Giáo án môn học Ngữ văn 7 - Tiết 121: Ôn tập phần văn

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 7.  Ngµy so¹n: th¸ng 03 n¨m 2010 Ngµy d¹y: th¸ng 04 n¨m 2010. Gi¸o viªn:. TuÇn 31. TiÕt : 121 «n tËp phÇn v¨n I. Môc tiªu bµi häc: * Kiến thức cần đạt: Giúp học sinh: Học sinh nắm được nhan đề các tác phẩm trong hệ thống vb, nội dung cơ bản của từng cụm bài, về đặc trưng thể loại của các văn bản, về sự giàu đẹp của tiếng Việt thuộc chương trình NV7. *Kĩ năng cần rèn: kĩ năng vận dụng kiến thức để làm bài. Rèn kĩ năng so sánh, hệ thèng ho¸, thuéc lßng th¬. *Giáo dục tư tưởng: vận dụng làm bài thi cuối học kì II. II.Träng t©m cña bµi: «n tËp lý thuyÕt phÇn v¨n b¶n. III.ChuÈn bÞ *Gi¸o viªn: Gi¸o ¸n, tµi liÖu tham kh¶o *Học sinh: Học bài cũ, xem trước bài mới ở nhà IV. TiÕn tr×nh bµi d¹y: A/KiÓm tra bµi cò (4’) KiÓm tra chuÈn bÞ cña HS Nhận xét, đánh giá B/Bµi míi (36’) 1.Vµo bµi (1’) GV nhÊn m¹nh ND cña bµi häc. 2.Néi dung bµi d¹y (35’) * C©u 1: (Häc sinh tù hÖ thèng, ghi vµo vë.) * Câu 2: Giáo viên hướng dẫn học sinh kẻ bảng ôn tập. Kh¸i niÖm §Þnh nghÜa - B¶n chÊt 1. Ca dao - - Th¬ ca d©n gian; nh÷ng bµi th¬ - bµi h¸t tr÷ t×nh d©n gian do quÇn d©n ca chúng nhân dân sáng tác - biểu diễn và truyền miệng từ đời này qua đời kh¸c. - Ca dao là phần lời đã tước bỏ đi tiếng đệm, lát, ... * Gi¸ trÞ ND: - Ca dao về tình cảm gia đình: Nhắc nhở về công ơn sinh thành (tình mÉu tö), t×nh anh em ruét thÞt. - Ca dao về tình yêu quê hương đất nước , con người: Thường nhắc đến tên núi, tên sông, tên đất với những nét đặc sắc về hình thể, cảnh trí, lịch sử, văn hóa. Đằng sau những câu hỏi, lời đáp là những bức tranh phong cảnh, tình yêu, lòng tự hào đối với con người, quê hương, đất nước. - Những câu hát than thân: Bộc lộ những nỗi lòng tê tái, đắng cay, tủi nhục,... của người dân LĐ, đặc biệt là thân phận người phụ nữ trong xã héi cò. - Nh÷ng c©u h¸t ch©m biÕm: Phª ph¸n vµ chÕ giÔu nh÷ng thãi h­, tËt xấu trong đời sống gia đình và cộng đồng bằng NT trào lộng dân gian gi¶n dÞ mµ s©u s¾c. 2. Tục ngữ - Những câu nói dân gian ngắn gọn, ổn định, có nhịp điệu, hình ảnh, thÓ hiÖn nh÷ng kinh nghiÖm cña nh©n d©n vÒ mäi mÆt, ®­îc vËn dông vào đời sống, suy nghĩ và lời ăn, tiếng nói hàng ngày. *Gi¸ trÞ ND: Tæ Khoa häc X· héi Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 7.  Gi¸o viªn: - Tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất: Phản ánh, truyền đạt nh÷ng kinh nghiÖm quÝ b¸u cña nh©n d©n trong viÖc quan s¸t c¸c hiÖn tượng tự nhiên và trong lao động sản xuất. - Tục ngữ về con người và XH: Luôn tôn vinh giá trị con người, đưa ra nhËn xÐt, lêi khuyªn vÒ nh÷ng phÈm chÊt 3. Th¬ tr÷ Mét thÓ lo¹i v¨n häc ph¶n ¸nh cuéc sèng b»ng c¶m xóc trùc tiÕp cña t×nh người sáng tác. Văn bản thơ trữ tình thường có vần điệu, nhịp điệu, ngôn ngữ cô đọng, mang tính cách điệu cao. * Gi¸ trÞ ND: - Các bài thơ trữ tình VN tập trung vào 2 chủ đề là tinh thần yêu nước và tình cảm nhân đạo: + Nội dung là tình yêu nước chống xâm lược, lòng tự hào DT và yêu chuéng cuéc sèng thanh b×nh ®­îc thÓ hiÖn trong c¸c bµi th¬ S«ng nói nước Nam, Phò giá về Kinh, Buổi chiều đứng ở phủ Thiên Trường tr«ng ra,... + Tình cảm nhân đạo còn thể hiện ở tiếng nói chán ghét chiến tranh phi nghĩa đã tạo nên các cuộc chia li sầu hận (Chinh phụ ngâm khúc), ë tiÕng lßng xãt xa cho th©n phËn "b¶y næi ba ch×m" mµ vÉn gi÷ ven "tấm lòng son" của người phụ nữ (Bánh trôi nước), ở tâm trạng ngậm ngùi tưởng nhớ về một thời đại vàng son nay chỉ còn vang bóng (Qua đèo Ngang) - Các bài thơ trữ tình Việt Nam thời kì hiện đại thể hiện tình yêu quê hương đất nước, yêu cuộc sống (Cảnh khuya, Rằm tháng giêng), tình cảm gia đình qua kỉ niệm đẹp của tuổi thơ (tiếng gà tra). 4. Th¬ tr÷ - §­êng luËt (thÊt ng«n, ngò ng«n, b¸t có, tø tuyÖt,..., lôc b¸t, song t×nh trung thÊt lôc b¸t, ng©m khóc, 4 tiÕng, ... - Nh÷ng thÓ th¬ thuÇn tuý ViÖt Nam: lôc b¸t, 4 tiÕng (häc tËp tõ ca đại Việt dao, d©n ca). Nam - Nh÷ng thÓ th¬ häc tËp cña Trung Quèc: §­êng luËt, hµnh, ... * Gi¸ trÞ ND: - Các bài thơ Đường có nội dung ca ngợi vẻ đẹp và tình yêu thiên nhiªn ( Xa ngắm thác núi Lư), tấm lòng yêu quê hương tha thiết (Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh, .. nhân buổi mới về quê) và tình cảm nh©n ¸i, vÞ tha (Bµi ca nhµ tranh bÞ giã thu ph¸). 5. Th¬ thÊt - 7 tiÕng/c©u, 4 c©u/bµi, 28 tiÕng/ bµi; - KÕt cÊu: c©u 1 - khai, c©u 2 - thõa, c©u 3 - chuyÓn, c©u 4 - hîp; ng«n tø tuyÖt §­êng - NhÞp 4/3 hoÆc 2/2/3; - VÇn: ch©n (7), liÒn (1-2), c¸ch (2-4), b»ng. luËt 6. Thơ ngũ Tương tự như thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật chỉ khác: - 5 tiÕng/c©u, 4 c©u/bµi, 20 tiÕng/bµi; ng«n tø tuyÖt §­êng - NhÞp 3/2 hoÆc 2/3; - Cã thÓ gieo vÇn tr¾c. luËt 7. Th¬ thÊt - 7 tiÕng/c©u, 8 c©u /bµi, 56 tiÕng/bµi; ng«n b¸t có - VÇn: b»ng, tr¾c, ch©n (7), liÒn (1-2), c¸ch (2-4-6-8); - Kết cấu: 4 liên. Câu 1-2: đề, câu 3-4: thực, câu 5-6: luận, câu 7-8: kÕt. - LuËt b»ng tr¾c: nhÊt (1); tam (3); ngò (5); bÊt luËn (tù do); nhÞ (2), tø (4) lôc (6) ph©n minh. Tæ Khoa häc X· héi Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 7.  Gi¸o viªn: - Hai câu (3-4 và 5-6) phải đối nhau từng vế, từng từ, từng âm thanh một. 8. Th¬ lôc - ThÓ th¬ d©n téc cæ truyÒn b¾t nguån tõ ca dao, d©n ca; - Kết cấu theo từng cặp: Câu trên 6 tiếng (lục), câu dưới 8 tiếng (bát); b¸t - VÇn b»ng, l­ng (6-6); ch©n (6-8); liÒn; - NhÞp 2/2/2/2; 3/3/4/4; 2/4/2; 2/4; - LuËt b»ng tr¾c: 2B - 2T - 6B - 8B. 9. Th¬ song - KÕt hîp cã s¸ng t¹o gi÷a thÓ th¬ thÊt ng«n ®­êng luËt vµ th¬ lôc b¸t; thÊt lôc b¸t - Mét khæ 4 c©u; - VÇn 2 c©u song thÊt; - NhÞp ë 2 c©u 7 tiÕng. 10. TruyÖn - Cã thÓ ng¾n, rÊt ng¾n, dµi, h¬i dµi; ng¾n hiÖn - C¸ch kÓ chuyÖn linh ho¹t, kh«ng gß bã, kh«ng hoµn toµn tu©n theo trình tự thời gian, thay đổi ngôi kể, nhịp văn nhanh, kết thúc đột ngột. đại. 11.PhÐp - Là sự đối lập các hình ảnh, chi tiết, nhân vật, ... trái ngược nhau, để tương phản tô đậm, nhấn mạnh một đối tượng hoặc cả hai. 12. T¨ng Thường đi cùng với tương phản.có sự tăng tiến về tính chất của hiện cấp trong ng tượng sự kiện.. * Câu 3: Những tình cảm, thái độ thể hiện trong các bài ca dao - dân ca đã học: (học sinh đứng tại chỗ trình bày). - Nhớ thương, kính yêu, than thân trách phận, buồn bã, hối tiếc, tự hào, biết ơn, ... (Cho học sinh đọc một số bài ca dao yêu thích.) * C©u 4: Nh÷ng kinh nghiÖm cña nh©n d©n ®­îc thÓ hiÖn trong tôc ng÷: 1. Kinh nghiệm về - Thời gian tháng năm và tháng mười; dự đoán nắng, mưa, thiªn nhiªn thêi tiÕt. b·o, gi«ng, lôt, ... 2. Kinh nghiÖm vÒ lao - §Êt ®ai quý hiÕm, vÞ trÝ c¸c nghÒ: lµm ruéng, nu«i c¸, lµm động sản xuất nông vườn, kinh nghiệm cấy lúa, làm đất, trồng trọt, chăn nuôi, ... nghiÖp 3. Kinh nghiệm về - Xem tướng người, học tập thầy bạn, tình thương người, con người xã hội lßng biÕt ¬n, ®oµn kÕt lµ søc m¹nh, ... * C©u 5: (Häc sinh tr×nh bµy phÇn chuÈn bÞ ë nhµ - G/v nhËn xÐt, söa,) a) Những giá trị lớn về tư tưởng, tình cảm thể hiện trong các bài thơ, đoạn thơ trữ tình của Việt Nam và Trung Quốc (thơ Đường) đã học. - Lòng yêu nước và tự hào dân tộc; - ý chí bất khuất, kiên quyết đánh bại mọi quân xâm lược; - Th©n d©n - yªu d©n, mong d©n ®­îc khái khæ, no Êm, nhí quª, mong vÒ quª, ngỡ ngàng khi trở về, nhớ mẹ, nhớ thương bà, ... - Ca ngợi cảnh đẹp thiên nhiên: Đêm trăng xuân, cảnh khuya, thác hùng vĩ, đèo vắng, ... - Ca ngợi tình bạn chân thành, tình vợ chồng thuỷ chung chờ đợi, vời vợi nhớ thương, (Häc sinh cho VD vÒ mçi khÝa c¹nh.) * C©u 6 - Giá trị chủ yếu về tư tưởng, nghệ thuật của tác phẩm văn xuôi đã học. TT Nhan đề văn Giá trị tư tưởng Gi¸ trÞ nghÖ thuËt b¶n - T/g 1 Cổng trường - Lòng mẹ thương con vô - Tâm trạng người mẹ được thể më ra (LÝ lan) bê, ­íc mong con häc giái hiÖn ch©n thùc nhÑ nhµng mµ Tæ Khoa häc X· héi Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 7. 2. MÑ t«i (ét-môn-đô-đờ Ami-xi). 3. Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª (Kh¸nh Hoµi). 4. Sèng chÕt mÆc bay (Ph¹m Duy Tèn). 5. Nh÷ng trß lè hay lµ Va ren vµ Phan Béi Ch©u.  Gi¸o viªn: nên người trong đêm trước cảm động chân thành, lắng sâu. ngµy khai gi¶ng lÇn ®Çu - V¨n biÓu c¶m t©m t×nh, nhá nhÑ vµ s©u l¾ng. tiên của đời con. - Tấm lòng thương yêu của người mẹ đối với con và vai trò to lớn của nhà trường. - Tình yêu thương, kính - Thư của bố gửi cho con; träng cha mÑ lµ t×nh c¶m nh÷ng lêi phª b×nh nghiªm thật là thiêng liêng. Thật khắc nhưng thấm thía và đích đáng xấu hổ và nhục nhã đáng đã khiến cho con hoàn cho kẻ nào chà đạp lên tình toàn tâm phục khẩu phục, ăn thương yêu đó. n¨n hèi hËn v× lÇm lçi cña - Tấm lòng thương yêu lo mình với mẹ. l¾ng, sù hi sinh quªn m×nh - V¨n biÓu c¶m qua h×nh thøc 1 của người mẹ đối với con và bức thư của người bố gửi cho tình thương yêu kính trọng con. thiêng liêng của người con đối với mẹ. - Tình cảm gia đình là quí - Qua cuộc chia tay của những b¸u vµ quan träng, h·y cè con bóp bª - cuéc chia tay cña gắng giữ gìn và bảo vệ hạnh những đứa trẻ ngây thơ tội phóc Êy. nghiệp mà đặt vấn đề gìn giữ - Người lớn, các bậc cha mẹ gia đình một cách nghiêm túc h·y v× con c¸i mµ cè g¾ng cã vµ s©u s¾c. thÓ tr¸nh nh÷ng cuéc chia ly - - V¨n tù sù cã bè côc rµnh li dÞ. m¹ch vµ hîp lÝ. - Lên án gay gắt bọn quan - Nghệ thuật tương phản và tăng l¹i thùc d©n Phong kiÕn v« cÊp; nhân đạo(lên án tên quan - Truyện ngắn hiện đại với NT phủ vô trách nhiệm gây lên tương phản tăng cấp và lời kể, tội ác khi làm nhiệm vụ hộ tả, bình sinh động, hấp dẫn. đê) và bày tỏ niềm cảm thương vô hạn trước cảnh cơ cực của người dân qua việc đê vỡ. - Đả kích toàn quyền Va - Truyện ngắn hiện đại viết ren ®Çy ©m m­u thñ ®o¹n, b»ng tiÕng Ph¸p ®­îc h­ cÊu thất bại, đáng cười trước tưởng tượng qua giọng văn Phan Béi Ch©u; ca ngîi ch©m biÕm, hãm hØnh. người anh hùng trước kẻ thù - Kể chuyện theo hành trình s¶o tr¸. chuyÕn ®i cña Va ren; - V¹ch trÇn bé mÆt gi¶ dèi - Cuéc gÆp gì ®Çy kÞch tÝnh vµ t­ c¸ch hÌn h¹ cña bän trong tï gi÷a Va ren vµ Phan Thực Dân Pháp, đồng thời Bội Châu. ca ngợi nhân cách cao thượng và tấm lòng hi sinh vì dân, vì nước của người chí sÜ c¸ch m¹ng Phan Béi Tæ Khoa häc X· héi Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 7. . Gi¸o viªn:. Ch©u. 6 Một thứ quà - Ca ngợi và miêu tả vẻ đẹp - Cảm giác tinh tế, trữ tình đậm cña ... Cèm và giá trị của một thứ quà đà, trân trọng nâng niu, ... quê đặc sản mà quen thuộc - Bút kí - tuỳ bút, hay về văn ho¸ Èm thùc, nhÑ nhµng, s©u ViÖt Nam. - Một phong vị, một nét đẹp sắc. v¨n hãa trong mét thø quµ độc đáo mà giản dị của dân téc. 7 Sài Gòn tôi - Nét đẹp riêng của người - Bút kí, kể, tả, giới thiệu và yªu Sµi gßn vµ phong c¸ch cëi biÓu c¶m kÕt hîp kh¸ khÐo lÐo, (Minh Hương) mở, bộc trực, chân tình và nhịp nhàng. sống tình nghĩa của người - Lời văn giản dị, dùng đúng Sµi gßn. mức các từ ngữ địa phương. - T×nh c¶m s©u ®Ëm cña t¸c - NT biÓu hiÖn c¶m xóc cña t¸c giả đối với Sài Gòn qua sự giả qua thể văn tùy bút. g¾n bã l©u bÒn, am hiÓu tường tận và cảm nhận tinh tÕ vÒ thµnh phè nµy. 8 Mùa xuân của - Vẻ đẹp độc đáo của mùa - Hồi ức trữ tình, lời văn giàu t«i xu©n miÒn B¾c vµ Hµ Néi h×nh ¶nh, giµu c¶m xóc, giµu (Vò B»ng) qua nỗi sầu xa xứ của một chất thơ, nhẹ êm và cảm động người Hà Nội ngät ngµo. - C¸nh s¾c thiªn nhiªn vµ - V¨n tïy bót giµu h×nh ¶nh gîi kh«ng khÝ mïa xu©n ë Hµ c¶m. néi vµ miÒn B¾c ®­îc c¶m nhËn, t¸i hiÖn trong nçi nhí thương tha thiết của người xa quê hương. 9 Ca HuÕ trªn Giíi thiÖu ca HuÕ - mét - V¨n b¶n giíi thiÖu- thuyÕt sông Hương sinh ho¹t vµ thó vui v¨n ho¸ minh: m¹ch l¹c gi¶n dÞ mµ nªu (Hà ánh Minh) rất tao nhã ở đất cố đô. rõ những đặc điểm chủ yếu của - Vẻ đẹp của ca Huế, một vấn đề. h×nh thøc sinh ho¹t v¨n hãa- ©m nh¹c thanh lÞch vµ tao nh·, mét s¶n phÈm tinh thần đáng quí, cần giữ gìn. * C©u 7: (Häc sinh tr×nh bµy phÇn chuÈn bÞ ë nhµ - G/v nhËn xÐt, söa.) a. Sự giàu đẹp của tiếng Việt (Đặng Thai Mai): - Cái đẹp của Tiếng Việt là sự cân đối, hài hòa về nhịp điệu, về âm hưởng, về thanh ®iÖu: "MN lµ m¸u cña VN, thÞt cña VN. S«ng cã thÓ c¹n, nói cã thÓ mßn, song ch©n lí đó không bao giờ thay đổi" (HCM). - C¸i hay cña TiÕng ViÖt ®­îc thÓ hiÖn ë sù uyÓn chuyÓn tÕ nhÞ trong c¸ch dïng tõ, đặt câu, biểu thị được sự phong phú, sâu sắc tình cảm của con người: "Hỡi cô tát nước bên đàng, Sao cô tát ánh trăng vàng đổ đi" (ca dao ). Tóm lại, cái hay và cái đẹp của Tiếng Việt là biểu thị sự hùng hồn sức sống mãnh liÖt cña DT VN. * C©u 8: (Häc sinh tr×nh bµy phÇn chuÈn bÞ ë nhµ - G/v nhËn xÐt, söa.) Tæ Khoa häc X· héi Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 7.  Gi¸o viªn: - Nguồn gốc cốt yếu của văn chương là lòng thương người và thương muôn vËt, mu«n loµi. - Văn chương sáng tạo ra sự sống, sáng tạo ra những thế giới khác, những người, những sự vật khác, ... - Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có, luyện những tình cảm ta s½n cã. - ý nghĩa văn chương là "hình dung sự sống, hoặc sáng tạo ra sự sống". Nguồn gốc của văn chương "cũng là giúp cho tình cảm và gợi lên lòng vị tha". Nghĩa là văn học có chức năng phản ánh hiện thực, nâng cao nhận thức, giúp người đọc "hình dung sự sống muôn hình vạn trạng" đó là điều kì diệu của văn thơ. - Văn chương "gây cho ta những tình cảm ta không có luyện cho ta những tình cảm ta sẵn có ". Ví như thương người, yêu quê hương, say mê học tập, lao động, mơ ước vươn tới chân trời bao la... Những tình cảm ấy là do cuộc sống và văn chương bồi đắp cho tâm hồn. - Văn chương còn làm cho cuộc đời thêm đẹp, thêm phong phú hơn như tác giả đã viết: "Cuộc đời phù phiếm và chật hẹp của cá nhân vì văn chương mà trở nên thâm trầm và rộng rãi đến trăm nghìn lần". Ví dụ: "Tôi yêu non xanh, núi tím, tôi yêu đôi mµy ai nh­ tr¨ng míi in ngÇn vµ t«i còng x©y méng ­íc m¬, nh­ng t«i yªu nhÊt mïa xu©n" (Vò B»ng) C. Cñng cè(1’) D. Hướng dẫn về nhà(1’) - ¤n tËp kiÕn thøc kü h¬n. - ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.. Tæ Khoa häc X· héi Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span>