Đề thi chọn học sinh giỏi cấp tỉnh năm học 2012 – 2013 môn thi: Vật lý - Lớp 12 – thpt thời gian làm bài: 180 phút (không kể thời gian giao đề)

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Ngµy so¹n. Ngµy d¹y:. TuÇn 24 – TiÕt 95, 96. Hịch tướng sỹ Kết quả cần đạt: 1. Cảm nhận được tinh thần yêu nước bất khuất của TQT cũng là của nhân dân Đại ViÖt trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng Nguyªn M«ng thÓ hiÖn qua lßng c¨m thï giÆc, ý chÝ quyết chiến quyết thắng quân xâm lược. Nắm được những đặc điểm của thể loại hịch, đặc sắc của bài hịch vè các phương diện kết cấu, lập luận, dẫn chứng, lời văn. 2. Tích hợp với phần Tiếng Việt bài Câu cảm thán, Câu phủ định và Hành động nói, với TLV bài Văn nghị luận, với văn bản đã học trước và kiến thức lịch sử nhà Trần. 3. Rèn kỹ năng đọc diễn cảm văn nghị luận cổ, văn biền ngẫu, tìm hiểu và phân tÝch nghÖ thuËt lËp luËn rÊt ®a d¹ng vµ giµu søc thuyÕt phôc. 4. ChuÈn bÞ: + Tranh ảnh tượng TQT. + Các bài học lịch sử trong chương trình lớp 7 về cuộc kháng chiến chống Nguyên M«ng thÕ kû XIII.. Tiến trình thực hiện các hoạt động dạy – học: Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ: 2 Häc sinh lªn b¶ng: + Chứng minh tính chất nghị luận rất chặt chẽ của văn bản Cghiếu dời đô bằng sơ đồ hệ thống lập luận lớn nhỏ của bài chiếu. + Miệng: Chọn đọc diễn cảm 1 đoạn bài chiếu, cho biết tính chất chặt chẽ trong cách lập luận và qua đó nói lên nhận xét về cái tâm và cái tầm của vị vua đầu triều Lý với đất nước. Hoạt động 2: dẫn vào bài: Hoạt động 3: Hướng dẫn Đọc – Chú thích: Hoạt động của thầy Hoạt động của trò ? Hãy cho biết đôi điều đáng chú ý về tác HS dựa vào SGK và hiểu biết cá nhân gi¶ TQT? tr×nh bµy vÒ t¸c gi¶. GV chèt l¹i: + Là một võ tướng lừng danh trong lịch sö nhµ TrÇn còng lµ cña nh©n lo¹i thêi trung đại: tài đức vẹn toàn, mưu lược… + Là con người có hiểu biết uyên bác, trí tuệ sắc sảo, giỏi văn chương… ? Bµi hÞch nµy ®­îc TQT viÕt trong hoµn HS còng dùa vµo hiÓu biÕt vµ SGK, nªu c¶nh nµo? hoàn cảnh ra đời của bài hịch. GV bæ sung: Th¸ng 10 – 1283, khi qu©n Nguyên một mặt cho quân đổ bộ xuống + mục đích: dùng để vua chúa, tướng lĩnh phía Bắc, yêu sách vua Trần cung cấp kêu gọi, khích lệ, động viên bề dưới đấu lương thảo và binh lính đi đánh Chiêm tranh chống thù trong giặc ngoài. Là thể Thành, mặt khác chúng cho thuỷ quân văn nghị luận có tính chiến đấu cao. đánh chiếm cảng Chiêm Thành (Quy Nhơn), đe doạ đem 50 vạn binh tiến đánh nước ta. Vua Trần trao cho TQT chức TiÕt chÕ thèng lÜnh ch­ qu©n. GÇn mét n¨m trêi nghiªn cøu binh ph¸p, bè trÝ lùc lượng, chuẩn bị đánh giặc, TQT đã soạn bài hịch này và đọc vào 9 – 1284 tại Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> cuéc duyÖt binh ë bÕn §«ng Th¨ng Long dành cho các tỳ tướng (tướng chỉ huy cấp dưới). Bài hịch vì thế vừa là lời răn dạy, võa lµ béc lé t©m huyÕt, võa lµ mÖnh lÖnh qu©n sù, l¹i võa lµ lêi thÒ lµm nøc lßng + Bố cục: thường gồm 4 phần chặt chẽ: quân đội. - Đoạn 1: (từ đầu đến “còn lưu tiếng tốt”: ? Hịch là một thể văn cổ của thời trung Nêu gương sáng trung thần nghĩa sỹ để đại. Em hãy cho biết đặc điểm đáng chú khích lệ ý chí lập công, xả thân vì nước. - §o¹n 2: (TiÕp… “kh«ng muèn vui vÎ ý cña thÓ v¨n nµy? pháng cã ®­îc kh«ng?”: Ph©n tÝch t×nh hình địch ta, phê phán những biểu hiện sai trái và khẳng định điều hay lẽ phải để tướng sỹ nhận thức và làm theo. ? Bài hịch của TQT có đảm bảo theo - Đoạn 3: Còn lại: Nêu nhiệm vụ cấp những đặc điểm của một văn bản Hịch bách và khích lệ tinh thần chiến đấu. + LËp luËn: ®anh thÐp, s¾c s¶o, võa thÊu thông thường hay không? lý, vừa đạt tình. ? Muốn đọc tốt văn bản này, cần chú ý HS nêu cách đọc. Gv uốn nắn từng đoạn. ®iÒu g×? GV cùng HS đọc từng phần văn bản. GV nhÊn m¹nh: HÞch kh«ng ph¶i lµ thÓ v¨n cña thêi b×nh, cµng kh«ng ph¶i thÓ văn của sinh hoạt đời thường. Đó là thể văn được ra đời trong những thời khắc khủng hoảng, khi TQ lâm nguy, gian đảng tiếm quyền hay tai hoạ ghê gớm đe doạ tới tính mệnh dân chúng, đòi hỏi sự đồng lòng quyết chí của cộng đồng. Để tập hợp mọi người, hịch cần có lập trường chính trực, quan điểm rõ ràng, chứng cớ xác thực, lời lẽ đanh thép. để kêu gọi hành động, hịch phải biết kích động tình cảm, lời lẽ thống thiết, gây niềm công phẫn, đau đớn, khiến người có lương tâm không thể ngồi yên. Xét những yêu cầu đó, bài Hịch của Trần Quốc Tuấn quả đã đạt đến mức độ diển hình, mẫu mực, trải qua hơn 700 năm vẫn còn khiến người đời sau phải xúc động, bồi hồi mỗi khi nghe lại… Hoạt động 4: Hướng dẫn Đọc – Hiẻu văn bản: 1. Nêu gương sáng trong lịch sử. Đọc phần đầu và kết hợp chú thích cho HS đọc, suy nghĩ, trả lời: biÕt: ? Những nhân vật được nêu gương có địa + Có người là tướng như Do Vu, Vương vÞ x· héi nh­ thÕ nµo? Công Kiên, Cốt đãi Ngột Lang, Xích Tu T­. + Có người là gia thần như Dự Nhượng, KÝnh §øc. + Có người là quan nhỏ như Thân Khoái. ? Tuy có địa vị cao thấp khác nhau, thuộc các thời đại khác nhau, nhưng ở họ có điểm chung nào để thành gương sáng cho mọi người noi theo? ? Mở đầu cho bài dụ của mình, TQT đã nêu rất nhiều tấm gương trong sách sử và trong c¶ thùc t¹i cña x· héi phong kiÕn Lop8.net. + Sẵn sàng chết vì vua, vì chủ tướng. + Kh«ng sî hiÓm nguy, lu«n hoµn thµnh nhiÖm vô cña m×nh. => Trung nghÜa, qu¶ c¶m. HS cã thÓ th¶o luËn. + Là một thói quen diễn đạt trong văn học trung đại: thường dẫn trong sử sách.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Trung Hoa. Theo em, cách đặt vấn đề như để tạo sức thuyết phục cho bài văn, tạo độ vậy có ý nghĩa gì, mục đích gì? tin cậy đối với lý lẽ, nhất là sử sách Trung Hoa vì chúng thường được nói đến trong sách vở thánh hiền, đồng thời do quan hẹ đặc biệt về văn hoá giữa VN và TQ bấy giê. + Đó cũng có thể là cách vị tướng muốn khích ngầm đối với binh sỹ của mình: người ngoài, thậm chí tỳ tướng trong hµng ngò kÎ thï cßn nh­ vËy, huèng chi m×nh… C¸ch nãi nh­ vËy võa t¹o søc tin cËy, thuyết phục, vừa tạo tâm thế cho người tiÕp nhËn. 2. Phân tích nguy cơ mất nước và kêu gọi đánh giặc. a. Lét t¶ téi ¸c cña kÎ thï vµ bµy tá tÊc lßng c¨m thï gÞ¨c. Y/c HS đọc, trả lời câu hỏi. HS đọc đoạn văn tiếp. ? Thêi lo¹n l¹c vµ buæi gian nan mµ t¸c Thêi TrÇn, qu©n Nguyªn – M«ng l¨m le giả nói tới ở đây thuộc về thời kỳ lịch sử xâm lược nước ta. nµo cña d©n téc? ? Trong thời buổi ấy, hình ảnh kẻ thù đã + Sứ gịăc đi lại nghênh ngang ngoài đường, uốn lưỡi cú diều mà sỉ mắng triều hiÖn lªn nh­ thÕ nµo? đình, đem thân dê chó mà bắt nạt tể phụ, thác mệnh Hốt Tất Liệt mà đòi ngọc lụa, giả hiệu Vân Nam Vương mà thu bạc vµng… ThËt kh¸c nµo ®em thÞt mµ nu«i hổ đói… ? Có gì đặc sắc trong lời văn khắc hoạ + Ngôn ngữ gợi hình gợi cảm: Nghênh h×nh ¶nh kÎ thï? ngang, uốn lưỡi, thân dê chó… + So s¸nh kÎ thï víi có diÒu, dª chã, hæ đối. + Giäng v¨n mØa mai ch©m biÕm, giËn d÷ vµ khinh bØ. Với cách diễn đạt ấy, đã làm hiện ra hình + Hình ảnh kẻ thù: Bạo ngược, tham lam, ảnh kẻ thù như thế nào và tác dụng ra sao vô đạo, đáng khinh bỉ và căm phẫn. đối với người nghe? + Gợi cho người đọc, người nghe cảm thÊy bÊt b×nh, phÉn né, kh¬i dËy lßng GV Bæ sung b»ng thùc tÕ lÞch sö: c¨m thï giÆc vµ ý chÝ tù t«n d©n téc. N¨m 1277, Sµi Xu©n ®i sø, buéc ta lªn tận biện giới đón rước, năm 1281, Sài Xuân lại sang sứ, cưỡi ngựa đi thẳng vào cửa Dương Minh, quân sỹ Thiên Trường ngăn lại, bị Xuân lấy roi đáng toạc cả da đầu. Vua sai Thượng tướng Thái sư TQK ra đón tiếp, Xuân nằm khểnh không thèm dậy. Thực tế ấy được đặt trong mối liên hệ với đoạn văn thực là như lửa đổ thêm Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> dÇu, cµng s«i sôc nçi nhôc, nçi ®au mÊt nước. ? Đoạn văn còn bộc lộ thái độ của người Căm ghét và khinh miệt kẻ thù, đau xót viÕt ra sao? cho đất nước bị cướp bóc, cho nhà vua bị l¨ng m¹, quèc thÓ bÞ lµm nhôc. ? Thái độ ấy đã được bày tỏ cụ thể như HS đọc đoạn văn. thÕ nµo trong ®o¹n v¨n tiÕp theo? NhËn xÐt: §o¹n v¨n thùc chÊt lµ mét c©u v¨n dµi h¬i, ®­îc tr×nh bµy b»ng nhiÒu vÕ c©u xÕp + KÕt cÊu c©u v¨n? liên tiếp, thể hiện 2 thái độ: đau xót và c¨m hên. + Tõ ng÷? + Nhiều động từ chỉ trạng thái tâm lý và hành động mãnh liệt: quên ăn, vỗ gối, xả thÞt, lét da, nuèt gan, uèng m¸u… ? Cách diễn đạt ấy đã tạo ra giọng điệu Giọng điệu thống thiết, cảm xúc mãnh nh­ thÕ nµo cho ®o¹n v¨n? ThÓ hiÖn t©m liÖt… trạng và tình cảm của người viết ra sao? GV bæ sung: Bao nhiªu t©m huyÕt, bót lùc cña TQT ®­îc dån vµo trong nh÷ng lêi v¨n tù b¹ch lòng mình trước quân sỹ. Nghệ thuật so sánh kết hợp với lối nói thậm xưng đã tạo ra c©u v¨n mµ mçi tõ, mçi ch÷ nh­ m¸u và nước mắt chảy trực tiếp từ trái tim sôi ? Cách viết ấy sẽ có tác động ra sao đến sục, từ nhiệt huyết cháy bỏng của vị người tiếp nhận? tướng quân nặng lòng với nước. Câu văn chÝnh luËn víi c¸c h­ tõ, phô tõ ®­a ®Èy, các động từ mạnh đã đủ sức làm hiển hiện trước mắt ta hình tượng người anh hùng đời Trần đau đớn đến quặn lòng, thắt ruột trước tình cảnh nước nhà, căm thù giặc đến bầm gan tím ruột, vì nghĩa lín mµ quªn c¶ b¶n th©n. Dïng nçi ®au thân xác để giãi bày lòng mình một cách gan ruột, thiết tha đã tạo ra sức truyền cảm vô cùng mạnh mẽ, có sức tác động, lan toả mạnh mẽ đối với tướng lĩnh dưới quyÒn. ? Trở về đối thoại cùng quân sỹ, TQT đã HS đọc, nhận xét: nhắc đến ân tình giữa chủ tướng và quân Đoạn văn có sự liên kết các câu bằng hai sỹ. Đọc đoạn văn và nhận xét về cách vế đối xứng, song hành, theo kiểu câu văn biÒn ngÉu. diễn đạt các vế câu? ? Cách diễn đạt đối xứng ấy có tác dụng Đó là mối quan hệ khăng khít, gắn bó, gì trong việc diễn tả mối quan hệ chủ – không thể tách rời trên mọi phương diện, tướng ở đây? vật chất và tinh thần, vừa để khích lệ lòng trung quân ái quốc, vừa để nhắc nhở tình c¶m ©n nghÜa thuû chung: “Lóc trËn m¹c x«ng pha th× cïng nhau sèng chÕt, lóc ë nhà nhàn hạ thì cùng nhau vui cười”. Tức Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> là tác giả đã dùng tình cảm để khơi dậy ý thøc tr¸ch nhiÖm vµ nghÜa vô cña mçi người trong đạo vua tôi và tình cốt nhục. b. Ph©n tÝch ph¶i tr¸i cho binh sü . Y/c HS đọc đoạn văn tiếp. HS đọc đoạn văn, suy nghĩ câu trả lời. ? Từ tình cảm và mối quan hệ khăng khít, + Thờ ơ trước nỗi nhục của triều đình, vừa mang tính chủ – tớ, vừa mang tính trước vận mệnh đất nước: nhìn thấy chủ chất của người cùng cảnh ngộ, tác giả đã nhục mà không biết lo, thấy nước nhục phân tích những sai lầm của tướng sỹ trên mà không biết thẹn. phương diện nào? + Ham thú vui tầm thường: lấy việc chọi gµ lµm vui, ham cê b¹c, s¨n b¾n, thÝch rượu ngon, mê tiếng hát… ? Những biểu hiện đó cho thấy một cách Lối sống cầu an hương lạc, quên hết danh sống đáng phê phán ra sao? dự và bổn phận, nhất là khi đất nước đang l©m nguy, kÎ thï ®ang l¨m le x©m lÊn th× đó là thái độ vô trách nhiệm đến mất hết nhân cách, táng tận lương tâm. ? Vị tướng tâm huyết còn phân tích hậu - Mất hết sinh lực, tâm trí đánh giặc: cựa quả khôn lường của lối sống đó như thế gà trống không thể đâm thủng giáp… nµo? tiÕng h¸t hay kh«ng thÓ lµm giÆc diÕc tai… - Nước mất nhà tan: Chẳng những thái ấp cña ta kh«ng cßn mµ … ? Lêi lÏ ph©n tÝch Êy cã søc thuyÕt phôc kh«ng? V× sao GV bæ sung: Nước bị nhục, chủ bị nhục, giặc lăng loàn hống hách, thân làm tướng ỹ của một nước độc lập mà lại chịu làm đày tớ cho giặc, dù gặic nấp dưới danh nghĩa sứ bộ đi chăng nữa, cũng đành đắp tai làm ngơ để giết ngày giờ trong lạc thú cá nhân như chọi gà, đánh bạc, uống rượu, nghe hát hoặc nữa là vun vén gia đình, quyến luyÕn vî con hay sao? Cßn cã c¸i nhôc nµo ®au xãt cho b»ng c¸i nhôc quèc thÓ, dẫn đường đến cái nhục mất nước. Từ những phân tích thấu đáo ấy, THĐ đã dùng lªn hai viÔn c¶nh: mét viÔn c¶nh đen tối bi thảm trong cảnh ngộ nước mất nhà tan và viễn cảnh sáng chói trong độc lập, tự chủ. Hai viến cảnh trái ngược nhau mà nhân tố quyết định không phải do địch mà lại do ta, chỉ có ta mới là quyết định.. + Do thùc tÕ hiÓn nhiªn, kh«ng thÓ phñ nhËn trong mèi quan hÖ sèng cßn gi÷a x· t¾c giang s¬n víi nhµ cöa, vî con, gi÷a c¸i chung víi c¸i riªng kh«ng thÓ t¸ch rêi. + Do c¸ch ph©n tÝch cña t¸c gi¶: tØ mØ, thùc tÕ, chÆt chÏ, cã nh©n cã qu¶, võa ch©n t×nh chØ b¶o, võa phª ph¸n nghiªm kh¾c, cã lóc th¼ng th¾n sØ m¾ng b»ng uy quyền của một chủ tướng “không biết lo”, “kh«ng biÕt thÑn”, “kh«ng biÕt tøc”…, cã lúc mỉa mai chế giễu của người tỉnh táo ngoµi cuéc nh×n vµo “cùa gµ trèng kh«ng thÓ…” “mÑo cê b¹c kh«ng thÓ…” khiÕn nhận thức và ý thức của kẻ dưới quyền không thể không tỉnh ngộ, đúng như giáo sư Trần Đình Sử đã nhận xét “Điều đơn giản ấy đến trẻ con cũng biết mà các tướng hình như lại không biết … làm cho hä tøc khÝ, muèn mau chãng chøng minh tµi n¨ng, phÈm h¹nh vµ nhiÖt huyÕt cña mình bằng hành động” ? Chỉ ra cái sai trái, tất cần hướng được + Biết lo xa: nên nhớ câu “đặt mồi lửa điều đúng nên làm. Tác giả đã khuyên dưới đống củi” là nguy cơ… r¨n bÒ t«i nh÷ng ®iÒu g×? + Tăng cường võ nghệ: huấn luyện quân Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> sỹ, tập dượt cung tên. Lợi ích có được từ những lời khuyên đó + Chống được ngoại xâm: có thể bêu đầu sÏ lµ g×? Hèt TÊt LiÖt, lµm r÷a thÞt V©n Nam Vương… + Còn nước còn nhà: chẳng những thái ấp c¶ ta m·i v÷ng bÒn … mµ tªn hä c¸c người cũng được sử sách lưu thơm… ? Em nhËn xÐt g× vÒ c¸ch lËp luËn cña hai + Dïng nhiÒu ®iÖp ng÷, phÐp liÖt kª, so ®o¹n v¨n trªn? Ng«n ng÷, giäng ®iÖu? s¸nh vµ c¸c h×nh ¶nh… GV bæ sung: + Sö dông c©u v¨n theo lèi biÒn ngÉu t¹o Nước bị nhục, chủ bị nhục, giặc lăng sự cân đối nhịp nhàng cho lời văn… loàn hống hách, thân làm tướng ỹ của + Lý lẽ sắc sảo kết hợp với tình cảm một nước độc lập mà lại chịu làm đày tớ thống thiết, chân thành, thấu lý và đạt cho giặc, dù gặic nấp dưới danh nghĩa tình, tác động không chỉ vào nhận thức sứ bộ đi chăng nữa, cũng đành đắp tai mà còn khơi dậy những tình cảm đúng làm ngơ để giết ngày giờ trong lạc thú đắn, tích cực… cá nhân như chọi gà, đánh bạc, uống rượu, nghe hát hoặc nữa là vun vén gia đình, quyến luyến vợ con hay sao? Còn cã c¸i nhôc nµo ®au xãt cho b»ng c¸i nhục quốc thể, dẫn đường đến cái nhục mất nước. Từ những phân tích thấu đáo ấy, THĐ đã dựng lên hai viễn cảnh: một viÔn c¶nh ®en tèi bi th¶m trong c¶nh ngộ nước mất nhà tan và một viễn cảnh sáng chói trong độc lập, tự chủ. Hai viễn cảnh trái ngược nhau mà nhân tố quyết định không phải do địch mà lại do ta, chỉ có ta mới là quyết định. Nghệ thuật đối ý cách đoạn thường gặp trong văn thơ cổ được áp dụng khéo léo đã v¹ch râ hai con ®­êng: chÝnh vµ tµ, ph¶i vµ tr¸i, sèng vµ chÕt t¹o søc thuyÕt phôc m¹nh mÏ, ®i th¼ng vµo nhËn thøc và trái tim của người tiếp nhận, tạo hiệu qu¶ tøc th×. c. Kªu gäi binh sü. ? Bài hịch này được viết để khích lệ binh HS thảo luận: sỹ học tập Binh thư trong hoàn cảnh đất + Vì tập Binh thư yếu lược là achs chọn nước bị ngoại xâm đe doạ. Theo em, vì binh pháp của các nhà cầm quân nổi tiếng sao TQT lại nói với binh sỹ: Nếu các trong lịch sử, tướng sỹ muốn đánh giặc ngươi biết chuyên tập sách này theo lời cần phải biết. dạ bảo của ta thì mới … tức là nghịch + TQT là vị tướng tài đời Trần, là người có trách nhiệm đã viết nên sách này. thï? + Nước ta đứng trước nguy cơ mất nước mà tướng sỹ lại mang tâm trạng cầu an hưởng lạc, cần phải chấn chỉnh và rèn luyÖn. ? Đối lập thần chủ với nghịch thù cũng có + Thái độ dứt khoát, kiên quyết đối với Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> nghÜa lµ v¹ch râ hai con ®­êng: sèng – chết. Điều này cho thấy thái độ của TQT ra sao? ? LÞch sö cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng Nguyên - Mông đã chứng minh như thế nµo cho lêi kªu gäi t©m huyÕt Êy cña vÞ tướng tài ba đời Trần?. tướng ỹ. + Quyết tâm chiến đấu và chiến thắng kẻ thù xâm lược. HS cã thÓ bµy tá hiÓu biÕt. Tướng sỹ hăng hái, nhiệt tình học tập Binh Th­, thËm chÝ kh¾c vµo c¸nh tay mình hai chữ Sát Thát để thể hiện quyết tâm cao độ chống kẻ thù. Khí thế và sức mạnh ấy đã khiến quân dân nhà Trần liên tiÕp chiÕn th¾ng c¸c cuéc x©m l¨ng cña gÞ¨c Nguyªn M«ng trong thÕ kû XIII vµ xây dựng một triều đại thịnh trị, hùng cường, trên dưới một lòng trung nghĩa…. Hoạt động 5: Hướng dẫn đọc hiểu ý nghĩa văn bản. ? Em c¶m nhËn ®­îc nh÷ng néi dung s©u + HS nªu néi dung: Lêi khÝch lÖ ch©n sắc nào trong Hịch tướng sỹ của Trần tình đối với việc học tập Binh thư là việc Quèc TuÊn? lµm cÇn thiÕt khi Êy. + Lòng yêu nước và căm thù giặc mãnh liệt của vị tướng quân triều Trần cũng chÝnh lµ cña nh©n d©n… ? Lời kêu gọi của Hưng đạo Vương Trần + Kết cấu chặt chẽ, lý lẽ đanh thép mà Quèc TuÊn cßn lµ mét ¸ng v¨n chÝnh luËn tha thiÕt, hïng hån mµ thèng thiÕt, ch©n rÊt mÉu mùc. Theo em, nh÷ng yÕu tè t×nh. nghệ thuật nào đã tạo ra vẻ đẹp của áng + Lời văn giàu nhạc điệu, giàu hình v¨n nghÞ luËn nµy? ¶nh… ? Câu văn cuối bài Hịch đã cho quân sỹ + Là con người trọng danh dự và bổn dưới quyền và cả người đọc chúng ta biết phận với đất nước. + Khinh ghét thói cầu an hưởng lạc. ®iÒu g× vÒ TQT? + Tha thiết với vận mệnh nước nhà, căm thù giặc và quyết tâm cao độ … GV b×nh, kÕt bµi. Giao viÖc vÒ nhµ.. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Ngµy so¹n. Ngµy d¹y:. TiÕt 95 – TiÕng ViÖt. Hành động nói. Mục tiêu cần đạt: Sơ bộ giúp học sinh nhận biết được nói là hành động dược thực hiện bằng ngôn ngữ do người nói tạo ra trong khi nói. + Những hành động nói khác nhau có mục đích khác nhau. + Nắm được mục đích của hành động nói, giúp người nói linh hoạt lựa chọn cách diễn đạt và giúp người nghe hiểu sát đúng ý định của người nói. + Tích hợp với phần văn bản Hịch tướng sỹ và trả bài tập làm văn.. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy học: Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ: Nêu đặc điểm và chức năng của câu phủ định. GV đưa ra hai câu văn có sử dụng phủ định và kiểu câu diễn đạt theo lối phủ định của phủ định. HS nhận xét. Hoạt động 2. Hướng dẫn tìm hiểu khái niệm Hành động nói: Hoạt động của thầy GV treo b¶ng phô.. Hoạt động của trò Nội dung cần đạt HS đọc ví dụ trên bảng phụ và I. Thế nào là hành động l­u ý c¸c tõ in ®Ëm vµ ®­îc nãi. ?Chị Dậu dùng ba câu nói đánh số. 1. XÐt vÝ dô: trên để nói với ai? + Nãi víi cai lÖ. ? Trong ba câu ấy thì ai là Người nói: Chị Dậu người nói, ai là người nghe? NGười nghe: cai lệ ? Trong ba c©u nãi trªn cña C1: Van l¬n chÞ DËu, em cho biÕt mçi C2: Yªu cÇu câu ứng với hoạt động nào C3: thách thức. sau ®©y: th¸ch thøc, van l¬n, yªu cÇu? ? Chị Dậu dùng phương tiện Phương tiện thể hiện: lời nói. gì để thể hiện ba hành động nªu trªn? ? Ba c©u nãi trªn bëi vËy HS nªu ghi nhí SGK. được gọi là hành động nói. Vậy, thế nào là hành động nãi?. C1: Van l¬n C2: Yªu cÇu C3: th¸ch thøc. Phương tiện thể hiện: lời nãi. 2. Bµi häc: Ghi nhí SGK 58.. GV cho HS luyÖn tËp nhanh b»ng bµi a, b môc 2/59 II. Các kiểu hành động nãi. HS đọc lại các câu mục I. 1. T×m hiÓu c¸c kiÓu hành động nói. ? Chị Dậu muốn ai làm + lời a: Muốn xin cai lệ tha a. Hành động điều khiển. những việc cụ thể gì qua đánh và trói chồng mình. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> tõng lêi nãi trong ba c©u + Lêi b: Yªu cÇu cai lÖ kh«ng trªn? được phép hành hạ người đau èm. + Lêi c: Th¸ch thøc cai lÖ trãi chång m×nh. ? Như vậy, các hành động Muốn người nghe làm việc nào trên đều giống nhau ở điểm đó theo yêu cầu của mình được nµo? thÓ hiÖn trong lêi nãi. => Hành động điều khiển. ? Lý Công Uẩn dùng câu HS đọc ví dụ SGK 59. nãi: “C¸c khanh nghÜ thÕ + Nãi víi bÒ t«i. nào?” để nói với ai?. Bµi häc: Ghi nhí SGK 59.. ? Nhà vua muốn người nghe + Muốn người nghe cho biết làm một việc gì đó hay những suy nghĩ của chính họ. muèn hä suy nghÜ vµ tr¶ => Hành động hỏi. lêi? GV cho HS chèt l¹i kiÕn thøc b»ng môc Ghi nhí GSK59. Hoạt động 3: Luyện tập: Bµi tËp 1: TQT viết Hịch tướng sỹ nhằm mục đích khích lệ tướng sỹ học tập Binh thư yếu lược do ông biên soạn, đồng thời khích lệ lòng tự tôn dân tộc của họ. + Câu thể hiện hành động nói: “Nếu các ngươi chuyên tập sách này, theo lời dạy bảo của ta, thì mới phải đạo thần chủ, nhược bằng khinh bỏ sách này, trái lời dạy bảo của ta, tức là kẻ nghịch thù”. Bµi tËp 2: * §o¹n trÝch a: + Bác trai đã khá rồi chứ? (hỏi) + Cảm ơn cụ, nhà cháu đã tỉnh táo như thường. (Cảm ơn) + Nh­ng xem ý h·y cßn lÒ bÒ lÖt bÖt chõng nh­ vÉn cßn mÖt mái l¾m. (tr×nh bµy) + Nµy, b¶o b¸c Êy cã trèn ®i ®©u th× trèn. (cÇu khiÕn) + Chứ cứ nằm đấy, chốc nữa họ vào thúc sưu, không có, họ lại đánh trói thì khổ (c¶m th¸n, béc lé c¶m xóc) + Người ốm rề rề như thế, nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn. (c¶m th¸n,) + Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ. (tiếp nhận) + Nhưng, để cháo nguội, cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã (trình bày) + Nhịn suông từ hôm qua đến giờ còn gì. (cảm thán, than thở) + Thế thì phải giục anh ấy mau lên, kẻo nữa người ta sắp sửa kéo vào rồi đấy. (Cầu khiÕn) * §o¹n trÝch b: + Đây là Trời có ý phó thác cho minh công làm việc lớn. (nhận định, khẳng định) + Chúng tôi nguyện đem xương thịt của mình theo minh công, cùng với thanh gươm thần này để báo đền Tổ quốc. (thề hứa) Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> * §o¹n trÝch c: + Cậu Vàng đi đời rồi, ông giáo ạ. (báo tin) + Cô b¸n råi? (hái) + b¸n råi (X¸c nhËn) + Hä võa b¾t xong. (B¸o tin) + ThÕ nã cho b¾t µ? (hái) + Khèn n¹n… (C¶m th¸n) + ¤ng gi¸o ¬i…(c¶m th¸n) … Bµi tËp 3: Anh phải hứa với em không bao giờ để chúng nó cách xa nhau. (Điều kiện) + Anh høa ®i (cÇu khiÕn) + Anh xin høa (Høa hÑn). Ngµy so¹n. Ngµy d¹y: Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> TuÇn 25 – Bµi 24, tiÕt 99 V¨n b¶n. Nước Đại Việt Kết quả cần đạt: 1. HS thấy được ý nghĩa tuyên ngôn độc lập của dân tộc ta ở thế kỷ XV và bước đầu hiểu được một vài nét đặc sắc nghệ thuật của Bình NGô đại cáo qua đoạn trích đầu tiªn: søc thuyÕt phôc cña nghÖ thuËt v¨n chÝnh luËn NguyÔn Tr·i : lËp luËn chÆt chÏ, sù kÕt hîp gi÷a lý lÏ vµ thùc tiÔn. 2. Tích hợp với phần Tiếng Việt ở bài Hành động nói; phần TLV bài Ôn tập về luận điểm, với thực tế lịch sử, với bài Sông núi nước Nam và toàn bài Bình Ngô đại cáo. 3. Rèn kỹ năng đọc văn biền ngẫu, tìm và phân tích luận điểm, luận cứ trong một ®o¹n cña bµi c¸o. 4. Chuẩn bị: Tranh chân dung Nguyễn Trãi phóng to, toàn văn Bình Ngô đại cáo.. Tiến trình thực hiện các hoạt động dạy – học: Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ: 1. Đọc thuộc lòng diễn cảm một đoạn theo yêu cầu của bài văn Hịch tướng sỹ. Luận điểm chính tác giả nêu trong đoạn văn ấy là gì? Nghệ thuật nghị luận có gì đặc sắc? 2. Tương tự trên. Theo em, điều gì đã khiến người đời sau khẳng định Hịch tướng sü lµ ¸ng thiªn cæ hïng v¨n?. Hoạt động 2: Vào bài mới: GV treo b¶ng ¶nh ch©n dung NguyÔn Tr·i. Cho c¸c em liªn hÖ víi bµi C«n S¬n ca đã học tại lớp 7. Nguyễn Trãi không chỉ là tác giả của những bài thơ chữ Hán hay chữ Nôm đặc sắc mà ông còn là người viết nên bản thiên cổ hùng văn được xem như Tuyên ngôn độc lập thứ hai của dân tộc: Bình Ngô đại cáo. Bài cáo rất dài, gồm nhiều phần hùng hồn và thuyÕt phôc. Chóng ta chØ häc ®o¹n ®Çu vµ …. Hoạt động 3: Hướng dẫn Đọc – Chú thích: Hoạt động của thầy Y/c HS đọc Chú thích (*) ? Những kiến thức cũ đọng lại cho em những ấn tượng sâu sắc nµo vÒ NguyÔn Tr·i?. Hoạt động của trò HS tr×nh bµy vµ bæ sung ý kiÕn cho nhau: + Nguyễn Trãi là nhà yêu nước, lµ anh hïng d©n téc, danh nh©n văn hoá thế giới. Là con người toàn tài bậc nhất cũng là người chÞu nh÷ng oan khiÕn th¶m khèc vµo bËc nhÊt cña lÞch sö d©n téc thêi kú phong kiÕn. + Vai trß NguyÔn Tr·i trong c«ng cuéc chèng Minh: D©ng Bình Ngô sách với chiến lược t©m c«ng, thõa lÖnh Lª Lîi so¹n th¶o c«ng v¨n th­ tõ giao thiÖp với quân Minh, hạn chế đổ máu v« nghÜa trong cuéc chiÕn cho c¶ hai bªn, cïng Lª Lîi vµ c¸c tướng lĩnh bàn mư định kế đánh giÆc, kh¸ng chiÕn th¾ng lîi l¹i Lop8.net. Nội dung cần đạt I. §äc – Chó thÝch: 1. t¸c gi¶: + Toµn tµi bËc nhÊt… + Cã vai trß quan träng gãp phÇn vµo chiÕn th¾ng giÆc Minh..

<span class='text_page_counter'>(12)</span> ? Văn bản Nước Đại Việt được trích từ Bình Ngô đại cáo. Vậy, trước hết em hãy nêu những đặc ®iÓm cña thÓ v¨n nµy?. ? Điều gì đã khiến văn bản được NguyÔn Tr·i viÕt mang ý nghÜa trọng đại?. thõa lÖnh Lª Lîi so¹n th¶o B×nh Ngô đại cáo. + mục đích: Trình bày chủ trương, công bố kết quả một sự nghiệp nào đó có liên quan đến vận mệnh của cộng đồng. + Bè côc: 4 phÇn. + V¨n vÇn theo lèi biÒn ngÉu. + Người viết thường là vua chúa hoÆc thñ lÜnh. §­îc xem nh­ b¶n Tuyªn ng«n độc lập của dân tộc ta sau cuộc kh¸ng chiÕn chèng qu©n Minh kÐo dµi h¬n 10 n¨m th¾ng lîi.. ? Trong bè côc 4 phÇn cña bµi PhÇn më ®Çu cña bµi c¸o. c¸o, v¨n b¶n häc n»m ë phÇn nµo?. 2. V¨n b¶n: + ThÓ lo¹i: C¸o. Mục đích: thông b¸o réng kh¾p… Bè côc: 4 phÇn. Lèi v¨n biÒn ngÉu. T¸c gi¶: vua chóa, thñ lÜnh. + Gi¸ trÞ: TuyÒn ngôn độc lập sau th¾ng lîi chèng Minh. + VÞ trÝ: ®o¹n ®Çu.. ? Vậy, có thể nêu lên nội dung Nêu tư tưởng nhân nghĩa: cuộc + Nội dung: chÝnh cña phÇn nµy lµ g×? kháng chiến vì dân, nước đại Việt ta vốn là đất nước độc lập, kẻ nào xâm lược nhất định chuèc lÊy thÊt b¹i. ? Nội dung chính của văn bản đã Hai ý: + Nêu tư tưởng ®­îc tr×nh bµy theo mÊy ý lín? + Nêu tư tưởng nhân nghĩa của nhân nghĩa của cuéc kh¸ng chiÕn. cuéc kh¸ng chiÕn. + Chøng minh chñ quyÒn cña + Chøng minh chñ đất nước Đại Việt quyền của đất nước §¹i ViÖt ? Có thể xem văn bản này thuộc Vì được viết bằng phương thức + Phương thức: thÓ v¨n nghÞ luËn ®­îc kh«ng? v× lËp luËn, lÊy lý lÏ vµ dÉn chøng nghÞ luËn. sao? để làm rõ tư tưởng độc lập dân tộc và thuyết phục người nghe. GV bình: Chú ý nhấn mạnh đến hoàn cảnh ra đời của bài Cáo: trong không khí chiến th¾ng hµo hïng, phÊn chÊn cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng giÆc Minh kÐo dµi 20 n¨m…. Hoạt động 4: Hướng dẫn Đọc – Hiểu văn bản: 1. Tư tưởng nhân nghĩa của cuộc kháng chiến. §äc 2 c©u v¨n ®Çu cho biÕt: HS đọc, nhận thấy: Tư tưởng nhân nghĩa được Hai nội dung: yên dân và trừ bạo. Nguyễn Trãi nhắc đến có những néi dung nµo? ? C¨n cø vµo chó thÝch SGK, em HS c¨n cø, gi¶i thÝch: hiểu ý nghĩa của tư tưởng nhân + Yên dân: giữ an bình, yen ổn cho cuéc sèng cña nh©n dan. nghÜa Êy lµ g×? Lop8.net. 1. + Néi dung: Yªn d©n vµ trõ b¹o..

<span class='text_page_counter'>(13)</span> + Trừ bạo: diệt kẻ bạo ngược. ? Vậy, đặt vào trong quan niệm của Nguyễn Trãi và tình hình đất nước, có thể hiểu Dân là ai và kẻ bạo ngược là ai? ? VËy, muèn cã thÓ yªn d©n th× nhiÖm vô cña nghÜa qu©n lµ g×? ? Từ đó, có thể hiểu nội dung tư tưởng nhân nghĩa được Nguyễn Trãi nhắc đến trong Bình Ngô đại c¸o lµ nh­ thÕ nµo? ? theo em, lý do gì đã khiến Nguyễn Trãi nhắc đến tư tưởng nhân nghĩa trước tiên trong bài C¸o – b¶n tæng kÕt quan träng vÒ cuộc kháng chiến chống xâm lược nhµ Minh?. + Dân: người dân nước Đại Việt. + Bạo: quân xâm lược nhà Minh. + §iÕu ph¹t: diÖt trõ gÞ¨c Minh + §iÕu ph¹t: diÖt bạo ngược để giữ yên cho cuộc giặc vì dân. sèng cña nh©n d©n. Nh©n nghÜa tøc lµ lo cho an b×nh => Nh©n nghÜa: của nhân dân, là chiến đấu trừ Vì dân chiến đấu bạo để bảo vệ nhân dân trõ diÖt kÎ thï. HS th¶o luËn: + Khẳng định tính chất chính nghĩa của cuộc chiến đấu: đây là cuéc kh¸ng chiÕn hîp víi lßng d©n, v× quyÒn lîi cña nh©n d©n, cña d©n téc mµ tiªu diÖt kÎ thï. + Thể hiện tư tưởng tích cực, tiến bộ của Nguyễn Trãi: đứng trên quyền lợi của nhân dân để làm cơ sở cho tư tưởng chủ đạo của bài cáo cũng chính là vấn đề tâm huyết suốt cuộc đời của ông.. ý nghÜa: + Khẳng định tÝnh chÊt chÝnh nghÜa cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng Minh. + ThÓ hiÑn t­ tưởng tiến bộ.. GV bæ sung: Nh©n nghÜa vèn lµ một tư tưởng đạo đức tiếp nhận trong học thuyết Nho giáo: đề cao lòng nhân ái và đạo lý đúng đắn trong mối quan hệ giữa người với người. đến Nguyễn Trãi, ông tiếp thu tư tưởng có nhiều tích cực ấy theo hướng có lợi cho nhân dân, cho dân tộc: Tôn trọng đạo lý làm người trước hết là coi trọng cuộc sèng b×nh yªn cña nh©n d©n, vµ chÝnh v× thÕ cÇn trõng ph¹t kÎ ph¸ ho¹i cuéc sèng nh©n d©n, mèi quan hệ tốt đẹp giữa con người với con người cũng gắn liền với quan hệ tốt đẹp giữa các dân tộc. 2. Khẳng định chân lý: Đại Việt là một đất nước có chủ quyền, văn hiến. ? Lấy tư tưởng nhân nghĩa làm nền tảng, tác giả đã đề cập đến nền văn hiến, đến chủ quyền tất yÕu cña d©n téc. NÒn v¨n hiÕn Êy đã được thể hiện ở những phương diÖn nµo?. + Núi sông bờ cõi đã chia: lãnh thæ riªng. + Phong tôc B¾c Nam còng kh¸c: Phong tôc, tËp qu¸n riªng. + Tõ TriÖu, §inh, Lý, TrÇn…lµm đế một phương: chính thể riêng. + Hào kiệt đời nào cũng có: nhân tµi kh«ng hiÕm. + L­u Cung… S«ng B¹ch §»ng giết tươi Ô Mã: Lịch sử riêng. ? Những chứng cớ được đưa ra ấy Đại Việt là một nước độc lập vì Lop8.net. 2. NÒn v¨n hiÕn: + L·nh thæ: + Phong tôc: + ChÝnh thÓ: + Hµo kiÖt: + LÞch sö:. => §¹i ViÖt cã.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> nhằm khẳng định điều gì?. ? Các trạng từ: từ trước, đã lâu, đã chia, cũng khác, bao đời, đời nµo… xuÊt hiÖn trong c¸c c©u văn, liền kề với các phương diện l·nh thæ, phong tôc, v¨n hiÕn, hiÒn tµi, lÞch sö… cã t¸c dông g×? ? Khẳng định chủ quyền của đất nước, tác giả còn ngầm muốn nói đến điều gì nữa trong câu văn đối xøng: Tõ TriÖu §inh Lý TrÇn… làm đế một phương?. ? Cụm từ làm đế ở đây có ý nghĩa gì? Nó gợi em nhớ đến câu thơ nào đã học trong bản Tuyên ngôn độc lập thứ nhất ra đời trong thời Lý?. ? Qua c¸c c©u v¨n biÒn ngÉu, t­ tưởng và tình cảm của người viết đã được bộc lộ như thế nào? ? NÒn v¨n hiÕn §¹i ViÖt cßn ®­îc lµm râ h¬n qua c¸c chøng cí cßn ghi. §ã lµ nh÷ng chøng cí nµo? ? C¨n cø vµo c¸c chó thÝch SGK vµ kiÕn thøc lÞch sö cña chÝnh m×nh, em h·y rót ra nhËn xÐt vÒ c¸c chøng cí nµy?. cã l·nh thÓ riªng, cã nÒn v¨n ho¸ chñ quyÒn vµ v¨n và truyền thống lịch sử riêng hiến lâu đời. biÖt. Góp phần khẳng định một bề dày truyÒn thèng cña lÞch sö v¨n ho¸ văn hiến dân tộc đồng thời thấy ®­îc tÝnh tÊt yÕu cña chñ quyÒn d©n téc, kh«ng kÎ thï nµo cã thÓ phủ nhận hay chà đạp. + Ngầm đặt vị trí của dân tộc + Vị thế bình mình một cách bình đẳng bên đẳng dân tộc => cạnh Trung Hoa, một đất nước tự hào. lu«n t­ xem m×nh lµ trung t©m cña thÕ giíi, cã quyÒn x©m chiếm và áp đặt uy quyền của m×nh lªn bÊt cø dÉn téc bÐ nhá nào, trong đó có đại Việt chúng ta. Phủ nhận tư tưởng” duy ngã độc tôn” ngang ngược của Trung Quốc, coi vua mọi nước khác chỉ là chư hầu cho hoàng đế của mình. điều này đã được Bản Tuyền ngôn độc lập đầu tiên của d©n téc ta phñ nh©n vµ b©y giê mét lÇn n÷a ®­îc nh¾c l¹i mét c¸ch quyÕt liÖt, døt kho¸t, chøng minh b»ng hiÖn thùc lÞch sö hiÓn nhiên: mỗi bên làm đế một phương. Lêi v¨n uyÓn chuyÓn, nhÞp nhµng tạo tính chất cân đối, qua đó đề cao ý thøc vµ t×nh c¶m tù hµo cña cá nhân cũng như của người dân Đại Việt trước kẻ thù. + L­u Cung tham c«ng nªn thÊt b¹i… Sông Bạch Đằng giết tươi Ô Mã. Đây đều là những chiến công vang dội đã diễn ra trong cuộc kh¸ng chiÕn hµo hïng chèng giÆc Nguyªn cña nhµ TrÇn, những trang sử còn tươi rói, dù cã muèn kÎ thï còng kh«ng thÓ phñ nhËn, lµm ng¬. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> ? Những câu văn biền ngẫu đã có Mỗi câu có hai vế sóng đôi cân tác dụng gì trong diễn đạt? xøng t¹o tÝnh chÊt c©n dèi, lµm næi bËt c¸c chiÕn c«ng cña ta vµ thÊt b¹i nhôc nh· cña kÎ thï. + bộc lộ thái độ của người viết: s¶ng kho¸i, kiªu h·nh khi nh¾c lại truyền thống đấu tranh oai hïng cña d©n téc. ? So với Tuyên ngôn độc lập thứ nhÊt cña d©n téc, em thÊy b¶n Tuyªn ng«n thø hai sau 4 thÕ kû đã có gì tiến bộ? Vì sao?. Quan niÖm vÒ Tæ Quèc cña Nguyễn Trãi đã có sự phong phú, bæ sung vµ ph¸t triÓn mét c¸ch s©u s¾c, toµn vÑn h¬n. ¤ng kh«ng chØ nªu lªn lý lÏ mµ ®iÒu GV nªn gîi ý cho c¸c em ph¸t quan träng lµ tÊt c¶ mäi yÕu tè hiện được, sau đó chốt lại và bổ đều đã được chứng minh thuyết sung. phôc b»ng c¸c chøng cí lÞch sö, ®­îc s¾p xÕp mét c¸ch chÆt chÏ, có trật tự trước sau. Người viết đã đề cao văn hoá - văn hiến bên c¹nh nh÷ng yÕu tè kh¸c lµ l·nh thổ và hoàng đế, cho thấy bước tiến và tầm cao tư tưởng của NguyÔn Tr·i ë thÕ kû XV. TÊt nhiên, từ nhà Lý đến nhà Lê dân tộc đã có một độ dài của truyền thèng lÞch sö, song vÉn kh¼ng định nhận thức rất tiến bộ và lập luËn chÆt chÏ cña NguyÔn Tr·i.. Hoạt động 4: Hướng dẫn tổng kết và luyện tập: ? Đoạn văn mở đầu bài Bình Ngô đại cáo + NƯớc ta là một nước có nền độc lập lâu đã thấm nhuần trong nhận thức của chúng đời, có truyền thống lịch sử vẻ vang, đáng ta ®iÒu g× s©u s¾c? tù hµo. + Cuéc kh¸ng chiÕn chèng giÆc Minh lµ cuộc kháng chiến vì dân, là cuộc đấu tranh v× chÝnh nghÜa. ? Đoạn văn đã truyền đến chúng ta những Tình cảm tự hào dân tộc, thái độ tự tin và tình cảm, cảm xúc nào của tác giả bài văn? kiêu hãnh vì là người dân của một đất nước văn hiến ngàn đời. + đề cao lợi ích của nhân dân, coi trọng d©n, thÊy ®­îc mèi quan hÖ chÆt chÏ gi÷a đất nước và nhân dân. ? Nội dung nhân nghĩa và chủ quyền dân + Lối văn biền ngẫu nhịp nhàng, cân đối, tộc đã được trình bày trong một hình thức khúc triết, dễ đi vào lòng người. + Giµu chøng cí lÞch sö, giµu c¶m xóc. văn chính luận cổ có gì đặc sắc? GV b×nh, kÕt bµi. + ¢m ®iÖu hïng hån, s¶ng kho¸i. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> TiÕng ViÖt. Hành động nói (tiếp) Mục tiêu cần đạt: Củng cố giúp học sinh khái niệm “hành động nói”, phân biệt được hành động nói trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp. + Tích hợp với phần văn bản Nước Đại Việt ta và tập làm văn. + Kỹ năng: Rèn luyện kỹ năng xác định hành động nói trong giáo tiếp và vận dụng hành động nói có hiệu quả.. Tiến trình thực hiện các hoạt động dạy – học: Hoạt động 1: Xác định hành động nói: Ho¹t déng cña thÇy Hoạt động của trò GV yêu cầu HS đánh số thứ tự cho HS thực hiện yêu cầu . c¸c c©u trong ®o¹n v¨n trcÝh ë môc I.1 SGK: ? Cho biết sự giống nhau về hình Giống nhau: đều là câu trần thøc cña n¨m c©u v¨n? thuËt, ®­îc kÕt thóc b»ng dÊu chÊm c©u. ?Trong nh÷ng c©u Êy, c©u nµo cã Hai nhãm c©u gièng nhau vÒ sự giống nhau về mục đích nói? mục đích: Xác định hành động ni của mỗi + Nhóm 1: Gồm 3 câu đầu: c©u? tr×nh bµy. + Nhãm 2: gåm 2 c©u cuèi: cÇu khiÕn. Nêu hành động nói tương ứng. Hoạt động 2: Hướng dẫn vận dụng hành động nói: ? Sau khi đã xác định hành HS thảo luận, trả lời: động nói, chúng ta thấy Câu trần thuật thực hiện cùng là câu trần thuật, nhưg hành động nói trình bày chúng có thể được dùng với chúng ta gọi đó là cách mục đích khác nhau và thực dùng trực tiếp, cầu trần hiện những hành động nói thuật thực hiện hành động khác nhau. Vậy, em rút ra nói cầu khiến, ta gọi đó là nhËn xÐt g×? c¸ch dïng gi¸n tiÕp. ? Hãy đọc rõ ràng mục ghi nhí SGK. C¸c em h·y thö t×m vÝ dô vÒ c¸ch dïng trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp cho c¸c kiÓu c©u nghi vÊn, c©u cÇu khiÕn, c¶m th¸n nghi vÊn…. Hs lÊy vÝ dô. Gv nhËn xÐt. Chèt l¹i kiÕn thøc. VD: * Trực tiếp: Mấy giờ đá trận chung kÕt? * Gi¸n tiÕp: Nh÷ng hai tr¨m nghìn cơ à? (Hành động bác bá) * CÇu khiÕn: Trùc tiÕp: §i ngay kẻo muộn đấy! Gi¸n tiÕp: CËu h·y tù hái m×nh xem. (chÊt vÊn vÒ th¸i Lop8.net. Nội dung cần đạt I. 1. T×m hiÓu vÝ dô:. 2. Ghi nhí..

<span class='text_page_counter'>(17)</span> độ cư xử của cậu với bạn bè bÊy nay)) C¶m th¸n trùc tiÕp: Chà! Lạnh thật đấy! Gi¸n tiÕp: å, nom cËu gièng con khỉ đầu đỏ quá! (Hành động phê phán: mái tóc đỏ kiÓu Hµn quèc chØ khiÕn cËu b¾ng nh¾ng nh­ loµi khØ mµ th«i)…. Hoạt động 3: hướng dẫn luyện tập: Bài tập 1: Tìm các câu nghi vấn trong bài Hịch tướng sỹ của TQT. Cho biết những câu ấy dùng để làm gì? Vị trí mỗi câu nghi vấn trong từng đoạn văn có liên quan gì đến mục đích nói của nó? + Từ xưa các bậc trung thần nghĩa sỹ bỏ mình vì nước, đời nào không có? (Câu nghi vấn thực hiện hành động khẳng định) + Lúc bấy giờ phỏng các ngươi muốn vui vẻ phỏng có được không? (Câu nghi vấn thực hiện hành động phủ định) + Lúc bấy giờ, dẫu các người không muốn vui vẻ phỏng có được không? (Câu nghi vấn thực hiện hành động khẳng định) + V× sao vËy? (Câu nghi vấn thực hiện hành động muốn gây chú ý) + Nếu vậy, rồi đây, sau khi gặic giã dẹp yên, muôn đời để thẹn, há còn mặt mũi nào đứng trong trời đất nữa? (Câu nghi vấn thực hiện hành động khẳng định) Câu nghi vấn đoạn văn đầu tạo tâm thế cho tướng sỹ chuẩn bị nghe những lý lẽ của chủ tướng. Câu nghi vấn ở những đoạn giữa bài thuyết phục, động viên, khích lệ các tướng sỹ. Câu nghi vấn cuối bài khẳng định chỉ có một con đường là chiến đấu đến cùng để b¶o vÖ bê câi. Bµi tËp 2: Tất cả các câu trần thuật đều thực hiện hành động cầu khiến, kêu gọi. + Cách dùng gián tiếp này tạo ra sự đồng cảm sâu sắc, nó khiến nguyện vọng của lãnh tụ trở thành nguyện vọng thiết thân của mỗi người. Bµi tËp 3: * Các câu có mục đích cầu khiến: DÕ Cho¾t: + Song anh cã cho phÐp em míi d¸m nãi… + Anh đã thương em như thế này thì hay là anh đào giúp cho em một cái ngách sáng bên nhà anh, phòng khi tắt lửa tối đèn có đứa nào bắt nạt thì em chạy sang… DÕ MÌn: + §­îc, chó mµy cø nãi th¼ng thõng ra xem nµo. + Th«i, im c¸i ®iÖu h¸t m­a dÇm sïi sôt Êy ®i. NhËn xÐt: + DÕ Cho¾t yÕu ®uèi nªn cÇu khiÕn nh· nhÆn, mÒm máng, khiªm tèn. + DÕ MÌn û thÕ lµ kÎ m¹nh nªn giäng ®iÖu ra lÖnh ng¹o m¹n, h¸ch dÞch. Bµi tËp 4, 5 Hs thùc hµnh miÖng hoÆc vÒ nhµ hoµn chØnh. Ngµy so¹n:. Ngµy d¹y: Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> TËp lµm v¨n. ¤n tËp vÒ luËn ®iÓm. Kết quả cần đạt: 1. Gióp häc sinh n¾m v÷ng h¬n n÷a kh¸i niÖm luËn ®iÓm, tr¸nh ®­îc nh÷ng hiÓu lầm thường mắc: lẫn lộn luận điểm với vấn đề hoặc bộ phận của vấn đề cần nghị luận, thấy rõ hơn mối quan hệ giữa luận điểm với vấn đề cần nghị luận, giữa các luận điểm với nhau trong một bài văn nghị luận. Từ đó có thể làm tốt hơn bài văn nghị luận. 2. Tích hợp với các văn bản nghị luận đã học, với phần TV và TLV có liên quan. 3. RÌn kü n¨ng t×m hiÓu, nhËn diÖn, ph©n tÝch vµ s¾p xÕp luËn ®iÓm trong bµi.. Tiến trình thực hiện các hoạt động dạy – học: Hoạt động 1: Hướng dẫn ôn tập khái niệm luận điểm: Hoạt động của thầy Hoạt động của trò GV treo bảng phụ, Y/c HS đánh dấu vào HS theo dõi lên bảng. Thoả luận và thực đáp án đúng nhất cho câu hỏi: Luận điểm là hành. Gi¶i thÝch râ sù lùa chän cña m×nh. g×? A. Vấn đề được đưa ra giải quyết trong bài + Không chọn (A) vì vấn đề không phỉa là v¨n nghÞ luËn. luận điểm mà là câu hỏi được đặt ra trong B. Một phần của vấn đề được đưa ra giải bài văn để tìm câu trả lời. Luận điểm chính quyÕt trong bµi v¨n nghÞ luËn. là câu trả lời cho câu hỏi đó. C. Những tư tưởng, ý kiến, quan điểm, chủ + KHông chọn (B) vì một bộ phận của vấn trương cơ bản mà người viết nêu ra trong đè cũng không phải là luận điểm. bµi v¨n nghÞ luËn. + Chän (C). GV chốt lại: Luận điểm đóng vai trò hết søc quan träng trong bµi v¨n còng nh­ bé xương tạo nên hồn cốt cho một cơ thể. Nếu kh«ng cã hÖ thèng luËn ®iÓm, toµn bé bµi v¨n nghÞ luËn sÏ kh«ng thÓ tån t¹i, kh«ng giả quyết được vấn đề đặt ra. Thùc hµnh nhËn diÖn vµ ph©n tÝch luËn điểm trong một số văn bản nghị luận đã häc. Bài Tinh thần yêu nước của nhân dân ta. ? Luận điểm cơ sở, có vai trò xuất phát cho Nhân dân ta có truyền thống yêu nước nồng tư tưởng của bài viết là gì? nµn. ? Trên cơ sở ấy, có những luận điểm nào + Sức mạnh to lớn của tinh thần yêu nước đóng vai trò triển khai cho luận điểm xuất trong những cuộc kháng chiến chống ngoại ph¸t? x©m . + Biểu hiện của truyền thống yêu nước trong lịch sử đấu tranh chống ngoại xâm thể hiện qua các tấm gương anh hùng dân téc. + Nh÷ng biÓu hiÖn phong phó, cô thÓ trong nhiều lĩnh vực của tinh thần yêu nước trong cuéc KCCP. ? §­a ra hµnh lo¹t c¸c biÓu hiÖn Êy nh¾m Kh¬i dËy vµ kÝch thÝch søc m¹nh cña tinh hướng đến mục đích quan trọng là gì? thần yêu nước trong mọi người dân để thực Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> hành vào công việc yêu nước, công việc kh¸ng chiÕn. Văn bản 2: Chiếu dời đô. HS quan s¸t, nhËn xÐt. Nêu xem hai vấn đề được nêu ra trong bài Chưa thể coi đó là hai luận điểm chính của chiÕu cña Lý C«ng UÈn lµ hÖ thèng luËn v¨n b¶n v× chóng ch­a thÓ hiÖn râ ý kiÕn, t­ ®iÓm ®­îc hay ch­a? T¹i sao? tưởng, quan điểm của người viết. ? Vậy, có thể triển khai cụ thể hệ thống 1. Dời đô là việc trọng đại của các vua luËn ®iÓm cña bµi ChiÕu lµ nh­ thÕ nµo? chúa, trên thuận ý trời, dưới theo lòng dân, m­u toan nghiÖp lín, tÝnh kÕ l©u dµi. (luËn ®iÓm xuÊt ph¸t) 2. Các nhà Đinh Lê không chịu dời đô nên sù nghiÖp ng¾n ngñi, tr¨m hä hao tæn, mu«n vËt kh«ng ®­îc thÝch nghi. 3. §¹i La xÐt vÒ mäi mÆt thËt xøng lµ kinh đô muôn đời. 4. Vậy, nhà vua sẽ dời kinh đô ra đó. (luận điểm đích) ? Y/c HS đọc to mục 1 - Ghi nhớ SGK, t 75. Hoạt động 2: Hướng dẫn ôn tập về mối quan hệ giữa luận điểm với vấn đề cần giải quyÕt trong bµi v¨n nghÞ luËn. ? Vấn đề nêu ra trong bài Tinh thần yêu Tinh thần yêu nước của hân dân Việt Nam. nước của nhân dân ta là gì? Hoặc: Truyền thống yêu nước của NDVN trong lịch sử dựng nước và giữ nước. ? Nếu chỉ đưa ra luận điểm: Đồng bào ta Không, vì chỉ với luận điểm này không đủ ngày nay có lòng yêu nước nồng nàn thì có chứng minh một cách toàn diện tinh thần làm sáng tỏ được vấn đề hay không? yêu nước của nhân dân trong chiều dài lịch sö d©n téc. ? Từ đó, có thể rút ra nhận xét gì về mối Luạn điểm có liên quan chặt chẽ đến vấn quan hệ giữa luận điểm và vấn đề? đề. Luận điểm thể hiện, giải quyết từng khái cạnh của vấn đề. Luận điểm phải thành hệ thống mới có thể giải quyết vấn đề một cách toàn diện và đầy đủ. Thực hành tương tự với mục b. bài Chiếu dời đô. Hoạt động 3: Hướng dẫn ôn tập về mối quan hệ giữa các luận điểm với nhau trong bµi v¨n nghÞ luËn. Y/ C HS theo dõi hai bảng so sánh trong HS đọc, suy nghĩ và thảo luận trong nhóm. SGK. ? Em lùa chän hÖ thèng luËn ®iÓm nµo? t¹i Lùa chän hÖ thèng luËn ®iÓm (A) lµ hîp lý sao? v×: + Hệ thống ý chính xác, vừa đủ, phù hợp với vấn đề cần giải quyết, trình bày mạch l¹c, chÆt chÏ. + Mỗi luận điểm đều có vị trí riêng nhưng Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> l¹i liªn kÕt vµ bæ sung cho nhau, cïng ®i tíi làm sáng tỏ vấn đề một cách tập trung, toàn diện và đủ sức thuyết phục. VD: Luận điểm a làm sáng tỏ vấn đề tác Có thêt yêu cầu HS chỉ rõ vì sao hê thống B dụng của phương pháp học tập. l¹i kh«ng nªn theo. + LuËn ®iÓm B tr¶ lêi c©u hái v× sao cÇn thay đổi phương pháp cũ. + LuËn ®iÎm C gi¶i quyÕt kh¸i c¹nh quan trọng nhất: cần theo phương pháp mới vì ưu ®iÓm vµ hiÖu qu¶ næi bËt cña nã. ? Tõ sù t×m hiÓu trªn, em rót ra nh÷ng kÕt HS nhËn xÐt ®­îc. luËn nµo n÷a vÒ mèi quan hÖ gi÷a c¸c luËn §äc môc 3,4 trong SGK phÇn Ghi nhí. ®iÓm trong cïng mét bµi v¨n? Hoạt động 5: Luyện tập:. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>