Giáo án Ngữ văn 10 tiết 25 Đọc - Văn: Nhưng nó phải bằng hai mày và Tam đại con gà ( theo truyện cười dân gian Việt Nam )

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Ngµy so¹n: 17/10/2006 TiÕt theo PPCT: 25 Ký duyÖt:. §äc - v¨n: nh­ng nã ph¶i b»ng hai mµy vµ tam đại con gà ( Theo truyện cười dân gian Việt Nam ) A. Môc tiªu bµi häc:. Gióp häc sinh: - Hiểu được đối tượng, nguyên nhân, ý nghĩa của tiếng cười trong từng truyện. - Thấy được NT đặc sắc của truyện cười : Ngắn gọn, tạo yếu tố bất ngờ, những cử chỉ, lời nói gây cười. B. phương tiện thực hiện - SGK, SGV - ThiÕt kÕ bµi häc. C. C¸CH THøC TIÕN HµNH GV tổ chức giờ dạy học theo cách kết hợp các phương pháp đọc sáng tạo , gợi tìm , kết hợp với các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi. D. tiÕn tr×nh d¹y häc 1. KiÓm tra bµi cò: 2. Giíi thiÖu bµi míi: Trong chế độ phong kiến, sự công bằng , lẽ phải trái không có nghĩa lí gì ở chốn công đường. Và trong c/sống, không vươn lên để đẩy lùi cái dốt, là đáng phê bình. Song càng đáng phê bình hơn là những kẻ dấu dốt và khoe khoang, liều lĩnh. Để thấy rõ những vấn đề ấy trong c/sống ngày xưa,, chúng ta cùng đọc- hiểu 2 truyện cười dân gian ...... Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Hoạt động của GV và HS Yêu cầu cần đạt I. Giíi thiÖu chung: ( Cho HS đọc tiểu dẫn SGK ) - T.cười VNam rất phong phú và được ND yêu PhÇn tiÓu dÉn tr×nh bµy néi dung thÝch. - ở VNam , truyện cười ( nhất là truyện trào phúng), g×? nở rộ nhát vào giai đoạn chế độ p.kiến suy tàn ( cuối thời Lê, đầu thời Nguyễn )- Khi các hiện tượng tiêu cực, lỗi thời xuất hiện thì cái cười càng phát triển Tiếng cười trong truyện cười vừa có ý nghĩa mua vui, -> GV më réng võa cã ý nghÜa phª ph¸n. - T.cười rất ngắn gọn, kết cấu chặt chẽ. Mọi chi tiết trong truyện đều hướng vào mục đích gây cười -> Truyện bao giờ cũng đặt cái đáng cười vào 1 tình huống để nó diễn tiến tự nhiên, nhanh chóng đi đến chç " gay cÊn " råi kÕt thóc bÊt ngê. -Truyện cười cách xử kiện " Tài tình "của Lí trưởng. Cái cười ấy bật lên do mâu thuẫn của sự vật II.Đọc- hiểu 1." Nhưng nó phải bằng hai mày" Mâu thuẫn giữa sự đồn đại, cái tiếng với phẩm chất bªn trong cña thÇy lÝ: Truyện này cười cái gì? Lí trưởng được giới thiệu là Næi tiÕng xö kiÖn giái >< B.chÊt bªn trong người như thế nào? ( Nhận tiền đút lót) -> Sù c«ng b»ng, lÏ ph¶i kh«ng cã nghÜa lÝ g× ë chèn c«ng ®­êng khi thÇy lÝ xö kiÖn. LÏ ph¶i ë ®©y thuéc vÒ kÎ nhiÒu tiÒn, nhiÒu lÔ vËt lo lãt. đồng tiền đã ngự trị chốn công đường, bất chấp c«ng lÝ. {-> Truyện đã cười, quất đòn roi " Chết người " vµo mÆt thÇy lÝ trong viÖc xö kiÖn. Biện pháp gây cười của truyện nµy lµ g×?Em h·y ph©n tÝch tõng biện pháp đó trong truyện?. - Các thủ pháp gây cười là: + Những cử chỉ, hành động gây cười: " C¶i véi xoÌ 5 ngãn tay, ngÈng mÆt nh×n thÇy lí, khẽ bẩm..."-> Muốn "nhắc" thây lí số tiền đã "lót trước" [ " ThÇy lÝ còng véi xoÌ 5 ngãn tay tr¸i óp lªn trªn 5 ngãn tay mÆt ". Cö chØ Êy phï hîp víi ®iÒu thÇy lÝ nãi víi C¶i -> Èn nghÜa kh¸c: §ã lµ tiÒn,. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> nhiều tiền, rằng "cái phải" đã bị "cái trái "úp lên, che lÊp mÊt råi. + Dùng hình thức chơi chữ để gây cười- Đó là lêi cña thÇy lÝ: " Tao biÕt mµy ph¶i.... nh­ng nã l¹i ph¶i b»ng 2 mµy" -> Tõ " Ph¶i " trong c©u nãi nay mang nhiÒu nghÜa: Chỉ lẽ phải, chỉ cái đúng đối lập với cái sai, người sai [ ChØ ®iÒu b¾t buéc, nhÊt thiÕt cÇn cã - møc tiÒn lo lãt. {-> Lêi thÇy lÝ lËp lê c¶ 2 nghÜa Êy, kÕt hîp víi 2 bàn tay úp lên nhau thì rõ ràng Ngô đã phải hối lộ gÊp 2 C¶i. => Cách xử kiện của thầy lí giỏi quá - Tiếng cười bËt ra. - Kết hợp cùng lúc với cử chỉ gây cười và lời nói gây cười: + Ng«n ng÷ nãi lµ NN c«ng khai cho tÊt c¶ mäi người đều có mặt đều nghe. + Ng«n ng÷ cö chØ ( phi ng«n ng÷ ) chØ cã thÇy lÝ vµ C¶i hiÓu => Hia ng«n ng÷ Êy thèng nhÊt vµ lµm râ nghĩa cho nhau để chỉ cái lí của sự phân xử. - Các truyện " Diêm vương xử kiện"," Mua cua"... Hãy tìm một số truyện cười cùng chủ đề để giễu cợt việc xử kiện ở c«ng ®­êng? 2. Tam đại con gà TruyÖn giíi thiÖu vÒ anh häc trß là người như thế nào?. - Anh häc trß [. Dèt hay nãi ch÷. Hay khoe khoang vµ liÒu lÜnh ( -> B¶n th©n c¸i dèt, nhÊt lµ c¸i dèt cña häc trß, không có gì đáng cười. Cái đốt đó ND cảm thông ) - Anh häc trß dèt l¹i giÊu dèt, thËm chÝ hay nãi ch÷, hay khoe khoang, d¸m nhËn dËy trÎ - C¸i nghÒ "d¹y mét biÕt 10" - Cái cười bật ra nhiều lần. Mỗi lần ta lại nhận ra c¸i vông chÌo, khÐo chèng cña anh häc trß:. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> H·y ph©n tÝch c¸i l¸u c¸ " vông chÌo khÐo chèng " cña anh häc trß vµ sù ph¸t triÓn m©u thuÉn gây cười trong truyện?. + LÇn 1: Ch÷ " kª" lµ gµ -> Kh«ng nhËn ra mÆt ch÷, nãi liÒu " dñ dØ lµ con dï d× "- Kh«ng cã con dủ dỉ dù dì -> Cái dốt được định lượng - Thầy vừa dốt kiến thức sách vở, vừa dốt kiến thức thực tế Thầy chẳng còn cái oai của thầy đồ. ( Ch÷ nµy tuy nhiÒu nÐt kh¸ r¾c rèi, nh­ng kh«ng khó, bởi đó chỉ là sách cho trẻ học Hán ngữ, chữ nµo nghÜa nÊy râ rµng, l¹i cã vÇn rÊt dÔ häc thuéc VËy mµ thÇy mï tÞt ) + Lần 2: Ta cười vì "thầy cũng khôn, sợ nhỡ sai, người nào biết thì xấu hổ, mới bảo trò đọc khe khẽ " -> Anh ta rÊt thËn träng trong viÖc giÊu dèt - C¸ch giÊu dèt v× sÜ diÖn h·o cña thÇy. + Lần 3: Thầy tìm đến Thổ công. Anh xin 3 đài âm dương. Cái dốt ngửa ra cả 3 đài -> Thầy đắc ý " Bệ vệ ngồi lên giường bảo trẻ đọc to " => Thæ c«ng xuÊt hiÖn - ý nghÜa phª ph¸n vµ nghệ thuật trào phúng của truyện càng sinh động, sâu sắc - Một mũi tên trúng 2 đích: ChÕ giÔu thÇy [ ChÕ giÔu c¶ thæ c«ng - TÐ ra thÇn thiªng liªng còng dèt . => Cái dốt dậy cái dốt => Cái dốt đã được khuếch đại, nhân lên. + Lần 4: Cái dốt đã được khuếch đại .Thói dấu dốt bÞ lËt tÈy: . ThÇy nh¹o b¸ng c¶ c¸i dèt cña thæ c«ng " Mình đã dốt, T.công nhà nó cũng dốt nữa " . Thầy gượng gạo lí giải " Tôi vẫn biết chữ kê là gà..... " nhưng tôi muốn dạy tam đại con gà... thế nµy nhÐ... => C¸i dèt nä lång vµo c¸i dèt kia - ThÇy tr¹m tr¸n víi chñ nhµ, nh¹o b¸ng c¶ c¸i dốt của thổ công và gượng gạo lí giải ... -> §©y lµ yÕu tè bÊt ngê nhÊt cña truyÖn.. YÕu tè nµo lµ yÕu tè bÊt ngê g©y cười thú vị nhất?. - ý nghĩa của truyện: Tiếng cười mang ý nghĩa phª ph¸n võa hãm hØnh, võa s©u s¾c vµ mang ®Ëm. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> H·y nªu ý nghÜa cña truyÖn?. Qua hai t/p trªn , em h·y rót ra mét è nÐt vÒ nghÖ thuËt cña truyện cười dân gian Việt Nam?. III. Cñng cè:. chất dân gian. Truyện đánh giá các hạng thầy trong xã hội P.kiến suy tàn, trong đó có thầy đồ dạy chữ. MÆt kh¸c truyÖn cßn nh¾c nhë, c¶nh tØnh kh«ng Ýt người của hôm nay cũng dễ mắc bệnh ấy. - NghÖ thuËt : + TruyÖn ng¾n gän ( nã kÞ sù dµi dßng ), t¹o ®­îc yÕu tè bÊt ngê. + KÕt cÊu chÆt chÏ. Mäi chi tiÕt trong truyÖn đều hướng tới mục đích gây cười -> Tiếng cười bao giê còng ré lªn ë kÕt thóc truyÖn. + Truyện rất ít nhân vật. Nhân vật chính là đối tượng của tiếng cười + Ng«n ng÷ trong truyÖn gi¶n dÞ nh­ng rÊt tinh , rÊt s¾c, nhÊt lµ ng«n ng÷ vµ cö chØ cña nh©n vËt ë cuèi truyÖn. - Cả 2 truyện đều ngắn gọn, tiêu biẻu cho truyện châm biếm hài hước của truyện cười dân gian: + Ch©m biÕm viÖc xö kiÖn cña thÇy LÝ ë chèn c«ng ®­êng. + Ch©m biÕm kÎ dèt mµ dÊu dèt -> C¶ 2 truyÖn kh«ng cã mét chi tiÕt thõa vµ g©y cười bằng cử chỉ, lời nói.. * Đặt vấn đề: Muốn dùng tiếng cười để phê phán một hiện tượng, một con người nào đó, người ta phải vượt lên trên hiện tượng, con người ấy về trí tụe và phẩm chất. Nhưng làm thế nào để bật ra tiếng cười. Điều đó phụ thuộc hoàn toàn vào NT gây cười. IV. Bµi tËp n©ng cao: * GQV§: Lập đề cương để giới thiệu về NT - Truyện cười rất ngắn gọn, không có chi tiết thừa, truyện cười v×: + Ngắn gọn mới tập trung trí tuệ của người đọc, người nghe. + Ng¾n gän míi lµm cho kÕt cÊu cña truyÖn ®­îc diÔn ra rÊt nhanh vµ kÕt thóc t¹o ®­îc bÊt ngê. -> CMinh b»ng truyÖn " nh­ng nã ph¶i b»ng hai mµy" - Truyện cười rất ít nhân vật:. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> + Để tập trung tiếng cười vào đối tượng nhất định + Không kể về cuộc đời, số phận nhân vật như TCT. Truyện không miêu tả chân dung, động cơ, hành động của nhân vật. + Nhân vật bộc lộ qua cử chỉ, ngôn ngữ để làm bật lên tiếng cười. - Ngôn ngữ truyện cười giản dị nhưng rất tinh, rất sắc ( Nhưng nó phải..., Tam đại con gà..). V. DÆn dß: ChuÈn bÞ " Lêi tiÔn dÆn " ( trích truyện thơ Tiễn dặn người yªu". Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(7)</span>