Giáo án Tin học 11 - Bài 3: Cấu trúc chương trình

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Bài 3 Cấu trúc chương trình Ngµy so¹n: /10/2008 Ngµy d¹y: Người soạn: Nguyễn Đình Thọ GVHD: Lª BÝch Liªn I. Mục đích yêu cầu 1. KiÕn thøc - Hiểu được chương trình là sự mô tả của thuật toán bằng ngôn ngữ lập trình - Biết được cấu trúc của chương trinh đơn giản: Cấu trúc chung và các thành phần 2. Kü n¨ng: Nhận biết được các thành phần của một chươngtrình đơn giản II. Phương tiện Dạy – Học 1. Phương pháp §µm tho¹i, thuyÕt tr×nh vµ quan s¸t 2. Phương tiện - Giáo viên: Giáo án ,sách giáo khoa và đồ dùng dạy học - Häc sinh: S¸ch gi¸o khoa vµ vë ghi III. ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh 1. ổn định tổ chức lớp (1’) SÜ sè.......... V¾ng........ Cã phÐp......Kh«ng phÐp 2. Bµi míi (40’) Néi dung 1. CÊu tróc chung [<PhÇn khai b¸o>] <PhÇn th©n> 2. Các thành phần của chương trình a) PhÇn khai b¸o * Khai báo tên chương trình - Program <tên chương trình>; - tên chương trình là do người lập trình đặt theo đúng quy định về tên - VÝ dô: Program vidu1; Program 3_ctrinh; Program phuong_trinh_bac2; * Khai b¸o th­ viÖn - Uses <tªn th­ viÖn>; - Trong Pascal cã th­ viÖn Crt, Graph - §Ó më hai th­ viÖn nµy ta khai b¸o nh­ sau: Uses Crt; 1 Lop11.com. Hoạt động của giáo viên và học sinh Gv: C¸c em h·y cho biÕt bè côc cña mét bài văn thương gồm mấy phần? Hs: Tr¶ lêi Gv: Hoµn chØnh c©u tr¶ lêi cña häc sinh(gåm 3 phÇn :më bµi th©n bµi vµ kÕt luËn) Gv: ThÕ theo em hä chia ra nh­ vËy nhằm muỵc đích gì? Hs: Tr¶ lêi Gv: Hoµn chØnh c©u tr¶ lêi cña häc sinh(lµm cho bµi v¨n râ rµng gän gµng dÔ hiÓu néi dung h¬n) Gv: VËy trong tin häc th× bè côc cña chương trình nó như thế nào? để hiểu rõ h¬n ta ®i vµo môc 1. CÊu tróc chung Hs: Ghi chÐp ®Çu môc Gv: Trong tin học chương trình được viết.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Uses Graph; - §Ó sö dông lÖnh xo¸ mµn h×nh trong th­ viÖn Crt ta khai bao nh­ sau: Uses Crt; ........ clrscr; * Khai b¸o h»ng - Const <tªn h»ng>=<gi¸ trÞ h»ng>; - VÝ dô: Const N=100;(H»ng sè) Const Kt=true;(H»ng logÝc) Const S=’abcd’;(H»ng x©u) * Khai b¸o biÕn - Khái niệm: Biến đơn là biến chỉ nhận mét gi¸ trÞ t¹i mét thêi ®iÓm thùc hiÖn chương trình - Var <tªn biÕn>:<kiÓu d÷ liÖu>; - VÝ dô: Var a,b,c: Integer; Var x,y,z: Real; b) Phần thân chương trình Begin [<D·y lÖnh>] End. 3. Ví dụ chương trình đơn giản VÝ dô 1: H·y in ra mµn h×nh th«ng b¸o : “Xin chao cac ban ” “Moi cac ban lam quaen voi Pascal” Chương trình: Begin writeln(‘Xin chao cac ban’); writeln(‘Moi cac ban lam quen voi Pascal’); End. VÝ dô 2: H·y khai b¸o h»ng a,b,c vµ in ra mµn h×nh th«ng b¸o : “Tong 3 so la: ” S (Trongđó ta khai báo biến S là biến đơn)’. 2 Lop11.com. bằng ngôn ngữ bậc cao thường gồm hai phÇn : PhÇn khai b¸o vµ phÇn th©n. Khi diÔn gi¶i có ph¸p cña ng«n ng÷ lËp tr×nh người ta thường dùng ngôn ngữ tự nhiên . C¸c diÔn gi¶i b»ng ng«n ng÷ tù nhiªn thường được đặt trong cặp dấu < và >. Các thành phần của chương trình có thể có hoặc không được đặt trong cặp dấu [ vµ ] Hs: Nghe gi¶ng Gv: Víi quy ­íc nh­ trªn th× cÊu tróc chương trình được miêu tả như sau: [<PhÇn khai b¸o>] <PhÇn th©n> Hs: Ghi chÐp Gv: Bây giờ chúng ta sẽ đi xét kỹ lương h¬n vÒ tõng thµnh phÇn nµy. Ta ®i sang mục 2.Các thành phần của chương trình a, PhÇn khai b¸o Hs: Ghi ®Çu môc Gv: Ta có thể khai báo cho: tên chương trình, thư viện, hằng , biến và chương tr×nh con.... Gv: Ta đi vào dấu * Khai báo tên chương tr×nh Hs: Ghi ®Çu môc Gv: - Program <tên chương trình>; - tên chương trình là do người lập trình đặt theo đúng quy định về tên Gv: Mét em h·y nh¾c l¹i cho thÇy biÕt kh¸i niÖm vÒ tªn? Hs: Tr¶ lêi Gv: NhËn xÐt vµ hoµn chØnh c©u tr¶ lêi cña häc sinh(Tªn lµ mét d·y liªn tiÕp kh«ng qu¸ 127 kÝ tù(Trong Turbo Pascal vµ 255 kÝ tù trong Free Pascal ), bao gåm chữ cái, chữ số và dấu nối dưới) Gv: Sau ®©y ta sÏ cã mét vµi vÝ dô vÒ tªn chương trình : - VÝ dô: Program vidu1;.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Program 3_ctrinh; Program phuong_trinh_bac2 Gv: C¸c em h·y ph©n biÖt ®©u lµ tªn đúng đâu là tên sai? vì sao? Hs: Suy nghi tr¶ lêi c©u hái. Gv: NhËn xÐt vµ hoµn chØnh c©u tr¶ lêi(vÝ dụ thứ 2 là sai vì có chữ số đứng đầu ,2 tên còn lại là đúng theo quy định về tên) Hs: Nghe gi¶ng vµ ghi chÐp vÝ dô vµo vë Gv: Ta ®i sang khai b¸o thø 2. * Khai b¸o th­ viÖn Hs: Ghi ®Çu môc Gv: Mỗi ngôn ngữ lập trình thường sẵn cã s½n mét sè th­ viÖn cung cÊp mét sè chương trình thông dụng đã được lập tr×nh s½n. §Ó sö dông nã ta ph¶i khai b¸o nó để chương trình biết lưu trữ và xử lý Hs: Nghe gi¶ng Gv: C¸ch khai b¸o trong Pascal Uses <tªn th­ viÖn>; Hs: Ghi chÐp - Gv: Trong Pascal cã th­ viÖn Crt, Graph - §Ó më hai th­ viÖn nµy ta khai b¸o nh­ sau: Uses Crt; Uses Graph; - §Ó sö dông lÖnh xo¸ mµn h×nh trong th­ viÖn Crt ta khai bao nh­ sau: Uses Crt; ........ clrscr; Hs: Ghi chÐp Gv: C¸c em cã thÓ tham kh¶o c¸ch khai b¸o th­ viÖn trong c++ trong SGK, hoÆc c¸ch khai b¸o cña c¸c ng«n ng÷ kh¸c ë nhiÒu tµi liÖu Hs: Nghe gi¶ng Gv: Ta ®i sang c¸ch khai b¸o thø 3. * Khai b¸o h»ng Hs: Ghi ®Çu môc Gv: C¸ch khai b¸o nh­ sau:. Chương trình Program tinh_tong; Uses Crt; Const a=4; b=6 ; c=3.5; var S: real; Begin clrscr; S:=a+b+c; writeln(‘Tong 3 so la:’); writeln(S:4:2); Readln End.. 3 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Const <tªn h»ng>=<gi¸ trÞ h»ng>; Hs: Ghi chÐp Gv: mét em h·y nªu l¹i kh¸i niÖmn vÒ h»ng? Hs: Tr¶ lêi Gv: NhËn xÐt vµ hoµn thiÖn c©u tr¶ lêi của học sinh( Hằng là đại lượng có giá trị không đổi trong quá trình thực hiện chương trình) Gv: ở đây tên hằng được người lập trình đặt theo đúng quy định về tên. Thế còn gi¸ trÞ h»ng cã thÓ nhËn c¸c gi¸ trÞ nµo? Hs: L¾ng nghe, suy nghÜ vµ tr¶ lêi c©u hái Gv: NhËn xÐt vµ hoµn chØnh c©u tr¶ lêi cña häc sinh(gi¸ trÞ h»ng nhËn mét trong ba gi¸ trÞ sau: H»ng sè, h»ng logic, h»ng x©u) Hs: Nghe gi¶ng Gv: Sau ®©y ta cã mét vµi vÝ dô vÒ khai b¸o h»ng: VÝ dô: Const N=100;(H»ng sè) Const Kt=true;(H»ng logÝc) Const S=’abcd’;(H»ng x©u) Hs: Ghi chÐp vÝ dô vµo vë Gv: Ta ®i ssang c¸ch khaib¸o thø 4. * Khai b¸o biÕn Hs: Ghi chÐp ®Çu môc Gv: Khái niệm: Biến đơn là biến chỉ nhận mét gi¸ trÞ t¹i mét thêi ®iÓm thùc hiÖn chương trình Hs: Ghi chÐp Gv: C¸ch khai b¸o nh­ sau: Var <tªn biÕn>:<kiÓu d÷ liÖu>; Hs: Ghi chÐp Gv: ở đây tên biến là do người dùng đặt theo quy định về tên, kiểu dữ liệu thuộc métn trong 3 kiÓu sau: kiÓu sè, kiÓu logÝc, kiÓu x©u Hs: Nghe gi¶ng 4 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Gv: Sau ®©y lµ mét vµi vÝ dô vÒ c¸ch khai b¸o : VÝ dô: Var a,b,c: Integer; Var x,y,z: Real; Hs: Ghi chÐp vÝ dô Gv: vừa rồi ta đã tìm hiểu xong phần khai b¸o tiÕp theo ta chuyÓn sang phÇn b. Phần thân chương trình Hs: Ghi chÐp ®Çu môc Gv: cấu trúc của phần thân chương trình nh­ sau: Begin [<D·y lÖnh>] End. Hs: Ghi chÐp Gv: §Ó hiÓu râ h¬n vÒ cÊu tróc vµ c¸ch khai báo trong chương trình ta đi tìm một vài ví dụ đơn giản ta sang 3. Ví dụ chương trình đơn giản. Hs: Ghi chÐp ®Çu môc Gv: VÝ dô 1: H·y in ra mµn h×nh th«ng b¸o “Xin chao cac ban ” “Moi cac ban lam quaen voi Pascal” Chương trình: Begin writeln(‘Xin chao cac ban’); writeln(‘Moi cac ban lam quen voi Pascal’); End. Hs: Ghi chÐp vÝ dô Gv: Đây là chương trình đơn giản chỉ có m×nh phÇn th©n gåm 2 c©u lÖnh in ra mµn h×nh 2 dßng th«ng b¸o n»m trong cặp dấu nháy đơn ’’. Sau đây ta sẽ đi sang ví dụ khác đầy đủ hơn : Gv: VÝ dô 2: H·y khai b¸o h»ng a,b,c vµ in ra mµn h×nh th«ng b¸o : “Tong 3 so la: ” S 5 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> (Trong đó ta khai báo biến S , a,b, c là các biến đơn) Chương trình Program tinh_tong; Uses Crt; Const a=4; b=6; c=3.5; var S: real; Begin clrscr; S:=a+b+c; writeln(‘Tong 3 so la:’); writeln(S:4:2); Readln End. Gv: C¸c em chó ý quan s¸t b¶ng phôvµ một em hãy xác định cấu trúc của chương trình Hs: Tr¶ lêi Gv: NhËn xÐt vµ hoµn chØnh c©u tr¶ lêi cña häc sinh Gv: B©y giê thÇy bá phÇn khai b¸o tªn chương trình đi liệu chương trình có lỗi g× kh«ng? Hs: Tr¶ lêi c©u hái Gv: NhËn xÐt vµ hoµn chØnh c©u tr¶ lêi của học sinh( vẫn chạy bình thường ) Gv: Câu lệnh Uses Crt ;dùng để làm gì? Hs: Tr¶ lêi c©u hái Gv: NhËn xÐt vµ hoµn chØnh c©u tr¶ lêi cña häc sinh(Khai b¸o th­ viÖn cung cÊp c¸c c©u lÖnh lµm viÖc víi mµn h×nh vµ bµn phÝm) Gv: ë ®©y ta khai b¸o mÊy h»ng? vµ gi¸ trÞ cña chóng? Hs: Tr¶ lêi c©u hái Gv: NhËn xÐt vµ hoµn chØnh c©u tr¶ lêi cña häc sinh Gv: C©u lÖnh Clrscr; cã t¸c dông g×? Hs: Tr¶ lêi c©u hái. 6 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Gv: NhËn xÐt vµ hoµn chØnh c©u tr¶ lêi cña häc sinh (xo¸ mµn h×nh, khi m¸y thực hiện xong chương trình, thì những gì thực hiện in ra màn hình trước đó sẽ mÊt ®i ) Hs: Nghe gi¶ng Gv: C©u lÖnh S:= a+b+c; tinhs tæng 3 sè sau đó gán cho biến S Hs: Nghe gi¶ng Gv: Hai c©u lÖnh: writeln(‘Tong 3 so la:’); writeln(S:4:2); in ra mµ h×nh 2 dßng : dßng 1: Tong 3 so la: dßng 2: 13.5 Hs: Nghe gi¶ng Gv: LÖnh Readln ; lµ lÖnh dõng mµn h×nh ,cho phÐp chóng ta xem kÕt qu¶ trªn mµn h×nh mµu ®en Hs: Nghe gi¶ng Gv: End. lµ c©u lÖnh kÕt thóc toµn bé chương trình, sau câu lệnh này nếu ta viÕt thªm g× th× kh«ng cã ý nghÜa g× c¶? 3. Cñng cè -DÆn dß(4’) - NÊm ®­îc cÊu tróc chung - Các thành phần của chương trình(phần khai báo(khai báo tên chương trình , th­ viÖn, h»ng, biÕn ...), phÇn th©n). - Viết được các chương trình đơn giản - Bµi tËp vÒ nhµ + Häc bµi vµ lµm bµi tËp trong s¸ch bµi tËp + ViÕt ra mµn h×nh th«ng b¸o: “ Ca lop lam bai tap ve nha!” 4. Rót kinh nghiÖm. 7 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(8)</span>