Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tiết 77: Văn bản: Tục ngữ về con người và xã hội (Tiếp)

<span class='text_page_counter'>(1)</span>TiÕt 77. Văn bản: Tục ngữ về con người và xã hội I.Môc tiªu. 1.Kiến thức. Gúp HS hiểu nội dung ý nghĩa của các câu tục ngữ về con người và xã hội, tiếp tục hiểu thêm về cấu trúc của tục ngữ, vẻ đẹp trong cách nói cña tôc ng÷. 2.Kĩ năng. Rèn luyện kĩ năng phân nhóm tục ngữ theo chủ đề, phân tích, cảm nhận cái hay cái đẹp trong cách nói của tục ngữ. 3. Thái độ. Giáo dục tinh thần yêu mến trân trọng kho tàng tục ngữ - trí tuệ của nhân dân.Có thái độ đúng đắn trong các mối quan hệ gia đình, thầy trò, b¹n bÌ vµ x· héi. II.ChuÈn bÞ. GV: Soạn bài, sưu tầm những câu tục ngữ theo chủ đề trªn. HS: §äc, so¹n bµi theo néi dung c©u hái SGK. III. TiÕn tr×nh tæ chøc d¹y häc. 1. ổn định tổ chức.( 1 phút) 2.KiÓm tra bµi cò.( 4 phót) - §äc thuéc lßng 8 c©u tôc ng÷ vÒ TN vµ L§SX? Nªu néi dung cña bµi? ( HS đọc thuộc 8 câu tục ngữ SGK. Nêu nội dung mục ghi nhớ) 3.Bµi míi. Néi dung Hoạt động của GV – HS *Hoạt động 1.HDHS đọc, tìm hiểu I.Đọc - tìm hiểu chú thích. 1. §äc. tõ khã.( 5 phót) - GV đọc mẫu, HDHS đọc bài. - Khi đọc chú ý vần lưng, đối, hai câu lục bát thứ 9, giọng đọc rõ, chËm. - HS đọc – HS khác nhận xét2. Giải thích từ khó.(SGK- 12) GVNX. - Theo chó thÝch SGK, l­u ý chó thÝch 1. ? C¨n cø vµo néi dung, thö ph©n nhãm c¸c c©u tôc ng÷ trong bµi? ( C¨n cø vµo néi dung, cã thÓ chia nhãm c¸c c©u tôc ng÷ trong bµi nh­ sau: II.T×m hiÓu v¨n b¶n. -Tục ngữ về con người: câu 1,2 -Tục ngữ về việc học tập: câu 4,5,6. * Câu 1. Một mặt người bằng mười mÆt cña -Tôc ng÷ vÒ øng xö: c©u 3,7,8,9.) - NT: so s¸nh, nh©n ho¸, vÇn l­ng =>. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> *Hoạt động 2. Tìm hiêu nội dung v¨n b¶n. ( 30 phót) - HS đọc câu 1.? Câu tục ngữ sử dông nghÖ thuËt g×? ý nghÜa c©u tôc ngữ?( So sánh con người và của cải lµ thø v« tri, ®­îc nh©n ho¸, ®­îc đếm mặt. Đặt người bằng mười lần của, câu tục ngữ đề cao giá trị con người). ? T×m nh÷ng c©u tôc ng÷ cã ý nghÜa tương tự? ( Người sống đống vàng ) ? Ngoµi nghÜa trªn c©u tôc ng÷ cßn cã nghÜa nµo kh¸c kh«ng? ( phª phán những ai coi của hơn người. – An ủi những trường hợp không may mất mát: Của đi thay người.) - HS đọc câu 2. ? Giải thích: Góc con người là như thÕ nµo? T¹i sao c¸i r¨ng, c¸i tãc lµ góc của con người?( Răng, tóc phần nµo thÓ hiÖn ®­îc t×nh tr¹ng søc khoẻ của con người. Một phần thể hiÖn h×nh thøc, tÝnh t×nh t­ c¸ch con người.) ? C©u tôc ng÷ ®­îc sö dông trong những trường hợp nào? ? Tìm câu tục ngữ tương tự? - Mét yªu tãc bá ®u«i gµ, Hai yªu r¨ng tr¾ng nh­ ngµ rÔ thương. - HS đọc câu 3. ? Về hình thức câu nài có gì đáng l­u ý? ( Nhịp 3/ 3, đối vế, vần lưng.) ?NghÜa ®en cña c©u tôc ng÷ lµ g×? ( dù đói vẫn phải ăn ở sạch sẽ, dù r¸ch vÉn ph¶i gi÷ quÇn ¸o th¬m tho) ? Nghĩa bóng? ( dù đói rách, nghèo khæ vÉn ph¶i sèng trong s¹ch, tö tÕ. Kh«ng v× nghÌo tóng mµ lµm ®iÒu. Đề cao giá trị con người với mọi thứ của cải vật chất. Người quý hơn của.. * C©u 2. C¸i r¨ng, c¸i tãc lµ gãc con người.. - Khuyên nhủ nhắc nhở mỗi người cÇn gi÷ g×n r¨ng tãc cña m×nh cho sạch đẹp. * C©u 3. §ãi cho s¹ch, r¸ch cho th¬m.. => Câu tục ngữ nhắc nhở mọi người ph¶i gi÷ g×n c¸i s¹ch, c¸i th¬m cña nhân phẩm. Giáo dục con người có lßng tù träng. * C©u 4. Häc ¨n, häc nãi, häc gãi, häc më.. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> xÊu xa, téi lçi ) ? Hai vÕ c©u bæ sung ý nghÜa cho nhau nh»m nªu lªn néi dung g×? ? Tìm câu tục ngữ tương tự? - GiÊy r¸ch ph¶i gi÷ lÊy lÒ. - No lên bụt, đói lên ma. - HS đọc câu 4. ( Câu tục ngữ có 4 vế vừa đẳng lập, võa bæ sung cho nhau. §iÖp tõ häc lÆp l¹i 4 lÇn võa nhÊn m¹nh, võa më ra những điều con người cần phải häc.) ? NghÜa ®en nghÜa bãng cña c©u tôc ng÷? ( NghÜa ®en: Lµ gãi mét vËt g× vµo, mở một vật đã được gói ra -> gói mở vÉn cÇn ph¶i häc. NghÜa bãng cña gãi vµ më còng ¸p dông cho nãi n¨ng. BiÕt “ më” c©u truyÖn cho khéo léo, biết kết thúc “ gói” vấn đề lại đúng lúc, đúng chỗ cũng là biểu hiÖn lÞch l·m, cã v¨n ho¸ cao trong giao tiÕp.) ? VËy c©u tôc ng÷ nµy cã ý nghÜa g×? - HS đọc câu 5,6. * Hoạt động nhóm( Theo bàn) - GV nêu vấn đề, nhiệm vụ. ? Theo em nh÷ng ®iÒu khuyªn r¨n trong 2 c©u tôc ng÷ m©u thuÉn víi nhau hay bæ sung cho nhau? V× sao ? - Hoạt động nhóm ( 5 phút). - NhiÖm vô: c¸c nhãm tËp trung gi¶i quyết vấn đề.- Nhóm khác bổ sung – GVKL. - HS đọc câu 7.? ý nghĩa của câu tục ng÷? ? T×m nh÷ng c©u tôc ng÷ cã ý nghÜa tương tự ? – Lá lành đùm lá rách. - Bầu ơi thương lấy bí cùng.. - C©u tôc ng÷ cã ý nghÜa lµ muèn sèng cã v¨n ho¸, lÞch sù cÇn ph¶i häc từ cái lớn, đến cái nhỏ, học hàng ngµy. * Câu 5,6. Không thầy đố mày làm nªn. Häc thÇy kh«ng tµy häc b¹n. -Hai c©u tôc ng÷ bæ sung cho nhau. Một mặt đề cao vai trò của thầy, mặt kh¸c kh«ng quªn vai trß cña b¹n.-> cùng đề cao việc học.. * Câu 7. Thương người như thể thương thân. - Khuyên nhủ con người thương yêu người khác như chính bản thân mình. * C©u 8.¡n qu¶ nhí kÎ trång c©y. - C©u tôc ng÷ cã ý nghÜa nh¾c nhë mọi người khi được hưởng thành quả( nào đó ) phải nhớ người đã có c«ng g©y dùng nªn, ph¶i biÕt ¬n những người đã giúp mình. *C©u 9. Mét c©y lµm ch¼ng nªn non Ba c©y chôm l¹i nªn hßn nói. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> -HS đọc câu 8. cao. ? T×m hiÓu nghÜa ®en vµ nghÜa bãng => Dïng h×nh ¶nh so s¸nh. Nh©n d©n cña c©u tôc ng÷? đã khẳng định chia rẽ lẻ loi thì chẳng - GV liªn hÖ thùc tÕ. lµm ®­îc viÖc g×. Cã sù ®oµn kÕt, hợp sức đồng lòng sẽ làm nên việc lín. -HS đọc câu 9. ? Trong cách diễn đạt câu tục ngữ có ®iÒu g× v« lÝ? C©u tôc ng÷ truyÒn l¹i kinh nghiÖm g×? - HS trao đổi cặp - trả lời - GVKL. ? T×m nh÷ng c©u tôc ng÷ cã néi dung tương tự? - Đoàn kết thì sống, * Ghi nhớ . (SGK -13) chia rÏ th× chÕt. ? Chøng minh vµ ph©n tÝch gi¸ trÞ của các đặc điểm sau trong câu TN? - Diễn đạt bằng so sánh: câu 1,6,7. - Diễn đạt bằng hình ảnh ẩn dụ: câu 8,9. - Tõ vµ c©u cã nhiÒu nghÜa: 2,3,4,8,9. * GV hÖ thèng ND vµ NT cña 9 c©u TN. - HS đọc ghi nhớ SGK. 4. Cñng cè.( 4 phót) ? Tìm những câu đồng nghĩa và trái nghĩa với những câu trong bài? -VD: Ăn quả nhớ kẻ trồng cây, - Uống nước nhớ nguồn. Uống nước nhớ người đào giếng.>< Ăn cháo đái bát, Có mới nới cũ. .. - HS đọc 9 câu TN + Ghi nhớ . ? C¸c biÖn ph¸p NT sö dông trong bµi. 5. HD häc ë nhµ.( 1 phót) - Häc thuéc bµi. Hoµn thiÖn BT1. So¹n:Rót gän c©u. TiÕt 78.. Rót gän c©u.. I.Môc tiªu. 1.KiÕn thøc. Gióp HS n¾m ®­îc c¸ch rót gän c©u. HiÓu t¸c dông cña viÖc rót gän c©u khi nãi viÕt.. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> 2.Kĩ năng. Chuyển đổi từ câu đầy đủ sang câu rút gọn và ngược lại. 3.Thái độ. Có ý thức trong dùng từ đặt câu. II.ChuÈn bÞ. GV: Gi¸o ¸n, SGK, Tham kh¶o SGV. HS: ChuÈn bÞ bµi theo néi dung SGK III.TiÕn tr×nh tæ chøc d¹y häc. 1.ổn định tổ chức.( 1 phút) 7B: 2. KiÓm tra bµi cò.( 4 phót) ? Đọc thuộc 9 câu tục ngữ về con người và xã hội? Nêu nhận xét về nội dung- nghệ thuật của câu tục ngữ? ( HS đọc 9 câu tục ngữ SGK + Ghi nhớTr 13) 3. Bµi míi. Hoạt động của GV- HS. Néi dung * Hoạt động 1. HDHS tìm hiểu KN I.Thế nào là rút gọn câu. 1. XÐt cÊu t¹o cña 2 c©u tôc ng÷ rót gän c©u.( 10 phót) - HS đọc ví dụ 1 SGK- 14. (SGK) ? CÊu t¹o cña 2 c©u a,b cã g× kh¸c * NhËn xÐt. - C©u a: Kh«ng cã CN( Thªm CN: nhau? ( câu a không có chủ ngữ, câu b có Chúng ta, chúng em, người VN) CN) - C©u b: Cã CN. ? T×m nh÷ng tõ ng÷ cã thÓ lµm chñ ng÷ ë c©u a ? ( Chúng ta, người VN, chúng em.) ? V× sao chñ ng÷ trong c©u a ®­îc lược bỏ? ( Vì tục ngữ là lời khuyên chung cho tất cả người VN, là lời nhắc nhở mang tính đạo lí truyền 2. Thành phần nào của câu được lược thèng cña DTVN) bá trong VD a,b ( SGK-15) ? Trong nh÷ng c©u in ®Ëm thµnh * NhËn xÐt. phần nào của câu được lược bỏ? Vì - Câu a: Lược VN “đuổi theo nó” sao? - Câu b: Lược cả CN và VN. “ Mình - HS đọc VD mục 4. ®i Hµ Néi”. ( Câu a: Lược bỏ VN “ đuổi theo nó” C©u b: C¶ CN lÉn VN-> M×nh ®i Hµ Néi ? Tại sao có thể lược bỏ VN ở VD a vµ c¶ CN vµ VN ë VD b? ( Lµm cho câu ngắn gọn hơn nhưng vẫn đảm bảo được lượng thông tin truyền đạt) * Ghi nhớ ( SGK- 15) ? Qua VD em hiÓu thÕ nµo lµ c©u rót II. C¸ch dïng c©u rót gän. gän? T¸c dông? - HS tr¶ lêi.- GV KL.. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> - 2 HS đọc ghi nhớ SGK – 15. * Hoạt động 2. Cách dùng câu rút gän.(10 phót) ? C©u in ®Ëm VD1thiÕu thµnh phÇn nµo? Cã nªn rót gän c©u nh­ vËy không? Vì sao?( Các câu đều thiếu CN. Kh«ng nªn rót gän nh­ vËy v× lµm c©u khã hiÓu, v¨n c¶nh kh«ng cho phÐp kh«i phôc chñ ng÷ 1 c¸ch rÔ rµng.) - VD 2. HS đọc đoạn đối thoại giữa 2 mÑ con vµ cho biÕt : C©u tr¶ lêi của người con có lễ phép kh«ng?(Kh«ng lÔ phÐp) ? Thêm từ ngữ thích hợp để câu trả lêi ®­îc lÔ phÐp?(Th­a mÑ……mÑ ¹) ?Tõ 2 VD trªn GV nhÊn m¹nh:Khi rót gän c©u cÇn chó ý ®iÒu g×? - 2 HS đọc ghi nhớ SGK-16. * Hoạt động 3.Luyện tập.( 15 phút) - HS đọc yêu cầu bài tập 1. - Yêu cầu HS hoạt động độc lập. - HS ph¸t biÓu ý kiÕn- HS kh¸c NXGVKL.. *Ghi nhí (SGK-16). III.LuyÖn tËp. Bµi 1.T×m c©u rót gän… a.§ñ thµnh phÇn. b.Rót gän chñ ng÷. c. Rót gän chñ ng÷. d.(Chúng ta nên nhớ rằng)Tấc đất tấc vµng.-> Rót gän nßng cèt c©u. Bµi 2.T×m c©u rót gän trong VD a,b… a.-C©u 1: T«i -C©u 2,3,4: ThÊy -C©u 5,6,7: T«i( t«i chØ c¶m thÊy) b. Câu 1: Người ta…; Câu 3:Vua… Câu:5 Quan tướng…;Câu8: Quan tướng. *Hoạt động nhóm( 2- 3 em) * Trong thơ, ca dao thường gặp nhiều -GV nªu yªu cÇu, nhiÖm vô. c©u rót gän bëi th¬, ca dao, chuéng +Thùc hiÖn bµi tËp 2( SGK-16,17.) lối diễn đạt súc tích, vả lái số chữ - Hoạt động nhóm (5 phút.) trong mét dßng rÊt h¹n chÕ). -Nhiệm vụ: Các nhóm tập trung giải Bài 3.Cậu bé và người khách hiểu quyết vấn đề. Đại diện nhóm trình lầm nhau vì khi trả lời người khách bµy. cậu bé đã dùng câu rút gọn khiến - HS nhận xét- GV chốt lại vấn đề. người khách hiểu sai ý nghĩa. + Qua c©u truyÖn rót ra bµi häc: Ph¶i cËn thËn khi dïng c©u rót gän v× dùng câu rút gọn không đúng sẽ gây hiÓu lÇm. -HS đọc bài tập 3( SGK-17) Bµi 4. ViÖc dïng c©u rót gän cña anh. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> ? Vì sao cậu bé và người khách chàng phàm ăn đều có tác dụng gây trong câu truyện dưới đây hiểu lầm cười và phê phán vì rút gọn đến mức nhau? Qua c©u truyÖn nµy em rót ra th« lç. bµi häc g× vÒ c¸ch nãi n¨ng? -HS trao đổi và phát biểu ý kiến. -GV chốt lại vấn đề. * HS đọc truyện: Tham ăn. ? Cho biÕt chi tiÕt nµo trong truþÖn gây cười và phê phán? -HS trao đổi và nhận xét về việc dïng c©u rót gän cña anh chµng phµm ¨n? 4. Cñng cè( 3 phót) ? Rút gọn câu nhằm mục đích gì? Khi rút gọn câu cần lưu ý điều gì? - 2 HS đọc ghi nhớ SGK. 5. HD häc ë nhµ( 2 phót) -Häc kÜ bµi, hoµn thiÖn c¸c bµi tËp vµo vë. -So¹n tiÕt 79. §Æc ®iÓm cña v¨n b¶n nghÞ luËn.. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span>