Thiết kế bài dạy Ngữ văn 8 kì 1 - Trường THCS Quang Trung

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Trường THCS Quang Trung. ThiÕt kÕ bµi d¹y Ng÷ v¨n 8 Ngµy 22/ 8 / 2011. Tuần 1 Tiết 1 – 2 :. Văn bản : T«i ®i häc ( Thanh TÞnh). I. Mục tiêu cần đạt : 1. KiÕn thøc:- Hiểu và phát triển được những cảm giác êm dịu, trong s¸ng, mang mác buồn của nhân vật “Tôi” ở buổi tùu trường đầu tiên trong đời, qua áng văn hồi tưởng giàu chất thơ của Thanh Tịnh. - Thấy được ngòi bút giàu chất thơ, gợi dư vị trữ tình man mác của Thanh Tịnh 2. Kü n¨ng: - Rèn kĩ năng đọc diẽn cảm văn bản hồi ức, biểu cảm, phát hiện và phân tích tâm trạng nhân vật “Tôi”, liªn tưởng đến những kĩ niệm tựu trường của bản th©n II. Chuẩn bị phương tiện và phương pháp: 1 Phương tiện : B¶ng phô 2. phương pháp : Phân tích, giảng bình. III. Tổ chức các hoạt động dạy hoc: * HĐ1. ổn định tổ chức: *H§II.Bµi míi: Trong cuộc đời mỗi con người, những kĩ niệm thời học trò thường được lưu giữ bền lâu trong trí nhớ. Đặc biệt là những kĩ niệm về buổi học đến trường đầu tiên : “Ngày đầu tiên đi học… bên em”. “Tôi đi học” của Thanh Tịnh là một truyện ngắn xuất sắc đã thể hiện một cách xúc động tâm trạng hồi hộp, bỡ ngơ của nhân vật “Tôi”, chú bé đựoc mẹ đưa đến trường vào học lớp năm trong ngày tịu trường. III.Các hoạt động dạy học Hoạt động của thầy và trò. Néi dung bµi häc I. Tìm hiểu chung : ? Hãy trình bày ngắn gọn về tác giả 1. Vµi nÐt vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm Thanh Tịnh ? a, Tác giả Thanh Tịnh (1911–1988) - Quê : Huế - Tên thật : Trần văn Ninh - Tác phẩm chính : Quê mẹ, Đi giữa một mùa sen - Sáng tác của ông đậmm chất trữ tình, toát lên vẽ đằm thắm, nhẹ nhàng mà lắng sâu, tình cảm êm dịu, trong trẻo. b. T¸c phÈm- “Tôi đi học” in trong tập ? Nªu vµi nÐt vÒ t¸c phÈm? “Quê mẹ” (1941) 2, §äc,giải thích từ khó : G/v đọc mẫu, 2 – 3 h/s nối nhau đọc - §äc: Gv : Nguyễn Thị Phượng. Lop8.net 1. Tæ KH X· héi.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Trường THCS Quang Trung. ThiÕt kÕ bµi d¹y Ng÷ v¨n 8. toàn bài - Nhận xét cách đọc. - Chú thích: Ông đốc, lạm nhận, lớp 5. H/s đọc chú thích, giải thích các từ ? Văn bản “Tụi đi học” được viết theo thể loại nào ? ? Cảm nhận đầu tiên của em về văn bản là gì ? ? Kể tên những nhân vật được nói đến trong tác văn bản ? Hãy cho biết nhân vật chính là ai ? Vì sao đó là nhân vật chính ?. 3, Thể loại : - Truyện ngắn trữ tình H/s tự bộc lộ 4, Bố cục : - Nhân vật : Tôi, mẹ, ông đốc - Cậu học trò - Nhân vật chính “Tôi”. + Cảm nhận của “Tôi” trên dường tới ? Kỷ niệm ngày đầu đến trường của trường :từ đầu…” ngọn núi” “Tôi” được kể theo trình tự không + Cảm nhận của “Tôi” lúc ở sân trường gian và thời gian nào ? Tương ứng với :tiếp theo…” nghĩ cả ngày nữa.” + Cảm nhận của “Tôi” trong lớp học :còn đoạn nào cña văn bản ? lại. Theo dõi phần đầu văn bản và cho biết : ? Nỗi nhớ buổi tùu trường của tác giả đi khỏi nguồn từ thời điểm nào ? Vì sao ?. ? V× sao thêi gian, thêi ®iÓm Êy trë thµnh kû niÖm trong t©m trÝ t¸c gi¶?. ? Tâm trạng của “Tôi” khi nhớ lại kĩ niệm cũ như thế nào ?. Gv : Nguyễn Thị Phượng. II. Ph©n tÝch: 1, Cảm nhận của “Tôi” trên đường tới trường * Thời điểm gợi nhớ : Cuối thu_ thời điểm khai trường - Thiên nhiên : Lá rụng nhiều, mây bang bạc. - Cảnh sinh hoạt : Mấy em bé rụt rè cùng, mẹ đến trường - Đó là không gian : Tên con đường dài và hẹp => Đó là thời điểm, nơi chốn quen thuộc gần gủi, gắn liền với tuổi thơ của tác giả ở quê hương. Đó là lần đầu tiên được cắp sách tới trường => Đó là sự lien tưởng giữa hiện tại và quá khứ của bản thân => Điều đó chứng tỏ tác giả là người yêu quê hương tha thiết * Tâm trạng của “Tôi” : Náo nức, mơn man, tưng bừng, rộn rã => Từ láy diễn tả 1 cách cụ thể tâm trạng khi nhớ lại cảm. Lop8.net 2. Tæ KH X· héi.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Trường THCS Quang Trung. ThiÕt kÕ bµi d¹y Ng÷ v¨n 8. Hãy phân tích giá trị biểu đạt cảu các xúc thực của “Tôi” khi ấy => góp phần từ ngữ ấy ? rút gắn thời gian giữa quá khứ và hiện tại * Các cảm nhận của “Tôi’ trên đường tới trường : - Cảm nhận về con đường : Quen đi lại lắm lần => thấy lạ, cảnh vật đèu thay đổi ? Câu văn “Con đường này tôi… tự => dấu hiệu đổi khác trong tình cảm và nhiên thấy lạ”, cảm giác quen mà lạ nhận thức của cậu bé ngày đầu đến của nhân vật tôi có ý nghĩa gì ? trường - Thay đổi hành vi : Lội qua sông thả ? Chi tiết “tôi không còn lội qua sông diều, đi ra đồng nó đùa => đi học => cậu thả diều như như thường ngày… sơn bế tự thấy mình lớn lên, nhận thức của nữa” có ý nghĩa gì ? cậu bé về sự nghiêm túc học hành - Đoạn văn “Trong… ngọn núi” ? Việc học hành gắn liền với sách vở, bút thước bên mình học trò. Điều này được t¸c giả nhớ lại bằng đoạn văn nào ? ? Có thể hiểu gì về nhân vật “Tôi” qua chi tiết “ghì thật chặt 2 cuốn vở mới trên tay và muốn thử sức mình tự cầm bút thước”. ? Trong những cảm nhận mới mẽ trên con đường làng =>trường“Tôi” đã bộc lộ đức tính gì của mình ? ? Khi nhớ lại ý nghĩ chỉ có người thạo mới cầm nổi bút thước, tác giả viết “ý nghĩa… ngọn núi” Hãy phát hiện và phân tích ý nghĩa của biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong câu văn trên (H/s thảo luận nhóm để trả lời) G/v Tiểu kết mục 1 Chuyển mục 2 Quan sát phần văn bản tiếp theo cho biết ? Cảnh trước sân trường làng Mĩ Lí lưu lại trong tâm trí tác giảcó gì nổi bật ? Cảnh tượng được nhớ lại có ý nghĩa gì ?. Gv : Nguyễn Thị Phượng. - Có chí học ngay từ đàu muốn tự mình đảm nhiệm việc học tập, muốn được chỉnh chạc như bạn bè, không thua kém họ … => Yêu học, yêu bạn bè, mái trường quê hương - Nghệ thuật so sánh - Kĩ niệm đẹp, cao siêu - Đề cao sự học của con người. 2, Cảm nhận của “Tôi” lúc ở sân trường - Trường Mĩ Lí : Rất đông người, ngời nào cũng đẹp => Phong cảnh không khí đặc biệt của ngày hội khai trường. Thể hiện tư tưởng hiếu học của nhân ta, bộc lộ tình cảm sâu nặng của tác giả đối với mái trường tuổi. Lop8.net 3. Tæ KH X· héi.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Trường THCS Quang Trung. ThiÕt kÕ bµi d¹y Ng÷ v¨n 8. ? Nhân vật “Tôi” đã cảm nhận như thế nào về ngôi trường Mĩ Lí của mình trong lần đầu tiên đến trường? ? Em hiểu như thế nào về hình ảnh so sánh này ?. thơ. - Trường Mĩ Lí : Cao ráo, sạch sẽ hơn các nhà trường trong làng => xinh xắn, oai nghiêm như đình làng… khiến tôi lo sợ vẩn vơ => Hình ảnh so sánh : Lớp học => đình làng nơi thờ cúng tế lễ, thiêng liêng, cất giấu những điều bí ẩn => Diễn tả cảm xúc trang nghiêm của tác giả về mái trường, đề cao tri thức của con người trong trường học… - Hình ảnh so sánh : “Họ như con chim nn đứng bên bờ tổ… e sợ”. ? Khi tả những học trò nhỏ tuổi lần đầu đến trường, tác giả dung hình ảnh => Miêu tả sinh động hình ảnh, tâm trạng so sánh nào ? ? Em hiểu gì qua hình ảnh so sánh này các em nhỏ lần đầu tới trường ? - Đề cao sức hấp dẫn của nhà trường - Thể hiện khát vọng bay bổng của tác giả đối với trường học ? Hình ảnh mái trường gắn liền với ông đốc. Em hãy cho biết hình ảnh ông đốc được nhớ lại qua chi tiết nào ? ? Qua đó cho thấy tác giả nhớ đến ông đốc bằng tình ảcm nào ? - H/s đọc đoạn văn : Các cậu lưng lẻo… trong cổ. ( H/s thảo luận nhóm ) ? Em nghĩ gì về tiếng khóc của cậu học trò ? Đến đây em hiểu thêm gì về nhân vật “Tôi” ? H/s đọc đoạn cuối ? Vì sao trong khi xếp hµng đợi vào lớp, nhân vật “Tôi ” lại cảm thấy “trong thời thơ ấu tôi chưa lần nào. Gv : Nguyễn Thị Phượng. - H/s tự liệt kê - Quí trọng tin tưởng biết ơn. - Khóc, một phần vì lo sợ, một phần vì sùn sướng - Đó là những giọt nước mắt báo hiệu sự trưởng thành => Nhân vật tôi là người giàu xúc cảm với trường, lớp, người than, có dấu hiệu trưởng thành trong nhận thức và tình cảm ngay từ ngày đầu tiên đi học 3, Cảm nhận của “Tôi” trong lớp học - Cảm nhận xa mẹ vì tôi bát đầu cảm nhận được sự độc lập của mình khi đi học. Bước vào lớp học là thế giới riêng của mình, phải tự làm tất cả, không có mẹ bên cạnh như ở nhà.. Lop8.net 4. Tæ KH X· héi.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Trường THCS Quang Trung. ThiÕt kÕ bµi d¹y Ng÷ v¨n 8. thấy xa mẹ tôi như lần này” ? - Nhìn cái gì cũng thấy mới lạ và hay hay, ? Những cảm giác của nhân vật tôi nhận lạm nhận chổ ngồi… là của riêng mình, nhìn người bạn mới quen mà thấy quyến được khi bước vào lớp học là gì ? luyến… ? Những cảm giác ấy cho thấy tình => Sự biến đổi tự nhiên của tâm lí vì lần cảm nào của nhân vật “Tôi” đối với đầu được học ở lớp, trường sạch sẽ, ý lớp học của mình ? thức được gắn bó với bạn bè, mái trường. => tình cảm trong s¸ng tha thiết - Chi tiết : Con chim non… bay cao gợi ? Đoạn cuối văn bản có 2 chi tiết nhớ, gợi tiếc, một chút buồn khi từ giã - “Một con chim luôn liệng đến tuổi thơ. Thể hiện sự bắt đầu trong nhận trường… cánh chim” thức và việc học hành của bản than. - Và “những tiếng phấn… vần đọc” - Chi tiết : “Những tiếng phấn… vần đọc” => yêu thiên nhiên, yêu tuổi thơ, nhưng yêu cả sự học hành để trưởng thành * Cách kết thúc tự nhiên, bất ngờ “Tôi đi học” vừa khép lại bài văn và mở ra một ? Dòng chữ “Tôi đi học” kết thúc thế giới nới, một bầu trời mới, một giai truyện có ý nghĩa gì ? đoạn mới trong cuộc đời đứa trẻ. Dòng G/v bình chữ chậm chạp, chập chững xuất hiện lần đầu trên trang giấy trắng tinh, thơm tho tinh khiết như niềm tự hào hồn nhiên và trong s¸ng của “Tôi” và của nổi lßng ta khi hồi nhớ lại buổi thiếu thời => thể hiện chủ đề của truuyện ngắn này III. Tổng kết: 1 Néi dung : Đối với mỗi con người những kĩ niệm thời ấu thơ, đặc biệt là buổi tựu trường đầu tiên có sức mạnh ám ? Nªu néi dung cña v¨n b¶n? ảnh và lưu giữ sâu sắc trong kí ức như thế nào 2. NghÖ thuËt: - Truyện được bố cục theo dòng hồi tưởng, cảm nghĩ của nhân vật tôi theo trình tự thời gian của một buổi tùu ? Nhận xét về đặc sắc nghệ thuật và trường, không có cốt truyện sức cuốn hút của tác phẩm ? - Kết hợp hài hoà : Tự sự, miêu tả, biểu cảm => Tạo nên chất trữ tình cảu tác phẩm * Sức cuốn hút của tác phẩm - Tình huống truyện. Gv : Nguyễn Thị Phượng. Lop8.net 5. Tæ KH X· héi.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Trường THCS Quang Trung. ThiÕt kÕ bµi d¹y Ng÷ v¨n 8 - Tình cảm ấm áp, trìu mến của những người lớn đối với các em nhỏ lần đầu tiên đến trường - Hình ảnh thiên nhiên, ngôi trường, các so sánh giàu sức gợi cảm của tác giả - Toàn bộ truyện ngắn toát lên chất trữ tình thiết tha. * Hs đọc ghi nhớ SGK Hoạt động 3 : Hướng dẫn luyện tập IV. Luyện tập ? Những cảm giác trong sang nảy nở trong long tôi là những cảm giác nào ? (Tình yêu, niềm trân trọng sách vở, bàn ghế, lớp học, thầy giáo gắn liền với mẹ và quên hương) ? Từ đó em cảm nhận những điều tốt đẹp nào từ nhân vật tôi và cũng chính là tác giả (Giàu cảm xúc với tuổi thơ, mái trường, quê hương) ? Hãy tìm và phân tích các hình ảnh so sánh được nhà văn sử dụng trong trưyện ngắn H/s làm theo nhóm - H/s tự tìm các hình ảnh so sánh - Các so sánh xuất hiện ở các thời điểm khác nhau để diễn tả tâm trạng cảm xúc của nhân vật => Đây là các so sánh giàu hình ảnh, giàu gợi cảm được gắn với cảnh thiên nhiên tươi sang, trữ tình => nhờ đó mà chúng ta cảm nhận cụ thể, rõ ràng cảm giác ý nghĩ của nhân vật tôi => làm cho truyện ngắn them man mác chất trữ tình trong trẻo Hoạt động 4: Hướng dẫn học ở nhà Câu 1 : Chất thơ của truyện thể hiện ở những yếu tố nào ? Câu 2 : Em học tập được gì từ nghệ thuật kể truyện của tác giả ? Câu 3 : Tình cảm nào được khơi gợi, bồi đắp khi em đọc truyện ngắn Làm bài tập 1, 2 sgk Soạn bài “Trong lßng mẹ” * Rót kinh nghiÖm : .................................................................................................................................................. ................................................................................................................... Ngµy 22 / 8 / 2011. Tiết 3 :. cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ. I. Mục tiêu cần đạt :. Gv : Nguyễn Thị Phượng. Lop8.net 6. Tæ KH X· héi.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Trường THCS Quang Trung. ThiÕt kÕ bµi d¹y Ng÷ v¨n 8. 1. KiÕn thøc:- Hiểu rõ cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ và mối quan hệ khái quát của nghĩa từ ngữ 2. kü n¨ng:- Thông qua bài học, rèn luyện tư duy trong việc nhận thức mối quan hệ giữa cái chung và cái riêng 3. Kỹ năng sống : kỹ năng giao tiếp, kỹ năng ra quyết định. II. Chuẩn bị phương tiện và phương pháp: 1. Phương tiện :Bảng phụ. 2. Phương pháp: Phân tích và rèn luyện theo mẫu, động não, thực hành có hướng dẫn. III. Tổ chức các hoạt động dạy học: HĐI.ổn định tổ chức, kiểm tra bài cũ: ? Nêu nội dung và đặc sắc về nghệ thuật của truyện ngắn “ Tôi đi học” của Thanh Tịnh? - Gv nhËn xÐt vµ cho ®iÓm. HĐII .Các hoạt động dạy học Hoạt động của thầy và trò Néi dung bµi häc ? Em hãy lấy ví dụ về từ đồng - Từ đồng nghĩa : Mây bay _ tàu bay_ phi cơ nghĩa ? Từ trái nghĩa - Từ trái nghĩa : Sống chết; nóng - lạnh; tốt - xấu ? Em có nhận xét gì về mối quan =>Các từ có mối quan hệ bình đẳng về ngữ hệ ngữ nghĩa giữa các từ ngữ trong nghĩa 2 nhóm trên ? G/v : Hôm nay chúng ta học bài “Cấp đé khái quát của nghĩa từ ngữ”. Nghĩa của từ có tính chất khái quát nhưng trong một ngôn ngữ, phạm vi khái quát nghĩa của từ không giống nhau. I. Từ ngữ nghĩa rộng, từ ngữ nghĩa hẹp * G/v phóng to sơ đồ trong sgk vào bảng phụ, treo lên bảng và hỏi ? Nghĩa của từ “động vật” rộng * Nghĩa từ : Động vật réng h¬n nghÜa cña hơn hay hẹp hơn của các từ thú, tõ thó, chim, cá chim, cá…? Tại sao ? => Vì phạm vi ngữ nghĩa của từ “động vật” bao hàm nghĩa của 3 từ thú, chim, cá. ? Nghĩa của từ “thú” rộng hơn hay * Nghĩa từ thú, chim, cá réng h¬n nghÜa cña hẹp hơn nghĩa của các từ voi, tõ voi, hưu, tu hú, sáo, cá rô, cá thu. hưu…? Của “chim” rộng hơn hay hẹp hơn “tu hú, sáo…” ? Tại sao ? Của “cá” rộng hơn hay hẹp hơn cá. Gv : Nguyễn Thị Phượng. Lop8.net 7. Tæ KH X· héi.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Trường THCS Quang Trung. ThiÕt kÕ bµi d¹y Ng÷ v¨n 8. rô, cá thu…? Tại sao ? ? Nghĩa các từ thú chim, cá rộng hơn nghĩa cảu các từ nào, đồng thời hẹp hơn nghĩa của từ nào ? * Bây giờ cô có các từ : cây, cỏ, hoa. ? Tìm các từ có phạm vi nghĩa hẹp hơn và rộng hơn ba từ đó ? Qua phân tích ví dụ, em hiểu thế nào là một từ ngữ có nghĩa rộng ? ? Thế nào là một từ ngữ có nghĩa hẹp ?. *Nghĩa từ : Động vật > thú, chim, cá > voi, hưu, tu hú, sáo, cá rô, cá thu. - VÝ dô : Thực vật > cây, hoa, cỏ > cây cam, cây lim, cây dừa, cỏ gấu, cỏ gà, cỏ mật, hoa cúc, hoa lan, hoa hụê… 1, Từ ngữ nghĩa rộng là phạm vi nghĩa của từ ngữ đó, bao hàm phạm vi của một số từ ngữ khác. 2, Từ ngữ có nghĩa hẹp : phạm vi nghĩa của từ ngữ đó được bao hàm trong phạm vi nghÜa của từ ngữ khác. ? Một từ ngữ vừa có nghĩa rộng, 3, Một từ vừa có nghĩa rộng vừa có nghĩa vừa có nghĩa hẹp được không ? Vì hẹp => tính chất hẹp, rộng của từ ngữ chỉ là sao ? tương đối - HS đọc ghi nhớ ( sgk ) * Ghi nhí ( Sgk ) Hoạt động 3 : Hướng dẫn luyện tập Bài tập 1 : G/v hướng dẫn h/s tự làm Bài tập 2 : Các từ là : chất đốt, nghệ thuật, thức ăn, nhìn, đánh Bài tập 3 : a, Từ xe cộ : Xe đạp, xe máy, xe hơi b, Kim loại : Sắt, đồng, nhôm c, Họ hang : Họ nội, họ ngoại, chú, bác, cô, dì d, Hoa quả : Chanh, cam, chuối… e, Mang : Xách, khiêng, gánh Bài tập 4: a, Thuốc lào b, Thủ quỹ c, Bút điện d, Hoa tai Bài tập 5 : - Động từ có nghĩa rộng : Khóc - Động từ có nghĩa hẹp : Nức nở, sụt sùi Hoạt động 4 : Hướng dẫn học ở nhà Bài tập : Của ta, trời đất, đêm ngày Núi kia, đồi nọ, sông này của ta ! (Tố Hữu) Hãy tìm các từ ngữ theo 2 phạm vi nghĩa chỉ không gian, thời gian trong 2 câu trên - Chuẩn bị bài “ Tính thống nhất về chủ đề của văn bản” Gv : Nguyễn Thị Phượng. Lop8.net 8. Tæ KH X· héi.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Trường THCS Quang Trung. ThiÕt kÕ bµi d¹y Ng÷ v¨n 8. * Rót kinh nghiÖm : .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .......................................................................................................................................... --------------------------------------------------------------Tiết 4 : tính thống nhất về chủ đề của văn bản I. Mục tiêu cần đạt : 1. KiÕn thøc : Gióp häc sinh nắm được chủ đề của văn bản, tính thống nhất về chủ đề của văn bản 2. Kü n¨ng: Biết viết một văn bản đảm bảo tính thống nhất về chủ đề, biết xác định và duy trì đối tượng trình bày, chọn lựa, sắp xếp các phần sao cho văn bản tập trung nêu bật ý kiến, cảm xúc của mình. 3. Kỹ năng sống : Giao tiếp , phản hồi, lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ , ý tưởng cá nhân về chủ đề tính thống nhất về chủ đề của văn bản II. ChuÈn bÞ: 1. Phương tiện :Bảng phụ. 2. Phương pháp: Phân tích và rèn luyện theo mẫu, thực hành có hướng dẫn. III. Tổ chức các hoạt động dạy học HĐI. ổn định tổ chức, Kiểm tra bài cũ: ? ThÕ nµo lµ tõ ng÷ nghÜa hep, tõ ng÷ nghÜa réng? LÊy vÝ dô minh ho¹ ? IV.Các hoạt động dạy học Hoạt động của thầy và trò. Néi dung bµi häc I. Chủ đề của văn bản : Đọc thầm văn bản “Tôi đi học” và * Văn bản “Tôi đi học” – Thanh TÞnh. trả lời câu hỏi ? Văn bản miêu tả những việc đang - Văn bản miêu tả những việc đã x¶y ra xảy ra, hay đã xảy ra ? ? Tác giả đã nhớ lại những kĩ niệm - Kû niệm sâu sắc trong thời thơ ấu của mình là sâu sắc nào của thời thơ ấu của buổi đầu tiên đi học => Đối tượng mà văn bản biểu đạt mình ? ? Tác giả viết văn bản này nhằm - Nhằm phát biểu ý kiến và bộc lộ cảm xúc của mình về một kỷ niệm thuở thiếu thời => vấn đề mục đích gì ? chủ yếu là tư tưởng xuyên suốt trong tác phẩm - GV: Vậy vấn đề chính, đối tượng được tác giả nêu lên trong văn bản người ta gọi là chủ đề ? Em hiểu chủ đề của văn bản là * Chủ đề là đối tượng và vấn đề chủ yếu gì? Hãy phát biểu chủ đề của văn (chính) mà văn bản biểu đạt - Chủ đề văn bản “Tôi đi học” : Là những kỷ bản “Tôi đi học”. Gv : Nguyễn Thị Phượng. Lop8.net 9. Tæ KH X· héi.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Trường THCS Quang Trung. ThiÕt kÕ bµi d¹y Ng÷ v¨n 8. niệm sâu sắc về buổi tịu trường đầu tiên + Đối tượng của văn bản : Có thể là có thật, * H/s đọc ghi nhớ, sgk tưởng tượng, người, vấn đề nào đó. + Chủ đề của văn bản là ý đò, ý kiến cảm xúc của tác giả G/v cho h/s phân biệt chủ đề với * Phân biệt chủ đề với đại ý : - Đại ý : Ý lớn trong một đoạn thơ, 1 tình tiết, 1 đại ý qua một ví dụ cụ thể VD : “Qua đèo ngang” của bà đoạn, 1 phần của truyện Huyện Thanh Quan - 6 câu thơ đầu : Đại ý là tả cảnh đèo ngang lúc xế tà - 4 câu thơ cuối : Đại ý là nỗi buồn cô đơn của nữ sĩ * Chủ đề : Tâm trạng buồn, cô đơn của li khách khi bước tới đèo ngang lúc xế tà GV Chuyển ý : Nếu các câu thơ, II.Tính thống nhất về chủ đề của văn bản đoạn văn, đoạn thơ, các tình tiết… là xương thịt cuat tác phẩm thì chủ đề là linh hồn của bài thơ, của truyện. Nếu không nắm được toàn bộ các chi tiết của văn bản thì khó hình dung được chủ đề tư tưởng của tác phẩm. Các chi tiết, bộ phận của tác phẩm lien kết chặt chẽ với nhau tạo thành chủ đề ? Để tái hiện những kỷ niệm ngày - Nhan đề : Tôi đi học => nói về chuyện đi học đầu tiên đi học tác giả đã đặt nhan - Từ ngữ, câu : + Đại từ “tôi” được lặp lại nhiều lần đề và sử dụng từ ngư, câu như thế + Các câu đều nhắc đến kỷ niệm của buổi nào ? tựu trường đầu tiên trong đời : Hôm nay tôi đi học, hằng năm mơn man của buổi tùu trường ; Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sang ấy… ? Trong văn bản tưởng đã miêu tả * Tâm trạng của nhân vật “tôi” rất rõ sự thay đổi tâm trạng của - Trên đường đi học : nhân vật tôi trong buổi tùu trường + Con đường : Quen đi lại => thấy lạ => thay đổi đầu tiên. Em hãy phân tích H/s thảo luận, g/v tập hợp ý kiến + Hành vi : Lội sông, thả diều… => đi học đúng => có sự thay đổi - Trên sân trường : + Cảm nhận về ngôi trường cao sạch, đẹp. Gv : Nguyễn Thị Phượng. Lop8.net10. Tæ KH X· héi.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> Trường THCS Quang Trung. ? Em hiểu thế nào là tính thống nhất về chủ đề văn bản ?. ThiÕt kÕ bµi d¹y Ng÷ v¨n 8 hơn… lo sợ vẩn vớ + Cảm giác bở ngở, lung túng khi xếp hàng vào lớp - Trong lớp học : * Tính thống nhất về chủ đề của văn bản là sự chỉ biểu đạt chủ đề đã xác định không xa rời hay lạc lạc sang chủ đề khác * Tính thống nhất về chủ đề của văn bản thể hiện ở phương diện + Hình thức : Biểu hiện ở nhan đề của văn bản + Nội dung : Quan hệ giữa các phần phải mạch lạc, gắn bó, lien kết chặt chẽ… , các từ ngữ chi tiết ph¶i tập trung làm rõ chủ đề (ý kiến, cảm xúc). + Đối tượng : Xoay quanh nhân vật chính, nhân vật trung tâm thể hiện ý đồ, tư tưởng của tác giả.. ? Tính thống nhất này thể hiện ở các phương diện nào ? G/v : Việc đặt tên cho văn bản thể hiện ý đồ bộc lộ chủ đề. Đối vơids văn bản nghệ thuật thì đa dạng hơn, có khi lấy tên nhân vật chính hoặc hình tưọng trung tâm để đặt tên VD : Lão Hạc, Rằm tháng giêng, hoặc cụm từ để bộc lộ chủ đề VD : “Những trò lố…” => Khi tìm chủ đề của văn bản, nên xác định, cách thức, ý nghĩa của nhan đề … của văn bản. - HS đọc ghi nhớ ( Sgk) Hoạt động 3 : Hướng dẫn luyện tập III. Luyện tập Bài tập 1 : a, Văn bản “Rừng cọ quê tôi” nói về cây cọ ở rừng sông Thao, quê hương của tác giả => Nhan đề của văn bản * Thứ tự trình bày : Miêu tả hình dáng cây cọ, sự gắn bó của cây với hình tượng tác giả, tác dụng của cây cọ, tình cảm của cây cọ với người dân sông Thao. * Không nên thay đổi trật tự sắp xếp này. Vì đã có sự rang mạch, lien kết giữa các ý. b, Chủ đề : Vẽ đẹp và ý nghĩa của rừng cọ quê tôi. c, Chủ đề được thể hiện trong toàn văn bản : Qua nhan đề và các ý cảu văn bản đều có sự liên kết, miêu tả hình dáng sự gắn bó của cây cọ với tuổi thơ tác giả, tác dụng của cây cọ * Chủ đề : - Vẻ đẹp rừng cọ là vẻ đẹp của vùng sông Thao - Tình yêu mến quê nhà của người sông Thao d, Các từ ngữ được lặp lại nhiều lần : Rừng cọ, lá cọ, các ý lớn trong phần thân bài. - Miêu tả hình dáng cây cọ - Nêu lên sự gắn bó mật thiết giữa cây cọ với nhân vật tôi - Các công dụng của cây cọ đối với cuộc sống. Gv : Nguyễn Thị Phượng. Lop8.net11. Tæ KH X· héi.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> Trường THCS Quang Trung. ThiÕt kÕ bµi d¹y Ng÷ v¨n 8. Bài tập 2 : H/s trao đổi theo nhóm Nên bỏ ý b, d vì lạc đề Bài tập 3 : H/s thảo luận nhóm Nên bỏ câu c, h, viết lại câu b : Con đường quen này bổng này dường như bổng trở nên mới lạ Hoạt động 4 : Hướng dẫn học ở nhà Bài tập : + Hãy phân tích tính thống nhất của chủ đề trong văn bản “Cuộc chia tay của con búp bê”. Hãy nêu chủ đề của văn bản ấy + Cho chủ đề : Tình cảm gắn bó của tuổi thơ đối với dòng sông quê Hãy viết một văn bản biểu cảm ngắn theo chủ đề trên. Cần thể hiện tính thống nhất của chủ đề trong toàn văn bản + So¹n bµi : “ Trong lßng mÑ” – Nguyªn Hång. * Rót kinh nghiÖm : .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. ........................................................................................................................................... Ngµy 27 / 8 /2011 tuÇn 2 Tiết 5 – 6 : Văn bản :. Trong lßng mÑ (Trích tiểu thuyết tự thuật : Những ngày thơ ấu) <Nguyên Hồng> I. Mục tiêu cần đạt : 1. KiÕn thøc : - Đồng cảm với nổi đau tư tưởng, tình yêu mãnh liệt, nồng nàn của chú bé Hồng đối với người mẹ đáng thương được thể hiện qua ngòi bút hồi kí - Tự truyện thấm đượm chất trữ tình chân thành và truyền cảm của tác giả.. Gv : Nguyễn Thị Phượng. Lop8.net12. Tæ KH X· héi.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> Trường THCS Quang Trung. ThiÕt kÕ bµi d¹y Ng÷ v¨n 8. 2 Kü n¨ng: - Rèn kỹ năng phân tích nhân vật, khái quát đặc tính chất qua lời nói, nét mặt, tâm trạng. Phân tích cách kể truyện phối hợp nhuần nhuyễn với tả tâm trạng, cảm xúc bằng lời văn thống thiết. - Hiểu khái niệm thể loại tự truyện hồi kí 3.Kỹ năng sống: Suy nghĩ sáng tạo ,giao tiếp, xác định giá trị của bản thân. II. Chuẩn bị phương tiện và phương pháp: 1 Phương tiện : B¶ng phô 2. phương pháp : Phân tích, giảng bình., động não, thảo luận nhóm,viết sáng tạo. III. Tổ chức hoạt động dạy học Hoạt động 1 : Kiểm tra bài cũ ? Văn bản “Tôi đi học” được viết theo thể loại nào ? Đã dung phương thức biểu đạt nào ? ? Phân tích 3 hình ảnh so sánh hay nhất trong bài Hoạt động 2 : Giới thiệu bài G/v giới thiệu : Nguyên Hồng là một trong những nhà văn có một thời thơ ấu thật cay đắng, khốn khổ. Những kỷ niệm ấy đã đựoc nhà văn viết lại với“rung động cực điểm của một linh hồn trẻ dại” trong tập tiểu thuyết tự thuật “Những ngày thơ ấu”. Kỷ niệm về người mẹ đáng thương qua cuộc trò chuyện với bà cô cuộc gặp gỡ bất ngờ là một trong những truyện cảm động nhất Hoạt động của thầy và trò Néi dung bµi häc I. Tìm hiểu chung: ? Trình bày hiểu biết của em về tác giả 1. Vµi nÐt vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm : Nguyên Hồng a, Tác giả : Nguyên Hồng (1918 – 1982) - Tên khai sinh là Nguyễn Nguyên Hồng. - Văn xuôi của ông giàu chất trữ tình tập Quê ở Nam Định trung ca ngợi những người con nghèo - Ông là một trong những nhà văn lớn của khổ với sự đồng cảm và yêu thương sâu văn học Việt Nam hiện đại sắc - Tác phẩm nổi tiếng : Tiểu thuyết Bỉ Vỏ, Cửa biển, Những ngày thơ ấu… viết về những người nghèo khổ,…chứa chan tư Chương nào cũng chứa đầy kỷ niệm tuổi tưởng nhân đạo thơ và đầy nước mắt… - Thời thơ ấu trải qua nhiều đắng cay dã trở thành nguồn cảm hứng cho cuốn tiểu thuyết - hồi kí - tự truyện cảm động “Những ngày thơ ấu” (1938 – 1940). Tác ? Nªu vµi nÐt vÒ t¸c phÈm? phẩm gồm 9 : Chương, “Trong lòng mẹ” là chương IV 2. Hướng dẫn đọc, tìm hiểu chú thích: - §äc . - G/v hướng dẫn cách đọc - Chó thÝch: 5,8,12,13,14,17 - G/v đọc mẫu, 3 – 4 h/s đọc . 3. Thể loại : - GV l­u ý häc sinh mét sè tõ khã. ? Văn bản được viết theo thể loại nào ? - Tiểu thuyết - tự luận (tự truyện). Gv : Nguyễn Thị Phượng. Lop8.net13. Tæ KH X· héi.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> Trường THCS Quang Trung. ThiÕt kÕ bµi d¹y Ng÷ v¨n 8. ? Tác giả đã sử dụng phương thức biểu đạt nào ? ? Nhân vật chính là ai ? Quan hệ giữa nhân vật chính và tác giả cần được hiểu như thế nào? ? Đoạn trích được chia làm mấy phần? Nội dung từng phần. ? Chủ đề của đoạn trích là gì?. - Kết hợp tự sự - miêu tả - biểu cảm - Nhân vật chính : Bé Hồng – chính là tác giả 4. Bố cục : 2 ®o¹n Phần 1 : Từ đầu… người ta hỏi đến chứ => Cuộc đối thoại giữa người cô cay đọc và chú bé Hồng, ý nghĩ cảm xúc của chú về người mẹ bất hạnh Phần 2 : Đoạn còn lại => Cuộc gặp lại bất ngờ với người mẹ và tình yêu mãnh liệt của chú bé Hồng với người mẹ bất hạnh 5. Chủ đề : Tình cảnh đáng thương, nổi đau tư tưởng của nhân vật chú bé Hồng và tình yêu thương mãnh liệt của chú đối với người mẹ bất hạnh II. Phân tích văn bản 1, Tõm địa độc ỏc của nhõn vật người cụ a, Hoàn cảnh thương tâm của chú bé Hồng - “Tôi bỏ cái khăn tang… băng đen”.. ? Cảnh ngộ của bé Hồng được giải thích => mồ côi cha, mẹ do nghèo túng phải qua câu văn nào? tha phương cầu thực. Hai an hem Hồng ? Cảnh ngộ của bé Hồng có gì đặc biệt? phải sống nhờ bà cô ruột, không đựoc thương yêu còn bị hắt hủi. => Cô đéc, đau khổ, luôn khao khát tình ? Cảnh ngộ ấy tạo nên thân phận bé thương người mẹ Hồng như thế nào? b, Tâm địa đéc ác của người cô G/v giải thích sự xuất hiện nhân vật - Cử chỉ cười hỏi : Mày… mày không? người cô Trong cuộc đối thoại, tâm địa của người cô hiện ra rất rõ nét qua lời nói, cử chỉ, thái độ của bà. Em hãy lần lượt liệt kê và phân tích? => tỏ vẻ quan tâm, nhưng vốn nhạy cảm ? Em có nhận xét gì về thái đé và nội nặng lßng yêu thương mẹ bé Hồng đã dung câu hỏi của người cô? nhận ra ý nghĩ cay độc trong giọng nói và nét mặt khi cười rất kịch của cô - Cười “rất kịch” : Bộc lộ sự giả dối, ẩn ? Cười rất kịch nghiã là gì? chứa ý nghĩ không tốt đẹp gì? - Giọng vẫn ngọt : “Sao lại không vào…. Gv : Nguyễn Thị Phượng. Lop8.net14. Tæ KH X· héi.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> Trường THCS Quang Trung. ThiÕt kÕ bµi d¹y Ng÷ v¨n 8. Vì sao bà cô lại có thái độ và cách cư sử trước”, đâu? => bình thản, mỉa mai => như thế? mắt long lanh nhìn cháu chằm chọc =>ng­ời cô vẫn tiếp tục đóng kịch, giả dối, đọc ác - Dù cháu cúi đầu im lặng, khoé mắt cay ? Sau lời từ chối của bé Hồng bà cô lại cay => vỗ vai cười nói rằng : “Mày dại hỏi gì? Nét mặt, thái đé thay đổi ra sao? quá… em bé chứ” => bộc lộ sự ác ý => châm chọc, nhục mạ, độc địa… đứa bé tự Điều đó thể hiện gì? trọng, ngây thơ bằng cách xoáy vào nổi G/v bình : Bà cô muốn kéo đứa cháu khổ tâm của nó. đáng thương vào một trò chơi độc ác dã man tính sẵn. Dù đứa cháu khóc mà vẫn tấn công. Cái cử chỉ liền vỗ vai… mới giã dối, độc ác làm sao. “Mày…” đã bộc lộ rõ sự ác ý, châm chọc nhục mạ không gì cay đắng bằng vết thương lßng bị người khác (chính cô mình) cứ săm - Khi bé Hồng nức nở… rồi “cười dài soi hành hạ. “Em bé” ngân dài ra thật trong tiếng khóc thì bà cô vẫn tươi cười ngọt càng thấy sự ác ý, cay nghiệt, độc kể chuyện bà chị dâu mình…” địa, nhục mạ đứa bé, xoáy vào nổi đau, => Sự l¹nh lïng vô cảm sắc lạnh đến ghê khổ tâm của nó ? Điều đó đã làm rõ bản chất gì của cô? rợn người của người cô, đối lập với tâm ? Đối lập với tâm trạng của người cô, trạng đau đớn, xót xa như bị gai cào, tâm trạng người cháu ở đây ra sao? muối sát của đứa cháu G/v : Tình cảnh túng quẫn, đói rách của người mẹ chú bé được người cô miêu tả một cách tỉ mĩ với vẻ thích thú rõ rệt. Cử chỉ vỗ vai, nhìn vào mặt cháu đổi giọng ngiêm nghị của cô thực sự là thay đổi đấu pháp tấn công. Khi đứa cháu tức tưởi, phẫn uất bà ta mới tỏ giọng ngậm ngùi sót thương đã mất. Đến đây sự giả dối của người cô đã phơi bày toàn bộ ? Qua sự phân tích trên em có nhận xét => Người cô là người đàn bà lạnh lùng, gì về nhân vật người cô? độc ác, thâm hiểm. Đó là một hình ảnh ? Tác giả đã xây dựng người cô với tính mang ý nghĩa tố cáo người sống tàn nhẫn, cách như vậy trong văn bản có ý nghĩa khô héo cả tình máu mũ ruột rà trong xã gì? hội thực dân nữa phong kiến lúc bấy giê GV b×nh: Càng nhận ra sự thâm độc của (sản phẩm của những định kiến đối với người cô, bé Hồng càng đau đớn uất phụ nữ xã hội lúc bấy giờ) hận, càng trào lên cảm xúc yêu thương mãnh liệt đối với người mẹ bất hạnh của. Gv : Nguyễn Thị Phượng. Lop8.net15. Tæ KH X· héi.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> Trường THCS Quang Trung. ThiÕt kÕ bµi d¹y Ng÷ v¨n 8. mình Trong cuộc gặp gỡ và trò truyện với bà cô - người đóng vai trò đạo diễn diễn viên có hạnh, hoàn toàn chủ động, diễn biến tâm trạng bé Hồng thật tự 2, Tình yêu thương mãnh liệt của bé nhiên hợp lý, hợp tình. Hồng đối với người mẹ bất hạnh ? Vậy khi nghe những lời nói gi¶ dối, a, Trong cuộc đối thoại với người cô thâm độc xúc phạm đối với mẹ chú, bé - Nhắc đến mẹ => trí óc : sống dậy hình Hồng đã có những phản ứng tâm lý gì? ảnh mẹ với vẻ rầu rầu, hiền từ. - Từ : Cúi đầu không đáp => cười đáp => sự th«ng minh, nhạy cảm, lßng tin yêu mẹ… không muốn những rắp tâm tanh bẩn sâm phạm đến - Đến : Lòng thất bại, khoé mắt cay cay => ròng ròng => chan hoà đầm đìa => cười dài trong tiếng khóc => thể hiện sự kìm nén, nổi đau xót tức tưởi đang dâng lên trong long - Cuối cùng khi nghe cô tươi cười kể tình cảm tội nghiệp của mẹ mình “Cô tôi chưa rứt lời, cổ họng tôi nghẹn ứ… mà cắn, mà nhai, mà nghiến cho kì vụn mới thôi” => Chi tiết đầy ấn tượng, với các hình ảnh động từ mạnh =. Bộc lộ tâm trạng đau đớn, uất ức cực điểm, lòng căm tức tột cùng của bé Hồng b, Cảm giác sung sướng cực điểm khi ở Tiếng gọi thoảng thốt, bối rối “Mẹ ơi ! trong lòng mẹ Của bé Hồng và giả thiết đặt ra”. Nếu - Tiếng gọi cuống quýt, mừng tủi, xót xa người mẹ quay mặt ấy là người khác… đau đớn, hi vọng => thể hiện sự khát sa mạc? Cho em biết gì về tâm trạng của khao tình mẹ, gặp mẹ đang cháy sôi trong bé Hồng hiệu quả nghẹ thuật của phép tâm hồn non nớt của đứa trẻ mồ côi. so sánh? H/s thảo luận G/v bình: Cái so sánh, giả thiết tác giả đặt ra diễn tả xúc động của bé Hồng ở đây là một sự so sánh độc đáo, rất hay phù hợp với tâm trạng thất vọng cùng cực bằng tuyệt vọng. Hy vọng tột cùng, cảm giác gần với cái chết => phong cách văn chương,cái sâu sắc, cái nồng. Gv : Nguyễn Thị Phượng. Lop8.net16. Tæ KH X· héi.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> Trường THCS Quang Trung. ThiÕt kÕ bµi d¹y Ng÷ v¨n 8. nhiệt riêng của Nguyên Hồng H/s đọc lại đoạn lại đoạn văn tả cảnh bé Hồng gặp mẹ ? Cử chỉ, hành động, tâm trạng của bé Hồng khi bất ngờ gặp mẹ được thể hiện như thế nào? Hãy phân tích G/v bình : Đoạn văn tả cảnh bé Hồng gặp mẹ trên đường, được mẹ xốc nách lên xe và hạnh phúc nằm trong long mẹ, quên hết những tủi hận, ưu phiền, thoả nỗi mong nhớ bấy lâu là một đoạn truyện đậm chất trữ tình một bài ca tuyệt vời về tình mẹ con vừa gần gũi, vừa thiêng liêng. Những hành động vội vã, cuống cuồng đuổi theo xe mẹ, thở hồng hộc, ríu cả chân, oà khóc nức nở… nhịp văn gấp, vui mừng, hờn tủi mà rất trẻ con nũng nịu, nhỏ bé trước tình mẹ bao la ? Cảm giác của bé Hồng khi ở trong long mẹ được miêu tả như thế nào? Hãy thử bình chi tiết này? Đoạn văn đã tạo ra một không gian của ánh sang, máu sắc, của hương thơm vừa lạ lung, vừa gần gũi, nó là một hình ảnh một thế giới đang bừng nở, hồi sinh, một thế giới dịu dàng kỉ niệm và ăm ắp tình mẫu tử. Bé Hồng bồng bềnh trôi trong cảm giác vui sướng, rạo rực, không mảy may nghĩ ngợi… những tủi cực vừa qua bị chìm đi giữa dòng cảm xúc miên man ấy. => Đoạn cuối là bài ca chân thành về long yêu kính mẹ, niềm sung sướng tự hào khi gặp lại mẹ và là bài ca cảm động về tình mẫu tử thiêng liêng, bất diệt. ? Qua c¸c chi tiÕt trªn em nhËn thÊy bÐ Hång lµ mét chó bÐ nh­ thÕ nµo?. - Hành động : Chạy đuổi theo chiếc xe - Cử chỉ : Vội vã, bối dối, lập cập - Hành động : Khóc oà => dỗi hờn, mà hạnh phúc, tức tưởi, mà mãn nguyện. * Cảm giác : Sung sướng vô bờ , miên man được nằm trong lòng mẹ: Giây phút rạo rực, ấm áp, êm dịu vô cùng, không mảy may nghĩ ngợi gì… được cảm nhận bằng tất cả các giác quan, đặc biệt là khứu giác => diễn tả bằng cảm hứng đặc biệt say mê, cùng những sung động tinh tế .. * Bé Hồng : Rất đáng thương, đáng yêu, trong đau khổ vẫn dành cho người mẹ một cách đằm thắm trọn vẹn, là chú bé giàu tình cảm, giàu tự trọng III. Tổng kết : 1, Nội dung : - Nổi đau xót, tủi cực của bé Hồng trong. Gv : Nguyễn Thị Phượng. Lop8.net17. Tæ KH X· héi.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> Trường THCS Quang Trung. ThiÕt kÕ bµi d¹y Ng÷ v¨n 8. sự hắt hủi của họ hàng bên nội (ngời cô) ? Néi dung cña ®o¹n trÝch nµy lµ g×? - Niềm hạnh phúc sung sướng của bé Hồng khi được sống “trong lòng mẹ” đó là lòng kính yêu mẹ, long tự hào sung sướng, tình mẫu tử bất diệt 2, Nghệ thuật : - Phối hợp phương thức miêu tả, tự sự, ? Nét đặc sắc về nghệ thuật của đoạn biểu cảm trÝch? - Các hình ảnh, so sánh thể hiện tâm trạng, gây ấn tượng gợi cảm - Lời văn : Mượt mà, mơn man, dào dạt Qua đoạn trích này em cảm nhận được gì về nhân vật bé Hồng?. Hoạt động 3 : Hướng dẫn học ở nhà 1, Làm bài tập số 3, 5 sgk 2, ? Vì sao xếp “Tôi đi học” và “trong lòng mẹ” là hồi kí - tự truyện (Tác giả kể lại thời ấu thơ của mình một cách chân thực) ? Vì sao nói, “Trong lòng mẹ” mang đËm yếu tố trữ tình 3, Soạn tiếp bài tiếp theo : Trường từ vựng * Rót kinh nghiÖm : .................................................................................................................................................. .................................................................................................................... Tiết 7 :. Trường từ vựng. I. Mục tiêu cần đạt 1. KiÕn thøc:- Nắm được khái niệm trường từ vựng, biết xác lập trường từ vựng đơn giãn - Nắm được mối quan hệ ngữ nghĩa giữa từ vựng với các hình tượng đồng nghĩa, trái nghiã, các thủ pháp ẩn dụ, hoán dụ, nhân hoá 2. Kü n¨ng : - Rèn kỹ năng lập trường từ vựng trong nói và viết 3. Kỹ năng sống : Ra quyết định, giao tiếp. II. Chuẩn bị phương tiện và phương pháp: 3. Phương tiện :Bảng phụ. 4. Phương pháp: Phân tích và rèn luyện theo mẫu. III. Tổ chức các hoạt động dạy - học trên lớp HĐ1* ổn định lớp, kiểm tra bài cũ: Thế nào là từ ngữ nghĩa rộng, từ ngữ nghĩa hẹp? Cho ví dụ H§2* Bài mới Hoạt động của thầy và trò Néi dung bµi häc. Gv : Nguyễn Thị Phượng. Lop8.net18. Tæ KH X· héi.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> Trường THCS Quang Trung. ThiÕt kÕ bµi d¹y Ng÷ v¨n 8. I. Thế nào là trường từ vựng : - G/v chép đo¹n văn trong sgk vào * VÝ dô ( B¶ng phô ) - Mặt, mắt, da, gò má, đùi, cánh tay, bảng phụ, chú ý từ gạch chân miệng,… ? Các từ in đËm dïng để chỉ đối + Đối tượng : Người tượng là người, động vật, hay sự vật. Vì sao? ? Nét chung của nghĩa của nhóm từ + Nét chung về nghĩa : Chỉ bộ phận của cơ thể con người trên là gì? G/v : Tập hîp các từ mặt, mắt… đều nằm trong một trường từ vựng có chung một nét nghĩa, là chỉ bộ phận cơ thể con người ? Vậy nếu tập hợp các từ in đậm ấy * Trường từ vựng là tập hợp các từ có bằng một nhóm từ thì chúng ta có ít nhất một nét chung về nghĩa một trường từ vựng. Theo em, trường từ vựng là gì? _ Hs đọc ghi nhớ ( Sgk) Cho nhóm từ : Cao, thấp, lùn, béo, gầy,… ? Nếu dung nhóm từ trên để tả người thì trường từ vựng của nhóm là gì? (chỉ hình dáng con người) * lưu ý : * Trường từ vựng mắt : ? Trường từ vựng “mắt” bao gồm - Bộ phận của mắt : Lòng đen, con những từ vựng nhỏ nào ? Cho ví dụ người… - Hoạt động của mắt : Ngó, liếc, trông… - Đặc điểm của mắt : Lờ đờ, toét, mù loà… ? Từ đú em rỳt ra nhận xột và giải => Một trường từ vựng bao gụm nhiều trường từ vựng nhỏ hơn . thích từ vựng ? (Lưu ý a) * Trường “mắt” : ? Trong một trường từ vựng có thể - Động từ chỉ hành động : Ngó, liếc… tập hợp những từ loại khác nhau - Danh từ chỉ sự vật, con người, long mày… không? Tại sao ? - Tính từ chỉ tính chất : Lờ đờ tinh anh ? Qua đó em rút ra được lưu ý gì về => Các từ trong một trường từ vựng (“mắt”) có thể khác nhau về từ loại trường từ vựng ? (Lưu ý b) ? Do hiện tượng nhiều nghiã, một => Một từ nhiều nghĩa có thể thuộc từ có thể thuộc nhiều trường từ nhiều trường từ vựng khác nhau.. Gv : Nguyễn Thị Phượng. Lop8.net19. Tæ KH X· héi.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> Trường THCS Quang Trung vựng khac nhau không ? Cho ví dụ. - Hs đọc vd d ( Sgk) ? Tác dụng của chuyển trưòng từ vựng trong thơ văn và trong cuộc sống hàng ngày ? Cho ví dụ ?. ? Trường từ vựng và cấp đé khái quát của nghĩa từ ngữ khác nhau ở điểm nào ?. ThiÕt kÕ bµi d¹y Ng÷ v¨n 8 Ví dụ : từ ngọt thuộc : - Trường mùi vị : chát, thơm - Trường âm thanh : the thé, êm dịu - Trường thời tiết : hanh ẩm… => Tác dụng của cách chuyển từ vựng trong thơ văn làm tăng sức gợi cảm VD : Trường từ vựng về người chuyển sang trường từ vựng về động vật - Suy nghĩ của con người : Tưởng, ngỡ, nghĩ… - Hành động của người : Mừng, vui, đón… - Xưng hô của người : Cô, cậu, tớ * Phân biệt trường từ vựng và cấp độ khái quát của từ ngữ a, Trường từ vựng là tập hợp những từ có ít nhất một nét chung về nghĩa, trong đó các từ có thể khác nhau về từ loại VD : Trường từ vựng về cây - Bộ phận cây : rễ, thân, cành (DT) - Hình dáng cây : cao, thấp (TT) b, Cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ là một tập hợp các từ có quan hệ so sánh về phạm vi nghĩa rộng hay hẹp, trong đó các từ phải có cùng từ loại. Bàn (nghĩa rộng) : Bàn gỗ (hẹp) => DT Đánh (Nghĩa rộng) : Cắn (hẹp) => ĐT. Hoạt động 3 : Hướng dẫn luyện tập II. Luyện tập : Bài 1 : G/v hướng dẫn h/s tự làm Từ vựng “người ruột thịt” : tôi, thầy, mẹ tôi, cô tô, anh em tôi Bìa 2 : H/s làm theo nhóm a, Dụng cụ đánh bắt thuỷ sản b, Dụng cụ để đựng c, Hoạt động của chân d, Trạng thái tâm lý e, Tính cách g, Dụng cụ để viết Bài 3 : Các từ in đậm thuộc từ vựng “thái độ”. Gv : Nguyễn Thị Phượng. Lop8.net20. Tæ KH X· héi.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>