Một số lỗi của học sinh lớp 5 khi dùng từ và một số kiểu bài tập chữa lỗi dùng từ cho học sinh lớp 5

<span class='text_page_counter'>(1)</span>S¸ng kiÕn kinh nghiÖm. A. PhÇn I: më ®Çu I. Lý do chọn đề tài: Đối với học sinh lớp 5 hiện tượng dùng từ sai trong viết văn còn khá phổ biến. Dùng từ sai làm cho câu văn tối nghĩa, nhạt nhẽo, sai ý, khiến cho người đọc người nghe hiÓu lÇm, hiÓu kh«ng hÕt ý tr×nh bµy.Qua thùc tÕ gi¶ng d¹y t«i nhËn th©ý häc sinh dïng tõ sai lµ do nhiÒu nguyªn nh©n song chñ yÕu lµ do nh÷ng nguyªn nh©n nh­: kh«ng n¾m ch¾c nghÜa cña tõ, nguyªn t¾c kÕt hîp tõ, phong c¸ch ng«n ng÷ văn bản; do vốn từ nghèo, khả năng huy động và lựa chọn từ còn hạn chế; học từ theo kiểu truyền khẩu, bắt chước nên không nắm chắc, hiểu kĩ, dẫn đến dùng từ kh«ng phï hîp… Từ thực tế trên, theo tôi, để rèn kĩ năng sử dụng từ ngữ đúng cho học sinh khi viết v¨n, cÇn x©y dùng dang bµi tËp ph¸t hiªn vµ ch­a lçi dïng tõ. Dùa vµo c¸c l«i dïng từ sai phổ biến trong bài văn của học sinh lớp 5 tôi đã nghiên cứu viết đề tài “ Một. sè lçi cña häc sinh líp 5 khi dïng tõ vµ mét sè kiÓu bµi tËp ch÷a lçi dïng tõ cho häc sinh líp 5”. II. Mục đích: Mục đích của các kiểu bài tập này là giúp HS lớp 5 sử dụng kiến thức từ ngữ của mình để phát hiện dùng từ sai, tìm hiểu nguyên nhân sai và cách chữa. Đồng thời giúp HS nâng cao mở rộng những hiểu biết nghĩa của từ, đặc điểm kết hợp của từ, c¸ch sö dông tõ,… KiÓu bµi tËp nµy cßn cã t¸c dông n©ng cao ý thøc cña HS vÒ viÖc dïng tõ, rÌn cho c¸c em thãi quen ph¶i c©n nh¾c, suy xÐt cÈn thËn khi dïng tõ, thói quen đọc lại, kiểm tra những điều mình vừa viết ra để điều chỉnh, sửa chữa nếu cÇn thiÕt. III. Đối tượng nghiên cứu: Häc sinh líp 4, líp 5. IV. NhiÖm vô: - T×m hiÓu thùc tr¹ng viÖc dïng tõ cña häc sinh líp 5 - Mét sè kiÓu bµi tËp vÒ viÖc dïng tõ sai vµ mét sè kiÓu bµi tËp ch÷a lçi dïng tõ sai. V. Phương pháp: 1. Nghiªn cøu tµi liÖu vÒ m«n TiÕng ViÖt tiÓu häc. - Tõ ®iÓn TiÕng ViÖt, Tõ ®iÓn chÝnh t¶. 2. Phương pháp luyện tập thực hành, phương pháp hỏi đáp. 3. Phương pháp thực nghiệm đối chứng, kiểm tra kết quả.. Ph¹m thÞ hång v©n. 1 Lop1.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm. B. phÇn 2: néi dung I. Néi dung d¹y dïng tõ cho häc sinh líp 5: Néi dung tõ cho häc sinh ®­îc tÝch hîp trong ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u tõ líp 1 đến lớp 5. Thông qua nội dung dạy học và cách tổ chức hoạt động trên lớp, phân môn Luyện từ và câu góp phần bồi dưỡng cho HS thói quen dùng từ đúng,nói, viết thành c©u. HS häc tèt ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u sÏ häc tèt tÊt c¶ c¸c m«n häc kh¸c, c¸c em viết văn hay hơn, dùng từ đúng hơn, đọc và cảm thụ nội dung các bài tập đọc mét c¸ch s©u s¾c.§Æc biÖt c¸c em cã ý thøc sö dông TiÕng ViÖt trong v¨n ho¸ giao tiÕp tù nhiªn cã hiÖu qu¶, phï hîp víi c¸c chuÈn mùc v¨n ho¸. D¹y vµ häc LuyÖn tõ vµ c©u ë líp 5 gåm 3 néi dung c¬ b¶n: 1. Më réng vµ hÖ thèng ho¸ vèn tõ. 2.Trang bÞ c¸c kiÕn thøc s¬ gi¶n vÒ ng÷ ©m, tõ vùng, ng÷ ph¸p vµ v¨n b¶n; rÌn luyện kỹ năng dùng từ, đặt câu, liên kết câu và sử dụng dấu câu. 3. Bồi dưỡng cho HS ý thức và thói quen sử dụng Tiếng Việt văn hoá trong giao tiÕp. II.Thùc tr¹ng viÖc dïng tõ cña häc sinh trong viÕt vµ nãi. Qua thực tế giảng dạy và chấm bài của các em tôi they nhiều em đã biết cách diễn đạt song dúng từ còn sai làm cho người đọc, người nghe hiểu sai ý của đoạn văn đó. Ví dụ: Khi tả về làng quê ( văn tả cảnh ) có HS viết: “ Ngắm nhìn cánh đồng lúa th¼ng c¸nh cß bay, em thÊy lµng quª m×nh hoµ b×nh qu¸”( tõ dïng sai “hoµ b×nh”), hoặc khi tả về bà( văn tả người) một HS khác lại viết:“ Bà ngoại của em đã già nh­ng m¾t bµ em kh«ng cßn s¸ng” ( HS dïng sai tõ “nh­ng”- C¸ch dïng quan hÖ tõ ). Khi học bài từ đồng nghĩa mặc dù học sinh đã hiểu về từ đồng nghĩa song khi lµm bµi tËp c¸c em vÉn cßn m¾c sai lÇm. NhiÒu HS m¾c sai lÇm khi sö dông vµ ¸p dụng từ thay thế để viết đoạn văn hoặc dùng sai quan hệ từ. Có HS đã viết: “ Nghỉ hÌ, em ®­îc bè mÑ cho vÒ quª ngo¹i ch¬i, quª ngo¹i ë bªn kia s«ng, quª ngo¹i cã vườn cây trái ngọt lịm trĩu cành, quê ngoại có đầm sen nở hoa thơm ngát”.(HS đã sö dông nhiÒu tõ “ quª ngo¹i ” Mµ ch­a biÕt sö dông tõ thay thÕ)… Ngoµi mét sè lçi c¬ b¶n trªn HS cßn dïng sai ë mét sè lçi kh¸c nh­ dïng kh«ng hîp v¨n c¶nh, kh«ng hîp v¨n b¶n hoÆc sai do dïng sai s¾c th¸i biÓu c¶m…( T«i sÏ đề cập kỹ các dạng ở phần bài tập chữa lỗi). Tõ c¸c lçi sai vÒ dïng tõ, thùc tr¹ng dïng tõ cña HS líp t«i d¹y ®­îc thèng kª nh­ sau: ( cuèi kú I). TS HS. Số HS dùng từ đúng. Ph¹m thÞ hång v©n. % 2. Lop1.net. Sè HS dïng tõ sai. %.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm. 33. 15. 45,4%. 18. 54,6%. III. C¸c kiÓu bµi tËp ch÷a lçi dïng tõ: §Ó cã ®­îc ng÷ liÖu cho d¹ng bµi tËp nµy. Khi chÊm bµi lµm v¨n viÕt cña HS, chúng tôi thống kê các kiểu dung từ sai rồi chọn những kiểu sai tiêu biểu để hưỡng dẫn HS làm bài tập chữa lỗi. III.1:KiÓu 1: Bµi tËp ch÷a tõ sai nghÜa. Lo¹i bµi tËp nµy nh»m gióp cho HS hiÓu nghÜa tõ, kh«ng nhÇm lÉn tõ gÇn nghĩa, nắm được sắc thái ý nghĩa của từ trong văn cảnh để sử dụng đúng trong văn viết. Việc nắm nghĩa của từ không chỉ có tác dụng đối với việc tạo lập ngôn bản ( nói, viết) mà còn có tác dụng với việc lĩnh hội ngôn bản (nghe, đọc). Vì vậy GV cÇn h×nh thµnh cho HS thãi quen hiÓu nghÜa tõ khi sö dông. C¨n cø vµo t×nh h×nh thùc tÕ cña HS chóng t«i chia kiÓu nµy thµnh ba d¹ng. III.1.1 D¹ng 1: Bµi tËp ch÷a tõ sai do kh«ng hiÓu nghÜa VD: Theo em, tõ dïng sai trong c¸c c©u sau lµ tõ nµo? V× sao sai? Em h·y ch÷a l¹i cho đúng. a, ThËt tuyÖt vêi! H«m nay lµ chñ nhËt em dËy sím ch¹y däc theo bê biÓn hÝt thë kh«ng khÝ trong veo. b, Chiếc xe chở đoàn học sinh của trường em đi thăm cảnh biển. Bạn nào cũng vui mõng phÊn khëi. Trªn xe, c¸c b¹n hß h¸t truyÖn chß khóc khÝch. c, Sau một ngày làm việc tất bật, tối về, dưới ánh trăng vàng, bà con làng em cùng nhau yªn nghØ t©m sù. * Gîi ý c©u a: - Ph¸t hiÖn vµ nhËn diÖn lçi vÒ tõ + HS ph¸t hiÖn tõ sau: Trong veo + Ph©n tÝch tõ dïng sai: Trong veo lµ tÝnh tõ chØ tÝnh chÊt rÊt trong, kh«ng mét chót vẩn đục, với nghĩa này không thể kết hợp được với từ không khí để hít thở. Người viÕt d¬ ch­a hiÓu nghÜa cña tõ Trong veo nªn nghÜa cña nã kh«ng hîp víi ngiax mµ c©u cÇn thÓ hiÖn. - Sửa chữa và thay thé từ đúng §Ó thùc hiÖn nghÜa cña c¶ c©u lµ hÝt thë kh«ng khÝ ban mai trong s¹ch vµ cã t¸c dụng tốt đối với cơ thể, nên dùng từ Trong lành. - Cñng cè thªm GV cã thÓ cho HS ph©n biÖt nghÜa tõ trong lµnh víi tõ trong veo. C©u b: Tõ sai khóc khÝch thay b»ng tõ r«m r¶ (rÝu rÝt). C©u c: Tõ sai yªn nghØ thay b»ng tõ nghØ ng¬i. III.1.2 D¹ng 2: Bµi tËp ch÷a tõ sai do dïng tõ gÇn nghÜa: VD: Em hãy lựa chọn các từ trong ngoặc đơn dưới và thay thế cho cáct]fo in nghiêng để diễn đạt đúng ý của câu văn. a, Ngắm nhìn cánh đồng lúa và rặng dừa xanh em cảm thấy quê mình hoà bình qu¸! b, Sapa thật là đẹp, thật kỳ ảo nhưng đường đến Sapa thật bất trắc. Ph¹m thÞ hång v©n. 3 Lop1.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm. c, Những ngày hè, sân trường vắng lặng, tôi chỉ nghe có tiếng lá khô lao xao chạm vµo nhau. ( yªn ¶, th¸i b×nh, thanh b×nh, tr¾c trë, gian nan, lµo xµo, xµo x¹c) * Gîi ý c©u a: - Ph¸t hiÖn vµ nhËn diÖn lçi vÒ tõ: Tõ dïng sai lµ tõ hoµ b×nh. Hoµ b×nh lµ t×nh tr¹ng không có triến tranh nhưng ý của người viết muốn diễn đạt vẻ đẹp yên ả của quê hương nên dùng từ hoà bình là không đúng. Đây là loại lỗi dùng từ sai do dùng từ gÇn nghÜa ch­a phï hîp. - Sửa chữa và thay thế từ đúng + GV hướng dẫn HS lựa chọn những từ gần nghĩa với từ hoà bình, yên bình, yên ả, bình yên… trong các từ đó các em có thể chọn những từ thay thế phù hợp với nghĩa cña c©u v¨n. + Cã thÓ chän tõ thanh b×nh. - Cñng cè thªm + Việc thay thế từ thanh bình đã diễn đạt đúng ý trong câu văn. + GV lưu ý HS cần phân biệt sự khác nhau giữa các từ đồng nghĩa để dùng cho thÝch hîp. C©u b: Tõ sai bÊt tr¾c thay b»ng tõ tr¾c trë. C©u c: Tõ sai lao xao thay b»ng tõ xµo x¹c. III.1.3: D¹ng 3: Bµi tËp ch÷a tõ sai do dïng tõ sai s¾c th¸i biÓu c¶m VD: Em hãy thay từ dùng sai trong các câu dưới đây bằng những từ thích hợp. Theo em, v× sao sai? A, Làng quê yên ả dưới luỹ tre xanh, ngân nga trong tiếng chuông chàu. Trong cuéc chiÕn tranh chèng Mü, thanh niªn quª em h¨ng h¸i lªn ®­êng vµ cã nh÷ng người con đã chết cho Tổ quốc. B, Em còn nhớ mãi cá ngày ấy, trước khi chia tay, em đã cho mai Mai chiếc bút mực Trường Sơn. C, Về với quê tôi, bạn sẽ được ngắm cảnh đẹp của dòng sông trong xanh, củ đồng lúa vàng óng, của luỹ tre xanh mát. Tuyệt vời hơn, bạn sẽ được ăn đặc sản bánh chè lam hương vị của làng quê. * Gîi ý c©u a: - Ph¸t hiÖn vµ nhËn diÖn lçi vÒ tõ: Từ sai là từ chết, dùng từ này không thể hiện được sự biết ơn các anh thanh niên đã hi sinh xương máu để giành độc lập. Đây là lỗi dùng từ sai về nghĩa biểu thái. - Sửa chữa và thay thế từ đúng: GV hướng dẫn HS tìm những từ đồng nghĩa với từ chết: mất, ra đi, toi mạng, hi sinh…. Trong những từ đó, HS chọn từ thể hiện được sự biết ơn tôn trọng đối với những người đã đấu tranh cho Tổ quèc vµ thay thÕ cho tõ chÕt. Cã thÓ chän tõ hi sinh. - Cñng cè thªm: GV l­u ý HS cÇn ph©n biÖt s¾c th¸i rÊt tinh tÕ cña tõ, ph©n biÖt được từ đồng nghĩa có đồng nghĩa hoàn toàn và đồng nghĩa không hoàn toàn.Đồng nghÜa kh«ng hoµn toµn kh¸c nhau vÒ s¾c th¸i ý nghÜa.Sö dông nghÜa cña tõ nµy phô thuộc vào đối tượng và ngữ cảnh trong câu văn . Ph¹m thÞ hång v©n. 4 Lop1.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm. C©u b: Tõ sai thay b»ng tõ tÆng. Câu c: Từ sai ăn thay bằng từ thưởng thức. III.2: KiÓu 2: Bµi tËp ch÷a tõ sai vÒ kÕt hîp tõ KiÓu bµi tËp nµy rÌn cho HS kÜ n¨ng sö dông vèn tõ cña m×nh, kÕt hîp tõ theo những quy tắc nhất định về ngữ nghĩa, ngữ pháp như: kết hợp đúng quan hệ từ, cặp quan hÖ tõ, phô tõ, thÓ hiÖn mèi quan hÖ tõ cña c¸c tõ trong c©u. III.2.1 D¹ng 1: Bµi tËp ch÷a tõ quan hÖ dïng sai: Ví dụ: Các quan hệ từ nhưng, để, mà trong ba câu dưới đây có diễn đạt đúng quan hÖ ý nghÜa gi÷a c¸c tõ ng÷ trong c©u hay kh«ng? Nªn thay c¸c quan hÖ tõ nµy b»ng quan hÖ tõ nµo? a) Bà ngoại em đã già nhưng mắt bà ngoại em không còn sáng. b) Cây bàng nó rất có ích cho chúng em vui chơi để nó che bóng mát. c) Hề về, hoa phượng nở đỏ rực khắp sân trường mà tiếng ve râm ran suốt trưa hÌ. *Gîi ý c©u a: - Ph¸t hiÖn vµ nhËn diÖn lçi vÒ tõ: Trong câu văn, người viết đã dùng sai quan hệ từ nhưng. Quan hệ từ nhưng thường biểu hiện quan hệ ý nghĩa giữa hai vế câu trái ngược nhau. Trong câu a, hai vế có quan hệ ý nghĩa không đối lập nên dùng quan hệ từ này là không đúng. - Söa ch÷a vµ thay thÕ: Cã thÓ söa ch÷a quan hÖ tõ nh­ng b»ng quan hÖ tõ nªn. - Cñng cè thªm: Gi¸o viªn cñng cè b»ng c¸ch dïng c¸c quan hÖ tõ trong c©u. Câu b: Thay từ để bằng từ vì. C©u c: Thay tõ mµ b»ng tõ vµ. III.2.2 D¹ng 2: Bµi tËp ch÷a cÆp quan hÖ tõ dïng sai: Ví dụ: Em hãy cho biết các cặp quan hệ từ in đậm dưới đây dùng đúng hay sai? NÕu sai em h·y thay b»ng c¸c cÆp quan hÖ tõ thÝch hîp. a) Chiếc xe càng đến gần làng Sen quê Bác thì em rất hồi hộp. b) Vì trong lúc này chúng ta chưa thể gặp được nhau mà lòng tôi luôn nhớ đến b¹n. c) Tuy trời mưa to nên những cành phượng vẫn khoe sắc thắm. * Gîi ý c©u a: - Ph¸t hiÖn vµ nhËn diÖn lçi vÒ tõ: Trong quan hÖ néi t¹i cña c©u, néi dung biÓu hiÖn ë hai vÕ c©u lµ quan hÖ t¨ng tiến, nhưng người viết sử dụng cặp quan hệ từ càng – thì là không đúng. Người viết m¾c lçi kÕt hîp khi sö dông cÆp tõ quan hÖ cµng - th×. - Sửa chữa và thay thế từ đúng: T×m nh÷ng cÆp tõ thÓ hiÖn ®­îc mèi quan hÖ t¨ng tiÕn gi÷a hai vÕ c©u: cµng – càng. Câu văn được sửa là: Chiếc xe càng đến gần làng Sen quê Bác em càng hồi hép. Ph¹m thÞ hång v©n. 5 Lop1.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm. - Cñng cè thªm: Gi¸o viªn cñng cè l¹i c¸ch dïng c¸c cÆp quan hÖ tõ trong tiÕng ViÖt. C©u b: CÆp tõ sai v× - mµ thay b»ng cÆp tõ tuy – nh­ng hoÆc v× – nªn. C©u c: CÆp tõ sai tuy – nªn thay b»ng cÆp tõ tuy – nh­ng. III.2.3: Dạng 3: Bài tập chữa các bài đã, đang, sẽ dùng sai. Ví dụ 1:Em hãy nhận xét các từ đã, sẽ, được dùng trong các câu văn dưới đây. Theo em dïng nh­ vËy cã ®­îc kh«ng? NÕu kh«ng em h·y ch÷a l¹i cho phï hîp: a) Trong năm học qua, lớp em phấn đấu để đạt danh hiệu lớp tiên tiến. b) Bây giờ là mùa gặt, trên cánh đồng làng, bà con xã viên đã gặt lúa. * Gîi ý c©u a: - Ph¸t hiÖn vµ nhËn diÖn lçi vÒ tõ: Câu văn đã dùng sai kết hợp giữa từ đã với trạng ngữ chỉ thời gian trong năm học tới. Trạng ngữ chỉ thời gian sẽ diễn ra “trong tương lai” mâu thuẫn với các từ chỉ sự việc đã diễn ra rồi. - Sửa chữa và thay thế từ đúng: Cã thÓ söa ch÷a b»ng mét trong hai c¸ch sau: + Thay thế từ tới trong trạng ngữ thành từ vừa qua để chỉ khoảng thời gian thích hợp với điều mà từ đã diễn tả. + Thay từ đã trong thành phần vị ngữ thành từ sẽ để nó phù hợp với trạng ngữ cña c©u. Tuy nhiªn, c¸ch ch÷a ph¶i dùa vµo kho¶ng thêi gian mµ sù viÖc trong bµi viÕt muèn nãi. - Cñng cè thªm: Giáo viên hệ thống lại cách dùng các từ đã, đang, sẽ trong tiếng Việt. Câu b: Từ sai đã thay bằng từ đang. III.3 KiÓu 3: Bµi tËp ch÷a lçi lÆp tõ. Kiểu bài tập này nhằm rèn chio học sinh biết huy động, lựa chọn, thay thế từ ngữ để diễn đạt câu văn trong sáng, trôi chảy, không sử dụng từ lặp đi lặp lại một cách lñng cñng trong c©u v¨n, bµi v¨n. III.3.1 D¹ng 1: Bµi tËp ch÷a lçi lÆp tõ hoµn toµn: Ví dụ: Hãy lược bỏ những từ ngữ trùng lặp, thay thế bằng những từ thích hợp để c©u v¨n trong s¸ng. a) NghØ hÌ, em ®­îc bè mÑ cho vÒ quª ngo¹i ch¬i, quª ngoai ë bªn kia s«ng, quê ngoại có những vườn cây trái ngọt lịm trĩu cành, quê ngoại có một đầm sen në hoa th¬m ng¸t. b) Tôi rất yêu con đường cát trắng, tôi rất yêu ngôi nhà mái đỏ, tôi rất yêu luỹ tre xanh ng¾t cña lµng t«i. * Gîi ý c©u a: - Ph¸t hiªn vµ nhËn diÖn lçi vÒ tõ: Tõ trïng lÆp trong c©u a lµ tõ “ quª ngo¹i”.§©y lµ lçi lÆp tõ hoµn toµn ( sö dông 4 lần) do người viết nghèo về vốn rừ nên diễn đạt kém, gây nên sự lủng củng trong c©u v¨n. - Sửa chữa và thay thế từ đúng: Ph¹m thÞ hång v©n. 6 Lop1.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm. Có thể thay từ quê ngoại thứ ba bằng đại từ nơi đây; Bỏ từ quê ngoại thứ tư để thay b»ng quan hÖ tõ vµ. C©u v¨n ®­îc söa l¹i lµ: NghØ hÌ, em ®­îc bè mÑ cho vÒ quª ngo¹i ch¬i, quª ngo¹i ë bªn kia s«ng, n¬i đây có những vườn cây trái ngọt lịm trĩu cành và có một đầm sen nở hoa thơm ng¸t. - Cñng cè thªm: Giáo viên lưu ý khi nói, đặc biệt khi viết phải hết sức tránh lặp từ một cách vô thøc, khiÕn cho lêi nãi c©u v¨n trë nªn nÆng nÒ, dµi dßng vµ lñng cñng. C©u b: LÆp ba lÇn tõ t«i rÊt, bá c¸c tõ t«i rÊt thø hai vµ thø ba. III.3.2 Dạng 2: Bài tập chữa lỗi lặp từ đồng nghĩa: Ví dụ: Hãy lược bớt nhũng từ đồng nghĩa trong các câu văn sau: a) Cánh đồng quê em rộng mênh mông, bát ngát rập rờn đồng lúa. b) Mưa ập đến, đàn gà tao tác nhốn nháo chạy mỗi con một ngả. c) Trường học là nơi chúng em lớn lên, trưởng thành. - Gîi ý c©u a: - Ph¸t hiÖn vµ nhËn diÖn lçi vÒ tõ: Học sinh xác định từ đồng nghĩa trong câu văn: mênh mông, bát ngát. Hai từ này đều chỉ mức độ rộng lớn đến vô cùng tận, tầm mắt không bao quát hết được. Đây là lỗi lặp từ đồng nghĩa. - Sửa chữa và thay thế từ đúng: Để chữa lỗi này ta nên bỏ một trong hai từ thừa. Trong trường hợp này nên bỏ từ mªnh m«ng. - Cñng cè thªm: Giáo viên giải thích thêm việc dùng từ cho HS; trong trường hợp này ta giữ lại từ bát ngát, Vừa đảm bảo nhạc điệu cho câu văn vừa phù hợp với nội dung của câu. C©u b: LÆp tõ tao t¸c, nhèn nh¸o; cã thÓ bá tõ tao t¸c. Câu c: Lặp từ lớn lên, trưởng thành, có thể bỏ từ lớn lên. III.4.KiÓu 4: Bµi tËp ch÷a tõ sai phong c¸ch: Kiểu bài tập này rèn cho học sinh có kĩ năng biết dùng từ đúng phong cách, phù hîp víi v¨n c¶nh khi t¹o lËp ng«n b¶n. Tõ ®o gióp cho häc sinh cã kh¶ n¨ng dïng từ đúng, hay trong quá trình viết văn. III.4.1 D¹ng 1: Bµi tËp ch÷a sai do dïng tõ kh«ng hîp v¨n c¶nh. VÝ dô: Cã häc sinh viÕt: a) Chi gà mái mơ xù lông, rướn cổ, mắt gườm gườm nhìn bác diều hâu hung ác. b) Em Hoa trông thật dễ thương, đôi mắt đen tròn, hai má phinh phính bụ bẫm, mỗi khi nó cười trông như cụ bà bị móm. c) §ªm n»m bªn mÑ nghe tiÕng m­a r¬i rµo rµo trªn m¸i ngãi, lßng em thÊy thương ba hơn. Giờ đây ba đang ngoài hải đảo xa canh giữ vùng biển yêu thương của quê hương. Theo em trong mỗi câu văn trên, từ nào dùng không hợp văn cảnh ? Vì sao không hợp ? Em hãy chữa lại cho đúng. *Gîi ý c©u a: Ph¹m thÞ hång v©n. 7 Lop1.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm. - Ph¸t hiÖn vµ nhËn lçi vÒ tõ Trong câu văn trên, từ bác không hợp với ngữ cảnh, đây là từ chỉ người để tỏ thái độ gần gũi, tôn trọng. Diều hâu kẻ thù của gà không thể đi với bác,kẻ đi bắt gà không thể được diễn tả với thái độ tôn trọng, kính nể.Người viết đã không hiểu nghÜa cña tõ trong v¨n c¶nh. - Sửa chữa và thay thế từ đúng Có thể thay từ không hợp văn cảnh đó băng một số từ lão, tên , mụ, …Câu văn trên được chữa lại là: Chị gà mái mơ xù lông rướn cổ mắt gườm gườm nhìn mụ diều hâu hung ¸c. - Cñng cè thªm Việc thay từ lão, tên , mụ, … trong câu văn trên là phù hợp với nghĩa diễn đạt của c¶ c©u. C©u b: Tõ sai nã thay b»ng tõ bÐ hoÆc em. Câu c: Từ sai quê hương thay bằng từ Tổ quốc. D¹ng 2: Bµi tËp ch÷a lçi do dïng tõ ng÷ kh«ng hîp phong c¸ch v¨n b¶n Ví dụ: Hãy thay các từ dùng sai trong các câu dưới đây bằng những từ thích hợp. Theo em, nguyên nhân chủ yếu của việc dùng từ sai đó là gì? a) Trong buổi sáng mùa thu khai trường, em đã được nghe những lời dạy bảo cực kì hay của thầy hiệu trưởng. b) B) Những ngày gặt hái trên quê hương em là những ngày vui sướng cực kì. c) Xa trường,em thấy yêu sao từng bãi cỏ, hàng cây, lớp học, yêu chỗ ngồi thân thương bên cạnh mấy đứa con gái.  Gîi ý c©u a: - Ph¸t hiÖn vµ nh©n lçi vÒ tõ: - Cực kì hay là từ ngữ thường dùng trong khẩu ngữ sinh hoạt hàng ngày, không hợp với phong cách của câu văn đã dẫn. Đây là lỗi dùng từ sai phong c¸ch v¨n b¶n. - Sửa chữa và thay thế từ đúng: Có thể thay từ ngữ dùng sai bằng một tính từ khác đúng hơn: ân cần. Ân cần có nghĩa là tỏ ra quan tâm chu đáo và đày nhiệt tình. Câu văn được chữa lại: Trong buổi sáng mùa thu khai trường, em đã được nghe những lời dạy bảo ân cần của thầy hiệu trưởng. - Cñng cè thªm: Gi¸o viªn l­u ý häc sinh c©n ph©n biÖt râ ng«n ng÷ nãi vµ ngôn ngữ viết để tránh nhầm lẫn. C©u b: Tõ sai cùc k× thay b»ng tõ h©n hoan. Câu c: Từ ngữ sai mấy đứa thay bằng từ ngữ những bạn. IV.KÕt qu¶: Qua một năm nghiên cứu tôi đá tìm được hướng đúng cách, làm đúng trong việc söa lçi dïng tõ cho häc sinh. Häc sinh líp t«i thÝch m«n TiÕng ViÖt h¬n,vèn tõ ng÷ của học sinh ngày một giàu hơn, học sinh biết dùng từ đặt câu đúng cách, làm trong sáng, làm đẹp vốn từ của các em. Từ đó, các em đã tự rèn luyện cho mình kĩ năng dùng từ trong lời nói, trong lời viết. Điều đó được thể hiện trong chất lượng môn Ph¹m thÞ hång v©n. 8 Lop1.net.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm. TiÕng ViÖt cuèi n¨m häc cña líp t«i gi¶ng d¹y, cô thÓ nh­ sau: TSHS: 33 . Trong đó : Giái: 09 Kh¸: 15 Trung b×nh: 08 YÕu: 01( lµ HS khuyÕt tËt) Số học sinh hay dùng từ sai cũng giảm đáng kể. Cụ thể: TS HS. Số HS dùng từ đúng. %. Sè HS dïng tõ sai. %. 33. 28. 84,8%. 05. 15,2%. Ph¹m thÞ hång v©n. 9 Lop1.net.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm. C.kÕt luËn Trong thùc tÕ, khi t¹o lËp v¨n b¶n, kh«ng ph¶i häc sinh nµo còng ph¸t hiÖn lçi vµ tù chữa lỗi về từ trong các bài tập làm văn của mình cũng như của người khác. Vì vậy giáo viên phải hương dẫn học sinh cách nhận diện lỗi từ, tìm nguyên nhân mắc lỗi và cách chữa lỗi, từ đó biết cách tránh lỗi về từ khi tạo lập văn bản. Qua tìm hiểu tình hình chữa lỗi về từ cho học sinh, Tôi nhận thấy phần lớn giáo viên thường chữa lỗi theo kinh nghiệm bản thân mà chưa theo một cách thức, phương pháp nào cho nªn hiÖu qu¶ ch÷a lçi vÒ tõ cho häc sinh ch­a cao. Tõ c¸c kiÓu bai tËp ch÷a lçi nãi trên, tôi hy vọng các bạn đồng nghiệp cùng tham khảo để phục vụ yêu cầu sửa lỗi dùng từ cho HS đạt kết quả tốt hơn. Trªn ®©y lµ mét sè ý kiÕn cña t«i vÒ viÖc ch÷a lçi dïng tõ cho häc sinh líp 5. T«i rất mong được sự đóng góp nhiệt tình của BGH, tổ chuyên môn, của hội đồng khoa học nhà trường, của hội đông khoa học ngành để có được phương pháp dạy phân môn Luyện từ và câu nói riêng và môn Tiếng Việt nói chung ngày càng đạt chất lượng tốt, đáp ứng với sự đổi mới của ngành Giáo dục. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n. Th¸i Nguyªn ngµy 15/05/2009 Người viết. Ph¹m ThÞ Hång V©n. Ph¹m thÞ hång v©n. 10 Lop1.net.

<span class='text_page_counter'>(11)</span>