Bài soạn Ngữ Văn 8 - Tiết 3 & 4 - Trường THCS Cao Nhân

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Bài soạn Ngữ Văn 8 ---------------------------------------------------------------------------------------------------Trường THCS Cao Nhân.. Ngµy so¹n: 18 th¸ng 08 n¨m 2012 Ngµy d¹y líp 8B: 20 th¸ng 08 n¨m 2012. TiÕt 3. Cấp độ khái quát nghĩa của từ A. Mục tiêu cần đạt 1. KiÕn thøc. - Cấp độ khái quát về nghĩa của từ ngữ.. 2. KÜ n¨ng: - Thực hành, so sánh, phân tích các cấp độ khái quát về nghĩa của từ ngữ. 3. Thái độ: Có ý thức sử dụng từ ngữ và vận dụng trong giao tiếp. B. ChuÈn bÞ: 1. ThÇy: T­ liÖu bµi d¹y, s¸ch tham kh¶o, giao ¸n, b¶ng phô, phiÕu häc tËp, t­ liÖu vÒ tõ ng÷. 2. Trò: Chuẩn bị nội dung bài học, đọc trước bài ở nhà, trả lời câu hỏi trong vở soạn bµi. C. Tæ chøc d¹y vµ häc Bước I: ổn định tổ chức lớp. - KiÓm tra sÜ sè, trËt tù, néi vô cña líp ... Bước II: Kiểm tra bài cũ GV kiÓm tra sù chuÈn bÞ bµi cña HS ở lớp 7, các em đã học về từ đồng nghĩa và từ trái nghĩa. Bây giờ em nào có thể cho 1 số ví dụ về từ đồng nghĩa và từ trái nghĩa? VD: Từ đồng nghĩa VD: Tõ tr¸i nghÜa - M¸y bay, tµu bay- phi c¬ - Sèng- chÕt - Nhà thương - bệnh viện - Nãng - l¹nh - §Ìn biÓn - h¶i ®¨ng - Tèt – xÊu Hái: Em cã nhËn xÐt g× vÒ ng÷ nghÜa gi÷a c¸c tõ trong 2 nhãm trªn? (các từ có mối quan hệ bình đẳng về ngữ nghĩa cụ thể) - Các từ đồng nghĩa trong nhóm có thể thay thế cho nhau trong 1 câu văn cụ thể. - Các từ trái nghĩa trong nhóm có thể loại trừ nhau. Khi lựa chọn để đặt câu.. Bước III : Bài mới. Hoạt động 1 : Tạo tâm thế + Thêi gian: 1 phót + Phương pháp: thuyết trình. Nhận xét của các em là rất chính xác. Hôm nay chúng ta học bài mới: “Cấp độ khái quát của nghi· tõ ng÷”.. Gi¸o viªn ghi tªn bµi d¹y.. Hoạt động của Thầy. Hoạt động của Trò. Kiến thức cần đạt. Ho¹t §éng 2, 3, 4. + Thêi gian : 15 phót Người soạn: Nguyễn Thế Quyên --------------------------------------- Năm học 2012 - 2013 Lop8.net. 7.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Bài soạn Ngữ Văn 8 ---------------------------------------------------------------------------------------------------Trường THCS Cao Nhân. + Phương pháp - kĩ thuật : Vấn đáp ; Nêu vấn đề, thuyết trình, Phiêú học tập, Kh¨n tr¶i bµn, C¸c m¶nh ghÐp,.. GV treo bảng phụ kÎ sẵn sơ đồ (như SGK / 10) - HS quan sát sơ đồ, cho biÕt: H. Nghĩa của từ động vật rộng hơn hay hÑp h¬n nghÜa cña c¸c tõ thó , chim , c¸ ? V× sao ? H. NghÜa cña tõ thó réng h¬n hay hÑp h¬n nghĩa của các từ voi , hươu ? Nghĩa của c¸c tõ c¸ réng h¬n hay hÑp h¬n nghÜa cña c¸c tõ c¸ r« , c¸ thu ? V× sao ? H. Qua đó, em có nhận xét gì về nghĩa của tõ “thó, chim, c¸” so víi c¸c tõ cßn l¹i? GV: Chia häc sinh theo nhãm nghiªn cøu c©u hái SGK. - Th¶o luËn tr×nh bµy vµo phiÕu häc tËp, đại diện trả lời các câu hỏi. (5 phút).. H. Qua phÇn t×m hiÓu trªn em cã nhËn xÐt g× vÒ nghÜa cña tõ ng÷? GV: Diễn giải: Nghĩa của từ ngữ đó là mối quan hệ bao hàm. Nói đến mối quan hệ “bao hàm” tức là nói đến phạm vi kh¸i qu¸t cña nghÜa tõ ng÷, nh­ng trong ph¹m vi kh¸i qu¸t nghÜa cña tõ ng÷ kh«ng gièng nhau. Cã tõ ng÷ cã nghÜa réng, cã tõ ng÷ cã nghÜa hÑp.. I. Tõ ng÷ nghÜa réng – tõ ng÷ nghÜa hÑp. * VÝ dô : a. NghÜa cña tõ “§éng vËt” a. §éng vËt réng réng h¬n nghÜa cña tõ thó, h¬n thó, chim, c¸. chim, cá vì động vật bao gåm c¶ thó, chim vµ c¸. - Nã cã nghÜa chung nghÜa kh¸i qu¸t bao hµm. - Ngược lại nghĩa của từ chim, thó, c¸ hÑp h¬n v× nã chØ cô thÓ h¬n, chi tiÕt h¬n, nã lµ nghÜa riªng, nghÜa ®­îc bao hµm. b. NghÜa cña tõ “thó” réng hơn: voi, hươu. -NghÜa cña tõ “Chim” réng h¬n tu hó, s¸o. -NghÜa cña tõ “c¸” réng h¬n: c¸ r«, c¸ thu. =>giải thích tương tự như trªn. c.Thú rộng hơn voi, hươu. Chim r«ng h¬n tu hó, s¸o. C¸ réng h¬n c¸ r«, c¸ thu. - Thó, chim, c¸ hÑp h¬n “động vật”. NhËn xÐt: NghÜa cña mét tõ ng÷ cã thÓ réng hoÆc hÑp h¬n nghÜa cña tõ ng÷ kh¸c. - Tõ ng÷ cã nghÜa réng khi ph¹m vi nghÜa cña nã bao hµm ph¹m vi nghÜa cña mét sè tõ ng÷ kh¸c. - Tõ ng÷ cã nghÜa hÑp ®­îc bao hµm trong ph¹m vi … - mét tõ ng÷ cã thÓ cã nghÜa réng víi nh÷ng tõ ng÷ nµy nh­ng còng cã nghĩa hẹp đối với những từ ng÷ kh¸c.. H. T×m nh­ng tõ ng÷ cã nghÜa réng vµ hÑp trong v¨n b¶n “t«i ®i häc”? - Khãc: nøc në, thót thÝt. => Cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ. (tính chất rộng hẹp chỉ là tương đối). H. Những từ ngữ như thế nào được coi là - 2 học sinh đọc ghi nhớ.. b. Thó, chim, c¸ cã nghÜa réng h¬n voi, hươu, tu hú, sáo, cá r«, c¸ thu.. c. Thó, chim, c¸ rộng hơn voi, hươu, sao nh­ng hÑp h¬n so với động vật.. =>nghÜa cña tõ ng÷ cã thÓ réng h¬n hoÆc hÑp h¬n nghÜa cña tõ ng÷ kh¸c.. *Ghi nhí: SGK/tr.8. Người soạn: Nguyễn Thế Quyên --------------------------------------- Năm học 2012 - 2013 Lop8.net. 9.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Bài soạn Ngữ Văn 8 ---------------------------------------------------------------------------------------------------Trường THCS Cao Nhân. cã nghÜa réng, nghÜa hÑp? Bµi tËp nhanh: Thùc vËt > c©y, cá, hoa > H. Bµi tËp nhanh: Cho c¸c tõ “c©y, cá, c©y cam, dõa, cá gµ hoa” t×m c¸c tõ ng÷ cã ph¹m vi réng vµ hÑp h¬n. Hoạt động 5 : luyện tập. +Thêi gian: 25 phót +Phương pháp - Kĩ thuật: Vấn đáp, giải thích Phương pháp : Vấn đáp, giải thích, Khăn trải bµn, c¸c m¶nh ghÐp, dïng c¸c phiÕu ( PhÇn III, Vë LTNV); Bài tập 1: Gv hướng dẫn HS tự làm. VD: Y phục > quần áo> quần đùi, quần dài; áo dài, áo sơ mi. HoÆc cô thÓ h¬n: Y phôc ¸o. QuÇn. ¸o dµi, ¸o s¬ mi. Quần đùi, quần dài. Bµi tËp 2: T×m tõ ng÷ cã nghÜa réng h¬n so víi nghÜa cña c¸c tõ trong c¸c nhãm a. Chất đốt > xăng, dầu hoả, ga, ma dút, củi, than. b. NghÖ thuËt > héi ho¹, ©m nh¹c, v¨nhäc, ®iªu kh¾c. c. Thøc ¨n > canh, nem, rau xµo, thÞt luéc, t«m rang, c¸ r¸n. d. Nh×n > liÕc, ng¾m, nhßm, ngã. e. Đánh > đấm, đá, thụi, bịch, tát. Bµi tËp 3: T×m c¸c tõ ng÷ cã nghÜa ®­îc bao hµm trong ph¹m vi nghÜa cña mçi tõ ng÷ kh¸c. a. Xe cộ bao hàm các từ xe đạp, xe máy, xe hơi. b. Kim loại ( sắt, đồng, nhôm) c. Hoa qu¶ ( chanh, cam, chuèi) d. Hä hµng ( hä néi, hä ngo¹i, b¸c, chó, c«, d×) e. Mang ( khiªng, x¸ch, g¸nh) Bµi tËp 4. ChØ ra c¸c tõ ng÷ kh«ng thuéc ph¹m vi nghÜa cña mçi nhãm tõ ng÷: a. Thuèc b. Thñ quÜ c. Bót ®iÖn D.Hướng dẫn về nhà và chuẩn bị bài học sau. *Bµi tËp vÒ nhµ: bµi 5 - 11.. d. Hoa tai.. - Chuẩn bị bài: Tính thống nhất về chủ đề của văn bản. * Rót kinh nghiÖm.. Người soạn: Nguyễn Thế Quyên --------------------------------------- Năm học 2012 - 2013 Lop8.net. 10.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Bài soạn Ngữ Văn 8 ---------------------------------------------------------------------------------------------------Trường THCS Cao Nhân.. Ngµy so¹n: 18 th¸ng 08 n¨m 2012 Ngµy d¹y líp 8B: 20 th¸ng 08 n¨m 2012. TiÕt 4. tính thống nhất về chủ đề của văn bản A. Mục tiêu cần đạt 1. KiÕn thøc. - Chủ đề văn bản. - Những thể hiện của chủ đề trong một văn bản. 2. KÜ n¨ng: - §äc hiÓu vµ cã kh¶ n¨ng bao qu¸t toµn bé v¨n b¶n. - Trình bày một văn bản (nói, viết) thống nhất về chủ đề. 3. Thái độ: Có ý thức viết và trình bày bài văn theo chủ đề của văn bản B. ChuÈn bÞ: 1. ThÇy: T­ liÖu bµi d¹y, s¸ch tham kh¶o, giao ¸n, b¶ng phô, phiÕu häc tËp, t­ liÖu vÒ tõ ng÷ 2. Trò: Chuẩn bị nội dung bài học, đọc trước bài ở nhà. C. Tæ chøc d¹y vµ häc Bước I: ổn định tổ chức lớp. - KiÓm tra sÜ sè, trËt tù, néi vô cña líp ... Bước II: Kiểm tra bài cũ Tr¶ lêi c¸c c©u hái sau : GV cho HS nh¾c l¹i kh¸i niÖm vÒ v¨n b¶n , tÝnh m¹ch l¹c trong v¨n b¶n... Bước III : Bài mới Hoạt động1 : Tạo tâm thế + Thêi gian : 1phót + Phương pháp : thuyết trình. Muốn tạo lập được một văn bản có sức lôi cuốn và thuyết phục người đọc, người nghe thì văn bản ấy phải đảm bảo tính thống nhất về chủ đề. Vậy chủ đề và tính thống nhất về chủ đề của văn bản là gì, làm thế nào để đảm bảo tính thống nhất về chủ đề của văn bản? - Ghi tªn bµi Kiến thức cần đạt Hoạt động của Thầy Hoạt động của Trò Ho¹t §éng 2, 3, 4. Tri gi¸c, ph©n tÝch, tæng hîp + Thêi gian : 15 phót + Phương pháp - kĩ thuật : Vấn đáp ; Nêu vấn đề, thuyết trình, Phiêú học tập, .... I. Chủ đề của văn b¶n.. H: Đọc lại văn bản "Tôi đi học" của Thanh - Học sinh đọc. - Nh÷ng kØ niÖm - Buổi tựu trường đầu tiên, sâu sắc của buổi sự biến chuyển của trời đất, tựu trường đầu TÞnh cho biÕt t¸c gi¶ nhí l¹i nh÷ng kØ c¶nh vËt t©m tr¹ng c¶m tiªn. 11 Người soạn: Nguyễn Thế Quyên --------------------------------------- Năm học 2012 - 2013 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Bài soạn Ngữ Văn 8 ---------------------------------------------------------------------------------------------------Trường THCS Cao Nhân. niÖm s©u s¾c nµo trong thë thiÕu thêi cña gi¸c cña t¸c gi¶ trªn con m×nh? đường cùng mẹ tới trường, khi nhìn ngôi trường cùng GV gîi dÉn häc sinh c¸c chi tiÕt trong c¸c b¹n, khi ph¶i rêi bµn ®o¹n v¨n tay mÑ vµo líp, lóc ngåi vào chỗ của mình và đón nhËn giê häc ®Çu tiªn. H: Những hồi tưởng ấy gợi lên cảm giác - C¶m gi¸c: håi hép, lo nh­ thÕ nµo trong lßng t¸c gi¶? ©u, ngì ngµng, míi l¹, tù tin. Néi dung tr¶ lêi nh÷ng c©u hái trªn - Chủ đề: Những kỉ niệm và chính là chủ đề của văn bản "Tôi đi c¶m gi¸c cña nh©n vËt t«i học". Hãy phát biểu chủ đề của văn bản trong buổi tựu trường đầu nµy? tiªn. H: Vậy theo em chủ đề của văn bản là g×? * Chú ý phân biệt chủ đề và đề tài. Ví dụ: Đề tài người nông dân. Chủ đề: Ngô Tất Tố: Người nông dân bị đẩy vào bước đường cùng vì nạn sưu thuÕ. T×m hiÓu môc II.. - Nh÷ng c¶m gi¸c míi l¹ cña t¸c gi¶..  Chủ đề của văn b¶n "t«i ®i häc".. - Là vấn đề trung tâm, vấn *Khái niệm chủ đề cơ bản được tác giả nêu lên đặt ra qua nội dung cụ đề của văn bản. thể của văn bản (ý đồ, ý kiÕn, c¶m xóc cña t¸c gi¶). *Ghi nhí 1: SGK. II. TÝnh thèng nhÊt H : C¨n cø vµo ®©u em biÕt v¨n b¶n "T«i về chủ đề của văn Căn cứ vào nhan đề bản. ®i häc" nãi lªn nh÷ng kØ niÖm cña t¸c cña v¨n b¶n. giả về buổi đầu tiên đến trường? - C¸c tõ ng÷: Nh÷ng kØ - C¶m gi¸c trong niÖm m¬n man cña buæi s¸ng n¶y në trong tựu trường lần đầu tiên lòng nhân vật tôi * V¨n b¶n "T«i ®i häc" tËp trung t« ®Ëm đến trường, đi học, hai trong buổi tựu c¶m gi¸c trong s¸ng n¶y në b»ng nghÖ quyÓn vë míi... thuËt kh¸c nhau. trường đầu tiên đư- Các câu: Hôm nay tôi đi ợc xuyên suốt häc. H»ng n¨m cña buæi trong v¨n b¶n  tựu trường. Tôi quên thế tính thống nhất về - H·y t×m c¸c tõ ng÷ chøng tá t©m tr¹ng nào được... trong sáng ấy. chủ đề của văn đó in sâu trong lòng nhân vật tôi suốt Hai quyÓn vë ... thÊy b¶n. cuộc đời? nÆng ... t«i bÆm tay ... chúi xuống đất. - Trªn ®­êng ®i häc: c¶m nhận con đường thay đổi. - Trên sân trường: Cảm nhận ngôi trường, khi xếp hµng vµo líp. - Trong líp häc: c¶m thÊy xa mÑ... - Em hiÓu nh­ thÕ nµo vÒ tÝnh thèng nhÊt - Thể hiện ở chỗ văn bản - Các phương diện chủ đề của văn bản? Tính thống nhất này có đối tượng xác định, có thể hiện tính thống 12 Người soạn: Nguyễn Thế Quyên --------------------------------------- Năm học 2012 - 2013 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Bài soạn Ngữ Văn 8 ---------------------------------------------------------------------------------------------------Trường THCS Cao Nhân. thể hiện ở những phương diện nào trong v¨n b¶n?. tÝnh m¹ch l¹c. TÊt c¶ c¸c yếu tố của văn bản đều tập trung thể hiện ý đồ, ý kiÕn, c¶m xóc cña t¸c gi¶. - Ph¶i l­u ý t×m hiÓu nhan đề, quan hệ giữa các phần cña v¨n b¶n: ph¸t hiÖn c¸c c©u, c¸c tõ ng÷ tËp trung biểu hịên chủ đề đó như thÕ nµo. - Học sinh đọc.. - V¨n b¶n sau cã tÝnh thèng nhÊt vÒ chñ đề không? Vì sao? - Làm thế nào để có tính thống nhất về chủ đề? - Gọi HS đọc ghi nhớ.. nhÊt. - Ph¶i lµm nh­ thÕ nào để tìm hiểu tÝnh thèng nhÊt cña v¨n b¶n.. Hoạt động 5 : luyện tập. +Thêi gian: 25 phót +Phương pháp - Kĩ thuật: Vấn đáp, giải thích Phương pháp : Vấn đáp, giải thích, dùng các phiÕu ( PhÇn III, Vë LTNV). Bài tập 1: Phân tích tính thống nhất về chủ đề của vănbản “ Rừng cọ quê tôi” HS đọc văn bản. GV hướng dẫn làm bài tập. HS trả lời các câu hỏi phần dưới văn bản. VD: Văn bản trên viết về rừng cọ ở quê hương tác giả. *Cơ sở để xác định chủ đề và tính thống nhất về chủ đề của văn bản Rừng cọ quê tôi: - Nhan đề của văn bản: Rừng cọ quê tôi( đối tượng phản ánh) - Các đoạn văn đều nhằm mục đích làm hiện lên hình ảnh rừng cọ : giới thiệu rừng cọ, lá cây cä, t¸c dông cña c©y cä, t×nh c¶m g¾n bã víi c©y cä. - Không nên thay đổi trật tự sắp xếp của văn bản vì: các ý lớn của phần thân bài đã được sắp xÕp hîp lÝ. * HS dựa vào bố cục của văn bản để tự chứng minh Bµi tËp 2: GV chia nhãm cho HS th¶o luËn. GV gợi ý: Những ý nào không hướng vào chủ đề thì sẽ làm cho người viết lạc đề và văn bản thiÕu tÝnh thèng nhÊt. VD: Văn chương lấy ngôn từ làm phương tiện biểu hiện.. D.Hướng dẫn về nhà và chuẩn bị bài học sau * HS lµm bµi tËp 3. - Hướng dẫn: HS phải đọc lai văn bản Tôi đi học.Dựa vào văn bản để giải quyết các yêu cầu cña bµi 3. * So¹n v¨n b¶n: trong lßng mÑ - Hướng dẫn soạn bài: Đọc phần chữ in nhỏ để nắm được vị trí đoạn trích thì mới xác định được chủ đề của văn bản đồng thời mới hiểu được diễn biến truyện và nhân vật chính của truyÖn. * Rót kinh nghiÖm. Người soạn: Nguyễn Thế Quyên --------------------------------------- Năm học 2012 - 2013 Lop8.net. 12.

<span class='text_page_counter'>(7)</span>