Giáo án Sinh học 12 - Tiết 29: Quá trình hình thành quần thể thích nghi - Nguyễn Kim Hoa

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Gi¸o ¸n sè 29 – Sinh häc 12 Gi¸o ¸n sè: 29. qu¸tr×nh h×nh thµnh quÇn thÓ thÝch nghi Ngµy so¹n: / / Ngµy gi¶ng: / /. A – ChuÈn bÞ bµi gi¶ng: I – Môc tiªu bµi häc: Sau khi häc xong bµi, HS cÇn 1) VÒ kiÕn thøc: - Quá trình hình thành quần thể thích nghi là quá trình làm tăng dần số lượng c¸ thÓ cã kiÓu h×nh thÝch nghi còng nh­ hoµn thiÖn kh¶ n¨ng thÝch nghi cña sinh vËt - Gi¶i thÝch ®­îc qu¸ tr×nh h×nh thµnh quÇn thÓ thÝch nghi chÞu sù chi phèi của quá trình hình thành và tích luỹ các đột biến, quá trình sinh sản và quá trình CLTN 2) Kü n¨ng: - Phân tích, khái quát, tổng hợp các kiến thức đã học - Thu thập tài liệu, các hình ảnh về đặc điểm thích nghi 3) Thái độ: - Nhận thức đúng đắn về quá trình hình thành các đặc điểm thích nghi trên c¬ thÓ sinh vËt II – ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn 1– Tµi liÖu: 1. Sinh häc 12 – s¸ch gi¸o viªn. 2. Gi¸o tr×nh TiÕn Ho¸ - NguyÔn Träng L¹ng 2– ThiÕt bÞ d¹y häc: - Gi¸o ¸n ®iÖn tö, phßng m¸y chiÕu (nÕu cã). - Tranh phãng to h×nh SGK vµ c¸c tµi liÖu liªn quan III – Träng t©m bµi häc: - Giải thích quá trình hình thành các quần thể sinh vật có các đặc điểm thích nghi xét ở góc độ DT IV – Phương pháp: - Trùc quan, ph¸t vÊn, th¶o luËn, gîi më. B – TiÕn tr×nh bµi gi¶ng: I – Më ®Çu: 1. ổn định tổ chức – Kiểm tra sỹ số lớp 2. Kiểm tra bài cũ: - Tại sao quần thể lại là đơn vị tiến hoá mà không phải là loµi hay c¸ thÓ? - Các nhân tố tiến hoá làm ảnh hưởng đến tần số alen và thành phần kiểu gen cña quÇn thÓ nh­ thÕ nµo? (Chän 1 trong 5 nh©n tè) II – Vào bài mới : GV đặt vấn đề Néi dung kiÕn thøc I – Khái niệm đặc điểm thích nghi * Đặc điểm thích nghi: Những đặc điểm gióp SV sèng sãt tèt h¬n - Sự hình thành mỗi đặc điểm thích nghi NguyÔn Kim Hoa. Hoạt động của thầy và trò * Hoạt động 1: Tìm hiểu về khái niệm đặc điểm thích nghi * GV yªu cÇu HS nghiªn cøu SGK - Những đặc điểm ntn được gọi là đặc 1. Lop12.net. THPT Ng« QuyÒn.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Gi¸o ¸n sè 29 – Sinh häc 12 trªn c¬ thÓ SV lµ kÕt qu¶ cña 1 qu¸ tr×nh LS’ chÞu sù chi phèi cña 3 nh©n tè chñ yÕu: qu¸ tr×nh §B, Qt GP, Qt CLTN * Giải thích 2 hiện tượng thích nghi a/ Sù thÝch nghi cña s©u såi - Do thành phần thức ăn đã góp phần mở các gen tương ứng quy định các đặc điểm thÝch nghi kh¸c nhau. ®iÓm thÝch nghi? + HS:…. *GV: NhËn xÐt vÒ h×nh d¹ng s©u såi mïa xu©n vµ mïa hÌ + HS: kh¸c nhau (…) - T¡ cña s©u såi ë 2 mïa cã gièng nhau hay kh«ng? + HS: Mùa hè…; mùa đông:… * GV ®­a thÝ nghiÖm: Cho s©u mïa xu©n ¨n l¸ såi ngay tõ khi chóng míi në tõ trøng cã d¹ng h×nh cµnh c©y Vậy NN trực tiếp quy định hình dạng cña s©u såi kh¸c nhau lµ g×? b/ Sù kh¸c biÖt mµu s¾c ë 2 giíi * GV: - NhËn xÐt vÒ mµu s¾c cña - Do sù chän läc giíi tÝnh  xuÊt hiÖn công đực và công cái? lưỡng hình giới tính (Đực và cái cùng loài + HS: Công đực có MS sặc sỡ hơn. kh¸c nhau vÒ giíi tÝnh) - Mµu s¾c nh­ vËy cã lîi, h¹i g×? + HS: Lîi: thu hót sù chó ý cña c«ng cái, do đó để lại nhiều con hơn Hại: Gây sự chú ý của con người và c¸c kÎ thï kh¸c * GV ®­a TT: Ngµy nay c¸c nhµ KH còng nhËn thÊy mµu s¾c sÆc sì cña công đực ko chỉ hấp dẫn công cái đến GP mµ cßn lµ 1 th«ng ®iÖp cho c«ng c¸i biÕt m×nh Ýt bÞ chÊy rËn ký sinh (Cã søc khoÎ tèt) II – Quá trình hình thành quần thể thích * Hoạt động 2: Tìm hiểu về quá trình h×nh thµnh quÇn thÓ thÝch nghi nghi * GV yªu cÇu HS nghiªn cøu SGK: 1) C¬ së DT cña qu¸ tr×nh h×nh thµnh QT - Vai trß cña CLTN trong qu¸ tr×nh thÝch nghi - CLTN: + T¨ng sè c¸ thÓ cã KH thÝch nghi nµy lµ? + HS :… + Tăng mức độ hoàn thiện các ĐĐTN - C¸c §§TN xuÊt hiÖn lµ do? - Sù xuÊt hiÖn c¸c §§TN = §B + BDTH - Qu¸ tr×nh h×nh thµnh c¸c §§TN: lµ sù + HS:… tích luỹ các alen cùng quy định KH thích * GV cïng HS ph©n tÝch VD – SGK nghi - Qu¸ tr×nh h×nh thµnh QTTN phô - Qu¸ tr×nh h×nh thµnh QTTN phô thuéc: thuéc nh÷ng yÕu tè nµo? + Qt ph¸t sinh vµ tÝch luü c¸c gen §B ë mçi loµi + Tốc độ sinh sản + ¸p lùc CLTN 2) ThÝ nghiÖm chøng minh vai trß cña * GV cïng HS ph©n tÝch VD – SGK CLTN trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh QTTN - CLTN: sµng läc vµ gi÷ l¹i nh÷ng c¸ thÓ cã vµ rót ra kÕt luËn. NguyÔn Kim Hoa. 2 Lop12.net. THPT Ng« QuyÒn.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Gi¸o ¸n sè 29 – Sinh häc 12 KG quy định thành KH thích nghi mà ko t¹o ra c¸c KH thÝch nghi III – Sự hợp lý tương đối của các đặc ®iÓm thÝch nghi - Các ĐĐTN chỉ mang tính tương đối : + Mỗi đặc điểm thích nghi là sản phẩm của CLTN trong 1 hoàn cảnh nhất định + Khi hoàn cảnh sống thay đổi: 1 đặc điểm vèn cã lîi cã thÓ trë thµnh bÊt lîi vµ bÞ thay thÓ bëi §§ kh¸c thÝch nghi h¬n + Ngay trong hoàn cảnh sống ổn định thì §B & BDTH ko ngõng P’S, CLTN ko ngừng tác động do đó các ĐĐTN luôn được hoµn thiÖn. * Hoạt động 3 : Tìm hiểu về sự hợp lý tương đối của các đặc điểm thích nghi * GV đưa ra các VD, hiện tượng  HS rót ra nhËn xÐt - Ra khỏi nước cá sẽ chết, ra khỏi hang tèi chuét chòi dÔ bÞ say n¾ng - Kanguru lµ loµi thó cã tói sèng trªn mặt đất: chân sau dài và khoẻ nhảy xa; chân trước ngắn. ở lục địa úc có 1 loµi Kanguru do ®/s chuyÓn sang kiếm ăn trên cây nên 2 chân trước lại dµi ra, trÌo nhanh nh­ gÊu. - Nh÷ng c¸ thÓ xh sau l¹i mang nhiÒu đặc điểm thích nghi hoàn thiện hơn: Cá xương hoàn thiện hơn cá sụn, lưỡng cư không đuôi hoàn thiện hơn lưỡng cư có đuôi.. III. Cñng cè: - Nh¾c l¹i kiÕn thøc träng t©m, cÇn nhí cña bµi - §äc phÇn ghi nhí. - Tr¶ lêi c©u hái: C©u 2 - SGK: Qu¸ tr×nh nµy x¶y ra nh­ sau: Do §BG hoÆc BDTH, mét sè c©y trång t×nh cê sản sinh ra 1 số chất độc (SP’ phụ của quá trình TĐC). Chất này được tích lại trong không bào. Trong điều kiện bình thường, không có sâu hại, những cây có chứa các chất độc này phát triển chậm hoặc yếu hơn vì phải tiêu tốn thêm năng lượng ngăn chặn tác hại của chất độc đối với chính mình or bài tiết chất độc ra ngoài nên số lượng cây này không tăng lên được. Tuy nhiên, khi có sâu hại xuất hiện thì hầu hết các cây khác bị sâu tiêu diệt chỉ còn lại 1 số cây có chất độc trong lá hoặc thân có thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®­îc. Sè c©y nµy nhanh chãng ph¸t triÓn thµnh quÇn thÓ c©y trång kh¸ng s©u nÕu ¸p lùc CL ngµy 1 t¨ng C©u 3- SGK: Mµu s¾c sÆc sì cña nÊm lµ mµu s¾c c¶nh b¸o. §©y lµ 1 §§TN v× nã “c¶nh báo” cho các ĐV ăn nấm biết chúng chứa chất độc. Thực tế, khi các ĐV ăn phải các nấm độc có màu sắc sặc sỡ thì sau đó nhìn thấy cây nấm có màu sắc sặc sỡ sẽ kh«ng d¸m ¨n. C©u 4- SGK: Những loài côn trùng độc thường có màu sắc sặc sỡ gọi là màu sắc cảnh báo khiÕn cho c¸c SV kh¸c kh«ng d¸m ¨n chóng. C¸c loµi kh¸c sèng cïng víi loµi c«n trùng độc này nếu tình cờ có ĐB làm cho cá thể nào đó có màu sắc sặc sỡ giống màu sắc của loài côn trùng độc thì cá thể đó cũng được lợi vì các loài thiên địch NguyÔn Kim Hoa. 3 Lop12.net. THPT Ng« QuyÒn.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Gi¸o ¸n sè 29 – Sinh häc 12 của chúng tưởng đây là loài độc sẽ không dám ăn mặc dù những SV có đặc điểm “bắt chước” không chứa chất độc. C©u 5 – SGK: Khả năng kháng thuốc do nhiều gen quy định. Dưới tác động của CLTN, các gen kh¸ng thuèc ®­îc tÝch luü ngµy cµng nhiÒu trong c¬ thÓ  kh¶ n¨ng kh¸ng thuèc ngµy cµng hoµn thiÖn. IV. DÆn dß: - Tr¶ lêi c©u hái Trang 11 – SGK. - Đọc trước bài “Loài” Ngµy th¸ng n¨m 200 Ký duyÖt cña TTCM. V. Rót kinh nghiÖm bµi gi¶ng: ………………………………………………………………………………………. ……………..………………………………………………………………………... ….………………………...…………………………………………………………. ..…….…………………………………...…………………………………………... ……...……….……………………………………………...……………………….. …..……...……………………………………………………………………………. NguyÔn Kim Hoa. 4 Lop12.net. THPT Ng« QuyÒn.

<span class='text_page_counter'>(5)</span>