Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tiết 21 - Bài 6: Văn bản: Côn Sơn ca (Nguyễn Trãi) - Thiên trường vãn vọng

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Ngµy so¹n: 8/10/2006 Ngµy gi¶ng: 12/10/2006 Bµi 6 V¨n b¶n:. - c«n s¬n Ca (NguyÔn Tr·i) - Thiên trường vãn vọng (§äc thªm). TiÕt 21:. (TrÇn Nh©n T«ng). §äc – hiÓu v¨n b¶n. A/ Mục tiêu cần đạt: Gióp häc sinh: - C¶m nhËn ®­îc hån th¬ th¾m thiÕt t×nh quª cña TrÇn Nh©n T«ng trong bµi “ Buæi chiều đứng ở Phú Thiên Trường trông ra” và sự hoà nhập nên thơ, thanh cao của NguyÔn Tr·i víi c¶nh trÝ C«n s¬n qua ®o¹n th¬ “Bµi ca C«n s¬n”. - Qua đó củng cố hiểu biết về thơ thất ngôn tứ tuyệt và thơ lục bát. B/ChuÈn bÞ: - Gi¸o viªn: Tham kh¶o SGV. - Häc sinh: §äc v¨n b¶n – tr¶ lêi c©u hái sgk. C/ Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: * Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ: ( 5 phút) ? Đọc thuộc lòng bản phiên âm, dịch nghĩa, dịch thơ của văn bản “ Sông núi nước Nam” vµ cho biÕt néi dung chÝnh cña bµi. * Hoạt động 2: Giới thiệu bài (1 phút). Mặc dù cách chúng ta dăm bảy thế kỷ, nhưng phong cảnh non sông đất nước ta đời Trần – Lê vẫn hiện lên rất đẹp qua hai bài thơ “ Bài ca Côn sơn” và “ Thiên trường v·n väng” cña nhµ th¬ NguyÔn Tr·i vµ vua TrÇn Nh©n T«ng. Vậy để thấy rõ được cảnh đẹp cũng như lòng yêu quê hương của Trần Nhân Tông vµ NguyÔn Tr·i. TiÕt häc h«m nay chóng ta cïng ®i t×m hiÓu 2 bµi th¬ … * Hoạt động 3: Bài mới ( 38 phút). Hoạt động của thầy. H§ cña trß. Nội dung cần đạt A/ V¨n b¶n: Bµi ca C«n S¬n (C«n s¬n ca) – NguyÔn Tr·i. I-§äc – tiÕp xóc v¨n b¶n: Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> - Gọi h/s đọc chú thích *( sgk – - 1 h/s đọc tr79) ? Nêu tóm tắt cuộc đời và sự - Phát biểu nghiÖp cña NguyÔn Tr·i.. ? Bµi th¬ s¸ng t¸c trong hoµn - Ph¸t biÓu c¶nh nµo. -GV: Bµi th¬ ®­îc s¸ng t¸c b»ng ch÷ H¸n vµ ®­îc dÞch theo thÓ th¬ lôc b¸t. - Th¬ lôc b¸t: ? Yêu cầu đọc to, rõ ràng, thể - 2 h/s đọc hiện tâm trạng sảng khoái của - 1 h/s đọc t¸c gi¶ khi ë C«n s¬n. - GV: Đọc mẫu => gọi h/s đọc. ? §äc c¸c chó thÝch (sgk – tr70) ? Bµi th¬ ®­îc dÞch theo thÓ th¬ - Ph¸t biÓu nµo.. 1- T¸c gi¶ - t¸c phÈm: - NguyÔn Tr·i (1380 – 1442) hiÖu lµ øc Trai, huyÖn ChÝ Linh – tỉnh Hải Dương. - Lµ nh©n vËt toµn tµi hiÕm cã trong lÞch sö, «ng ®­îc UNESCO c«ng nhËn lµ danh nh©n v¨n ho¸ thÕ giíi… - Hoµn c¶nh s¸ng t¸c: Cã kh¶ n¨ng bµi th¬ ®­îc s¸ng t¸c trong thêi gian «ng bÞ chÌn Ðp, ph¶i c¸o quan vÒ sèng ë C«n s¬n. * §äc:. * Tõ khã:. * ThÓ th¬:. lôc b¸t. ? Bài thơ nói về chủ đề nào. ? Trong c¸c v¨n b¶n th¬ tr÷ t×nh thường xuất hiện đan xen nhân vật trữ tình (người trực tiếp bộc - Phát biểu lộ cảm xúc) với đối tượng trữ t×nh (c¶nh vËt ®­îc nãi tíi), tõ cách hiểu nay em hãy xác định nhân vật trữ tình, đối tượng trữ t×nh cña bµi th¬. ? VËy ®o¹n th¬ nµy cÇn ph©n tÝch - Ph¸t biÓu nh­ thÕ nµo. - C¶nh vËt C«n s¬n. - Con người giữa cảnh vật Côn s¬n. - Ph¸t biÓu ? H·y t×m c¸c chi tiÕt giíi thiÖu c¶nh trÝ ë C«n s¬n. Lop7.net. * Chủ đề: Ca ngîi c¶nh trÝ C«n s¬n. - Ta: Nh©n vËt tr÷ t×nh. - Cảnh vật Côn sơn: Đối tượng trữ t×nh.. II- §äc- t×m hiÓu v¨n b¶n. a- C¶nh vËt C«n s¬n..

<span class='text_page_counter'>(3)</span> ? Nh÷ng c¶nh vËt nµo cña C«n sơn được nhắc đến. - Ph¸t biÓu ? Có gì độc đáo trong cách tả tiếng suối và đá. ? Cách tả đó gợi một cảnh tượng thiªn nhiªn nh­ thÕ nµo. - Ph¸t biÓu ? H×nh ¶nh “th«ng” vµ “tróc” gîi lªn 1 khu rõng nh­ thÕ nµo. - Ph¸t biÓu ? Từ đó cho thấy Nguyễn Trãi là - Phát biểu người như thế nào.. ? Hoà vào cảnh vật là con người (Ta), h·y t×m nh÷ng lêi th¬ cã sù - Ph¸t biÓu xuÊt hiÖn cña ta víi c¶nh vËt.. ? Tõ “Ta” thuéc tõ lo¹i nµo.. - Ph¸t biÓu. ? Việc lặp lại đại từ “Ta” trong - Phát biểu những lời thơ đó có ý nghĩa gì.. ? Nh©n vËt “ Ta” cã mÆt ë mäi - Ph¸t biÓu nơi của Côn sơn để làm gì. ? Cách thưởng thức đó có gì đặc - Phát biểu biÖt.. ? Cảnh thưởng thức đó thể hiện - Phát biểu phÈm chÊt t©m hån nµo cña t¸c gi¶. Lop7.net. - Côn sơn nước chảy rì rầm - Côn sơn có đá rêu phơi - C«n s¬n trong ghÒnh th«ng mäc nh­ nªm. - Trong rõng cã tróc bãng r©m. - Suối, đá, thông, trúc. - T¶ suèi: b»ng ©m thanh. - Tả đá: bằng màu rêu. - Cảnh thiên nhiên lâu đời, nguyên thuû. - Rõng C«n s¬n tho¸ng m¸t. => Ca ngợi cảnh đẹp ngàn xưa, thanh cao, yªn tÜnh cña C«n s¬n. - Nguyễn Trãi là người yêu thiên nhiªn, quý träng gi¸ trÞ cña thiªn nhiªn. b- Con người giữa cảnh vật Côn s¬n. - Ta nghe… - Ta ngåi … - Ta n»m … - Ta ng©m th¬ … - §¹i tõ. - NhÊn m¹nh sù cã mÆt cña nh©n vật “ta” ở mọi cảnh đẹp của Côn Sơn. Khẳng định tư thế làm chủ của con người trước thiên nhiên. - Thưởng thức vẻ đẹp của Côn sơn. + Nghe tiếng suối mà tưởng tiếng đàn. + Ngồi trên đá tưởng ngồi chiếu ªm. + N»m bãng m¸t, ng©m th¬ nhµn. =>Cách sống thanh cao, con người.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> hoà hợp với thiên nhiên tươi đẹp.. ? Bµi th¬ trªn ®­îc t¸c gi¶ viÕt theo phương thức biểu đạt nào. - GV: Văn biểu cảm là phương - Phát biểu thøc béc lé c¶m xóc t©m hån con người cho ta hiểu tâm hồn và nhân cách của người viết. => V¨n biÓu c¶m cã thÓ viÕt b»ng th¬.. III/ Tæng kÕt: * NghÖ thuËt:. - Phương thức: biểu cảm.. * Néi dung:. ? Qua bµi th¬ cho ta hiÓu g× vÒ - Suy nghÜ, NguyÔn Tr·i. ph¸t biÓu. - Nguyễn Trãi là người yêu quý thiªn nhiªn. - T©m hån thanh cao, giµu c¶m xóc. - Gọi h/s đọc ghi nhớ (sgk – - 1 h/s đọc. - Nhân cách trong sạch. tr81) (Ghi nhí sgk – tr81) - 2 h/s đọc. ? §äc thuéc lßng ®o¹n trÝch “Bµi IV/ LuyÖn tËp. ca C«n S¬n” B/ V¨n b¶n. “Thiên Trường vãn vọng”. (TrÇn Nh©n T«ng). (§äc thªm). - Gọi h/s đọc chú thích *( sgk – - h/s đọc tr79). I- §äc – tiÕp xóc v¨n b¶n: * T¸c gi¶, t¸c phÈm:. ? Nêu tóm tắt cuộc đời và sự - Phát biểu nghiÖp cña NguyÔn Tr·i.. - TrÇn Nh©n T«ng (1258 – 1308) con trưởng của Trần Thánh Tông là một ông vua yêu nước, khoan hoµ, nh©n ¸i, cïng vua cha l·nh đạo hai cuộc kháng chiến chống qu©n M«ng – Nguyªn.. ? Bµi th¬ s¸ng t¸c trong hoµn c¶nh nµo.. - Ph¸t biÓu. - Hoµn c¶nh s¸ng t¸c: Khi vua vÒ thăm quê cũ ở Thiên Trường (tỉnh Nam §Þnh ngµy nay).. - Yêu cầu đọc to, rõ ràng thể hiÖn t©m tr¹ng cña t¸c gi¶ khi * §äc: trë vÒ quª. - 5 -> 7 h/s đọc. - GV: đọc mẫu => gọi h/s đọc - NhËn xÐt. - 1 h/s đọc ? §äc chó thÝch 1, 2 (sgk – * Tõ khã: tr76) Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> - Ph¸t biÓu ? XÐt vÒ cÊu t¹o sè c©u, ch÷, c¸ch hiÖp vÇn, em thÊy bµi th¬ nµy ®­îc lµm theo thÓ th¬ g×. ? Bµi th¬ nµy miªu t¶ c¶nh ë ®©u. ? VËy bøc tranh lµng quª ®­îc vÏ víi mÊy nÐt c¶nh. ( ? Nªu bè côc cña bµi th¬). * ThÓ th¬: ThÊt ng«n tø tuyÖt. *Chủ đề: Bài thơ tả cảnh làng quê. - Ph¸t biÓu. * Bè côc: 2 phÇn. - PhÇn 1: Hai c©u ®Çu => c¶nh chiÒu trong th«n xãm. - PhÇn 2: Hai c©u cuèi => c¶nh chiều ngoài cánh đồng. II- §äc - t×m hiÓu v¨n b¶n:. - 1 h/s đọc 2 c©u th¬ dÞch a- C¶nh chiÒu trong th«n xãm: ? Lêi th¬ t¶ c¶nh chiÒu trong nghÜa. th«n xãm ®­îc dÞch nghÜa nh­ thÕ nµo. - Ph¸t biÓu - C¶nh vËt hiÖn ra kh«ng râ nÐt, ? Lêi th¬ cho thÊy c¶nh vËt ë ®©y nöa h­, nöa thùc, mê ¶o. có gì đặc biệt. - Ph¸t biÓu - §ã lµ c¶nh chiÒu muén cña mïa ? Qua những từ ngữ miêu tả đó, thu th«n quª B¾c bé, th«ng xãm cã em h×nh dung nh­ thÕ nµo vÒ màu của sương bao phủ khiển c¶nh lµng quª lóc chiÒu tµ. c¶nh vËt nh¹t nhoµ => nh×n tõ xa mê mê, ¶o ¶o. - Ph¸t biÓu => đẹp mơ màng, yên tĩnh. ? VËy c¶nh th«n d· n¬i ®©y to¸t lên vẻ đẹp như thế nào. ? Theo em, bøc tranh th«n d· nµy ®­îc t¹o bëi. - C¶nh thùc n¬i th«n d·. - Sù c¶m nhËn tinh tÕ cña t¸c gi¶. ? Hay cßn bëi lý do nµo kh¸c. - GV: hướng dẫn thảo luận.. ? Cảnh chiều ngoài cánh đồng ®­îc t¶ b»ng nh÷ng lêi th¬ nµo.. - Th¶o luËn nhãm (4 phót). - §¹i diÖn nhãm tr¶ lêi - NhËn xÐt.. - Ph¸t biÓu - Suy nghÜ, Lop7.net. - Mét phÇn do c¶nh thùc. - PhÇn nhiÒu do c¶m nhËn riªng cña t¸c gi¶. - Lý do kh¸c: T¸c gi¶ cã t×nh víi cảnh, khi có cảm xúc con người mới cảm nhận được vẻ đẹp mà bình thường khó thấy. b- Cảnh chiều ngoài cánh đồng: - “Mục đồng sáo vẳng trâu về hết Cò trắng từng đôi liệng xuống đồng”.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> ? Em h·y t¶ b»ng lêi c¶nh chiÒu ngoài cánh đồng qua 2 câu thơ trªn.. ph¸t biÓu.. - Ph¸t biÓu. - Chiều xuống, từ cánh đồng đàn tr©u theo tiÕng s¸o cña trÎ vÒ lµng. Khi đó trê nền trời từng cánh cò bay liệng xuống cánh đồng.. ? VËy c¶nh chiÒu ®­îc t¸c gi¶ miªu t¶ qua nh÷ng gi¸c quan - Ph¸t biÓu nµo.. - Thị giác: Những đứa trẻ; đàn cò, đàn trâu. - ThÝnh gi¸c: TiÕng s¸o.. ? Từ đó cho ta cảm nhận gì về cuộc sống nơi đồng quê.. => Cuéc sèng b×nh yªn, h¹nh phúc, con người hoà hợp với thiên nhiªn. III- Tæng kÕt:. - Ph¸t biÓu ? Qua viÖc ph©n tÝch, em h·y nhËn xÐt chung vÒ c¶nh lµng quª khi tác giả đứng ở phủ Thiên trường trông ra. - Ph¸t biÓu ? Qua bµi th¬ cho ta hiÓu g× vÒ tâm hồn của một vị vua đời Trần. - GV: gọi h/s đọc ghi nhớ (sgk) ? Văn bản “Thiên Trường vãn vọng” sử dụng phương thức biểu đạt nào trong 3 phương thức sau.. (Ghi nhí: sgk – tr77) - Ph¸t biÓu. - Miªu t¶. - BiÓu c¶m. - Miêu tả để biểu cảm. - §äc ? §äc diÔn c¶m 2 bµi th¬. ? Qua hai bµi th¬ trªn gióp ta hiÓu g× vÒ t©m hån cña vua TrÇn Nh©n T«ng vµ NguyÔn Tr·i.. IV- LuyÖn tËp: - Văn bản “Thiên Trường văn vọng” sử dụng phương thức biểu đạt: + Miêu tả để biểu cảm.. * Hoạt động 4: Hướng dẫn học bài ở nhà. (1 phút) - VÒ nhµ häc thuéc lßng 2 bµi th¬, néi dung cña tõng bµi, lµm bµi tËp 1 sgk – tr81. - ChuÈn bÞ bµi: Tõ H¸n ViÖt (tiÕp).. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span>