Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (129.45 KB, 10 trang )
<span class='text_page_counter'>(1)</span>Ngµy so¹n:. TiÕt 57. Ngµy d¹y: §äc v¨n:. Phó S«ng B¹ch §»ng (Trương Hán Siêu) A. Môc tiªu bµi häc. - Học sinh cảm nhận được nội dung yêu nước và tư tưởng nhân văn của bài Phú Sông Bạch Đằng. Nội dung yêu nước thể hiện ở niềm tự hào về chiến công lịch sử và chiến công thời Trần trên sông Bạch Đằng. Tư tưởng nhân văn thể hiện qua việc đề cao vai trò, vị trí. đức độ của con người, coi đây là nhân tố quyết định đối với sự nghiệp cứu nước. - Thấy được những đặc trưng cơ bản của thể phú về các mặt kết cấu, hình tượng nghệ thuật, lời văn, từ đó biết cách phân tích một bài phú cụ thể. - Bồi dưỡng lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc, ý thức trân trọng những địa danh lÞch sö, nh÷ng danh nh©n lich sö. B. Phương tiện thực hiện. - Bµi so¹n cña häc sinh, tµi liÖu tham kh¶o, vèn sèng thùc tÕ. - ThiÕt kÕ bµi d¹y. C. C¸ch thøc tiÕn hµnh. - Phương pháp phân tích, phát vấn, khái quát kiến thức cơ bản. D. TiÕn tr×nh d¹y häc. D1. ổn định tổ chức: SÜ sè : 10A……….10A3…………10A7………….. D2. KiÓm tra bµi cò. ? §Æc ®iÓm th¬ Hai C - Ba - S«?. Lop11.com.
<span class='text_page_counter'>(2)</span> ? Đọc thuộc lòng bài số 1, 2, 3, 4 và nêu những đặc sắc về nội dung, nghệ thuật trong các bài thơ đó? D3. Bµi míi. Hoạt động của GVvà HS. Yêu cầu cần đạt I. T×m hiÓu chung :. ? Dùa vµo tiÓu dÉn, nªu nh÷ng nÐt c¬ 1. T¸c gi¶. bản về Trương Hán Siêu? - ? 1354, có tài về chính trị, văn chương, từng làm GV: Về văn hoá: Ông cùng Trung Ngạn quan đời Trần. soạn “Hoàng triều đại điển” và “Kinh - Tính tình cương trực, học vấn uyên thâm. th”. - Được mọi người kính trọng, vua tin tưởng. - Nét chủ đạo trong sáng tác của ông là tinh thần yêu quý non sông đất nước, tự hµo víi nh÷ng truyÒn thèng vÎ vang, oanh liÖt, nhng vÉn bµng b¹c s¾c th¸i tø t×nh hoµi cæ. GV: +TrÇn Ninh “B¹ch §»ng Giang”: “ánh nước chiều hôm qua đỏ khé. Tưởng rằng máu giặc vẫn chưa khô”. + §¹i Nam Quèc sö diÔn ca: “B¹ch Đằng một cõi chiến trường. Xương bay trống đất máu màng đỏ sông”. ? Hoµn c¶nh s¸ng t¸c bµi Phó S«ng 2. Hoµn c¶nh s¸ng t¸c. - §Þa danh “S«ng B¹ch §»ng”: Di tÝch lÞch sö lõng B¹ch §»ng? danh đề tài sáng tác. - Trương Hán Siêu, đáng lúc là trọng thần của vương triều nhà Trần, dạo chơi Sông Bạch Đằng và lµm bµi phó nµy (kho¶ng 50 n¨m sau chiÕn th¾ng 1288) Trần Hưng Đạo đánh tan quân Nguyên M«ng, b¾t sèng ¤ M·.. Lop11.com.
<span class='text_page_counter'>(3)</span> GV: Phú cổ thể có trước đời Đường Trung Quốc, có vần không có đối - như bµi ca dµi hoÆc bµi v¨n xu«i vÇn; Phó đường luật - từ đời Đường, có vần, có đối, có luật bằng trắc.. ? H/S đọc, GV đọc mẫu.. 3. ThÓ phó. - Phú: Bày tỏ, phô bày, là thể văn vần để tả cảnh, phong tôc, kÓ sù viÖc…cã thÓ xen lÉn v¨n xu«i. - Thường có 2 loại: Phú cổ thể, Phú đường luật. - Bµi Phó S«ng B¹ch §»ng thuéc Phó cæ thÓ, cã phÇn theo ®iÖu së tõ. 4. §äc v¨n b¶n. 5. Gi¶i thÝch tõ khã :. ? CÊu tø t¸c phÈm. KÕt hîp trong qu¸ tr×nh ph©n tÝch v¨n b¶n.. - Theo lèi kÓ chuyÖn cã mét vÞ kh¸ch giong thuyÒn ch¬i s«ng qua nhiÒu c¶nh đẹp..đến Sông Bạch Đằng, các bô lão kể vÒ chiÕn c«ng, hÕt lêi kÓ cã lêi ca vÒ chiÕn c«ng kh¸ch còng cã lêi ca nèi tiÕp. ? Bµi Phó S«ng B¹ch §»ng cã mÊy lo¹i nh©n vËt? 2 lo¹i nh©n vËt “Kh¸ch” có thể là ai đó, có thể là tác giả; Các bô lão địa phương. ? Bè côc cña bµi phó. 6.Bè côc : 4 phÇn. - §o¹n 1:…cßn lu - c¶m xóc lÞch sö cña nhân vật khách trước cảnh sắc Sông Bạch §»ng. - §o¹n 2:…...ngh×n xa ca ngîi - c¸c b« l·o kÓ víi kh¸ch vÒ chiÕn c«ng.. - §o¹n 3:….chõ lÖ chan - suy ngÉm, b×nh luËn cña c¸c b« l·o vÒ chiÕn c«ng xa.. Lop11.com.
<span class='text_page_counter'>(4)</span> - Đoạn 4:…đức cao – lời kết , bình luận cña c¸c b« l·o vµ nh©n vËt kh¸ch. GV: Giíi thiÖu c¸ch t×m hiÓu chi tiÕt. - HS đọc diễn cảm lại đoạn 1. ? Trong ®o¹n phó ®Çu tiªn ( tõ ®Çu II. Ph©n tÝch : đến vẫn còn tha thiết) có cụm từ nào 1. Hình tượng nhân vật khách : khái quát ý chung của cả đọan - Giäng ®iÖu chung cña ®o¹n v¨n : nhÑ nhµng thanh -HS : “tráng chí bốn phương” th¶n.. GV : Khách có thể là ai đó, hoặc tác giả, một danh sĩ đời Trần, cương trực, phóng kho¸ng; “Kh¸ch” lµ mét tao nh©n víi bầu rượu, túi thơ “Chơi vơi theo cánh buåm lµm b¹n víi giã tr¨ng qua miÒn s«ng biÓn..”; ®©y lµ thó vui quen thuéc của người xưa. Nhưng khách không chỉ dạo chơi ngắm cảnh đẹp mà còn nghiên cứu cảnh trí đất nước, bồi bổ tri thức, tìm đến nơi có nhiều chiến công oanh liệt xưa để chiêm ngưỡng.. - Không gian rộng lớn thú thưởng ngoạn ung dung, phãng kho¸ng, tù hµo.. + “Kh¸ch”: HÕt m×nh víi thiªn nhiªn, du ngo¹n thăm thú mọi cảnh đẹp xa gần. (Đêm chơi trăng, ? Có thật ông khách đã lướt bể chơi ngày…thời gian chuyển tiếp nhanh). trăng đến tất cả những điah danh nổi + Những địa danh nổi tiếng: tiÕng Êy kh«ng * §Þa danh ë Trung Quèc…Cöu Giang. N¬i cã người đi đâu mà chẳng biết “Đầm Vân Mộng…. tha thiết” hoài bão tráng trí bốn phương, lấy viÖc du ngo¹n lµm l¹c thó vµ tù hµo vÒ nã. ? Nhận xét cách nói trong vừa đọc GV: §Çm V©n Méng - lµ mét th¾ng c¶nh tiªu biÓu cho mäi th¾ng c¶nh mµ …. Lối khoa trương, ẩn dụ, tạo câu văn đẹp, tâm. hån phong phó thanh cao. Địa danh của đất Việt, với không gian cụ thể. Lop11.com.
<span class='text_page_counter'>(5)</span> - HS đọc đoạn “Bèn dßng...luèng cßn lu”. (cöa §¹i Than) ®©y lµ h×nh ¶nh thËt cã tÝnh chất đương đại đang hiện ra trước mắt c¸ch nãi võa íc lÖ ( dïng nh÷ng ®iÓn cè trong văn chương Trung Quốc) vừa mô tả trùc tiÕp.. gi÷a. ? Cảnh sông nước Bạch Đằng hiện lªn qua lêi kÓ – t¶ vµ c¶m xóc cña t¸c gi¶ nh thÕ nµo ? Ph©n tÝch t thÕ vµ diÔn biÕn t©m trạng của khách khi đứng trước dßng s«ng lÞch sö. + Qua đó, thể hiện tráng chí hải hồ của chim bằng, chim phượng, bậc đại trượng phu tung hoµnh thiªn h¹.. C¶nh thiªn nhiªn thùc, hïng vÜ, hoµnh tr¸ng “Bát ngát…thướt tha… Một bức tranh, “Bát ngát…một màu”; song cũng ảm đạm, hiu hắt một vùng non nước mở ra. “Bờ lau…xương khô”. “Bờ lau…gò đầy xương khô” - hoang vu, hiu h¾t - nÐt vÏ hoµnh tr¸ng, giäng v¨n + T©m tr¹ng cña t¸c gi¶ : nçi buån v× c¶nh vËt hiu buån. quạnh, tiếc thương những anh hùng chiến trận lừng lẫy một thời đã đi vào dĩ vãng, nuối tiếc chiến công GV liªn hÖ : NguyÔn Tr·i cã nçi buån xa ( c¶m høng hoµi cæ ). tương tự, cũng viết “Ngạc chặt kình băm non lởm chởm, giáo chìm gươm gãy bãi d¨ng d¨ng” (Cöa biÓn B¹ch §»ng).. ? Nhận xét về cảnh và người trong ®o¹n v¨n: ? NhËn xÐt giäng v¨n? - Giäng võa s¶ng kho¸i trÇm l¾ng, võa hµo hïng, bi thiÕt. Cảnh đẹp, giàu chất thơ, thiên nhiên thơ mộng, hïng vÜ vµ còng hoang v¾ng, t©m hån phong phó, + Tự hào trước chiến tích của cha ông. + Tiếc thương cảnh chiến trường oanh nhạy cảm, tác giả vừa vui, vừa tự hào, biểu lộ lòng thương tiếc (chiến tranh xưa một thời oanh liệt nay liệt đã bị thời gian…vắng vẻ (nỗi niềm tr¬ träi, hoang vu, dßng thêi gian ®ang lµm mê bao hoài cổ, cảnh đấy mà người đâu).. Lop11.com.
<span class='text_page_counter'>(6)</span> dấu vết) và biết ơn sâu sắc đối với các anh hùng. ? Qua đó ta thấy “khách” là người như Tâm hồn phong phú, thanh cao của nhân vật trữ t×nh. thÕ nµo ? Các bô lão đến với “khách” với thái 2. Các bô lão đến với khách, kể chuyện chiến c«ng xa trªn s«ng B¹ch §»ng. độ như thế nào? GV: Nhận vật các bô lão có thể có thật, - Đại diện cho nhân dân địa phương với lòng tôn là những người dân địa phương ven song kính khách. B¹ch §»ng mµ t¸c gi¶ gÆp trªn ®êng v·n c¶nh, cã thÓ lµ nh©n vËt cã tÝnh chÊt h cÊu, lµ t©m t t×nh c¶m cña chÝnh t¸c - NhiÖt t×nh kÓ chuyÖn, b×nh luËn chiÕn c«ng xa, gi¶ hiÖn thµnh nh©n vËt tr÷ t×nh. kÓ tù nhiªn, hÊp dÉn. ? Họ đã kể chuyện gì với “khách”. “§©y lµ ..Còng lµ..”. (Kể với tư cách là người trong cuộc, về 12 âm tiết - không khí trang nghiêm, đĩnh đạc hai trËn trªn s«ng B¹ch §»ng). lµm nÒn cho viÖc miªu t¶ trËn chiÕn. ? TrËn thuû chiÕn hiÖn ra qua lêi kÓ - “Thuyền bè…giáo gươm..” cña c¸c b« l·o nh thÕ nµo? - KÓ theo tr×nh tù diÔn biÕn t×nh h×nh, ngay tõ ®Çu ta và địch tập trung binh lực hùng hậu cho một trận đánh quyết định. - Trận đánh diễn ra gay go, quyết liệt “được thua ? Nhận xét những biện pháp nghệ chửa phân” “Bắc Nam chống đối” - sự đối đầu thuật được sử dụng trong đoạn văn, không chỉ về lực lượng mà còn là đối đầu về ý chí. hiÖu qu¶ ra sao + Nghệ thuật : cách nói khoa trương, phóng đại; so. ? NhËn xÐt vÒ giäng v¨n. sánh liên tưởng địch – ta, xưa – nay làm nổi bật sự đại bại của quân giặc, dùng điển tích, lời kể vắn tắt và rất sinh động. - Giäng s«i næi, hïng tr¸ng - khÝ thÕ cña d©n téc (hình tượng kỳ vĩ, mang tầm vóc của đất trời).. Lop11.com.
<span class='text_page_counter'>(7)</span> - ChÝnh nghÜa - chiÕn th¾ng. “§Õn nay…kh«n röa nổi”. đó là qui luật chân lí tất yếu, bất biến vĩnh h»ng nh dßng s«ng B¹ch §»ng. Giọng kể nhiệt huyết, tự hào, súc tích, cô đọng,. gợi được không khí của trận đánh hết sức sinh động. Kết hợp câu dài, ngắn phù hợp với diễn biến trận đánh. ? NhËn xÐt lêi b×nh xen lÉn lêi kÓ ? ? Theo lêi c¸c b« l·o thö t×m nguyÖn * B×nh, suy ngÉm : nh©n vµ ý nghÜa cña trËn th¾ng B¹ch - Nªu ra nguyªn nh©n, ý nghÜa cña chiÕn th¾ng. §»ng * Nguyªn nh©n : + Ta thắng vì ta được lòng trời, lòng người, ta có chính nghĩa, nhân nghĩa ; giặc hung đồ, phi nghĩa làm trái lòng trời nên đại bại ( thiên thời). + Tiếp theo là địa lợi : ( địa linh )- đất hiểm. + Nhờ có nhân tài ( nhân kiệt), đặc biệt có Đại vương Hưng Đạo tài giỏi. * ý nghĩa của trận đại thắng : là rửa nhục cho đất nước, tái tạo công lao để tiếng thơm còn mãi với lÞch sö, thêi gian. - HS đọc diễn cảm 8 câu lục bát 3. Lêi b×nh luËn vµ kÕt thóc cña c¸c b« l·o vµ cuèi bµi ? Hai lêi b×nh luËn nèi tiÕp nhau cña kh¸ch. dưới dạng liên ngâm. Nội dung từng * Lời ca của các bô lão : khẳng định chân lí - qui luËt thiªn nhiªn vµ lÞch sö. bµi ca cã g× riªng biÖt, cã g× chung + Dßng s«ng B¹ch §»ng mªnh m«ng réng lín ch¶y vÒ biÓn §«ng. + Kẻ bất nghĩa nhất định bị tiêu vong. + Người anh hùng nghìn năm lưu danh.. Lop11.com.
<span class='text_page_counter'>(8)</span> - Khẳng định vị trí, vai trò của con người. Tự hào về truyền thống đánh giặc ngoại xâm của dân tộc “K×a..kh«ng mßn”. - Tuyªn ng«n vÒ ch©n lý: “BÊt nghÜa tiªu vong..anh hïng lu danh..” Gi¸ trÞ nh©n v¨n vµ triÕt lÝ s©u s¾c.. * Lêi ca cña kh¸ch : + Ca ngîi sù anh minh cña 2 vÞ th¸nh qu©n (TrÇn Th¸nh T«ng vµ TrÇn Nh©n T«ng). + Ca ngîi chiÕn tÝch cña s«ng B¹ch §»ng lÞch sö. + Yếu tố quyết định chiến thắng quan trọng không chỉ đất hiểm mà bởi nhân tài có đức cao. ? Qua việc đọc hiểu, rút ra những kết Tự hào dân tộc, giá trị nhân văn cao đẹp, giọng luËn vÒ néi dung, nghÖ thuËt? v¨n hµo hïng, s©u l¾ng. - Liªn hÖ víi c¸c bµi th¬, v¨n kh¸c thÓ hiÖn hµo khÝ §«ng A( ThuËt hoµi, Phß III. KÕt luËn. gi¸ vÒ kinh...) - Néi dung: ? Tư tưởng yêu nước trong bài phú thể + Tiêu biểu của văn học yêu nước thời Lí - Trần, hÞen næi bËt tËp trung ë ®iÓm nµo thể hiện lòng yêu nước, ca ngợi tinh thần anh ngf ? Tư tưởng nhân văn trong bài phú thể bÊt khuÊt, niÒm tù hµo d©n téc qua chiÕn th¾ng trªn hiÖn râ ë ®iÓm nµo s«ng B¹ch §»ng, vÉn s¸ng ngêi hµo khÝ §«ng A. + Ca ngợi và khẳng định truyền thống đạo lí chính nghĩa, nhân nghĩa sáng ngời, đề cao, ca ngợi con người. ? §Æc s¾c nghÖ thuËt. - §Æc s¾c nghÖ thuËt : + Kết cấu chủ – khách đối đáp ; bố cục rõ ràng, đơn giản mà chặt chẽ ; + Hình tượng nghệ thuật sống động, hình tượng hoµnh tr¸ng mµ tr÷ t×nh : dßng s«ng B¹ch §»ng. Lop11.com.
<span class='text_page_counter'>(9)</span> trong qu¸ khø oai hïng vµ trong hiÖn t¹i b¸t ng¸t hoang vu, hiu qu¹nh. + Hai kh«ng gian, hai thêi gian vµ mét truyÒn thèng d©n téc ®îc nèi kÕt, thèng nhÊt, nghÖ thuËt ho¸ hoµn h¶o. + Lời văn khoa trương, tự nhiên, phóng túng... HS đọc ghi nhớ- SGK GV hướng dẫn HS làm bài tập. IV.ghi nhí : SGK V. Bµi tËp : 1. §äc thuéc lßng t¹i líp nh÷ng c©u mµ em thÝch nhÊt. 2. So s¸nh ®o¹n kÕt Phó s«ng B¹ch §»ng víi bài thơ Sông Bạch Đằng( Nguyễn Sưởng ) : * GÇn gòi : - Cïng ca ngîi chiÕn th¾ng B¹ch §»ng thêi Trïng Hng. - Cïng ca ngîi c¸c yÕu tè thiªn nhiªn vµ con người làm nên chiến thắng. - NhÊn m¹nh thiªn nhiªn hiÓm trë, hïng tr¸ng, càng nhấn mạnh yếu tố con người. - Cïng viÕt b»ng ch÷ H¸n. * Kh¸c biÖt : + ThÓ lo¹i - S«ng B¹ch §»ng : Th¬ ®êng ng¾n. - B¹ch §»ng giang phó : Phó cæ thÓ. + Quan hệ giữa thiên nhiên và con người : - S«ng B¹ch §»ng : kh«ng thËt næi râ, h¬n yÕu tố con người ; không rõ yếu tố phẩm chất người anh hùng.. Lop11.com.
<span class='text_page_counter'>(10)</span> - Khẳng định yếu tố quyết định nhất của người anh hùng với đạo đức cao cả.. D4. Cñng cè: - Chốt lại kiến thức cơ bản, liên hệ với một số bài thơ khác cùng chủ đề. D5. Hướng dẫn học bài: - So¹n bµi, lµm c¸c bµi bµi tËp, giê sau häc B×nh Ng« §¹i C¸o - NguyÔn Tr·i ( soạn theo HDHB, đọc trước văn bản. E. Rót kinh nghiÖm: - Rèn kỹ năng đọc văn bản thuộc thể phú.. Lop11.com.
<span class='text_page_counter'>(11)</span>