Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tuần 6 – Tiết 21: Văn bản : Côn Sơn ca hướng dẫn đọc thêm : Buổi chiều đứng ở phủ thiên trường trông ra

<span class='text_page_counter'>(1)</span>TuÇn 6 – TiÕt 21:. V¨n b¶n :. c«n s¬n ca Hướng dẫn đọc thêm :. Buổi chiều đứng ở phủ thiên trường trông ra a/ Môc tiªu bµi häc Gióp häc sinh : - C¶m nhËn ®­îc hån th¬ tha thiÕt vµ sù hoµ nhËp nªn th¬, thanh cao cña NguyÔn Tr·i víi c¶nh trÝ C«n S¬n qua ®o¹n th¬; C¶m nhËn ®­îc c¸ch biÓu hiÖn c¶m xóc trùc tiÕp trong v¨n biÓu c¶m. - Hướng dẫn HS tìm hiểu tự đọc có hướng dẫn văn bản “ Buổi chiều đứng ở phủ Thiên Trường trông ra”. Từ đó cảm nhận được hồn thơ thắm thiết tình quê hương cña TrÇn Nh©n T«ng. - Cñng cè hiÓu biÕt vÒ th¬ thÊt ng«n tø tuyÖt ch÷ H¸n; th¬ lôc b¸t. - Giáo dục tình yêu thiên nhiên, ý thức giữu gìn cảnh quan thiên nhiên và môi trường. B. ChuÈn bÞ. - GV : §äc nghiªn cøu SGK, SGV, Tham kh¶o t­ liÖu; b¶ng phô. - HS : §äc kÜ v¨n b¶n vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. C / tiến trình hoạt động dạy - học 1. ổn định tổ chức : - Kiểm tra sĩ số lớp: 7A 7B 2. KiÓm tra bµi cò : - §äc diÔn c¶m 2 v¨n b¶n “Nam quèc s¬n hµ” & “Phß gi¸ vÒ kinh” ? - Nªu gi¸ trÞ vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt cña 2 bµi th¬ ? 3. Bµi míi : Giới thiệu bài: Qua một số bài ca dao, chúng ta đã được đến với nhiều miền quê đất nước, với những cảnh đẹp trữ tình, nên thơ. Quê hương HảI Dương thân yêu của chúng ta cũng là địa danh được tìm đến nhiều song không phải chỉ được phản ánh trong ca dao, d©n ca mµ cßn ®­îc ghi nhËn qua xóc c¶m cña nh÷ng bËc chÝ nh©n, chÝ sü. “Bµi ca C«n S¬n” cña danh nh©n v¨n ho¸ NguyÔn Tr·i lµ mét v¨n b¶n nh­ thÕ. A. V¨n b¶n: S¬n”. “Bµi ca C«n. ? Em h·y nªu nh÷ng hiÓu biÕt cña m×nh vÒ I. Giíi thiÖu chung NguyÔn Tr·i? (GV giíi thiÖu qua vÒ vô ¸n LÖ Chi Viªn). 1. T¸c gi¶: - GV nhÊn m¹nh nh÷ng nÐt chÝnh. - NguyÔn tr·i (1380-1442) hiÖu lµ øc Trai con của Nguyễn Phi Khanh, quê ở thôn Chi Ngại Cộng Hoà - Chí Linh - Hải Dương. Ông tham NguyÔn Thanh TÞnh – THCS V¨n An. - 70 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> gia khëi nghÜa Lam S¬n vµ trë thµnh nh©n vËt lịch sử lỗi lạc toàn tài hiếm có nhưng cuộc đời l¹i kÕt thóc mét c¸ch oan khèc. - Ông để lại sự nghiệp văn chương đồ sộ, được UNESCO c«ng nhËn lµ danh nh©n v¨n ho¸ thÕ 2. T¸c phÈm: giíi. - S¸ng t¸c trong thêi gian NguyÔn Tr·i vÒ ë Èn t¹i quª nhµ. - Nguyªn v¨n b»ng ch÷ H¸n víi 30 c©u th¬ ®­îc viÕt b»ng thÓ th¬ kh¸c. - §o¹n trÝch lµ b¶n dÞch th¬ gåm 4 cÆp lôc b¸t. ? Em h·y nªu xuÊt xø cña “Bµi ca C«n S¬n” (tõ II. §äc hiÓu v¨n b¶n H¸n ViÖt “C«n S¬n ca” ). (GV giíi thiÖu thªm: T¹i sao NguyÔn Tr·i vÒ ë Èn vµ t©m tr¹ng cña «ng thêi Êy …) ? Em cã nhËn xÐt nh­ thÕ nµo vÒ b¶n dÞch cña ®o¹n trÝch? 1. §äc: - GV hướng dẫn cách đọc và đọc mẫu 1 lượt : §äc theo thÓ th¬ lôc b¸t, ©m ®iÖu nhÑ nhµng, tha thiÕt, ngîi ca, tù hµo (Tr÷ t×nh). 2. Chó thÝch: SGK. - HS đọc và nhân xét. * GV hướng dẫn HS tìm hiểu chú thích. ? Nh÷ng nÐt tiªu biÓu nµo cña c¶nh vËt C«n S¬n ®­îc nh¾c tíi trong nh÷ng lêi th¬ Êy ? - HS tr¶ lêi. ? Có gì độc đáo trong cách tả suối, đá ? - HS trả lời, rút ra biện pháp đặc tả. ? Cách tả đó gợi cho em thấy 1 cảnh tượng thiên nhiên ntn ? Qua đó em có nhận xét gì về vẻ đẹp của Côn Sơn ? - HS tr¶ lêi. ? Qua đó em hiểu gì về tác giả Nguyễn Trãi? * GV chèt ý chÝnh.. ? §¹i tõ “ ta ” ®­îc lÆp l¹i bao nhiªu lÇn ? Theo em “ ta ” là đại từ để trỏ hay để hỏi ? ?Cảm nhận của “ ta” về vẻ đẹp của Côn Sơn? NguyÔn Thanh TÞnh – THCS V¨n An Lop7.net. 3. Ph©n tÝch a) C¶nh vËt C«n S¬n - Suèi ch¶y r× rÇm - §¸ rªu ph¬i - Th«ng mäc nh­ nªm - Bãng tróc r©m  Biện pháp đặc tả, so sánh : + Tả suối bằng âm thanh, tả đá bằng mµu rªu, t¶ bãng tróc. + So s¸nh : th«ng mäc nh­ nªm.  Một vẻ đẹp ngàn xưa, thanh cao, yªn tÜnh. - Nguyễn Trãi là người yêu thiên nhiªn, quý träng nh÷ng gi¸ trÞ cña thiªn nhiªn. b) Con người giữa cảnh vật Côn S¬n - §iÖp tõ “Ta ” ®­îc lÆp l¹i 5 lÇn, lµ đại từ để trỏ người. - BiÖn ph¸p so s¸nh : - 71 -.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> ? Mỗi sở thích của “ta ” đều được biểu hiện bằng 1 động từ, hãy tìm các động từ đó ? ? Các sở thích mà mỗi động từ trên thể hiện, nó mang tÝnh vËt chÊt hay tinh thÇn ? ? Vậy qua các sở thích tinh thần đó, em thấy tác giả là 1 người có tâm hồn như thế nào ? * HS th¶o luËn - tù béc lé: * GV chèt: - T¸c gi¶ cã t©m hån thanh cao, giµu c¶m xóc thi nhân trước vẻ đẹp của thiên nhiên. ? Giäng ®iÖu chung cña ®o¹n th¬ lµ g× ? ? Cã nh÷ng bµi ca nµo vang lªn trong bµi ca C« S¬n ? - HS kh¸i qu¸t rót ra ghi nhí. - GV gọi 1 HS đọc ghi nhớ. ? So s¸nh c¶nh C«n S¬n h«m nay víi c¶nh C«n s¬n trong bµi th¬? ? Bài thơ đem đến cho em suy nghĩ gì về thái độ của con người với thiên nhiên?. + … như tiếng đàn cầm + … nh­ ngåi chiÕu ªm - Các động từ : nghe, ngồi, nằm, ng©m.  Lµ c¸c së thÝch tinh thÇn.  Con người thanh cao, giàu cảm xúc thi nh©n. III. Tæng kÕt - Giọng vui tươi, nhịp nhàng.  Bµi ca vÒ niÒm vui sèng thanh th¶n, hoà hợp giữa con người với thiên nhiªn. * Ghi nhí (SGK ). * GV chuyÓn ý: NÕu "Bµi ca C«n S¬n" lµ c¶m xóc cña mét danh nh©n v¨n ho¸ thÕ giíi, mét tấm lòng yêu nước, yêu quê thì chúng ta bắt gặp ở "Thiên trường vãn vọng" một tâm hồn thắm B. Văn bản : “ Buổi chiều đứng ở thiết tình quê của một ông vua thanh cao bình phủ Thiên Trường trông ra ”. dÞ. ( Tự học có hướng dẫn ) I / T×m hiÓu chung - GV hướng dẫn HS tìm hiểu dựa vào phần chú thÝch (). * HS đọc chú thich () : ( SGK - 76 ) ? Bµi th¬ nµy cã h×nh thøc gièng víi bµi th¬ nµo đã học ? (Giống bài “ Nam quốc sơn hà ”) ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ thÓ th¬ ? Bµi th¬ nµy sö dụng phương thức biểu đạt nào ? - HS tr¶ lêi.. - ThÓ th¬ thÊt ng«n tø tuyÖt. - Phương thức : Miêu tả để biểu cảm.. II / §äc , hiÓu v¨n b¶n : 1. §äc, t×m hiÓu chó thÝch. - GV hướng dẫn HS đọc : chú ý nhịp điệu : 2/2/3 và đọc mẫu. - GV hướng dẫn HS tìm hiểu từ khó qua phần 2. Tìm hiểu văn bản chó thÝch. - 2 cảnh tượng : * 2 HS đọc văn bản. + Cảnh tượng thôn xóm. NguyÔn Thanh TÞnh – THCS V¨n An. - 72 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> * HS gi¶i thÝch tõ khã.. + Cảnh ngoài đồng. a) C¶nh chiÒu trong th«n xãm ? V¨n b¶n nµy t¹o ra mét bøc tranh lµng quª víi - Thêi gian : buæi chiÒu. những cảnh tượng nào ? - Kh«ng gian : th«n xãm. ? Hai câu thơ đầu vẽ lên cảnh tượng gì ?  Đó là một vẻ đẹp mơ màng, yên - HS tr¶ lêi. tÜnh n¬i th«n d·. - Mét phÇn do c¶nh thùc, nh­ng phÇn ? Cho biÕt thêi gian quan s¸t vµ kh«ng gian nhiÒu do c¶m nhËn riªng cña t¸c gi¶. được miêu tả ở đây có gì đáng chú ý ? b) Cảnh chiều ngoài đồng ? Em có nhận xét gì về cảnh tượng đó ? - Thính giác: tiếng sáo mục đồng ? Theo em bøc tranh n¬i th«n d· ®­îc t¹o bëi - ThÞ gi¸c: cß tr¾ng. c¶nh thùc hay sù c¶m nhËn tinh tÕ cña t¸c gi¶ ? * HS th¶o luËn - tr¶ lêi:  Một không gian thoáng đãng, yên ả trong s¹ch, tÜnh l¹ng mµ kh«ng hiu ? Tác giả cảm nhận cảnh buổi chiều ngoài đồng quạnh b»ng nh÷ng gi¸c quan g× ?  Mét cuéc sèng b×nh yªn, h¹nh ? Bằng những giác quan đó cho em thấy 1 phúc. kh«ng gian nh­ thÕ nµo ? ? Cảnh tượng đó gợi ra một sự sống ra sao ? III/ Tæng kÕt ? Bµi th¬ cho em hiÓu g× vÒ vÞ vua TrÇn Nh©n T«ng? * Ghi nhí: (SGK - 77 ) * HS suy nghÜ – tr¶ lêi, GV chèt. ? Em cảm nhận được nét đặc sắc nào về nghệ thuËt vµ néi dung ë bµi th¬ nµy ? * HS rót ra kÕt luËn qua môc ( ghi nhí ) * 1 HS đọc ( ghi nhớ: SGK - 77 ) 4. Cñng cè kiÕn thøc : §äc diÔn c¶m 2 bµi th¬. ? Lựa chọn phương thức biểu đạt của hai văn bản này? Tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m… ? Nªu c¶m nghÜ cña em vÒ bµi th¬ ? 5. Hướng dẫn về nhà : - Hoµn thµnh ®o¹n v¨n. - Häc thuéc, hiÓu vÒ néi dung, nghÖ thuËt cña 2 bµi th¬. - Chuẩn bị bài “Bánh trôi nước”: + §äc thuéc vµ tr¶ lêi c©u hái SGK.. NguyÔn Thanh TÞnh – THCS V¨n An. - 73 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> TuÇn 6 – TiÕt 22:. TiÕng ViÖt:. tõ h¸n viÖt (TiÕp) A/ Môc tiªu bµi häc: Gióp häc sinh: - HiÓu ®­îc c¸c s¾c th¸i ý nghÜa riªng biÖt cña tõ H¸n ViÖt. - Có ý thức sử dụng từ Hán Việt đúng ý nghĩa, đúng sắc thái, phù hợp với hoàn cảnh giao tiÕp; tr¸nh l¹m dông tõ H¸n ViÖt. - TÝch hîp víi phÇn v¨n vµ TLV ( v¨n biÓu c¶m ) - RÌn luyÖn kÜ n¨ng sö dông tõ H¸n ViÖt trong nãi viÕt nh»m t¨ng hiÖu qu¶ biÓu c¶m vµ thªm søc thuyÕt phôc.. B/ ChuÈn bÞ. - GV : §äc vµ nghiªn cøu SGK, SGV, s¸ch n©ng cao; b¶ng phô. - HS : §äc vµ t×m hiÓu c¸c vÝ dô. C/ Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy - học: 1. ổn định tổ chức : - Kiểm tra sĩ số lớp: 7A 7B 2. KiÓm tra bµi cò : ? ThÕ nµo lµ yÕu tè H¸n ViÖt? §Æc ®iÓm cña c¸c yÕu tè H¸n ViÖt ? ? Trong những từ ghép Hán Việt sau đây, từ ghép nào là từ ghép đẳng lập ? từ nào là từ ghÐp chÝnh phô ? (GV dïng m¸y chiÕu) - X· t¾c, quèc k×, s¬n thuû, giang s¬n, chiÕn th¾ng, s¬n hµ, x©m ph¹m, ¸i quèc, thñ m«n, quèc gia.  Từ ghép đẳng lập : Xã tắc, sơn thuỷ, giang sơn,sơn hà, xâm phạm.  Tõ ghÐp chÝnh phô : Quèc k×, chiÕn th¾ng, ¸i quèc, thñ m«n, quèc gia. 3. Bµi míi : Hoạt động của thầy - trò Nội dung cần đạt I / Sö dông tõ H¸n ViÖt. - GV ®­a vÝ dô lªn b¶ng phô cho HS quan s¸t. - HS đọc ví dụ. ? C¸c tõ in ®Ëm thuéc líp tõ nµo ? Em cã NguyÔn Thanh TÞnh – THCS V¨n An. 1) Sử dụng từ Hán Việt để tạo sắc thái biÓu c¶m a) VÝ dô : b) NhËn xÐt : + Phụ nữ - (đàn bà)  trang trọng - 74 -. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> thể tìm các từ thuần Việt có ý nghĩa tương đương với mỗi từ Hán Việt đó ? ? T¹i sao c¸c c©u v¨n nµy sö dông tõ H¸n ViÖt mµ kh«ng dïng c¸c tõ thuÇn ViÖt cã ý nghĩa tương tự ? ? Theo dâi tiÕp VD (b) , cho biÕt c¸c tõ Hán Việt “Kinh đô, yết kiến, trẫm, bệ hạ, thÇn” t¹o ®­îc s¾c th¸i g× cho ®o¹n v¨n ? - HS suy nghÜ – tr¶ lêi. ? Qua t×m hiÓu VD trªn, em cho biÕt cã thÓ sử dụng từ Hán Việt để tạo những sắc thái biÓu c¶m g× ? * HS th¶o luËn nhãm - nªu nhËn xÐt.  GV kh¸i qu¸t rót ra ghi nhí.  GV gọi 1 HS đọc ( ghi nhớ 1 ). GV ®­a vÝ dô lªn b¶ng phô cho HS quan s¸t. - HS đọc ví dụ. ? Theo em, trong mçi cÆp c©u, c©u nµo cã cách diễn đạt hay hơn ? vì sao ? - HS tr¶ lêi. ? VËy khi nãi , viÕt gÆp mét cÆp tõ thuÇn Việt - Hán Việt đồng nghĩa chúng ta sẽ gi¶i quyÕt nh­ thÕ nµo ? * HS th¶o luËn - rót ra nhËn xÐt : - Khi cÇn t¹o s¾c th¸i biÓu c¶m th× dïng tõ H¸n ViÖt nh­ng kh«ng qu¸ l¹m dông. ? VËy khi sö dông tõ H¸n ViÖt ta ph¶i chó ý ®iÒu g× ? * HS rót ra kÕt luËn qua môc ( ghi nhí 2 ) * GV kh¸i qu¸t rót ra ghi nhí. * 1 HS đọc ghi nhớ. GV chiÕu bµi tËp 1 cho HS quan s¸t vµ nªu yêu cầu : chọn những từ trong ngoặc để ®iÒn vµo chç trèng sao cho thÝch hîp. - HS th¶o luËn nhãm bµn, lµm vµo vë bµi tËp, tr×nh bµy, nhËn xÐt - GV yªu cÇu HS ghi nhanh ra giÊy : + 5 tªn gäi cña 5 b¹n trong líp. + 3 tên gọi của 3 tỉnh thành nước ta. ? Nh­ vËy cã ph¶i lµ l¹m dông tõ H¸n Việt không? Giải thích tại sao người Việt Nam thích dùng từ Hán Việt để đặt tên NguyÔn Thanh TÞnh – THCS V¨n An Lop7.net. + Tõ trÇn - (chÕt)  t«n kÝnh + Mai t¸ng - (ch«n)  tao nh· + Tö thi - ( x¸c chÕt) tr¸nh th« tôc. + Kinh đô, yết kiến, trẫm, bệ hạ, thần  s¾c th¸i cæ kÝnh cña lÞch sö.. c) Ghi nhí 1 : (SGK - 82 ) 2) Kh«ng nªn l¹m dông tõ H¸n ViÖt a) VÝ dô : b) NhËn xÐt : a. C©u thø 2. b. C©u thø 2.  V× nh÷ng c©u thø nhÊt sö dông tõ H¸n ViÖt kh«ng phï hîp víi hoµn c¶nh giao tiÕp, lµm c©u v¨n kÐm trong s¸ng.. c) Ghi nhí 2 : (SGK - 83 ) II / LuyÖn tËp. Bµi tËp 1. a) mÑ th©n mÉu b) phu nh©n vî c) s¾p chÕt l©m chung d) gi¸o huÊn - 75 -.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> người , tên địa lí ?. d¹y b¶o. Bµi tËp 2 ? Xác định từ Hán Việt mang màu sắc cổ - V× tõ H¸n ViÖt mang s¾c th¸i trang x­a trong v¨n b¶n “ MÞ Ch©u Träng Thuû” träng. - GV chiÕu ®o¹n v¨n. VD : ( Thanh V©n , Thu Thuû… ) - HS lên gạch chân dưới những từ Hán (Thái Bình , Hải Dương… ) ViÖt trong ®o¹n v¨n. Bµi tËp 3 ? NhËn xÐt vÒ c¸ch dïng tõ H¸n ViÖt, vµ - Cè thñ - mµy ngµi dïng c¸c tõ thuÇn ViÖt thay thÕ c¸c tõ H¸n - C¬ héi - mắt phượng ViÖt trªn cho phï hîp víi hoµn c¶nh giao - gi¶ng hoµ - nhan s¾c tiÕp ? - CÇu th©n - tuyÖt trÇn. - HS suy nghÜ vµ tr¶ lêi. - Hoµ hiÕu - GV nhËn xÐt. Bµi tËp 4 - NhËn xÐt : §©y lµ hoµn c¶nh giao tiÕp bình thường nên dùng những từ Hán Việt đó không phù hợp với hoàn cảnh giao tiÕp. - Thay thÕ : + B¶o vÖ = gi÷ g×n. + Mĩ lệ = đẹp đẽ, bóng bẩy. 4. Cñng cè kiÕn thøc : - HS lµm c©u hái tr¾c nghiÖm trªn b¶ng phô - GV kh¾c s©u bµi häc. 5. Hướng dẫn về nhà : - Mçi häc sinh tù viÕt mét ®o¹n v¨n cã sö dông tõ HV. - HiÓu c¸ch sö dông tõ HV. - Hoµn thµnh bµi tËp vµo vë. - ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo : “ Quan hÖ tõ” + §äc kÜ VD vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. *********************************************** TuÇn 6 – TiÕt 23: TËp lµm v¨n:. đặc điểm của văn bản biểu cảm A/ Môc tiªu bµi häc Gióp häc sinh: - Hiểu được các đặc điểm cụ thể của bài văn biểu cảm. - Hiểu được đặc điểm của phương thức biểu cảm là thường mượn cảnh vật, đồ vật, con người để bày tỏ tình cảm (khác với văn miêu tả là tái hiện đối tượng được miêu tả). NguyÔn Thanh TÞnh – THCS V¨n An. - 76 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> - Rèn kĩ năng nhận dạng các văn bản, tìm ý , lập bố cục trong văn biểu cảm đánh giá.. B. ChuÈn bÞ. - GV : Nghiªn cøu SGK, SGV, s¸ch tham kh¶o; b¶ng phô. - HS : §äc vµ t×m hiÓu c¸c VD SGK.. C/ Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy - học: 1. ổn định tổ chức : - Kiểm tra sĩ số lớp: 7A 7B 2. KiÓm tra bµi cò : - ThÕ nµo lµ v¨n biÓu c¶m? Nªu tÝnh chÊt cña v¨n biÓu c¶m? - Cã nh÷ng c¸ch biÓu c¶m nµo? V¨n biÓu c¶m ®­îc thÓ hiÖn ë nh÷ng d¹ng nµo ? 3. Bµi míi: Hoạt động của thầy - trò. - Học sinh đọc bài văn: “Tấm gương” - SGK. Nội dung cần đạt I. tìm hiểu đặc điểm của văn bản biểu c¶m. 1. VÝ dô: 2. NhËn xÐt. - Nêu những phẩm chất của tấm gương: trung ? Bài văn đã biểu đạt tình cảm gì? ? Để biểu đạt tình cảm đó, tác giả thực, khách quan, ghét thói xu nịnh… - Bài văn không phải là để miêu tả tấm gương bài văn đã làm như thế nào ? mà chỉ mượn tấm gương để ca ngợi đức tính ? Cách lựa chọn hình ảnh như vậy trung thực của con người, ghét thói xu nịnh, dối tr¸. cã t¸c dông g×? - T¸c gi¶ chän ®­îc mét h×nh ¶nh cã ý nghÜa - HS suy nghÜ nhËn xÐt. - GVgiảng giải phân tích tác dụng. tượng trưng vì tấm gương có đặc điểm là phản chiÕu sù vËt mét c¸ch kh¸ch quan trung thùc. Do đó đem ví tấm gương với người bạn trung thực. ? Nªu bè côc bµi v¨n? - C¸ch lùa chän h×nh ¶nh nh­ vËy gióp cho viÖc ? Phần mở bài, kết bài có quan hệ biểu đạt tình cảm được rõ ràng, dễ hiểu, sâu sắc. víi nhau nh­ thÕ nµo ? - Bè côc bµi v¨n gåm 3 phÇn: ? Phần thân bài đã nêu những ý gì? + Phần MB: Nêu thẳng phẩm chất của gương. Những ý đó liên quan đến chủ đề + Phần KB: Khẳng định lại chủ đề đã nêu. + Phần TB: Nêu lợi ích của tấm gương đối với bµi v¨n nh­ thÕ nµo ? ? Từ đó, đọc bài văn người ta hiểu con người. Hai vÝ dô vÒ 2 nh©n vËt M¹c §Ünh Chi vµ ®iÒu g× ? ? Qua bài văn em hiểu thế nào là Trương Chi là ví dụ về một người đáng trọng, một người đáng thương nhưng nếu soi gương thì phương thức biểu cảm ? gương cũng không vì tình cảm mà nói sai sự - HS rót ra ghi nhí. thật, rằng họ có gương mặt xấu xí. - GV nhÊn m¹nh ghi nhí.  Ngoài tấm gương thuỷ tinh tráng bạc còn - HS đọc VD 2. có gương lương tâm. NguyÔn Thanh TÞnh – THCS V¨n An - 77 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> 3. Ghi nhí: SGK. (ý 1, 2, 3). Ii. c¸c c¸ch biÓu c¶m. ? §o¹n v¨n biÓu hiÖn t×nh c¶m g×? ? T×nh c¶m ë ®©y ®­îc biÓu hiÖn b»ng c¸ch nµo? ? Vì sao em có nhận xét đó? ? VËy cã nh÷ng c¸ch biÓu c¶m nh­ thÕ nµo ? - HS rót ra ghi nhí. - §äc bµi v¨n: “Hoa häc trß”. ? Bµi v¨n thÓ hiÖn t×nh c¶m g×? ? T×nh c¶m Êy ®­îc biÓu hiÖn theo c¸ch nµo? ? Hoa phượng được miêu tả như thế nµo ? ? Qua việc miêu tả đó thể hiện cảm xóc g× ? ? T×m nh÷ng c©u v¨n gióp t¸c gi¶ biểu hiện những cảm xúc đó? ? Qua đó , em hiểu vì sao tác giả lại gọi hoa phượng là hoa học trò? ? H·y t×m m¹ch ý cña bµi v¨n? ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch biÓu đạt tình cảm của tác giả ? - HS th¶o luËn nhãm – tr×nh bµy tõng ý.. 1. VÝ dô 2. NhËn xÐt: - Niềm đau khổ của đứa con phải xa mẹ, phải sống với người khác và luôn bị bắt nạt  Tình cảm đó được biểu thị bằng cách thổ lộ trùc tiÕp qua nh÷ng tiÕng kªu, lêi than, qua c©u hái biÓu c¶m.  Tình cảm đó rất rõ ràng, trong sáng. 3. Ghi nhí: SGK (ý 4). IiI. luyÖn tËp. - Tình cảm : Nỗi buồn nhớ khi xa trường, rời b¹n lóc nghØ hÌ.  biÓu hiÖn gi¸n tiÕp th«ng qua miªu t¶ hoa phượng. - Hoa phượng được dùng làm hình ảnh ẩn dụ để thể hiện tình cảm : Hoa phượng gắn bó với sân trường, với học sinh, với những ngày hè chia tay nhí nhung da diÕt.  C¶m xóc : - C¶m xóc bèi rèi thÉn thê. - Cảm xúc cô đơn, trống trải. - C¶m xóc buån nhí, dçi hên. - Câu văn : Hoa phượng là biểu tượng của sự chia ly ngày hè đối với học trò. - M¹ch ý : + Đó là sắc đỏ của hoa phượng cháy lên trong nçi buån nhí cña häc trß lóc chia tay. + Phượng càng đỏ, nỗi buồn càng tăng. Phượng và học trò sóng đôi, gắn bó, chia sẻ niÒm vui, nçi buån). - Nhận xét : Đó là cách biểu đạt tình cảm mang tÝnh nghÖ thuËt cao, truyÒn c¶m, s©u s¾c.. 4. Cñng cè kiÕn thøc : - Cã mÊy c¸ch biÓu c¶m ? - KÓ tª 1 sè bµi th¬ biÓu c¶m ?  GV kh¸i qu¸t tiÕt häc. 5 . Hướng dẫn về nhà : - S­u tÇm 2 bµi v¨n, ®o¹n v¨n biÓu c¶m. - Häc tËp c¸ch biÓu c¶m gi¸n tiÕp th«ng qua viÖc sö dông h×nh ¶nh Èn dô, …. NguyÔn Thanh TÞnh – THCS V¨n An. - 78 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> - Viết một đoạn văn biểu cảm về cánh đồng lúa quê em. - ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo : “ §Ò v¨n biÓu c¶m vµ c¸ch lµm bµi v¨ biÓu c¶m” + §äc kÜ VD tr¶ lêi c©u hái sgk. TuÇn 6 – TiÕt 24:TËp lµm v¨n: đề văn biểu cảm và cách làm bài văn biểu cảm A/ Môc tiªu bµi häc. Gióp häc sinh: - Nắm được các kiểu đề văn biểu cảm. - Nắm được các bước làm bài văn biểu cảm. - Tích hợp với các VB đã học. - Rèn kĩ năng phân tích đề và lập dàn ý bài văn biể cảm. B. ChuÈn bÞ - GV : Nghiªn cøu SGK SGV; s¸ch tham kh¶o; b¶ng phô; phiÕu häc tËp. - HS : §äc vµ t×m hiÓu VD SGK. C/ Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy - học: 1. ổn định tổ chức :: - Kiểm tra sĩ số lớp: 7A 7B 2. KiÓm tra bµi cò : - §äc v¨n b¶n “Bµi ca C«n S¬n” cña NguyÔn Tr·i vµ cho biÕt : ? Văn bản này được viết theo phương thức biểu đạt nào? Đối tượng biểu cảm là gì? Tình cảm được biểu hiện qua văn bản đó là tình cảm như thế nào ? ? Nếu lấy nhan đề của văn bản làm một đề văn biểu cảm thì em có đồng ý không? ? Dấu hiệu biểu cảm của đề này ở điểm nào?  GV chuyÓn ý sang bµi míi. 3. Bµi míi : Hoạt động của thầy - trò Nội dung cần đạt I. đề văn biểu cảm và các bước làm bµi v¨n biÓu c¶m. 1. §Ò v¨n biÓu c¶m - HS Đọc các đề văn SGK. a) VÝ dô: - Gi¸o viªn ph¸t phiÕu häc tËp cho c¸c Cho các đề văn: nhóm chuẩn bị tìm hiểu đề văn. Đề 1: Cảm nghĩ về dòng sông quê hương. Đề 2: Cảm nghĩ về đêm trung thu. Đề 3: Cảm nghĩ về nụ cười của mẹ. §Ò 4: Vui buån tuæi th¬. ? C¸c em h·y ph¸t hiÖn: §Ò 5: Loµi c©y em yªu. - DÊu hiÖu biÓu c¶m. b) NhËn xÐt: - Đối tượng biểu cảm. - DÊu hiÖu biÓu c¶m: Qua c¸c tõ ng÷ : - T×nh c¶m cÇn biÓu hiÖn. “C¶m nghÜ, yªu, vui, buån”. - C¸ch biÓu c¶m. - Đối tượng biểu cảm: Dòng sông quê - C¸c nhãm ghi kÕt qu¶ th¶o luËn ra hương… phiÕu häc tËp GV thu phiÕu vµ nhËn NguyÔn Thanh TÞnh – THCS V¨n An. - 79 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> xÐt.. - T×nh c¶m cÇn biÓu hiÖn: Yªu mÕn, tù  GV nhÊn m¹nh : Nh­ vËy chóng ta hµo… - C¸ch biÓu c¶m : + Trùc tiÕp nhận thấy có 2 dạng đề biểu cảm: + Gi¸n tiÕp - Dạng đề lộ: Là những đề có sẵn từ ngữ yªu cÇu biÓu c¶m nh­: c¶m nghÜ, t×nh cảm, thái độ biểu cảm, suy nghĩ, nhận  Có 2 dạng đề biểu cảm : + Dạng đề hiện (đề 1,2,3) xÐt. - Dạng đề ẩn: Là những đề trong đó + Dạng đề ẩn (đề 4,5) kh«ng cã s½n nh÷ng tõ nªu râ yªu cÇu thể loại, phương thức biểu đạt nhưng có nh÷ng tõ béc lé c¶m xóc: yªu, mÕn, vui, buồn, thương, nhớ. Những đề ẩn như trên nếu chỉ bỏ đi từ ngữ nêu cảm xúc sẽ có thể trở thành đề văn miêu tả hoặc đề văn tự sự. VD: Loµi c©y em yªu. (BiÓu c¶m). Loµi c©y nhµ em. (Miªu t¶). Vui buån tuæi th¬. (BiÓu c¶m). Tuæi th¬ t«i (Tù sù). ? Qua đó, em thấy việc tìm hiểu đề văn cã ý nghÜa nh­ thÕ nµo ? - HS ph¸t biÓu. ? Vậy đề văn biểu cảm thường gồm mấy néi dung ? - HS rót ra ghi nhí. - GV nhÊn m¹nh ghi nhí.. - Tìm hiểu đề văn giúp hiểu rõ yêu cầu, phương thức biểu đạt của đề để không bị lạc đề., - Tìm hiểu đề văn giúp xác định được nh÷ng tõ ng÷ nªu yªu cÇu träng t©m cña đề.. - HS đọc đề văn.. c) Ghi nhí : (SGK/88). 2. C¸ch lµm bµi v¨n biÓu c¶m a) §Ò v¨n: Cảm nghĩ về nụ cười của mẹ. b) Các bước tiến hành: Bước 1: Tìm hiểu đề, tìm ý. - Phương thức biểu đạt: Biểu cảm. - Đối tượng biểu cảm: Nụ cười của mẹ. - Néi dung biÓu c¶m : Suy nghÜ cña b¶n thân về nụ cười của mẹ. - Tình cảm thể hiện : yêu thương, kính ? Hình dung và hiểu thế nào về nụ cười trọng người mẹ. (trực tiếp và gián tiếp) cña mÑ ? Bước 2 : Lập dàn ý. ? Em nhận thấy nét đẹp chung về hình ảnh người mẹ là gì? a, Më bµi: ? Nêu các bước khi tiến hành tạo lập văn bản ? (Gồm 4 bước). ? Xác định phương thức biểu đạt mà đề yêu cầu? Đối tượng biểu cảm, nội dung biÓu c¶m vµ t×nh c¶m thÓ hiÖn ? - HS xác định yêu cầu đề bài trên những phương diện trên.. NguyÔn Thanh TÞnh – THCS V¨n An. - 80 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> ? Đọng lại sâu đậm nhất trong em là ấn - Nêu cảm xúc chung về nụ cười của mẹ. tượng gì về mẹ ? b, Th©n bµi: ? Hãy nêu các sắc thái nụ cười của mẹ ? Nêu các biểu hiện sắc thái nụ cười của mẹ: ? Trước những tiến bộ của em, mẹ nở nụ - Nụ cười vui, yêu thương. - Nụ cười khuyến khích. cười như thế nào ? - Nụ cười an ủi. ? Trước những nỗi buồn của em, mẹ có - Khi vắng nụ cười của mẹ. cười không. Đó là nụ cười mang sắc thái - Làm sao để luôn được thấy nụ cười của g× ? mÑ. ? Có phải lúc nào mẹ cũng cười vui ? ? Lúc nào thì vắng nụ cười của mẹ? Khi c, Kết bài: đó em có cảm giác như thế nào ? - T×nh c¶m dµnh cho mÑ. ? Làm sao để luôn được thấy nụ cười của mÑ ? ? Em dµnh cho mÑ t×nh c¶m nh­ thÕ nµo ?  H·y s¾p xÕp c¸c ý trªn thµnh dµn bµi. - HS s¸p xÕp c¸c ý trªn thµnh bè côc 3 phÇn ; më bµi ; th©n bµi ; kÕt bµi. ? Giáo viên trình bày một vài đọan mẫu: + Chia nhóm để học sinh tiến hành viết ®o¹n theo nhãm.Nhãm 1 viÐt më bµi; nhãm 2, 3, 4, 5 viÕt th©n bµi ; nhãm 6 viÕt kÕt bµi. + Các nhóm cử đại diện lên trình bày ®o¹n v¨n cña nhãm m×nh.  NhËn xÐt, söa ch÷a. - §äc bµi v¨n. ? Xác định phương thức biểu đạt của bµi v¨n? ? Đặt nhan đề cho bài văn. ? T×m bè côc? * GV gîi dÉn ; c¶ líp lµm vµo vë vµ trình bày miệng trước lớp. Bước 3: Viết bài. Bước 4: Kiểm tra và sửa chữa. Ii. luyÖn tËp. - Béc lé t×nh c¶m yªu mÕn, g¾n bã s©u nặng với quê hương An Giang.  Biểu c¶m trùc tiÕp. - Đặt nhan đề : An Giang quê tôi ; Kí ức mét miÒn quª; T«i yªu An Giang. - Bè côc : + Mở bài : (từ đầu ... người yêu )  tình yêu đam mê quê hương. + Th©n bµi :  Nh÷ng t×nh yªu g¾n bã víi quª hương, ngọn núi, dòng sông …. NguyÔn Thanh TÞnh – THCS V¨n An. - 81 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(13)</span>  TruyÒn thèng oanh liÖt: nh÷ng cuéc đời lận đận…… + Kết bài : Cảm tưởng thành kính biết ơn. 4. Củng cố kiến thức : ? Hãy đặt 1 đề văn biểu cảm. ? Trình bày các bước làm bài văn biểu cảm ? - GV kh¸i qu¸t; liªn hÖ tÝch hîp khi lµm v¨n. 5. Hướng dẫn về nhà : - Viết hoàn chỉnh đề bài văn trên vào vở. - ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo: LuyÖn tËp c¸ch lµm bµi v¨n biÓu c¶m. + Đọc kĩ các VD ; lập dàn ý cho đề bài. Ngµy 12 th¸ng 10 n¨m 2009. NguyÔn Thanh TÞnh – THCS V¨n An. - 82 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(14)</span>