Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tiết 53: Văn bản: Tiếng gà trưa

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Phòng GD&ĐT huyện Ý Yên Trường THCS Yên Chính. GIÁO ÁN HỘI GIẢNG MIỀN MÔN NGỮ VĂN 7 Giáo viên: Đào Thị Châm Tổ: Khoa học xã hội. Tiết 53.Văn bản: Tiếng gà trưa Tác giả: Xuân Quỳnh A. Mục đích yêu cầu: 1.Giúp học sinh cảm nhận được: - Vẻ đẹp trong sáng đằm thắm của những kỷ niệm tuổi thơ và tình bà cháu gắn liền với tiếng gà trưa. - Nghệ thuật biểu hiện tình cảm qua những chi tiết bình dị, tự nhiên. 2. Giáo dục tình cảm trân trọng kỷ niệm ấu thơ, trân trọng những tình cảm bình dị làm nên tình yêu đất nước. 3. Rèn kỹ năng cảm thụ thơ trữ tình qua chi tiết gợi liên tưởng những kỷ niệm tuổi thơ. B. Chuẩn bị: - Giáo viên: Soạn bài + sưu tầm tài liệu về tác giả Xuân Quỳnh - Trò: Học bài cũ + chuẩn bị bài mới C. Hoạt động dạy học. 1. Tổ chức lớp. 2. Kiểm tra bài cũ. ? Đọc thuộc lòng phần phiên âm và dịch thơ bài thơ “Rằm tháng giêng” và nêu nội dung bài thơ - Học sinh trả lời, giáo viên nhận xét và cho điểm. 3. Bài mới. GV giới thiệu bài:Xuân Quỳnh là nhà thơ nữ, thơ Xuân Quỳnh thường viết về những tình cảm gần gũi, bình dị trong cuộc sống gia đình và đời sống thường ngày biểu lộ những rung cảm và khát vọng của một tâm hồn phụ nữ chân thành và đằm thắm. Bài thơ “Tiếng gà trưa” là một trong số những bài thơ bình dị đó được tác giả viết trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chông đế quốc Mĩ. Nội dung của bài thơ là gì, cô cùng các em đi tìm hiểu qua tiết học hôm nay. Hoạt động của thầy và trò Gv: Hướng dẫn cách đọc. - Đọc ngắt theo nhịp 2/3,3/2 có một số câu ngắt theo nhịp 1/2/2. Đặc biệt nhấn mạnh điệp câu “Tiếng gà trưa” ở đầu các khổ 2,3,4,7 - Giọng đọc: vui, hồ hởi, cần phân biệt lời mắng yêu của bà với lời kể, tả trữ tình của nhà thơ – trong vai anh bộ đội nhớ nhà, nhớ bà, nhớ quê. Giáo viên đọc mẫu đoạn 1, 2.Học sinh đọc phần tiếp theo Giáo viên nhận xét cách đọc. Nội dung I.Tìm hiểu chung 1. Đọc. 1 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> ? Bằng sự chuẩn bị ở nhà, em hãy nêu những hiểu biết của em về tác giả Xuân Quỳnh.. 2. Tác giả – tác phẩm. a,Tác giả: Xuân Quỳnh (1942 – 1988) + Là nhà thơ nữ xuất sắc trong nền thơ hiện đại GV bổ sung: - Xuân Quỳnh tên đầy đủ là Nguyễn Thị Xuân Quỳnh (1942 + Thơ Xuân Quỳnh viết 1988) quê làng La Khê – Hà Đông ( Hà Tây) về những điều bình dị, - Xuân Quỳnh là diễn viên múa, biên tập viên báo văn nghệ, gần gũi trong đời sống gia nhà xuất bản tác phẩm mới. đình và đời sống thường - Chị mồ côi mẹ từ nhỏ, cha thường đi vắng xa nhà nên tuổi thơ ngày. của chị sống bên người bà của mình - Năm 1963 Xuân Quỳnh xuất hiện lần đầu tiên với tập thơ “Chồi biếc” sau đó trở thành cây bút nữ nổi tiếng.Chị có rất nhiều tập thơ được in: Hoa dọc chiến hào, gió Lào cát trắng, lời ru trên mặt đất, sân ga chiều em đi. ? Em có thuộc bài thơ nào của Xuân Quỳnh không? Đọc cho cô và cả lớp nghe 1 bài. Ngoài bài thơ đó ra, em có biết bài thơ nào của Xuân Quỳnh được các nhạc sĩ phổ nhạc . ? Bài thơ ra đời trong hoàn cảnh nào. b, Tác phẩm: - Hoàn cảnh sáng tác: Trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Mĩ ? Bài thơ được sáng tác theo thể thơ nào ? Em có nhận xét gì - Thể thơ 5 chữ về số tiếng trong câu và cách gieo vần của bài thơ. - Bài thơ được sáng tác teo thể thơ 5 chữ. Số tiếng trong câu và cách gieo vần rất sáng tạo và linh hạt + bài thơ có rất nhiều khổ, số câu trong mỗi khổ không đều nhau. Khổ 4,5,6 mỗi khổ có 4 câu, các khổ thơ khác đều từ 5 đến 6 câu. Riêng khổ thơ thứ nhất có đến 7 câu. Ở đầu các khổ 2,3,4,7 là câu thơ 3 chữ: “Tiếng gà trưa” + Gieo vần: Ở cuối câu nhưng tương đối ít,có 2 cách gieo vần: Gieo vần liền ở cuối câu 2,3 (nhỏ và ổ); gieo vần cách ở cuối câu 1 và 4 ( xa và ta) GV: Sự uyển chuyển về hình thức của thể thơ 5 chữ như vậy rất phù hợp với việc thể hiện cảm xúc của tác giả. ? Về thể thơ, bài thơ này giống với bài thơ nào mà các em đã học. - Bài thơ “ Đêm nay Bác không ngủ”- của tác giả Minh Huệ GV: Thể loại thơ 5 chữ các em sẽ được tìm hiểu tiếp ở chương trình Ngữ văn lớp 8 với bài (Ông đồ) của tác giả Vũ Đình Liên, lớp 9 với bài “ Mùa xuân nho nhỏ” của nhà thơ Thanh Hải và nhiều bài thơ khác. ? Em hiểu nghĩa của các từ: Trúc bâu, chéo go, sương muối, 3. Từ khó: (SGK) lang mặt, gà mái mơ, chắt chiu như thế nào. - Gà mái mơ: Là gà mái lông màu hoa mơ, có xen lốm đốm trắng. 2 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> - Chắt chiu: Dành dụm từng chút ít và kiên trì ? Đọc diễn cảm bài thơ. Cảm hứng của tác giả trong bài thơ được khơi gợi từ điều gì? Mạch cảm xúc diễn ra như thế nào? - Cảm hứng của tác giả gợi ra từ việc tác giả nghe thấy tiếng gà nhảy ổ để trên đường hành quân khi dừng chân bên xóm nhỏ. Sau mỗi câu thơ “Tiếng gà trưa” tác giả lại nhớ về một hình ảnh, một kỷ niệm thân thuộc. Câu thơ “ Tiếng gà trưa như sợi chỉ đỏ kết nối các khổ thơ lại với nhau làm cho mạch cảm xúc trở nên liền mạch. ? Bài thơ có thể chia bố cục thành mấy đoạn? Ranh giới và nội 4. Bố cục. dung của từng đoạn. - Chia làm 3 đoạn: + Đoạn 1: Từ đầu đến …nghe gọi về tuổi thơ ( Cảm nhận tiếng gà trưa ) + Đoạn 2: Tiếp theo …đi qua nghe sột soạt ( Những kỷ niệm tuổi thơ được tiếng gà khơi dậy ) + Đoạn 3: Phần còn lại ( Những suy nghĩ từ tiếng gà trưa ) ? Bức tranh sau đây phù hợp với nội dung của đoạn nào? Vậy nội dung của bài thơ là gì cô trò ta cùng đi tìm hiểu văn bản. II. Hiểu văn bản. 1.Cảm nhận tiếng gà trưa. ? Đọc lại khổ thơ 1 và cho cô biết tác giả sử dụng phương thức biểu đạt nào ở 2 câu thơ đầu? Qua đó giúp em hình dung ra lúc tác giả là người đang trên đường hành quân tạm nghỉ chân bên xóm nhỏ. ? Khi dừng chân bên xóm nhỏ để nghỉ, âm thanh mà nhân vật trữ tình cảm nhận được đó là âm thanh nào? Em có nhận xét gì về âm thanh đó. - Âm thanh của tiếng gà nhảy ổ - Đây là âm thanh quen thuộc bình dị trong mỗi gia đình ở làng quê Việt Nam ? Câu hỏi thảo luận nhóm ( thời gian thảo luận 4 phút ) Tại sao trong vô vàn âm thanh của làng quê Việt Nam. Nhà thơ ấn tượng bởi âm thanh của tiếng gà trưa. Đáp án: - Tiếng gà là âm thanh bình dị của làng quê Việt Nam - Tiếng gà trưa là tiếng gà nhảy ổ đẻ để có quả trứng hồng tạo thành niềm vui cho người nông dân cần cù, chắt chiu - Là âm thanh dự báo điều tốt lành. - Đặc biệt âm thanh “Tiếng gà trưa’ gắn với kỷ niệm tuổi thơ của tác giả. GV: Đường hành quân xa là đường ra trận với bao hiểm nguy, gian khổ, vất vả hầu như tan biến hết để rồi nhà thơ hướng tất cả tâm hồn về những hình ảnh, những kỷ niệm tuổi thơ của mình. ? Trong khổ thơ này, từ nào được lặp đi lặp lại nhiều lần. - Từ “nghe”. 3 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> GV: Việc lặp đi lặp lại 1 từ trong một đoạn thơ, một câu văn, một đoạn văn thể hiện dụng ý của tác giả. Đó là biện pháp tu từ “ Điệp ngữ” các em sẽ được tìm hiểu cụ thể ở tiết học sau. - Nghe nắng trưa xao động - Nghe bàn chân đỡ mỏi - Nghe gọi về tuổi thơ ? “Nghe “ được cảm nhận bằng giác quan nào của con người? Ở đây tác giả không chỉ nghe bằng thính giác mà còn nghe bằng giác quan nào. - Bằng thị giác, băng cảm giác, bằng sự hồi tưởng. ? Tác giả sử dụng biện pháp nghệ thuật nào trong việc cảm nhận âm thanh của tiếng gà. - Biện pháp nghệ thuật ẩn dụ. Qua đó cho ta thấy tâm hồn nhà thơ rất nhạy cảm, dễ rung động. Chỉ một tiếng gà trưa, tâm hồn của tác giả theo tiếng gà trở về với tuổi thơ nhiều kỷ niệm. ?Như thế, âm thanh của tiếng gà trưa được tác giả không chỉ nghe bằng thính giác mà còn nghe bằng cảm xúc, bằng tâm hồn. Khi nghe được bằng cả tâm hồn thì nhà thơ phải có tình cảm như thế nào với làng xóm, quê hương. - Tình làng quê thắm thiết sâu nặng. ? Kỷ niệm tuổi thơ của Xuân Quỳnh gắn với âm thanh tiếng gà trưa, với hình ảnh con gà mái mơ, mái vàng. Vậy kỷ niệm tuổi thơ của em gắn với âm thanh và hình ảnh nào. GV: Cô và các em vừa tìm hiểu xong nghệ thuật và nội dung của đoạn 1.Vậy cô mời 1 bạn nhắc lại cho cô và cả lớp nghe nội dung củ đoạn 1. - Tiếng gà trưa đã làm thức dậy tình làng quê thắm thiết, sâu nặng trong lòng người chiến sĩ.. Bài tập: Quan sát các bức tranh sau và làm bài tập ( Giáo viên chiếu 4 bức tranh ) ? Em hãy viết một đoạn văn ngắn nêu cảm nhận của em về âm vang của tiếng gà trưa trong tâm hồn người chiến sĩ trên đường hành quân. 4 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> 5 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> 4. Củng cố – Dặn dò a. Nắm được những nết chính về tác giả , tác phẩm - Hiểu được nội dung và nghệ thuật của đoạnthơ b. Về nhà. - Học thuộc đoạn thơ 1 và nêu cảm nhận của em về đoạn thơ đó - Tìm hiểu tiếp phần còn lại của bài thơ. Yên chính ngày tháng năm Người soạn: GV Đào thị Châm. 6 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span>