Nghiên cứu tính toán thiết kế hệ thống làm sạch lúa kiểu sàng ống ứng dụng trên máy gặt đập liên hợp GLH 0,2

B

GIÁO D C VÀ ðÀO T O

TRƯ NG ð I H C NƠNG NGHI P HÀ N I

NGƠ TH CHÍ H NH

“NGHIÊN C U TÍNH TỐN THI T K H TH NG
LÀM S CH LÚA KI U SÀNG

NG

NG D NG

TRÊN MÁY G T ð P LIÊN H P GLH – 0,2 ”
LU N VĂN TH C SĨ K THU T

Chuyên ngành: K thu t máy và TBCGH Nông lâm nghi p
Mã s

: 606254

NGƯ I HƯ NG D N KHOA H C: GS. TS PH M XUÂN VƯ NG

HÀ N I - 2010

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ k thu t........ ........... i


L I CAM ðOAN

Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên c u c a riêng tơi. Các s
li u và k t qu trong lu n văn này là trung th c và chưa h ñư c ai cơng b
trong b t kỳ cơng trình nào.

Tác gi

Ngơ Th Chí H nh

Trư ng ð i h c Nơng nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ k thu t........ ........... ii


L I C M ƠN
Trong quá trình th c hi n đ tài này, tơi đã nh n đư c s hư ng d n,
ch b o và giúp ñ t n tình c a các th y, cơ giáo trong Khoa Cơ ði n và các
th y, cô trong Trư ng. Nhân d p này, cho phép tơi đư c bày t lòng bi t ơn
chân thành và sâu s c nh t.
Tôi xin thành c m ơn th y giáo GS.TS: Ph m Xuân Vư ng ñã tr c
ti p hư ng d n, ch b o và giúp đ tơi th c hi n lu n văn này.
Tôi xin chân thành c m ơn t p th cán b , giáo viên B môn Thi t b
b o qu n và ch bi n nông s n – Khoa Cơ ði n và toàn th các th y cô giáo
trong Khoa Cơ ði n trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i.
Tôi xin bày t lịng c m ơn chân thành đ n các th y cơ giáo đã tr c ti p
gi ng d y tơi trong q trình h c t p t i Trư ng và các th y cô giáo Khoa Sau
ð i h c – Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i.
Tôi xin chân thành c m ơn Vi n Cơ ði n Nơng Nghi p và Cơng Ngh
sau thu ho ch đã t o đi u ki n giúp đ tơi hồn thành lu n văn này.
Tác gi

Ngơ Th Chí H nh

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ k thu t........ ........... iii


M CL C

L i cam ñoan

ii

L i c m ơn

iii

M cl c

iv

Danh m c b ng

vii

Danh m c hình

vii

M ð U

1

Chương 1: T NG QUAN NGHIÊN C U ð TÀI

3

1.1. Cơng ngh cơ gi i hố ngành s n xu t lúa
3
1.1.1. Cơ gi i hố nơng nghi p
1.1.2. Ý nghĩa c a vi c cơ gi i hóa khâu thu ho ch lúa
1.1.3. Cơ gi i hóa khâu thu ho ch lúa

4

1.2. Tình hình áp d ng cơ gi i hoá thu ho ch lúa trên Th gi i

7

1.2.1. Cơ gi i hóa thu ho ch lúa

Trung Qu c.

1.2.2 Cơ gi i hóa thu hóa thu ho ch lúa

Hàn Qu c.

1.2.3 Cơ gi i hóa thu ho ch lúa

Nh t B n

1.2.4 Cơ gi i hóa thu ho ch lúa

Th ái Lan

1.3. Tình hình áp d ng cơ gi i hóa thu ho ch lúa

8
10
Vi t Nam hi n nay 10

1.3.1. Các hình th c thu ho ch lúa.
1.3.2. Nhu c u s d ng máy g t ñ p liên h p
1.3.2.1 S lư ng máy GðLH

14

1.3.2.2. M i quan h gi a m c ñ trang b máy g t ñ p liên h p và quy mơ
đ t c a h s n xu t lúa
20

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ k thu t........ ........... iv


1.3.2.3. Di n tích cơ g i hố do máy g t ñ p liên h p ñ m nhi m tính đ n
th i đi m hi n nay (đ n gi a năm 2009)

24

1.3.3. Các hình th c qu n lý, s d ng máy thu ho ch lúa

25

1.3.4. Th c tr ng v ch t lư ng máy g t ñ p liên h p

27

1.3.5. M t s gi i pháp thúc ñ y phát tri n cơ gi i hóa khâu thu ho ch

30

1.3.6. Xu t s c a ñ tài
1.3.7. Sơ ñ nguyên lý c u t o máy g t ñ p liên h p

33

1.4 Nguyên lý làm vi c c a máy g t ñ p liên h p GLH – 0,2

33

1.4.1 ð c ñi m các b ph n làm vi c chính c a máy

34

1.4.2 Xác đ nh các thơng s cơ b n c a máy GLH -0,2

35

1.5. M c ñích và nhi m v nghiên c u c a đ tài

46

Chương 2 TÍNH TỐN THI T K H TH NG LÀM S CH

47

2.1 Nguyên t c làm s ch và phân lo i h t
2.2 Ph n sàng

48

2.3. Phân tích, tính tốn các thơng s chính

50

Chương 3 K T QU NGHIÊN C U TH C NGHI M

64

3.1. Chu n b thí nghi m

64

3.2 Thi t k , ch t o m u th nghi m

64

3.3 Thi t k , ch t o dàn thí nghi m

65

3.4 Nh n xét v m c ñ quan tr ng c a các nhân t trên sàng

66

3.5 Quan sát và phân tích quá trình phân ly c a v t li u

67

3.6. K T QU THÍ NGHI M

68

3.6.1. Thí nghi m v sàng

68

3.6.1.1 H th ng làm s ch 2 sàng

68

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ k thu t........ ........... v


3.6.1.2 H th ng làm s ch 3 sàng

70

3.6.2. Thí nghi m ph i h p sàng và qu t

71

K T LU N VÀ ð NGH

75

M t s hình nh v máy g t ñ p liên h p GLH – 0,2

77

B N V CÁC CHI TI T B PH N L ÀM S CH L ÚA KI U S ÀNG
NG TR ÊN M ÁY G T ð P LI ÊN H P GLH - 0,2

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ k thu t........ ........... vi


DANH M C B NG
B ng 1.1 So sánh hai công ngh thu ho ch lúa hi n nay..................................6
B ng 1.2 T ng h p s lư ng máy thu ho ch lúa

các ñ a phương trong ðBSCL

qua m t s năm g n ñây

16

B ng 1.3: S lư ng máy GðLH qua các năm và m c tăng trư ng

17

B ng 1.4: Giá m t s lo i máy g t ñ p liên h p ñ ng b ng sơng C.Long

23

B ng 2.1:Các thơng s chính c a sàng

48

B ng 2.2:Giá tr đ c trưng qúa trình chuy n ñ ng c ng rơm

54

B ng 2.3: V n t c t i h n các ph n c a h n h p

56

B ng 2.4 Các thông s c a qu t

62

B ng 3.1. K t qu ño t c đ dịng khí

64

B ng 3.2.Trình t đ quan tr ng c a các nhân t thí nghi m

67

B ng 3.3 : K t qu thí nghi m 2 sàng

69

B ng 3.4 : K t qu thí nghi m v i h th ng làm s ch có 3 sàng

71

B ng 3.5: K t qu th nghi m sàng qu t, h n h p ñ p

72

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ k thu t........ ........... vii


DANH M C HÌNH
Hình 1.1 Cây lúa th i kỳ thu ho ch.............................................................. 4
Hình 1.2 ð th bi u di n m c ñ trang b máy GðLH trên 1000 h và trên
100 ha s n xu t lúa (ðBSCL).....................

20

Hình 1.3 M i quan h gi a m c ñ trang b máy/đơn v di n tích và Quy mơ
đ t lúa/h ........
Hình 1.4 ð th bi u di n th ph n máy GðLH

.......................................20
ðBSCL phân theo ngu n

g c máy ..........................................................................................................23
Hình 1.5 Máy g t đ p liên h p KOBUTA .........

...............24

Hình 1.6. Máy g t đ p liên h p c a cơ s Ut máy cày...................................29
Hình 1.7 Ông Tư Sang bên máy g t ñ p liên h p...........................................29

Hình 1.8 Sơ đ ngun lý máy liên h p thu ho ch lúa...................................33
Hình 1.9 Cơ c u di ñ ng.................................................................................38
Hình 1.10 Lư ng bi n d ng ñ t c a m u xích................................................38
Hình 1.11 Sơ đ k t c u bàn c t......................................................................40
Hình 1.12 H th ng thu h i l n 2....................................................................41
Hình 1.13 Cơ c u ñ p l i t p ch t

41

Hình 1.14 B ph n phanh ki u đai

42

Hình 2.1: Sơ đ ngun lý sàng làm s ch.................................................... .49
Hình 2.2: Góc và v trí c p li u.......................................................................50
Hình 2.3: Vùng giao ti p.................................................................................51
Hình 2.4: D ng cánh qu t................................................................................57
Hình 2.5 : Sơ đ qu t nơng nghi p..................................................................69
Hình 3.1. Sơ đ b trí thí nghi m....................................................................63
Hình 3.2 B n v c m sàng qu t làm s ch........................................................73
Hình 3.3 B n thi t k t ng th máy g t ñ p liên h p GLH – 0,2....................74

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ k thu t........ ........... viii


M
Lúa là cây lương th c chính

ð U
nư c ta, t ng di n tích tr ng lúa trên 7 tri u

ha, t ng s n lư ng thóc trên 38 tri u t n. Riêng ñ ng b ng sông C u Long
(ðBSCL) là vùng chuyên canh lúa nư c quan tr ng vào b c nh t c nư c hi n
nay. Nơi đây có di n tích tr ng lúa lên ñ n kho ng 3,8 tri u ha/năm (s li u
2008). Trong s này, v lúa ñông - xuân ñư c gieo 1,5 tri u ha, hè-thu 1,6
tri u ha, v 3 là 0,5 tri u ha và 0,25 tri u ha lúa mùa. S n lư ng lúa toàn vùng
năm 2008 là 20,6 tri u t n, năm 2009 ư c ñ t 21 tri u t n. ðBSCL cung ng
90% lư ng g o xu t kh u góp ph n r t l n ñưa Vi t Nam n m trong danh
sách các “cư ng qu c” xu t kh u g o. Nhưng đây cũng là vùng có t l t n
th t sau thu ho ch cao nh t.
T l th t thốt sau thu ho ch l n có ngun nhân chính là là do s n xu t
lúa cịn khá th công. Trong hàng lo t các khâu canh tác t làm đ t, gieo h t,
chăm sóc, tư i nư c ñ n thu ho ch và b o qu n... có nhi u khâu m c đ cơ
gi i hóa cịn r t khiêm t n. Theo s li u m i nh t, tính đ n h t tháng 9 năm
2009, c ðBSCL m i có kho ng 4.200 máy g t ñ p liên h p, kho ng trên
3600 máy c t gi i hàng, t ng cơng su t m i ch đ m nhi m chưa đ y 30%
di n tích (Ph m Văn Lang, 2009).
Nh ng năm g n ñây, nhi u cơ s tư nhân và các doanh nghi p (công ty
TNHH) ñã ti n hành nghiên c u, s n xu t ch t o ho c nh p ph tùng, linh
ki n, nguyên chi c các lo i máy g t ñ p liên h p v i nhi u ch ng lo i, m u
mã khác nhau ñ ñưa vào ph c v thu ho ch lúa. Máy g t ñ p liên h p thu
ho ch lúa ph n nào ñã ñáp ng ñư c khâu thu ho ch lúa hi n nay

nư c ta.

Các ch tiêu ch t lư ng làm vi c c a máy như hao t n, đ s ch, đ tróc v ...
ðã đư c ngư i nơng dân ch p nh n. Tuy nhiên, máy còn nhi u h n ch như
ñ b n th p, hay b hư h ng, các chi ti t khơng l p l n đư c v i nhau, thi u
các ký hi u ch d n... làm nh hư ng t i ch t lư ng c a máy.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ k thu t........ ........... 1


V n ñ là

ch trên các máy G t ñ p liên h p t trư c ñ n nay thư ng ñã

ñư c l p b ph n làm s ch là sàng ph ng. Nguyên t c cơ b n c a nó là sàng
đư c l p trên các thanh treo thông qua h th ng truy n chuy n ñ ng l c. Dao
ñ ng l c này t o cho l p v t li u, là s n ph m c a b ph n ñ p, nh y và trư t
trên m t sàng chuy n ñ ng t ñ u sàng ñ n cu i sàng. Trong q trình chuy n
đ ng ñó các h t thóc và t p ch t nh chui qua l sàng xu ng phía dư i. Các
c ng rơm, lá lúa và m t ph n t p ch t bên c nh s nh y nhi u l n và trư t cịn
có tác đ ng thêm c a qu t ñư c lo i ra ngồi

phía sau sàng. Nh ng h t chui

qua sàng th nh t cịn đư c làm s ch l n n a t i sàng th hai. K t h p v i
qu t th i thóc lép và v t li u nh

trên m t và không gian dư i các sàng, thóc

thu đư c là tương đ i s ch (ñ s ch lên ñ n 98%) và các c ng rơm rác ñư c
lo i b .
Song v i kh i lư ng nh t ñ nh h th ng sàng trên chuy n ñ ng l c s t o
ra nh ng rung ñ ng và ti ng n cho liên h p máy, nó cũng ph n nào nh
hư ng ñ n cân b ng và ñ

n ñ nh c a liên h p khi làm vi c.

Xu t phát t yêu c u kh c ph c m t s như c ñi m trên c a h th ng sàng
ph ng và m c tiêu trên máy g t ñ p liên h p ch là làm s ch sơ. ðư c s
hư ng d n c a GS.TS Ph m Xuân Vư ng giúp tơi th c hi n đ tài:“Nghiên
c u tính tốn thi t k h th ng làm s ch lúa ki u sàng ng ng d ng trên
máy g t ñ p liên h p GLH - 0,2”.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ k thu t........ ........... 2


Chương 1
T NG QUAN NGHIÊN C U ð TÀI
1.1.

Công ngh cơ gi i hoá ngành s n xu t lúa [3].

1.1.1. Cơ gi i hố nơng nghi p
Cơ gi i hố nơng nghi p là q trình đưa d n máy móc, nơng c vào
thay th lao đ ng chân tay, th cơng, nhưng là các máy nơng c có th s
d ng các d ng năng lư ng khác nhau k c s c ngư i, s c ñ ng v t hay các
lo i ñ ng cơ máy móc. V b n ch t, CGH nơng nghi p là vi c s d ng các
cơng ngh thích h p ñ i v i ngư i s d ng. Như v y, CGH nông nghi p là
vi c s d ng các cơng c , máy móc vào s n xu t nơng nghi p trên đ ng ru ng
hay trong nhà, b t ñ u t làm ñ t đ n khâu thu ho ch, chăn ni, gi t m và
sơ ch nông s n ph m.. CGH nơng nghi p bao g m c q trình s n xu t,
phân ph i và s a ch a các cơng c , máy móc ph c v s n xu t nơng nghi p.
Cơ gi i hố nơng nghi p b ng máy ñ ng cơ là lo i hình cơ gi i hố cao nh t.
1.1.2. Ý nghĩa c a vi c cơ gi i hóa khâu thu ho ch lúa
Cơ gi i hóa nơng nghi p ñã tr thành m t yêu c u b c thi t mang tính
cơng ngh c a s n xu t nơng nghi p, nh m b o đ m k t qu c a c quá trình.
Trong b i c nh m c đ thâm canh trong nơng nghi p ngày m t cao, lao đ ng

t nơng thơn d ch chuy n ra thành ph và các khu công nghi p ngày m t
nhi u, t o nên s thi u h t lao đ ng

nơng thơn, thì cơ gi i hóa là nhu c u

thi t y u và t t y u.
- Cơ gi i hoá ñ tăng NS lao ñ ng, gi m s c ép do c nh tranh lao ñ ng.
- Cơ gi i hố đ c i ti n ch t lư ng s n ph m nông s n
- Cơ gi i hố đ gi m th t thốt, lãng phí
- Cơ gi i hố góp ph n c ng c kh năng c nh tranh s n ph m.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ k thu t........ ........... 3


1.1.3. Cơ gi i hóa khâu thu ho ch lúa
Các cơng đo n chính trong q trình thu ho ch lúa.
Cơ gi i hoá khâu thu ho ch lúa s th c hi n trong 3 khâu c a quá trình
thu ho ch lúa đó là:
- Khâu c t lúa
- Khâu tu t ho c ñ p lúa (tách h t)
- Khâu thu gom và v n chuy n

Hình 1.1: C ây lúa th i kỳ thu ho ch
Công ngh g t đ p liên hồn:
Trong th c t s n xu t lúa, m i khâu s n xu t trong q trình thu ho ch
hồn tồn có th áp d ng cơng ngh cơ gi i hố m t cách riêng r
khâu. Th c t

t ng

nư c ta, trong khâu tu t đ p, máy móc đã thay th g n như

100% s c ngư i. Các máy su t lúa g n đ ng cơ diezen có giá bán (máy m i)
t 15-20 tri u ñã ñư c ñưa vào s d ng t nhi u năm nay mang l i hi u qu
kinh t khá l n. Tuy nhiên, v n ñ hi n nay là

khâu c t lúa, thu gom lúa.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ k thu t........ ........... 4


Các máy c t lúa d i hàng cũng xu t hi n khá nhi u

ðBSCL (theo th ng k

có kho ng 3600 chi c), năng su t công tác có th lên đ n 3- 4 ha/ngày, giá
máy cũng khơng q đ t, kho ng 30-40 tri u/chi c. Tr ng lư ng máy nh , có
th làm đư c

nhi u đ a hình, nhi u kích thư c ô th a khác nhau. Nhưng n u

dùng máy c t d i hàng, trong ñi u ki n khan hi m lao ñ ng như hi n nay s
ñ y giá d ch v thu ho ch lên cao, ngư i tr ng lúa khơng th đư c lao ñ ng
nên lúa c t xong ph i phơi qua ñêm trên ru ng d n ñ n tình tr ng g o xát sau
này b gãy, gi m ch t lư ng, t l th t thoát cao. ðây chính là lí do khi n
ngư i tr ng lúa không mu n s d ng công ngh c t d i hàng n a mà chuy n
sang công ngh GðLH. K t qu so sánh 2 công ngh thu ho ch lúa hi n nay
b ng 1.1.
V i ưu th v giá d ch v r , t n ít lao ñ ng, ñ m b o ñư c ch t lư ng
s n ph m g o sau này và t l hao h t th p, công ngh G t ñ p liên h p ñư c

xem như ñ nh hư ng cho s n xu t lúa g o trong nh ng vùng chuyên canh
hàng hoá khi có s c nh tranh m nh v lao ñ ng gi a nông nghi p và các khu
v c khác.
Trong th c t , công ngh g t ñ p liên h p chia ra hai lo i:
- Cơng ngh g t đ p.
- Cơng ngh g t tu t.
V i các gi ng lúa khi chín khơng quá dai và không s d ng l i rơm làm
các s n ph m th cơng khác thì cơng ngh g t ñ p ñư c xem như ph bi n và
thích h p hơn.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ k thu t........ ........... 5


B ng 1.1 So sánh hai công ngh thu ho ch lúa hi n nay:
ð c tính cơng ngh

G t ñ p liên h p

C t x p dãy, d i hàng

1. ði u ki n làm vi c

Khơng thích h p v i Máy nh , làm vi c

nhi u

ru ng trũng, ô th a nh

lo i ru ng, kích thư c nh

dư i 0,5 ha

dư i 0,2 ha

2. Năng su t công tác

Khá: 4~6 ha/ngày.

Khá 3~5 ha/ ngày.

3. Giá máy

Khá ñ t

R ti n hơn

4.Yêu c u ch t lư ng Ph i qua đào t o, có ðào t o ñơn gi n hơn
lao ñ ng s d ng

ki n th c t t v cơ khí.

5.Lao ñ ng ñi kèm

C n t 2 ~ 3 lao ñ ng C n 1~2 lao ñ ng thao tác
v n hành máy.
Rơm sau tu t(ñ p) tr

máy, nhưng ñi theo là 20
lao ñ ng gom lúa. Lao

ngay t i ru ng, khơng đ ng lái máy ph i kho .
t n công thu gom v n Do c t sát g c nên kh i
chuy n lúa.

6. Ph tùng thay th

M t s khó thay th .

lư ng v n chuy n l n. Khi
tu t khó khăn do cây lúa
quá dài.
D thay th .

7. Các ch c năng khác Có th k t h p v i bơm Có th k t h p
tư i.
8.Tiêu

hao

năng Th p

Th p

lư ng/ ñơn v SP
9.Giá d ch v

Th p

Cao hơn

10. T ch c khai thác

Thích h p h SX quy Thích h p cá nhân h
mô l n và k t h p v i
làm d ch v

11. Hao h t và CLSP

Th p <2%

Cao hơn t 3 ~5%

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ k thu t........ ........... 6


1.2. Tình hình áp d ng cơ gi i hố thu ho ch lúa trên Th gi i
1.2.1. Cơ gi i hóa thu ho ch lúa

Trung Qu c.

K t qu t ng h p ñ n h t năm 2008 tồn TQ đã trang b đư c 750 tri u
KW, m c tăng thêm hàng năm 25 tri u KW, bình qn m i 1000 ha đ t canh
tác đã ñư c trang b : công su t máy nông nghi p là 6.250 KW; máy kéo:
150,6 KW; Xe v n chuy n nông thôn: 103,4 KW; các công c nông nghi p
khác: 192.0 KW.
T l CGH nông nghi p chung hi n nay là: khâu làm ñ t( cày, b a):
57%; gieo h t: 33%; thu ho ch: 27%.
Trình ñ CGH có khác nhau ñ i v i m t s lo i cây tr ng như lúa mì:
gieo h t 83%, thu ho ch 81%; b p: gieo 47%, thu ho ch 3%; lúa: c y 11,2%,
thu ho ch 27,3%. CGH v k thu t tư i ti t ki m nư c 13,6%. ð i v i các

lo i cây tr ng khác như bông v i, mía đư ng, c i d u, khoai tây,…vi c CGH
ñang bư c vào giai ño n ho t ñ ng khuy n nơng.
1.2.2 Cơ gi i hóa thu hóa thu ho ch lúa

Hàn Qu c.

Di n tích c a Hàn Qu c ư c tính là 9.939.000 ha, trong đó 70% là di n
tích đ i núi. ð t canh tác có kho ng 2.033.000 ha, chi m 20,45% di n tích c
nư c. T ng dân s c a Hàn Qu c là 44,5 tri u ngư i, v i kho ng 1,56 tri u
h nông dân. Lúa g o là cây lương th c quan tr ng nh t

Hàn Qu c. Máy

móc nh và v a ph c v cơ gi i hố nơng nghi p đã th c s h tr cho vi c
phát tri n kinh t c a ñ t nư c và chuy n ñ i lao ñ ng sang các khu v c khác
đ ng th i giúp nơng dân m r ng d n quy mô s n xu t.
CGH nông nghi p

Hàn Qu c ñã ñ t ñư c trong giai ño n dài. Trư c

nh ng năm 1960, dân s nông nghi p chi m hơn 50% t ng dân s , khi đó s c
kéo đ ng v t v n ñư c s d ng r ng rãi; t năm 1970, v i k ho ch 5 năm

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ k thu t........ ........... 7


đ u tiên, các máy móc thi t b nơng nghi p công ngh t Nh t B n b t ñ u
ñư c ñưa vào và gi i thi u

Hàn Qu c; đ n nh ng năm 1980, cơng nghi p

phát tri n ñã thu m t s lư ng l n lao ñ ng, nh t là lao ñ ng nam gi i, tr
kho t nông nghi p chuy n sang cơng nghi p và đơ th .

nơng thơn cịn l i

ch y u là ph n , ngư i già. T đây Chính ph đã b t ñ u áp d ng các chính
sách cơ gi i hố nơng nghi p tồn di n. Máy móc thi t b ñi n và ñ ng cơ ñã
d n d n thay th s c kéo ñ ng v t. Sang nh ng năm 1990, trong ngành tr ng
lúa

t t c các khâu như cày, b a làm ñ t, c y, chăm sóc b o v

thu ho ch v cơ b n ñã ñư c cơ gi i hoá.

th c v t và

Hàn Qu c ch y u đư c áp d ng

các máy móc nơng nghi p c nh .
M c đ cơ gi i hố trong canh tác lúa

Hàn Qu c đã đư c hồn thi n

v cơ b n. Các chính sách c a Chính ph thúc đ y cơ gi i hố nơng nghi p đã
đóng m t vai trị quan tr ng v o thành cơng này. Năm 1994, hàn Qu c đã ban
hành và th c hi n pháp lu t “ Khuy n khích cơ gi i hố nơng nghi p”. Chính
ph ln dành các khồn tín d ng ưu đãi ñ i v i khu v c s n xu t máy nông
nghi p. ð n năm 1995, khi nông nghi p ñã ñ t ñư c s phát tri n đáng k
Chính ph Hàn Qu c đã b t ñ u th c hi n chính sách gi m d n tr c p lãi

su t cho nông dân vay v n t 4% xu ng ch còn 3%/năm.
1.2.3 Cơ gi i hóa thu ho ch lúa

Nh t B n.

Nh t B n là m t nư c có dân s khá l n, s n xu t lương th c có v trí
quan tr ng. Sau Th chi n th II, chính ph Nh t B n đã b t đ u quan tâm
hơn t i nơng nghi p, phát tri n m nh m CGH nông nghi p nh m thúc ñ y s
phát tri n c a nông nghi p. Phát tri n CGH nông nghi p c a Nh t B n ñã b t
ñ u vào năm 1947, sau g n 40 năm, s n xu t lúa g o đã hồn tồn đư c CGH
m c cao nh t Th gi i.
Quá trình CGH s n xu t lúa g o c a Nh t B n có 4 giai đo n phát tri n:

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ k thu t........ ........... 8


- Giai ño n I(1947 – 1964): vi c nh p kh u máy móc thi t b nơng
nghi p.
- Giai ño n II(1965 – 1974): s phát tri n c a máy m c thi t b nông
nghi p.
- Giai ño n III(1975 – 1984): s trư ng thành c a máy móc, trang tr i.
- Giai đo n IV(sau 1885): đa d ng hố máy móc thi t b nông nghi p.
S n xu t nông nghi p

Nh t B n ch y u là s n xu t lúa, g n 50% đ t

nơng nghi p đư c s d ng ñ tr ng lúa. Trong ti ng nh t, Nh t B n có nghĩa
là ”g o c a đ t nư c”. Vì v y, vi c CGH nông nghi p ch y u là CGH ngành
s n xu t lúa g o. Chính ph Nh t B n luôn quan tâm t i v n ñ ñ CGH s n
xu t lúa g o. Chính ph đã tr c p cho nơng dân mua máy móc thi t b nơng

nghi p.
Năng su t lúa trung bình hi n nay c a Nh t B n là 350kg/acre. V i s
c i thi n v cơ s h t ng nông nghi p và máy móc thi t b nơng nghi p có
hi u năng cao, đơn v th i gian có xu hư ng gi m, trong năm 2006 chi phí lao
đ ng tính b ng gi lao ñ ng tr c ti p là cho làm lúa ch là 20 gi /acre. Máy
c y hi n nay t l ñã ñ m nh n 99,8% di n tích, máy g t đ p liên h p là 91%.
Các t p th mua s d ng chung máy móc thi t b ngày càng ñư c Chính ph
khuy n khích. Hi n nay, khâu làm m t p th ñã chi m 17% di n tích; co s
s y chung đ m nhi m ñ n 29% s n lư ng.
Hi n t i, m t trong nh ng ưu tiên v chính sách c a Chính ph Nh t b n
trong CGH nơng nghi p hư ng vào vi c khuy n khích và s d ng các máy
nơng nghi p an tồn v i s c kho con ngư i, ti t ki m năng lư ng và b o v
môi trư ng.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ k thu t........ ........... 9


1.2.4 Cơ gi i hóa thu ho ch lúa

Th ái Lan.

Thái lan có đi u ki n s n xu t nông nghi p khá gi ng v i Vi t Nam. S n
ph m nông nghi p c a Thái lan bao g m ch y u là lúa g o, trái cây, thu
s n và m t s s n ph m chăn nuôi khác.
S n xu t c a Thái lan v i hơn 10 tri u ha canh tác là ñ i th c nh tranh
s 1 v i Vi t nam trong xu t kh u g o hi n nay. G o Thái Lan hi n nay có
ch t lư ng khá t t, giá bán c nh tranh m t ph n là nh thành qu c a các
chính sách CGH ngành nơng nghi p nói chung và s n xu t lúa g o nói riêng.
M t trong nh ng tiêu chí ñ phát tri n nông nghi p, nông thôn b n v ng
và hi n đ i hố là cơ gi i hố nơng nghi p và áp d ng nh ng quy trình k

thu t s n xu t tiên ti n. Thái Lan chú tr ng phát tri n cơ gi i hố nh m đưa
nơng nghi p ñi vào thâm canh, c i t o và xây d ng nơng thơn.
1.3. Tình hình áp d ng cơ gi i hóa thu ho ch lúa

Vi t Nam hi n

nay [2;3].
1.3.1. Các hình th c thu ho ch lúa.
Có th chia thành 3 hình th c ph bi n g m các cơng đo n thu ho ch lúa
b ng th công và cơ gi i hi n nay là : (1)Th cơng hồn tồn; (2) K t h p th
công – Cơ gi i; (3) Cơ gi i hóa tồn b .
• Th cơng hồn tồn: C t - Gom - ð p, vô bao - Vác (mang lúa
ra b )
C t lúa b ng li m: Trư c ñây khi thu ho ch lúa ngư i dùng b ng li m
c t lúa ñ t t i ru ng thành n m đ sau đó dùng “neo” ñ ñ p “b ”, ho c gom
thành ñ ng cho máy đ p “nhai, thùng phóng”phóng, ngày nay

vùng đ ng

b ng sơng C u Long h u như đã khơng cịn và ch cịn l i m t t l r t nh ,

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ k thu t........ ........... 10


ư c tính kho ng dư i 1%, ch y u
ru ng quá sình l y ho c n m

nh ng ru ng lúa có di n tích r t nh ,

v trí đ c bi t như r i rác trong các vùng xa, cơ

l p, khơng có phương ti n giao thông. G t lúa th công b ng li m trên1 ha
tiêu t n trong kho ng 20-30 cơng/ha, thơng thư ng là lao đ ng n .
Ngồi ra,

vùng đ ng b ng sơng C u Long cịn kho ng t 10% đ n

14% di n tích lúa b đ ngã do mưa l n, gió, gi ng, c t phân bón tr , sâu
b nh, v.v…, trên di n tích này trư c đây máy c t x p dãy g n như “bó tay”,
nhưng ngày nay các máy g t ñ p liên h p c ng ñã cơ b n kh c ph c b ng gi i
pháp dùng gu ng g t có ñi u ch nh v trí cao th p và ñi u khi n hàm c t b ng
th y l c.
Gom thành ñ ng: Thư ng s d ng s c ngư i trong thu ho ch th công,
ho c trong thu ho ch b ng máy c t x p dãy, sau khi lúa ñư c c t xong, ph i
dung lao đ ng th cơng gom lúa thành đ ng, cơng vi c này v a t n nhi u
ngày công, v a l i n ng nh c, thư ng ph i dùng lao ñ ng nam, v i chi phí
giá tr m t ngày cơng gom lúa thư ng cao g n 1,5 l n cơng c t. Vì v y đã có
m t s cơ s s n xu t ch t o máy “gom lúa”. Tuy nhiên, máy gom lúa có th
gi i quy t thay th m t ph n s c ngư i, nhưng máy gom không th gi i quy t
ñư c ch t lư ng h t g o, vì đư c xay xát t lúa gom có t l h t g o b b
cao, t l g o th p, ch t lư ng h t g o có thay đ i, làm cho thương lái h giá
mua lúa t máy gom nên máy gom lúa phát tri n không r ng.
ð p lúa b ng “b ”: Là bi n pháp s d ng trong thu ho ch kéo dài hàng
trăm năm nay, sau khi bi n pháp tách h t lúa b ng “c i ñá lăn” qua s c kéo
c a trâu, bò. Hi n nay

vùng đ ng b ng sơng C u Long r t khó tìm ki m

đư c hình nh ngư i nơng dân đ ng bên “b ” đ p lúa.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ k thu t........ ........... 11


•

K t h p th công – Cơ gi i, có các cơng đo n:

- C t li m - Gom - Máy phóng, đóng bao - Vác lúa ra b
- C t b ng máy x p dãy - Gom th cơng – Máy phóng, đóng bao - Vác
lúa ra b
- C t b ng máy x p dãy - Gom th cơng – Máy phóng, đóng bao - Vác
lúa ra b
- C t b ng máy x p dãy - Gom b ng máy - Máy phóng, đóng bao - Vác
lúa ra b
- C t lúa b ng máy x p dãy: Còn g i là máy c t x p dãy, máy c t rãi
hàng, do m t ngư i ñi u khi n, ñi b ho c có gh ng i, v i cơng su t máy,
hàm c t tuỳ theo khách hàng yêu t 1,2 mét ñ n 2,0 mét. Máy c t x p dãy là
công c cơ gi i t n t i trong th i gian khá dài, ñã mang l i hi u qu vì máy
nh , m i ngày làm vi c trên ñ ng ru ng, v i 01 lao đ ng có th c t 1 – 1,5 ha,
tương ñương 10 – 15 lao ñ ng c t li m.
Tuy nhiên máy c t x p dãy ti p t c phát sinh nh ng khó khăn m i:
- Ngư i gom lúa khơng ch u đi theo máy c t, vì năng nh c.
- Ngư i lao ñ ng chưa tin khi k t h p v i ch máy c t s có cơng vi c
làm n ñ nh và thu nh p t t hơn c t và gom theo ki u truy n th ng.
- Ngư i lao đ ng ln b l thu c vào ch may c t.
- Máy c t x p dãy khơng c t đư c lúa đ ngã.
- Ch t lư ng, t l h t g o th p, do ph i phôi lúa trên ru ng.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ k thu t........ ........... 12

- ð p lúa b ng máy (máy ñ p lúa): cịn g i là thùng phóng, ho c máy
phóng lúa. Máy phóng lúa có th do s c ngư i kéo, v n hành trên ru ng trong
quá trình c t, ho c t v n hành b ng ñ ng dùng cho máy phóng. Máy phóng
lúa xu t hi n hàng ch c năm nay, hi u qu cao khi th c hi n cùng lúc 2 khâu
có hi u qu là ñ p – tách h t, sàng s y, làm s ch. Tuy nhiên, máy tu t khơng
gi i quy t đư c khâu n ng nh c nh t là khâu gom lúa thành ñ ng.
- Gom lúa b ng máy (máy gom): Phát tri n ñư c trong kho ng 2 năm
2006 - 2008, dùng ñ gom (h t) cây lúa sau khi máy c t lúa x p thành t ng
dãy ñ ñưa lên thùng ñ p g n theo máy, nh m thay th công gom, nhưng máy
gom không gi i quy t ñư c ru ng nư c, và c

ru ng khơ trong v lúa hè

thu, hay v lúa đơng xn, máy gom cũng b c l khi m khuy t gi ng như
máy c t x p dãy là do lúa v n ph i phơi sương qua ñêm, h t lúa b nóng m
làm cho t l g o gi m khi xay xát. Máy này t n t i khơng lâu, vì sau khi có
máy g t đ p liên h p c a Trung qu c xu t hi n, chi m ưu th , ngư i ta đã
khơng dùng lo i máy này n a.
- V n chuy n, khuân vác lên b : V n chuy n lúa ñ bán lúa tươi t i ghe,
v sân phơi, rê s ch, vô bao c t tr ho c bán lúa khơ.
• Cơ gi i hóa tồn b trong khâu thu ho ch lúa (Máy g t ñ p liên
h p)
Máy g t ñ p liên h p: máy v n hành trên ñ ng ru ng th c hi n liên
hoàn c 3 khâu c t, ñ p, làm s ch, gi i quy t ñư c khâu gom lúa n ng nh c,
nhi u công. ð c bi t, máy g t ñ p liên h p ch ng t ưu vi t n a là, gi m
đư c th t thốt trong thu ho ch và gi m ñư c t l h t g o b khi xay xát, nên
ñư c thương lái mua giá cao hơn, ít chê hơn so v i mua lúa b ng thùng
phóng.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ k thu t........ ........... 13


vùng đ ng b ng sơng C u Long hi n nay, trên n n ñ t c ng ñang phát
tri n mơ hình: Máy g t đ p liên h p - ñi kèm máy kéo lúa, lo i d ch v thu
ho ch – v n chuy n ñang g n li n nhau, giúp ngư i tr ng lúa gi m thêm chi
phí. Máy g t đ p là cơng ngh có tri n v ng nh t và phù h p nh t trong tương lai.
1.3.2. Nhu c u s d ng máy g t ñ p liên h p.
1.3.2.1 S lư ng máy GðLH
Có th hình thành 3 vùng tr ng lúa chính: Vùng ð ng B ng Sông H ng,
vùng ð ng B ng Sông C u Long và các vùng Duyên H i mi n Trung. M i
vùng có nh ng đ c ñi m sinh thái v cây lúa và ñ c ñi m ñ a lý, khí h u, xã
h i ñ c trưng riêng có lien quan m t thi t t i tình hình s d ng máy thu ho ch lúa.
a. Vùng ð ng B ng Sông H ng
Là nơi ru ng đ t phì nhiêu, có m t ñ dân cư l n nh t c nư c. Cây lúa
đây đư c thâm canh cao có năng su t l n, cây lúa đư c chăm sóc k , nhưng
bình qn di n tích ru ng th p, kho ng 2284m2/h . Vi c thu ho ch lúa

ñây

theo các bư c sau:
- C t g t thu gom b ng th công.
- ð p tách h t b ng th công, gu ng tu t, ho c máy ñ p lúa liên h p và máy
GðLH.
V n ñ chuy n ñ i cơ c u lao ñ ng trong nông nghi p, th i v thu
ho ch… cho nên các t nh phía B c b t ñ u có nhu c u l n v s d ng máy
GðLH, như Thái Bình, Nam ð nh, H i Dương, Hưng Yên, B c Ninh, Hà
N i.. ñã trang b máy GðLH ñ thu ho ch lúa.

b. Vùng Duyên H i mi n Trung

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ k thu t........ ........... 14


Là vùng đ ng b ng có đ d c l n, đ t nghèo dinh dư ng. Bình qn di n
tích ru ng đ t thay đ i l n, nơi nhi u nơi ít. Lúa

đây đây thư ng ñư c gieo

x , nhưng cây th p, năng su t kém. Vi c c t g t, thu gom dùng lao đ ng th
cơng là chính. Vi c tách h t, làm s ch ña s dung máy ñ p.

nh ng vùng có

di n tích tr ng lúa l n nhưng thưa dân thì v n đ lao đ ng trong th i v thu
ho ch ñã tr nên b c xúc.
GðLH. Nơng dân

nh ng vùng này đã có nhu c u s d ng máy

m t s t nh như Khánh Hịa, Phú n, Ninh Thu n.. đã

trang b máy GðLH ñ thu ho ch lúa.
c. Vùng ð ng B ng Sơng C u Long
- ð c đi m n i b t
tr ng đ

ðBSCL là kích thư c lơ th a là đi u ki n quan

ng d ng máy GðLH. Bình qn di n tích cho 1 h là 10.149m2

(cao nh t c nư c). ði u ki n thu ho ch vào mùa khô nên m t ru ng thư ng
khô, n n ru ng c ng. Tuy nhiên, có nh ng vùng ư t c c b nên n n y u và
trung bình
- Máy GðLH c a TQ ñư c ñưa vào th nghi m

ðBSCL thông qua m t

s DN tr c ti p quan h v i phía b n. Sau này, nhi u cơng ty đã nh p máy v
bán. Các cơ s s n xu t trong nư c c a c tư nhân và nhà nư c cũng tham gia
s n xu t và cung ng cho th trư ng nhưng s lư ng r t h n ch .
V s lư ng ln thay đ i theo th i gian

ðBSCL. Do hi n nay chúng

ta chưa t ch c đăng kí ho c có bi n pháp qu n lí c th nên r t khó xác đ nh
chính xác s lư ng máy thu ho ch

ðBSCL nh t là trong ñi u ki n các

ngu n cung c p máy liên t c cung c p ra th trư ng (máy nh p kh u, máy n i
đ a). Tơi xin d n ra đây 2 ngu n s li u khác nhau ñ tham kh o.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ k thu t........ ........... 15


Ngu n th nh t là theo Di n ñàn khuy n nông @ công ngh l n th 2 –
2009, đ n tháng 3/2009 tồn vùng ðBSCL m i ch có 2.942 chi c máy g t
đ p liên h p (b ng 1.2).
B ng 1.2: T ng h p s lư ng máy thu ho ch lúa

các ñ a phương trong ðBSCL

qua m t s năm g n ñây[3].
Máy g t ñ p liên h p
ðơn v

Máy c t x p dãy

Tháng tháng

tháng

Tháng

tháng

tháng

6/200

3/2008

3/2009

6/2007

3/2008

3/2009

T ng ðBSCL

476

989

2942

2947

3399

3244

Long An

28

100

756

1578

1846

1815

1 Ti n Giang

9

14

38

260

285

319

B n Tre

0

0

2

25

36

25

Trà Vinh

3

7

30

34

38

40

Vĩnh Long

6

12

193

91

105

110

ð ng Tháp

51

105

279

497

526

87

An Giang

175

251

618

168

267

398

Kiên Giang

164

400

800

27

27

200

C n Thơ

25

51

144

165

165

135

H u Giang

2

18

19

30

30

41

Sóc Trăng

6

16

26

32

32

32

B c Liêu

7

11

23

40

40

40

Cà Mau

0

4

14

0

2

2

Ngu n: Mai Thành Ph ng, Ngô Văn ðây-TT Khuy n nông Qu c Gia Di n
đàn Khuy n nơng @ Cơng ngh l n th 2 tháng 9-2009[2].

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ k thu t........ ........... 16


B ng 1.3: S lư ng máy GðLH qua các năm và m c tăng trư ng[3].
Tháng

Tháng

Tháng

Tháng

Tháng

M c th i gian

3/2006

3/2007

3/2008

3/2009

9/2009

S máy GðLH

300

476

989

2942

4216

58,7

107,8

197,5

86,3

M c

tăng

trư ng

%/năm

Theo ngu n s li u này, m i năm m c tăng trư ng v s lư ng máy
GðLH

m c r t cao, trung bình là 110%/năm. Cao ñi m năm 2009 so v i

2008 là g n 200%.
Ngu n s li u th 2 là do các nhà khoa h c

Vi n lúa ðBSCL cung c p

thì s lư ng máy GðLH tính đ n h t tháng 10 năm 2009 (mu n hơn 6 tháng
so v i ngu n s li u trên) ñã là 4126 chi c (b ng 1.3).
S chênh l ch c a các con s th ng kê này theo các nhà qu n lí và các
chuyên gia khuy n nơng

đ a phương là h p lí và c 2 ngu n s li u trên đây

đ u có th ch p nh n đư c. B i vì theo h có m t nguyên nhân k t 6 tháng
nay, khi k t thúc H i thi máy l n th 4 t i t nh An Giang vào tháng 3 năm
2009, máy Trung Qu c do Cty trách nhi m h u h n xu t nh p kh u Minh
Phát c i ti n ñ t ñư c gi i nh t – l n ñ u tiên gi i nh t cho máy ngo i thì nhu
c u máy Trung Qu c ñã tăng ñ t bi n. Các s li u máy nh p kh u mà chúng
tơi có đư c t h th ng thương m i cho th y t

tháng 1/2009 ñ n tháng

9/2009 t ng s máy ñưa v vùng này ư c trong kho ng 1.500 chi c. Vì th
đ n nay t ng s lư ng máy GðLH

ðBSCL ư c tính ph i vào kho ng

kho ng 4.126 chi c, tăng kho ng 40% so v i năm 2008.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ k thu t........ ........... 17