC SÂU KIẾN THỨC BẰNG SƠ ĐỒ HÓA. A - Đặt vấn đề Đổi mới giáo dục nói chung và đổi mới nội dung chương trình sách giáo khoa theo quan điểm tích hợp nói riêng đòi hỏi phải đổi mới phương pháp dạy học. Đổi mới phương pháp dạy học là việc làm cần thiết và khoa học trong xu thế giáo dục hiện nay. Đổi mới phương pháp dạy học ở tất cả các bậc học, cấp học áp dụng phương pháp giáo dục hiện đại để bồi dưỡng học sinh năng lực tư duy, sáng tạo, năng lực giải quyết vấn đề. Đổi mới phương pháp dạy học là đổi mới vai trò của người dạy và người học. Từ chỗ người dạy giữ vai trò là người chủ đạo, thành người hướng dẫn. Còn người học từ chỗ là người thụ động trở thành người chủ động trong việc thu nhận kiến thức. Trong đổi mới phương pháp dạy học, vấn đề dạy cách tự học cho học sinh là một việc làm rất quan trọng, là một yêu cầu. Cụm từ " đổi mới phương pháp dạy- học "có nghĩa là đổi mới cả về phía người dạy lẫn người học. Học sinh cũng phải có ý thức trong việc đổi mới phương pháp dạy học. Là giáo viên, chúng ta phải tìm cách để giúp học sinh hoàn thành ý thức đó của mình. Đó chính là dạy học sinh cách học để tiếp cận tri thức, kỹ năng, phương pháp. Quá trình đổi mới phương pháp dạy học đã tiến hành từ năm học 2002-2003 đến nay, nhưng nhìn chung hiệu quả chưa cao. Bởi vì việc đổi mới không phải là việc làm ngày một, ngày hai mà nó phải là cả một quá trình, là sự chuyển biến từ từ. Nhưng khi đã quyết định đổi mới thì chúng ta phải tiếp cận đổi mới. Đó là nguyên tắc được xem như là một sự bất di, bÊt dÞch. NghÜa lµ tÊt c¶ chóng ta ph¶i vµo cuéc. Sự đổi mới đó phải được thể hiện cụ thể trên từng nội dung của một tiết học, bài học, thậm chí là đổi mới trong từng hoạt động của tiết học.Hướng dẫn học sinh cách tự học cũng chính là chúng ta đang đổi mới phương pháp dạy học. Dạy học sinh tự học bao gồm dạy tự häc trªn líp vµ d¹y tù häc ë nhµ. Với đề tài này tôi không có nhiều thời gian để đi sâu vào tất cả các khâu, các phần, các cung đoạn của quá trình dạy học mà tôi chỉ đưa ra một vài kinh nghiệm nhỏ để thực hiện tèt phÇn cñng cè ë tiÕt Ng÷ V¨n nh»m gióp häc sinh tù häc cã hiÖu qu¶ . Đó cũng chính là lí do mà tôi chon đề tài này: “GIÚP HỌC SINH CỦNG CỐ KHẮC SÂU KIẾN THỨC BẰNG SƠ ĐỒ HÓA.”. - 1Lop6.net -.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Trường THCS lộc Thuận.. GV: Nguyễn Văn Duy. B - C¬ së lÝ luËn vµ thùc tiÔn I. C¬ së lÝ luËn.. Để nâng cao hiệu quả dạy- học trong những năm gần đây chúng ta đã nói nhiều đến việc cải tiến phương pháp dạy- học. Trong vấn đề dạy học có cả hai hoạt động: dạy và học. Tuy nhiên hình như chúng ta chỉ mới chú trọng đến việc cải tiến hoạt động dạy- phương pháp dạy của giáo viên, mà chưa quan tâm đúng mức đến hoạt động học- phương pháp học của học sinh. Mà dạy học là quá trình thống nhất. Có hoạt động dạy mới có hoạt động học. Nếu hoạt động dạy thay đổi thì hoạt động học cũng thay đổi theo. Nếu phương hướng cải tiến phương pháp dạy học của thầy là dạy cho học sinh cách tự học thì học sinh cũng phải cải tiến phương pháp học bằng cách tăng cường khả năng tự học, tự lĩnh hội tri thức. Vấn đề tự học của người học là một vấn đề quan trọng quyết định chất lượng của đào tạo trong giáo dục. Chúng ta từ lâu đã quan tâm đến khẩu hiệu "biến quá trình đào tạo thành quá trình tự đào tạo". Vấn đề là làm thế nào để quá trình đào tạo trở thành quá trình tự đào tạo? Chính vấn đề khả năng tự học của người học là chìa khoá để giải quyết. Việc bồi dưỡng, tăng cường khả năng tự học của học sinh được coi như biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học, đồng thời cũng là một mục tiêu của dạy học. Điều này càng trở nên bức thiết vì kiến thức tích luỹ được của nhân loại tăng nhanh chóng trong khi thời gian và thời lượng học tập của người học trong nhà trường không thể kéo dài. Không thể nào học hết những gì nh©n lo¹i tÝch luü mµ chØ cã thÓ häc ®­îc nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n, cÇn thiÕt nhÊt mµ th«i. Bởi thế giáo dục hiện đại không chỉ quan tâm tới cung cấp tri thức mà quan trọng hơn là cung cấp phương pháp học tập, phương pháp đi tới nắm vững tri thức. Tự học là một cách thức để người học có thể học một, biết mười. Người học có phương pháp tự học, có ý chí, nhu cÇu, thãi quen tù häc th× sÏ ham mª häc hái, häc kh«ng biÕt ch¸n. KiÕn thøc thu ®­îc sÏ ®­îc lµm giµu vµ nh©n lªn gÊp nhiÒu lÇn. C¸c bµi tËp dµnh cho häc sinh lµm ë nhµ, c¸c bài tự học có hướng dẫn, các câu hỏi bài tập không bắt buộc, các bài tập tự chọn chính là đáp ứng yêu cầu rèn luyện khả năng tự học của học sinh. Việc giáo viên từ bỏ việc cảm thụ thay, phân tích thay, làm thay học sinh chính là để phát huy năng lực tự giải quyết vấn đề tự học của học sinh. Sách giáo khoa cũng không chỉ cung cấp tri thức, mà chú trọng đến rÌn luyÖn kü n¨ng vµ thãi quen t×m tßi, ph¸n ®o¸n vµ rót ra nh÷ng kÕt luËn, nh÷ng tri thøc cần nắm vững. Nội dung, phương pháp dạy học, tài liệu dạy học đều hướng tới việc tăng cường năng lực tự học, năng lực chủ động học tập suốt đời của mỗi người, hướng tới xây dùng mét x· héi häc tËp. Chúng ta đều biết hiệu quả tác động của một bài văn, một tác phẩm văn chương đối với bạn đọc không phải lúc nào cũng có thể đo lường ngay tức khắc. Tác động của văn - 2Lop6.net -.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Trường THCS lộc Thuận.. GV: Nguyễn Văn Duy. chương có khi ngay tức khắc, nhưng thường phải có thời gian suy ngẫm, có khi càng về sau càng sâu sắc và bất ngờ nữa. Trang sách cuối cùng của những áng văn chương kiệt xuất tuy đã gấp lại nhưng sức âm vang lay động tâm hồn mỗi người còn mãi mãi dài lâu. Người giáo viên không bao giờ có thể bằng lòng với những kết quả trực tiếp tức khắc của bài văn đối với học sinh qua 45 phút đồng hồ trên lớp. Kết quả ban đầu nhất thiết phải được đào sâu, củng cố, mở rộng và nâng cao dưới nhiều hình thức hoạt động khác nhau. ViÖc chuÈn bÞ ë nhµ mang nÆng tÝnh chÊt chñ quan c¸ nh©n. ViÖc ph©n tÝch trªn líp n©ng cao tính tập thể xã hội của sự cảm thụ. Những quy luật của cảm thụ văn chương cho thấy chỉ ở khâu tự nhận thức, tự biểu hiện, chỉ ở hoạt động chủ quan hoá, sự tiếp nhận văn chương mới thực sự có chiều sâu, tự giác, tự nguyện. Khâu củng cố kết quả học tập trên lớp không những thể hiện đúng đắn sự vận dụng quy luật tiếp nhận văn chương vào quá trình giảng văn mà còn có tác dụng đưa học sinh vào những hoạt động thực hành gắn người học sinh với đời sống văn học, văn hoá của bản thân và của tập thể. II. Thùc tiÔn 1. Đối với nhà trường và phòng giáo dục: Nhà trường và phòng giáo dục đã chỉ đạo sát sao đổi mới. Quán triệt và thực hiện một cách nghiêm túc các văn bản của cấp trên về đổi mới. Đi sâu vào kiểm tra, đánh giá đổi mới, triển khai chuyên đề đổi mới. Trong chỉ đạo chuyên môn của phòng giáo dục và của trường rất chú trọng đổi mới cách hướng dẫn cho học sinh tự học, tự chiếm lĩnh tri thức. Tuy nhiên việc đánh giá nhiều lúc chưa sát với thực tế tình hình. 2. §èi víi gi¸o viªn: Nhóm văn của trường tôi nói riêng và nhóm văn các trường trong huyện nói chung dưới sự chỉ đạo của chuyên môn đã có sự chuyển biến tích cực trong vấn đề đổi mới phương pháp. Và trong việc đổi mới đó đã chú trọng việc dạy học sinh cách tự học. Bao gồm hướng dẫn tự học trên lớp và hướng dẫn tự học ở nhà. Trong đó các giáo viên đã rất chú trọng việc hướng dẫn cho học sinh cách tự học thông qua phần củng cố. Nhiều giáo viên tâm huyết với nghề nghiệp, có năng lực, hiểu rõ bản chất của đổi mới phương pháp đã thực hiện rất tốt việc hướng dẫn học sinh học và khắc sõu được kiến thức . Giáo viên chưa tự học tốt thì làm sao có thể hướng dẫn học sinh học tốt được? Trong sinh hoạt chuyên môn chưa mạnh dạn đánh giá, nhận xét việc đổi mới của giáo viên. Còn nhận xét đánh giá chung chung. Trong đánh giá giờ dạy cũng như trong việc kiểm tra hồ sơ chưa thực sự đi sâu việc đánh giá cách củng cố kiến thức cho học sinh tự học. Phần lớn giờ văn là thiếu giờ, đến phần củng cố là hết giờ, nên phần củng cố thường bị bỏ qua. Nguyên nhân của - 3Lop6.net -.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Trường THCS lộc Thuận.. GV: Nguyễn Văn Duy. việc làm này là do việc phân bố thời gian chưa hợp lí, quan niệm chưa đúng về vai trò của phần củng cố khắc sõu kiến thức trong một tiết học. Trước đây khi chưa thực hiện đổi mới người ta thường cho rằng hoạt động củng cố chỉ là hoạt động phụ, là việc làm không cần thiết. Nên thời gian dành cho hoạt dộng này chỉ là một đến hai phút. Nhưng từ khi thực hiện đổi mới đến nay người ta thường chú trọng đến hoạt động này. Vì một trong những việc làm rất quan trọng và cần thiết trong đổi mới phương pháp dạy học chính là dạy cho học sinh cách tự học và nhớ sõu. Do đó theo tôi ở hoạt động củng cố, chính là hoạt động giúp ta hướng dẫn học sinh tự học , khắc sõu kiến thức có hiệu quả hơn cả. Chính vì vậy mà chúng ta cần dành cho hoạt động này một khoảng thời gian từ năm đến sáu phút. Chỉ khi chúng ta dành thời gian hướng dẫn cho học sinh chu đáo thì học sinh mới khắc sõu và nhớ lâu kiến thức. 3. §èi víi häc sinh: Dưới sự chỉ đạo của giáo viên trong qúa trình đổi mới như ta đã nói ở trên nhìn chung học sinh đã có sự chuyển biến rõ rệt. Các em đã ý thức được vấn đề là phải thay đổi cách học. Các em đã chuẩn bị bài chu đáo, có học bài làm bài trước khi đến lớp. Lên lớp hỏi bài cũ có nhiều em đã học thuộc bài. Tuy nhiên có nhiều học sinh do năng lực yếu, chưa ý thức được nhiệm vụ học tập của mình nên thực hiện việc tự học còn mang nặng tính đối phó. Có lµm bµi nh­ng ghi chÐp theo tµi liÖu, theo s¸ch gi¶i, thiÕu sù tù häc, tù suy nghÜ, ngåi chê bạn trong thảo luận, có em lười làm bài cũ, và đặc biệt là học trước quyờn sau, hoặc khụng nhớ đầy đủ các kiến thức trọng tâm. Như vậy, vấn đề dạy cách học cho học sinh thông qua hoạt động củng cố nội dung bài học không phải là vấn đề mới mẻ, chưa có sách viết, chưa có ai nói. Nhưng vấn đề là ở chỗ có người làm tỉ mỉ, công phu nhưng phần đa đều làm một cách qua loa, đại khái, chiếu lệ và vội vàng khi mà giờ học đã kết thúc với những câu hướng dẫn theo kiểu đại loại như: Em h·y häc thuéc ghi nhí, häc thuéc bµi th¬, lµm bµi tËp s¸ch gi¸o khoa. Chóng ta ch­a quan tâm đến việc bồi dưỡng năng lực tự học cho học sinh thông qua hoạt động củng cố. Mµ trong thùc tÕ th× ®a sè häc sinh hÇu nh­ ch­a cã thãi quen vµ còng ch­a biÕt c¸ch tù häc để nhớ lâu kiến thức. C - Néi dung (gi¶i ph¸p) ý thức được tầm quan trọng của việc hướng dẫn cách tự học cho học sinh thông qua hoạt động củng cố nhằm khắc sõu kiến thức nên lâu nay trong quá trình dạy học môn Ngữ Văn tôi đã dành một thời gian nhất định cho hoạt động này từ năm đến sáu phút, chuẩn bị kỹ lưỡng hơn cho phần củng cố. - 4Lop6.net -.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Trường THCS lộc Thuận.. GV: Nguyễn Văn Duy. T«i tiÕn hµnh cñng cè b»ng nh÷ng c¸ch sau (Tuú thuéc vµo tõng bµi häc cô thÓ, t«i lùa chän mét trong c¸c c¸ch nµy) + Bằng sơ đồ câm, cho học sinh điền kiến thức. + Hệ thống câu hỏi - đáp trực tiếp. + B»ng bµi tr¾c nghiÖm tæng qu¸t kiÕn thøc cña toµn bµi häc. + Bằng các trò chơi: trò chơi ô chữ, trò chơi đối mặt. + Bằng những tình huống cụ thể và thực tế sát với nội dung bài học. Dựa vào thực tế trong giảng dạy và đặc biệt là đối tượng học sinh của trường ,tôi đã chọn cách dùng sơ đồ hóa dưới dạng câm để giúp học sinh nhớ lâu và khắc sâu được kiến thức. Củng cố nội dung bài học bằng sơ đồ câm có những cái lợi sau: Giúp học sinh hệ thèng l¹i néi dung bµi häc mét c¸ch ch¾c ch¾n, v÷ng vµng h¬n. Khi häc sinh ®iÒn ®­îc thông số vào sơ đồ câm, chọn được đáp án đúng chứng tỏ học sinh không những thông hiểu nội dung bài học mà còn biết vận dụng, không chỉ biết đơn thuần về mặt lí thuyết mà còn gióp häc sinh cã kü n¨ng thùc hµnh.  Sau đây là các dạng thức sơ đồ hóa: - Hình vuông theo thứ bậc, theo chiều ngang. - Kết hợp giữa hình tròn và hình vuông. - Mũi tên tịch tiến. - Hình tròn đồng tâm. Tõ nh÷ng thùc tiÔn nªu trªn, t«i ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p sau: 1. Muốn hướng dẫn các em củng cố và khắc sõu kiến thức cú hiệu quả thì bản thân giáo viên phải nắm chắc nội dung kiến thức, và phương pháp đặc trưng của mỗi thể loại để vận dụng vào các văn bản cụ thể, tiết học cụ thể, nội dung cụ thể. Nghĩa là người giáo viên phải là người nắm chắc kiến thức trọng tõm thì mới hướng dẫn học sinh được tốt. 2. Phân bố thời gian hợp lí để thực hiện đầy đủ các hoạt động của tiết học mà bản thân giáo viên đã chuẩn bị ở giáo án. 3. Nội dung hướng dẫn tự học cho học sinh phải tiến hành phù hợp ở từng thời điểm, từng néi dung cña tiÕt d¹y. Chó ý x©y dùng hÖ thèng c©u hái, nhÊt lµ c©u hái gîi ý, gîi më phù hợp với các đối tượng học sinh. 4. Phần cñng cè, ph¶i liªn kÕt (cã tÝnh tÝch hîp) víi kiÕn thøc trong tiÕt häc nµy víi nh÷ng nội dung liên quan của các tiết, các phần đã học. Giáo viên cần hướng dẫn học sinh đọc kỹ từng câu hỏi ở sách giáo khoa để trả lời đúng yêu cầu. 5. Cô gắng gây hứng thú, tránh sự nhàm chán. Để làm được điều đó đòi hỏi giáo viên phải tâm huyết, kiên trì thực hiện nghiêm túc nội dung hướng dẫn tự học nói chung và ở phần - 5Lop6.net -.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Trường THCS lộc Thuận.. GV: Nguyễn Văn Duy. củng cố nói riêng. Từ đó để xác định cho học sinh ý thức thực hiện nghiêm túc những phần hướng dẫn của giáo viên và rồi học sinh cũng trở thành "thói quen" trong sự chờ đợi hướng dẫn của giáo viên để thực hiện phần củng cố. Sau đây tôi đưa ra một số ví dụ minh hoạ cho những điều tôi đã nói ở trên: VÝ dô 1: TiÕt 41: Danh tõ (tiÕp theo) S¸ch gi¸o khoa Ng÷ V¨n 6 cã d¹y hai tiÕt vÒ tõ lo¹i danh tõ (tiÕt 32 vµ tiÕt 41). * Môc tiªu cña tiÕt 41 lµ: - §Æc ®iÓm cña danh tõ - Danh từ chỉ đơn vị và danh từ chỉ sự vật. * Tổ chức các hoạt động trọng tâm của tiết 41 là: (I) Danh tõ chung vµ danh tõ riªng. (II) LuyÖn tËp. Sau khi häc xong c¸c phÇn träng t©m víi nh÷ng kiÕn thøc trªn th× t«i dµnh 3 phót cñng cè bằng sơ đồ câm này: ( Vì đây là tiết 2 của bài danh từ nên khi củng cố tôi tích hợp với tiết 1 để làm sơ đồ này nhằm giúp học sinh có cái nhìn tổng quát về kiến thức cả hai tiết) §¬n vÞ tự nhiên. Danh tõ chỉ đơn vị. Danh tõ riªng Tôi chỉ điền sẵn ba ô: ô danh từ chỉ đơn vị, ô danh từ riêng và ô đơn vị ước chừng. Tôi chỉ ®iÒn s½n ba « nh­ lµ mét sù gîi ý cña t«i. Vµ häc sinh sÏ lµm tiÕp trªn c¬ së sù gîi ý nµy. Sau khi häc sinh ®iÒn xong t«i cho häc sinh kh¸c nhËn xÐt bæ sung vµ cuèi cïng t«i ®­a ra đáp án này: §¬n vÞ tù nhiªn - 6Lop6.net -.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Trường THCS lộc Thuận.. GV: Nguyễn Văn Duy. Danh tõ chỉ đơn vị §¬n vÞ quy ­íc. Danh tõ. Danh tõ chung. Danh tõ chØ sù vËt. §¬n vÞ quy ­íc chÝnh x¸c §¬n vÞ ­íc chõng.. Danh tõ riªng Sau khi học sinh điền xong tôi yêu cầu học sinh nhìn vào sơ đồ và lấy mỗi loại một ví dụ? Như vậy bám vào nội dung, mục tiêu của bài học tôi đã củng cố xong nội dung bài học. Ví dụ 2: Tiết 7. Từ mượn. * Môc tiªu cña tiÕt nµy lµ: Gióp häc sinh: 1. Hiểu được thế nào là từ mượn 2. Bước đầu biết sử dụng từ mượn một cách hợp lí trong nói, viết. * Tổ chức các hoạt động trọng tâm của tiết học là: (I) Từ thuần Việt và từ mượn (II) Nguyên tắc mượn từ. (III) LuyÖn tËp. Cñng cè néi dung bµi häc: (4- 5 phót). Sau khi dạy xong các hoạt động trọng tâm của bài từ mượn, tôi củng cố kiến thức cho học sinh bằng cách tích hợp với tiết 3: Từ và cấu tạo của từ Tiếng Việt để giúp học sinh cã c¸i nh×n tæng hîp vÒ tõ TiÕng ViÖt. B¸m vµo môc tiªu vµ kiÕn thøc träng t©m cña tiÕt häc t«i cñng cè néi dung bµi häc cho học sinh bằng sơ đồ câm sau:. Tõ (XÐt theo cÊu t¹o). - 7Lop6.net -. Tõ (XÐt theo nguån gèc).

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Trường THCS lộc Thuận.. GV: Nguyễn Văn Duy. Tõ mượn. Tõ phøc. Ng«n ng÷ Ên -¢u. Tôi chỉ điền sẵn các ô: từ (xét về cấu tạo) , từ phức và ô từ (xét về nguồn gốc) , ô từ mượn và ô ngôn ngữ ấn - Âu. Những ô tôi điền sẵn như là một sự gợi ý của tôi. Từ đó giúp học sinh tù ®iÒn c¸c « cßn l¹i. Vµ sau khi häc sinh ®iÒn xong t«i cho c¸c em nhËn xÐt vµ cuèi cùng tôi đưa ra đáp án: Tõ (XÐt vÒ nguån gèc). Từ (Xét về cấu tạo). T ừ đ ơn. Từ ghép. Tõ mượn. Tõ thuÇn ViÖt. Từ phức. Từ láy. TiÕng H¸n. Sau đó tôi yêu cầu các em nhìn vào sơ đồ lấy mỗi loại một ví dụ. Ví dụ 3: Tiết 118. Câu trần thuật đơn không có từ là * Môc tiªu cña tiÕt häc lµ: - 8Lop6.net -. Ng«n ng÷ Ên¢u.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Trường THCS lộc Thuận.. GV: Nguyễn Văn Duy. - Nắm được kiểu câu trần thuật đơn không có từ là. - N¾m ®­îc t¸c dông cña kiÓu c©u nµy. * Tổ chức các hoạt động trọng tâm của tiết học gồm: (I) Đặc điểm của câu trần thuật đơn không có từ là. (II) C©u miªu t¶ vµ c©u tån t¹i. (III) LuyÖn tËp. B¸m vµo môc tiªu, c¸c néi dung träng t©m cña tiÕt häc còng nh­ tÝch hîp c¸c kiÕn thøc cña các tiết trước đó về câu trần thuật đơn tôi đã dùng sơ đồ câm sau để củng cố nội dung bài häc. Cñng cè néi dung bµi võa häc (4 phót). Câu trần thuật đơn. Câu trần thuật đơn không có từ là. Câu trần thuật đơn cã tõ lµ. C©u giíi thiÖu. Trong sơ đồ tôi chỉ điền bốn thông số như trên để gợi ý. Yêu cầu học sinh nhớ lại những kiến thức đã học ở các tiết trước về câu trần thuật đơn, lên bảng hoàn thành sơ đồ. Sau khi học sinh hoàn thành xong tôi đưa đáp án đúng như sau:. Câu trần thuật đơn - 9Lop6.net -.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Trường THCS lộc Thuận.. GV: Nguyễn Văn Duy. Câu trần thuật đơn kh«ng cã tõ lµ. Câu trần thuật đơn cã tõ lµ. Câu định nghĩ a. C©u giíi thiÖu. Câu miêu tả. C©u đánh gi¸. C©u miªu t¶. C©u tån t¹i. * Câu trần thuật đơn gồm: Câu trần thuật đơn có từ là và câu trần thuật đơn không có từ là. Trong đó câu trần thuật đơn có từ là có bốn kiểu câu: Câu định nghĩa, câu giới thiệu, câu miêu tả và câu đánh giá. Còn câu trần thuật đơn không có từ là gồm hai kiểu câu: Câu miêu t¶ vµ c©u tån t¹i. VÝ dô 3. TiÕt 20: Lêi v¨n, ®o¹n v¨n tù sù. * Môc tiªu cña tiÕt häc: - Nắm được hình thức lời văn kể người và kể việc, chủ đề và liên kết trong đoạn văn. - X©y dùng ®­îc ®o¹n v¨n giíi thiÖu vµ kÓ chuyÖn sinh ho¹t h»ng ngµy. - Nhận ra các hình thức, các kiểu câu thường dùng trong việc giới thiệu nhân vật sự việc, kể việc; nhận ra đựơc mối liên hệ giữa các câu trong đọan văn và vận dụng để xây dựng đoạn v¨n giíi thiÖu nh©n vËt vµ kÓ viÖc. * Tổ chức các hoạt động trọng tâm của tiết học gồm: (I) Lêi v¨n, ®o¹n v¨n tù sù 1. Lêi v¨n giíi thiÖu nh©n vËt 2. Lêi v¨n kÓ sù viÖc 3. §o¹n v¨n. (II) LuyÖn tËp. Cñng cè néi dung bµi häc ( 3- 4 phót).. - 10 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> Trường THCS lộc Thuận.. GV: Nguyễn Văn Duy. ……………………. Đoạn văn tự sự. Lời văn. ……………………. Ở sơ đồ trên, tôi chỉ đưa ra gợi mở là lời văn và kết thúc là bằng đoạn văn tự sự. Sau khi học sinh lên điền đầy đủ các thông tin cần thiết, khi không còn có ý kiến nào nữa tôi đưa ra đáp án cụ thể như sau:. Lêi v¨n giíi thiÖu nh©n vËt LỜI VĂN. Đoạn văn tự sự. Lêi v¨n kÓ sù viÖc Bám vào mục tiêu của tiết học và các hoạt động trọng tâm của tiết học, tôi đã củng cố néi dung bµi häc b»ng hÖ thèng c©u hái sau: ? Văn tự sự chủ yếu là văn kể người và kể việc. Đúng hay sai? ? Khi kể người thì giới thiệu tên, họ, lai lịch, quan hệ, tính tình, tài năng, ý nghĩa của nhân vËt. §óng hay sai? ? Khi kÓ sù viÖc th× kÓ nh÷ng g×? ? Mỗi đoạn văn thường có một ý chính, diễn đạt thành một câu gọi là câu chủ đề. Đúng hay sai? Sau mỗi câu hỏi thì học sinh sẽ có câu trả lời. Câu trả lời đó có thể đúng, có thể sai. Tôi cho học sinh khác trả lời lại (nếu trường hợp câu trả lời sai). Cuối cùng tôi mới chốt ý: - Văn tự sự chủ yếu là văn kể người và kể việc. - Khi kể người thường giới thiệu tên, họ, lai lịch, quan hệ, tính tình, tài năng, ý nghĩa của nh©n vËt. - 11 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> Trường THCS lộc Thuận.. GV: Nguyễn Văn Duy. - Khi kể việc thì kể các hành động, việc làm, kết quả và sự đổi thay do các hành động ấy ®em l¹i. Ví dụ 4: Tiết 54- 55 ( Ôn tập truyện dân gian)  Mục tiêu của bài học : - Nắm được đặc điểm của những thể loại truyện dân gian đã học. - Kể và hiểu được nội dung , ý nghĩa của các truyện đã học.  Củng cố nội dung bài học( 4 – 5 phút) Truyện dân gian. ?. ?. Truyện cổ tích. ?. -Ếch ngồi đáy giếng. -Thầy bói xem voi. -Đeo nhạc cho mèo. -Chân, tay ,tai, mắt miệng.. Trong sơ đồ tôi chỉ điền ba thông số như trên để gợi ý. Yêu cầu học sinh nhớ lại những kiến thức đã học ở các tiết trước về cỏc loại truyện dõn gian đó học, lên bảng hoàn thành sơ đồ. Sau khi học sinh hoàn thành xong tôi đưa đáp án đúng như sau:. Truyện dân gian - 12 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> Trường THCS lộc Thuận.. GV: Nguyễn Văn Duy. Truyện truyền thuyết.. Truyện cổ tích. Truyện ngụ ngôn.. -Con Rồng cháu tiên. - Bánh chưng, bánh giầy. - SơnTinh, ThủyTinh - Thánh Giong. - Sự tích Hồ Gươm. -Sọ Dừa. - Thạch Sanh. - Em bé thông minh. - Cây bút thần. - Ông lão đánh cá và con cá vàng.. -Ếch ngồi đáy giếng. -Thầy bói xem voi. -Đeo nhạc cho mèo. -Chân, tay ,tai, mắt miệng.. Truyện cười.. -Treo biển. - Lợn cưới áo mới.. * Sau khi có được sơ đồ hoàn chỉnh, tôi đưa ra các câu hỏi về các khái niệm từ truyện truyền thuyết đến truyện cười. Và yêu cầu học sinh lấy thêm các ví dụ về mỗi loại truyện . Trên đây chỉ là những ví dụ về việc củng cố nội dung bài học mà tôi đã làm góp phần gióp häc sinh củng cố và khắc sâu kiến thức một cách logic cã hiÖu qu¶. Lµ nh÷ng vÝ dô minh hoạ cho những điều tôi đã nói ở phần giải pháp. Hình dung được cách làm trên và tương tự như cách làm trên chúng ta có thể tiến hành ở bất kỳ tiết nào, bài nào, cho dù đó là một tiết giảng văn, hay một tiết Tiếng Việt, Tập làm v¨n vµ cã thÓ lµm ë mäi kiÓu bµi häc.Hiện nay trong quá trình giảng dạy chúng ta đã có sự hỗ trợ của máy chiếu hay các loại bảng phụ do vậy việc thực hiện khâu củng cố trong mỗi tiết dạy là một điều hết sức thuận lợi. MÆc dï t«i chØ ®­a ra c¸ch lµm vµ nh÷ng vÝ dô cô thÓ ở Ngữ Văn 6, nhưng tương tự với cách làm này ta có thể áp dụng cho tất cả các lớp khác. Cho dù đó là lớp 7, lớp 8 hay lớp 9. D. §èi chiÕu kÕt qu¶. - 13 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> Trường THCS lộc Thuận.. GV: Nguyễn Văn Duy. Trong những năm qua nhờ sử dụng những giải pháp nêu trên tôi đã thu được những kết quả bước đầu như sau: 1. §èi víi b¶n th©n: Bản thân đã hiểu và ý thức sâu hơn về vấn đề dạy cách học cho học sinh và trong quá trình dạy thường xuyên có ý thức làm trong nhiều thời điểm (miễn là thuận lợi, không phá vỡ mạch bài học) nhất là trong hoạt động củng cố. 2. §èi víi häc sinh: - Trước đây khi mà tôi chưa làm chu đáo việc củng cố nội dung bài học và chưa hướng dẫn cho học sinh cách học ở nhà như các giải pháp nêu trên thì thường khi đến lớp, trước khi đi vµo häc bµi míi t«i hái bµi cò th× nh×n chung c¸c em kh«ng thuéc bµi, chØ ®­îc mét Ýt em gi¬ tay. Vµ trong qu¸ tr×nh d¹y bµi míi th× sè häc sinh xung phong ph¸t biÓu x©y dùng bµi vẫn ít hơn. Nhưng từ khi tôi tiến hành các giải pháp nêu trên thì tôi thấy, đa số các em đều thuéc bµi cò. KÓ c¶ nh÷ng em häc sinh yÕu, kÐm vÉn tù tin gi¬ tay tr¶ lêi bµi cò vµ h¨ng say ph¸t biÓu x©y dùng bµi míi, líp häc s«i næi h¬n. Đ. KÕt luËn Hướng dẫn cách để học sinh tự học, tự chiếm lĩnh tri thức là một việc làm cần thiết, quan trọng, là một yêu cầu trong xu thế hiện nay. Chúng ta có thể hướng dẫn cho học sinh tù häc b»ng nhiÒu c¸ch kh¸c nhau, nhiÒu thêi ®iÓm kh¸c nhau cña tiÕt häc. §Æc biÖt lµ viÖc huớng dẫn cho học sinh cách tự học thông qua hoạt động củng cố ở cuối tiết học. Học sinh có nắm chắc kiến thức bài học trên lớp hay không? Các em có hứng thú và chờ đợi giờ học tới hay không? Thiết nghĩ hoạt động củng cố chu đáo sẽ là bước quan trọng giúp các em biết cách học Ngữ Văn và hứng thú với những giờ văn. Tuy nhiên các em có làm đúng với những điều chúng ta cần hay không thì đó lại là một vấn đề khác.Là giáo viên nói chung, người giáo viên văn học nói riêng tụi phải luôn thao thức, trăn trở, trau dồi, tích luỹ vốn tri thøc, hiÓu biÕt kinh nghiÖm, lu«n cã ý thøc tù häc, tù s¸ng t¹o. Nh÷ng dßng viÕt trªn lµ nh÷ng kinh nghiÖm nhá kh«ng ph¶i ch­a cã ai nãi, ch­a cã sách viết. Song tôi muốn qua những kinh nghiệm nhỏ này một lần nữa giúp giáo viênNhững người đang trực tiếp giảng dạy hiểu rõ hơn vấn đề thực hiện hoạt động củng cố nội dung bµi häc, chuÈn bÞ cho bµi míi nh»m gióp häc sinh tù häc Ng÷ V¨n cã hiÖu qu¶. Vµ quan trọng hơn nữa là vận dụng nó vào quá trình giảng dạy để có những giờ học lí thú, giúp häc sinh biÕt c¸ch häc v¨n vµ ham mª häc v¨n. Gãp phÇn vµo viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ d¹yhäc Ng÷ V¨n. Không có kinh nghiệm nào là chung cho tất cả mọi người. Không có một con đường - 14 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> Trường THCS lộc Thuận.. GV: Nguyễn Văn Duy. nào để đi đến thành công mà không lắm chông gai. Với những suy nghĩ trong đề tài cũng như việc tôi đã áp dụng đề tài này vào dạy học cụ thể và có những kết quả nêu trên, đề tài của tụi chắc chắn vẫn cũn nhiờu thiếu sút ,tôi muốn trao đổi cùng đồng nghiệp để nhằm học hỏi và nâng cao trình độ chuyên môn của mình. Và đó chính là kết quả quá trình tự học của tôi. Vì vậy kính mong hội đồng khoa học các cấp và đồng nghiệp vui lòng đóng góp ý kiến để kinh nghiệm được hoàn thiện hơn. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n. /.. Người viết: Nguyễn Văn Duy.. - 15 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> Trường THCS lộc Thuận.. GV: Nguyễn Văn Duy. - Quan trọng hơn cả là học sinh nắm được phương pháp và có ý thức tự học thường xuyên và có hiệu quả. Cụ thể: Tôi đã tiến hành khảo sát chất lượng ở hai lớp 6A và 6B, với hai bài häc kh¸c nhau. T«i tiÕn hµnh lµm nh­ sau : Bài khảo sát 1. Sau khi học xong bài danh từ ở tiết 41 thì đến tiết 44 là tiết về cụm danh từ thì trước khi đi vào học bài mới tôi dành 7 phút để khảo sát chất lượng nắm nội dung bài học qua phần củng cố, dặn dò hôm trước, đặc biệt là phần hướng dẫn tự học ở nhà . Đề ra: Hãy tự vẽ lại sơ đồ về danh từ ? Mỗi loại cho một ví dụ? Đáp án: Sơ đồ cần vẽ như đã trình bày trên phần giải pháp ở bài danh từ. Bài khảo sát 2. Sau khi học xong tiết 94 văn bản "Đêm nay Bác không ngủ" thì đến tiết 99 là tiết học về văn bản "Lượm". Trước khi đi vào học bài này tôi cũng dành 7 phút để cho học sinh làm bài khảo sát về khả năng nắm nội dung bài học và chất lượng tự học của học sinh bằng đề bài sau: §Ò ra: 1. Bài thơ đêm nay Bác không ngủ có những nội dung chính nào? 2. ChÐp thuéc lßng khæ th¬ cuèi cña bµi th¬? §¸p ¸n: 1. Cã hai néi dung chÝnh sau: + Tấm lòng yêu thương sâu sắc, rộng lớn của Bác với bộ đội và nhân dân ta. + Đồng thời thể hiện tình cảm yêu kính, cảm phục của người chiến sỹ đối với lãnh tụ. 2. Khæ th¬ cuèi cña bµi th¬ lµ: "Đêm nay Bác ngồi đó §ªm nay B¸c kh«ng ngñ Vì một lẽ thường tình B¸c lµ Hå ChÝ Minh". Hai bài khảo sát đó tôi tiến hành trên hai lớp 6A và 6B và kết quả thu được là: Bµi Tæng kiÓm tra Giái sè Bµi thø 25 3% nhÊt bµi Bµi thø 25 4% hai bµi. Líp 6A. Líp 6B. Trung YÕu, Tæng Giái b×nh kÐm sè 22 19% 68 % 10% 2% bµi 22 21% 63% 12% 3% bµi Kh¸. Kh¸. Trung YÕu, b×nh kÐm. 18%. 72%. 8%. 21%. 63%. 13%. (Ghi chú: Điểm giỏi: Từ 9- 10; Điểm khá: 7 đến 8; Điểm trung bình: 5 đến 6; Điểm yếu, kém: Dưới 5). - 16 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> Trường THCS lộc Thuận.. GV: Nguyễn Văn Duy. Nh×n vµo kÕt qu¶ thùc tÕ trªn, t«i thÊy hiÖu qu¶ gi¶ng d¹y víi líp t«i d¹y cã sù kh¶ quan, có dấu hiệu vui. Kết quả đó chính là hiệu quả của quá trình tôi áp dụng sáng kiến trªn. §. Bµi häc kinh nghiÖm Qua thùc hiÖn vµ ¸p dông s¸ng kiÕn t«i m¹nh d¹n ®­a ra nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm sau: 1. Bµi häc kinh nghiÖm chung: - Đối với phần củng cố: Đòi hỏi người giáo viên trước giờ lên lớp phải chuẩn bị kỹ càng, chu đáo. Nếu củng cố bằng hệ thống câu hỏi đáp trực tiếp thì câu hỏi phải là những câu hỏi ngắn gọn và dễ hiểu. Bởi khi giáo viên nêu câu hỏi lướt qua nhanh, nếu là những câu hái dµi th× häc sinh sÏ rÊt khã n¾m b¾t. Còn nếu củng cố bằng sơ đồ câm và bằng trò chơi ô chữ thì trước khi lên lớp giáo viên phải chuẩn bị sẵn những thứ ấy vào bảng phụ hoặc bằng những tấm bìa, để lên lớp đỡ mất thêi gian. Riêng củng cố bằng bài tập trắc nghiệm thì cho học sinh lên bảng điền, sau đó học sinh nhận xét, chỉnh sửa và giáo viên đưa ra đáp án chuẩn. Giáo viên không nên vừa đọc câu hỏi vừa cho học sinh đồng loạt trả lời và giáo viên điền vào. Vì làm như vậy học sinh sẽ nãi theo nhau. Nªn gi¸o viªn sÏ khã n¾m b¾t ®­îc kh¶ n¨ng n¾m bµi cña häc sinh trong tiết học ấy đến đâu. Hơn nữa cho học sinh tự làm để rèn kỹ năng thực hành cho các em. Từ đó giúp các em tự học có hiệu quả hơn. - §èi víi phÇn dÆn dß: §Ó phÇn dÆn dß häc sinh chuÈn bÞ cho viÖc häc bµi cò ë nhµ ®­îc tèt gi¸o viªn ph¶i nghiªn cøu kü néi dung bµi d¹y vµ tham kh¶o thªm nh÷ng s¸ch tµi liÖu ngoài sách giáo khoa để đưa ra những câu hỏi, bài tập cụ thể cho từng đối tượng, giúp các em về nhà tự học có hiệu quả hơn. Đồng thời để hướng dẫn các em tự học chuẩn bị cho bài mới được tốt thì trước giờ lên lớp giáo viên phải nghiên cứu kỹ nội dung bài sắp học để dặn dß häc sinh chuÈn bÞ. Trên cơ sở những bài học kinh nghiệm chung đó tôi đưa ra những bài học kinh nghiệm cụ thÓ sau: 2. Bµi häc cô thÓ: a. Tôi thiết nghĩ làm nghề gì chúng ta đều phải trau dồi nghề ấy. Đối với nghề dạy học còng vËy. Trong suèt qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y chóng ta kh«ng ®­îc coi nhÑ bÊt cø tiÕt nµo. Vµ trong một tiết học chúng ta không được xem nhẹ bất cứ một hoạt động nào. b. Sở dĩ tôi thực hiện được sự đổi mới nêu trên là do tôi hiểu rõ đựơc mục tiêu của đổi mới, tính chất của đổi mới, cũng như trách nhiệm của mình trong đổi mới phương pháp. Là giáo - 17 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> Trường THCS lộc Thuận.. GV: Nguyễn Văn Duy. viªn m×nh ph¶i lµm g×? Lµ häc sinh ph¶i lµm c«ng viÖc g×? c. Phải kiên trì thực hiện đổi mới thì mới trở thành nề nếp của mình. Phải chú trọng hướng dẫn học sinh tự học, chú trọng xây dựng hệ thống câu hỏi cho lô rích, đặc biệt là hệ thống c©u hái gîi ý, gîi më. d. Đổi mới phải có sự đồng bộ giữa giáo viên và học sinh. e. Ph¶i khiªm tèn häc hái tù rót ra bµi häc cho b¶n th©n sau mçi tiÕt d¹y dï thµnh c«ng hay thất bại. Phải biết lắng nghe ý kiến đồng nghiệp.. Môc lôc I. Đặt vấn đề 1. Lí do chọn đề tài. 2. C¬ së lÝ luËn vµ thùc tr¹ng a. C¬ së lÝ luËn. b. Thùc tr¹ng. II. Giải quyết vấn đề. 1. C¸c gi¶i ph¸p. 2. HiÖu qu¶. III. KÕt luËn. - 18 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> Trường THCS lộc Thuận.. GV: Nguyễn Văn Duy. Tµi liÖu tham kh¶o. 1. Sách phương pháp dạy học văn. 2. Sách những vấn đề chung về đổi mới giáo dục Trung học cơ sở môn Ngữ Văn. 3. S¸ch gi¸o khoa Ng÷ V¨n 6 c¶ hai tËp. 4. S¸ch «n tËp Ng÷ V¨n 6. 5. S¸ch t­ liÖu Ng÷ V¨n 6. 6. S¸ch n©ng cao Ng÷ V¨n 6. 7. B¸o thÕ giíi trong ta. 8. B¸o tù häc (Trung t©m nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn tù häc). 9. Tham kh¶o tµi liÖu b¸o ®iÖn tö.. - 19 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> Trường THCS lộc Thuận.. GV: Nguyễn Văn Duy. ý kiến nhận xét, đánh giá của hội đồng khoa học trường THCS Đỉnh Sơn ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… ý kiÕn nhận xét, đánh giá của hội đồng khoa học Phòng GD & ĐT Anh Sơn ……………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ý kiến nhận xét, đánh giá của hội đồng khoa học Sở GD & ĐT Nghệ An ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………. - 20 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>