Giáo án môn Ngữ văn lớp 10 (cơ bản) - Trả bài viết số 1

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Ngµy so¹n: 17/10/2006 TiÕt theo PPCT: 28 Ký duyÖt:. Lµm v¨n: Tr¶ bµi viÕt sè 1 A. Môc tiªu bµi häc:. Gióp häc sinh: - Hiểu được các yêu cầu cơ bản về kiến thức và kĩ năng mà đề bài đặt ra. - Đánh giá được những yêu điểm, nhược điểm của bài viết về các phương diện : Lập ý và lập dàn ý, kĩ năng diễn đạt, cách trình bày ý... B. C¸ch thøc tiÕn hµnh : 1. Tr¶ bµi 2. Nhận xét , đánh giá bài viết của học sinh : Hoạt động của GV và HS I. Chép lại đề bài:. Yêu cầu cần đạt Anh (chÞ) h·y GT vµ lµm s¸ng tá ý nghÜa cña c©u ng¹n ng÷ Hy L¹p: " Học vấn có những chùm rễ đắng cay nhưng hoa qu¶ l¹i ngät ngµo ". II. Phân tích đề ( Yêu cầu của đề ) - Đề yêu cầu GT và CM một vấn đề thuộc về đ/sống xã Đề yêu cầu làm nổi bật nội hội. Bài viết cần đạt được những nội dung qua các bước dung g×? sau: a. GT k/niÖm : * Häc vÊn lµ g× ? - Quá trình nhận thức .Đó là con đường phấn đấu, rèn luyện trong học tập , nâng cao hiểu biết của con người. + Chùm rễ đắng: Không ngọt ngào- những khó khăn, gian khæ mµ qu¸ tr×nh häc tËp ph¶i nÕm tr¶i. + Hoa qu¶ ngät ngµo: Thµnh qu¶ häc tËp * GT và CM vấn đề đặt ra: + Tại sao quá trình nhận thức, tu dưỡng để có học vấn phải trải qua gian khổ ( rễ đắng) để có thành quả + Chøng minh lµm râ lÝ lÏ GT:. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> + Không ai sinh ra dã trở thành nhà KH, người Thầy... [ + Nhiều tấm gương người khuyết tật-> Thành tài + Bác Hồ là tấm gương tu dưỡng, rèn luyện trong thử thách, hi sinh mới trở thành nhà tư tưởng lớn của.... III. NhËn xÐt bµi viÕt cña HS:. - Bè côc bµi viÕt : + Phần đa các em đã xác định được yêu cầu của đề bài. Bài viết đúng hướng, có dẫn chứng xác thực . Bài viÕt cã c¶m xóc ( Chi, Minh, Quúnh Anh...) +. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Ngµy so¹n: 27/10/2006 TiÕt theo PPCT: 29 Ký duyÖt:. §äc - v¨n: Ca dao yêu thương, tình nghĩa A. Môc tiªu bµi häc:. Gióp häc sinh: - Cảm nhận được truyền thống tốt đẹp của ND trong tình yêu lứa đôi và tình yêu đối với quê hương, đất nước, con người . - HiÓu ®­îc nh÷ng h×nh ¶nh Èn dô, nh÷ng h×nh thøc lÆp l¹i vµ thÓ th¬ truyÒn thèng trong ca dao. B. phương tiện thực hiện - SGK, SGV - ThiÕt kÕ bµi häc. C. C¸CH THøC TIÕN HµNH GV tổ chức giờ dạy học theo cách kết hợp các phương pháp đọc sáng tạo , gợi tìm , kết hợp với các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi. D. tiÕn tr×nh d¹y häc 1. KiÓm tra bµi cò: 2. Giíi thiÖu bµi míi: Ca dao là tiếng hát cất lên từ trái tim người dân Việt Nam giàu lòng nhân ái, coi trọng tình nghĩa hơn mọi thứ của cải vật chất ( mặc dù tác giả của nó thường phải chịu đựng đủ mọi thiếu thốn ). Dù là tiếng ru ngọt ngào, sâu lắng , hay tiếng hát giao duyên tình tứ , hoặc là nỗi xót xa bộc lộ kín đáo qua lời phê phán đi ngược với nếp ứng xử đã thành đặc trưng cho tính cách DT ; CD - DC vẫn là những câu hát cửa miệng của một dân tộc cã yªu cÇu rÊt cao vÒ sù thuû chung, vÒ t×nh vµ nghÜa trong mäi quan hÖ t×nh c¶m cña gia đình và xã hội . Để thấy được vẻ đẹp trong những câu CD ấy , chúng ta tìm hiểu bài học hôm nay.. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Hoạt động của GV và HS. Yêu cầu cần đạt. - Nh÷ng nÐt c¬ b¶n vÒ ca dao : I. T×m hiÓu chung : * Ca dao VN rÊt phong phó : 1. TiÓu dÉn : + Diễn tả đời sống nội tâm con người trong nhiều PhÇn tiÓu dÉn SGK tr×nh bµy mối quan hệ. Đó là tình cảm con người và gia đình, quê néi dung g× ? hương, đất nước, của trai, gái yêu nhau. + CD là tiếng nói của người LĐ ở nhiều lứa tuổi, nghề nghiệp, địa phương. + Trong cái nghề riêng ấy vẫn ánh lên vẻ đẹp riêng. * CD giàu giá trị tư tưởng và nghệ thuật. + §a sè sö dông th¬ lôc b¸t . + RÊt giµu h×nh ¶nh so s¸nh, Èn dô vµ lÆp l¹i.( LÆp l¹i kÕt cÊu, h×nh ¶nh, lÆp l¹i dßng th¬ më ®Çu hoÆc mét từ, cụm từ ) - Những h/ả đó phần lớn là cảnh TN hay sinh hoạt rất quen thuộc với người bình dân . + Ng«n ng÷ th¬ nh­ng gÇn gòi víi lêi nãi hµng ngày, đậm màu sắc địa phương và DT . * Tuy nhiên trong CD thì yêu thương tình nghĩa là chủ đề nổi bật. - S¸u bµi CD chia lµm 4 nhãm: 2. C¸c nhãm bµi ca dao: + Nhóm 1 : Bài CD 1,2,3 ( Ước muốn gặp gỡ, thương Cã thÓ s¾p xÕp 6 bµi CD thµnh mÊy nhãm ? Mçi nhãm yªu ) + Nhãm 2 : Bµi CD 4 ( Nçi lßng cña c« g¸i ) gồm những bài nào? Hãy đặt + Nhóm 3 : Bài CD 5, 6 (Nghĩa tình của người đi, kẻ tªn cho mçi nhãm? ë) { -> Cách đặt nhóm và tên gọi của nó dựa vào sự tương đồng về Nội dung và Hình thức biểu hiện. II. §äc - HiÓu : 1. Nhãm bµi CD 1,2,3 ( ­íc - C¶ 3 bµi lµ lêi cña nh÷ng chµng trai, c« g¸i trong muốn gặp gỡ, thương yêu ) C¶ 3 bµi CD nµy tõng lµ lêi cuéc, cô thÓ : Bµi 1,3: Lêi cña chµng trai cña ai víi ai?ThÓ hiÖn t×nh ý [ g× ?Cã g× gièng nhau vÒ h×nh Bµi 2 : Lêi cña c« g¸i thøc? -> Cả 3 bài đều thể hiện ước muốn gặp gỡ của chàng trai vµ c« g¸i . - Cả 3 bài đều giống nhau về hình thức : Sö dông h×nh ¶nh mang tÝnh Èn dô [ DiÔn t¶ b»ng lêi th¬ lôc b¸t. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> a. Bµi CD sè 1 vµ sè 3: Chàng trai đã nói gì với cô g¸i trong bµi CD sè 1? Lêi nãi Êy cã ý nghÜa nh­ thÕ nµo?. - Chµng trai nãi víi c« g¸i : Muèn sang anh ng¶ cµnh hång cho sang -> Chµng trai cã ý muèn mêi , mµ vÉn tá ra thê ¬ mét chót. Bëi: Thùc lßng anh rÊt muèn c« g¸i sang víi m×nh [ Nhưng anh lại ghép cho đối tượng " Muốn sang " {-> Chàng trai làm ngơ một chút để làm duyên đó thôi, chø thùc lßng anh rÊt muèn c« sang bªn nµy -> Còng lµ tâm trạng của nhiều chàng trai thuở ấy, họ thường : " Lµm ng¬ th× nã ®uæi theo, m×nh mµ theo nã ra ®iÒu lµm ng¬ ". - "Cô kia đứng ở bên sông"là hình ảnh thực . Chµng trai nãi víi c« g¸i anh Nh­ng con s«ng ®­îc b¾c chiÕc cÇu " cµnh hång " sÏ ng¶ "cµnh hång" cho c« th× kh«ng cã thùc -> H×nh ¶nh " cµnh hång "®­îc lÊy sang. Điều đó có thực không? làm ẩn dụ để biểu hiện cho ý định muốn tỏ tình của chµng trai nµy. ý nghÜa biÓu hiÖn ?( NT) ( BMột số bài CD có nội dung tương tự như trên: §«i ta c¸ch mét con s«ng, Em h·y lÊy dÉn chøng mét Muèn sang anh ng¶ cµnh hång cho sang. số bài CD có nội dung tương Hay: tù nh­ trªn? GÇn nhµ mµ ch¼ng sang ch¬i, §Ó anh b¾c ngän mång t¬i lµm cÇu ) - Chµng trai thÓ hiÖn hai ®iÒu ­íc; hoá ra Gương -> để em Soi ở bài CD số 3 chàng trai đã Èn dô thæ lé nçi niÒm cña m×nh víi ¦íc m×nh [ hoá ra Cơi -> để đựng Trầu c« g¸i . §ã lµ nçi niÒm g×? {-> Đây là 2 thứ rất gắn bó với người phụ nữ xưa. (Trong tói chÞ em bao giê còng cã hai thø nµy.) -> Thể hiện ước muốn hoá thân để luôn được gần người yêu của chàng trai. Không những thế. Hoá thân để " em" thấy vẻ đẹp, giữ vẻ đẹp của " em", để bóng "em " lång trong m×nh - T×nh c¶m cña chµng trai trong bài CD rất đằm thắm, đôn hậu. =>Điều ước bình dị mà sâu sắc, đậm đà tình cảm con người.. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> b. Bµi CD sè 2: Chñ thÓ cña bµi CD nµy lµ ai? Hä mong ­íc ®iÒu g× ? §iÒu ­íc Êy cã hîp lÝ kh«ng?. - Chñ thÓ cña bµi CD lµ c« g¸i S«ng réng mét gang C« ­íc [ Èn dô B¾c cÇu d¶i yÕm - > §iÒu ­íc phi lÝ, bëi lµm g× cã s«ng réng mét gang vµ d¶i yÕm lµm sao cã thÓ b¾c cÇu ®­îc -> Nh­ng c¸i. phi lÝ l¹i lµ c¸i cã lÝ - Kh¸t väng HP ch¸y báng ®Çy n÷ tÝnh ®­îc thÓ hiÖn trong lêi ­íc nµy ( Thế mới biết khát vọng TY, HP của con người bao giờ còng m·nh liÖt nhÊt ). Em h·y rót ra ý nghÜa cña c¶ 3 bµi CD nãi trªn?. - Tóm lại: Cả 3 bài đều là lời tỏ tình rất tế nhị, sâu sắc, rung động bao tâm trạng của con người. Người tỏ tình c¶ 2 phÝa Nam vµ N÷ . Cuéc sèng dÉu cßn thiÕu thèn mọi bề, nhưng tình cảm con người vẫn giàu tình, giàu nghĩa đáng trân trọng biết bao - Sức hấp dẫn riêng của CD.. III. DÆn dß : - ChuÈn bÞ tiÕt 2" Ca dao yêu thương, tình nghĩa " - VÒ s­u tÇm nh÷ng bµi CD có nội dung tương tự như trªn. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Ngµy so¹n: 27/10/2006 TiÕt theo PPCT: 30 Ký duyÖt:. §äc - v¨n: Ca dao yêu thương, tình nghĩa A. Môc tiªu bµi häc:. Gióp häc sinh: - Cảm nhận được truyền thống tốt đẹp của ND trong tình yêu lứa đôi và tình yêu đối với quê hương, đất nước, con người . - HiÓu ®­îc nh÷ng h×nh ¶nh Èn dô, nh÷ng h×nh thøc lÆp l¹i vµ thÓ th¬ truyÒn thèng trong ca dao. B. phương tiện thực hiện - SGK, SGV - ThiÕt kÕ bµi häc. C. C¸CH THøC TIÕN HµNH GV tổ chức giờ dạy học theo cách kết hợp các phương pháp đọc sáng tạo , gợi tìm , kết hợp với các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi. D. tiÕn tr×nh d¹y häc 1. KiÓm tra bµi cò: 2. Giíi thiÖu bµi míi: Ca dao là tiếng hát cất lên từ trái tim người dân Việt Nam giàu lòng nhân ái, coi trọng tình nghĩa hơn mọi thứ của cải vật chất ( mặc dù tác giả của nó thường phải chịu đựng đủ mọi thiếu thốn ). Dù là tiếng ru ngọt ngào, sâu lắng , hay tiếng hát giao duyên tình tứ , hoặc là nỗi xót xa bộc lộ kín đáo qua lời phê phán đi ngược với nếp ứng xử đã thành đặc trưng cho tính cách DT ; CD - DC vẫn là những câu hát cửa miệng của một dân tộc cã yªu cÇu rÊt cao vÒ sù thuû chung, vÒ t×nh vµ nghÜa trong mäi quan hÖ t×nh c¶m cña gia đình và xã hội . Để thấy được vẻ đẹp trong những câu CD ấy , chúng ta tìm hiểu bài học hôm nay.. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Hoạt động của GV và HS 2. Bµi ca dao sè 4:( Nçi lßng cña c« g¸i ) Nh©n vËt tr÷ t×nh trong bµi CD ®ang ë trong t©m tr¹ng nh­ thÕ nµo ? C¸ch nãi, c¸ch biÓu hiÖn cña c« g¸i trong bµi CD nµy cã điểm gì đặc biệt ?. T¹i sao t¸c gi¶ d©n gian kh«ng chän thêi gian ban ngày, mà lại chọn ban đêm ?. Yêu cầu cần đạt. - Cô gái đang sống trong tâm trạng thương nhớ người yªu kh«n ngu«i . Hai c©u cuèi cña bµi CD, c« g¸i tá ra lo phiền cũng vì thương nhớ. - Dùng hình ảnh tượng trưng để bộc lộ tâm trạng của nh©n vËt tr÷ t×nh : Thương nhớ + Khăn [ Rơi xuống đất { Hoán dụ { K.Gian V¾t lªn vai Chùi nước mắt {-> Kỉ vật để trao cho người yêu -> Nỗi nhớ rất mãnh liÖt cña c« g¸i ( Liªn hÖ : Nhí ai bæi hæi båi håi Như đứng đống lửa...) Thương nhớ + §Ìn [ { Ho¸n dô { T.Gian Ngñ kh«ng yªn {-> Nỗi nhớ chuyển từ ngày sang đêm. Ngọn lửa ở đây có thể là ánh đèn thật, nhưng cũng có thể là ngọn löa ë trong lßng c« g¸i -> Ban đêm là thời gian của sự nghỉ ngơi, nhưng cũng là thời gian con người đối diện với chính mình Sống thật với lòng mình nhất -> Thời gian nghệ thuật. Thương nhớ. Kh¸i qu¸t:Nçi nhí cña c« g¸i. + M¾t [ Ngñ kh«ng yªn -> Từ đèn chuyển sang mắt là cách nói rất khéo léo của cô gái. Bởi đôi mắt là cửa sổ của tâm hồn . Người ta cã thÓ giÊu ®­îc t×nh c¶m cña m×nh; nh­ng kh«ng thể giấu được qua đôi mắt - Cô gái không ngủ được cũng vì thương nhớ => Nçi nhí trong lßng c« g¸i tr¶i dµi c¶ kh«ng gian, thêi gian vµ cuèi cïng lµ nçi nhí trong tiÒm thøc ( M¾t ) Kh¨n -> §Ìn -> M¾t Nçi nhí .............. .............. ............... K. gian -> T. gian -> TiÒm thøc. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> - Nh÷ng tiÕng " mét tiÕng ", " mét bÒ "- ThÓ hiÖn Em hiểu như thế nào về 2 câu sự vấn vương, thao thức trong tâm trạng cô gái. Cô th¬ cuèi cïng trong bµi CD ? g¸i lo nghÜ kh«ng yªn v× lÝ do g× ? + C« lo cho chµng trai ? V× sao c« g¸i l¹i lo phiÒn ? + Hay lo chàng trai không yêu thương mình như mình đã yêu thương ? {-> §Êy còng lµ t©m tr¹ng phæ biÕn cña nh÷ng c« g¸i ®ang yªu. 3. Bµi CD 5,6 ( NghÜa t×nh cña - Cặp hình ảnh Cây đa - Bến nước, con đò vốn bắt người đi, kẻ ở ) Hình ảnh cây đa, bến nước, nguồn từ thực tế cuộc đời , từ sự quan sát hiện thực: con đò có ý nghĩa như thế nào +Bến nước , bến đò thường hay có cây toả bóng mát cho khách sang đò ngồi nghỉ đợi trong CD ? + §ã lµ n¬i g¾n bã biÕt bao kû niÖm gÆp gì, chia li của con người cùng chung làng, chung xóm. {-> Vì vậy CD xưa thường mượn h/ ảnh cây đa, bến nước, con đò làm biểu tượng diễn tả tình nghĩa con người. Hãy nêu ý nghĩa biểu tượng - ý nghĩa biểu tượng : và tâm sự của con người + C©y ®a trong tõng bµi CD ? Bến cũ { Cổ thụ, cố định ->Hoán dụ, ẩn dụ -> Biểu trưng cho người ở lại - Chờ đợi, không thay đổi + Kh¸ch bé hµnh Con đò { Di chuyển -> Hoán dụ, ẩn dụ > Biểu trưng cho hình ảnh người ra đi => Bài Cd số 5 khẳng định lòng chung thuỷ, tình nghĩa sắt son của con người. Dù trong bất cứ hoàn c¶nh nµo m­a hay n¾ng, thêi gian tr«i ®i, sù viÖc cã đổi khác thì bến cũ vẫn đợi khách bộ hành và khách bộ hành vẫn hướng về " Cây đa cũ, bến đò xưa " - Cái nghÜa, c¸i t×nh g¾n bã bÒn chÆt t¹o sù bÒn v÷ng cña m lßng chung thuû . => Bµi CD sè 6 l¹i lµ mét nghÞch c¶nh " C©y ®a, bến cũ" vẫn còn đó mà "con đò khác đưa"rồi . Cảnh cũ vẫn còn nhưng người cũ ( Bạn tình năm nào ) không còn nữa, đã trở thành hoài niệm -> Bài ca là sự nối tiếc tràn ngập, bao kỷ niệm đành đưa về dĩ vãng, xót xa đến ngậm ngùi. {=> Quan niÖm cña «ng cha ta vÒ nghÜa vµ t×nh thËt phong phó .. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Em h·y dÉn thö mét sè bµi CD kh¸c cã h×nh ¶nh vµ chñ đề tương tự để làm sáng tỏ ?. Qua chùm CD đã học, hãy chỉ ra nh÷ng biÖn ph¸p NT thường được CD sử dụng?. 4. Cñng cè:. - Mét sè c©u CD cã sö dông h/¶nh ThuyÒn, bÕn , c©y ®a: + ThuyÒn vÒ cã nhí bÕn ch¨ng... + Cây đa bến nước sân đình. Lời thề còn đó sao mình vội quên + Cây đa, bến nước đợi chờ ThuyÒn t×nh sao nì thê ¬ hìi thuyÒn. - BiÖn ph¸p NT ®­îc sö dông trong c¸c bµi CD : + Bµi 1,2,3 - Sö dông lêi so s¸nh ngÇm Èn dô : Cánh hồng, dải yếm, gương soi, cơi và lặp kiểu câu. + Bµi 4 : §iÖp tõ, lÆp kiÓu c©u, ho¸n dô + Bµi 5,6 : BiÖn ph¸p Èn dôvµ ho¸n dô ( c©y ®a, bÕn nước ...) - Ca dao yêu thương tình nghĩa bao gồm nhữnh bài ca diÔn t¶ t/ c¶m gi÷a b¹n bÌ, t×nh yªu nam n÷, TY quê hương đất nước, t/cảm gia đình. - Yêu thươnmg tình nghĩa là nét đẹp truyền thống của DT trong quan hệ tình cảm . Truyền thống ấy đã thành chủ đề lớn của Cd, xuyên thấm rất nhiều câu hát . Qua một số bài CD đã học, ta thấy được đời sống phong phú, sâu sắc trong tâm hồn người lao động. Đồng thời thấy được tài năng biểu hiện tâm hån Êy .. VI. DÆn dß: - Về nhà đọc kĩ phần tri thức đọc - hiểu. - ChuÈn bÞ " Ca dao than th©n ". Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(12)</span>