Giáo án môn Ngữ văn lớp 10 (cơ bản) - Tiết 10 đến tiết 34

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 10. Lương Thị Kim Thoa. Ngµy so¹n: TiÕt theo PPCT: 34, 35. Kh¸i qu¸t V¨n häc viÖt nam từ thế kỉ x đến hết thế kỉ xix A. Môc tiªu bµi häc: Gióp häc sinh: - Nắm được vị trí các giai đoạn phát triển và những đặc điểm cơ bản của VHTĐVN. - BiÕt vËn dông nhËn thøc trªn vµo viÖc t×m hiÓu, hÖ thèng ho¸ nh÷ng tri thøc vÒ t¸c phÈm sÏ häc cña thêi k× nµy. B. phương tiện thực hiện - SGK, SGV - ThiÕt kÕ bµi häc. C. C¸CH THøC TIÕN HµNH GV tổ chức giờ dạy học theo cách kết hợp các phương pháp đọc sáng tạo , gợi tìm , kết hợp với các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi. D. tiÕn tr×nh d¹y häc 1. KiÓm tra bµi cò: Trong chương trình THCS các em đã được học những tác phẩm nào của VHVN từ thế kỉ X đến hết TK XIX ? Của tác giả nào ? 2. Giíi thiÖu bµi míi: VH viết của VN từ TK X đến hết TK XIX được gọi là VHTĐ. VHTĐ VNam ra đời cùng với sự ra đời của Quốc gia Đại Việt ( TK X) và phát triển trong suốt 10 thế kỉ dưới chế độ PK. Thành tựu VH để lại cho đến nay vẫn còn nguyên giá trị Để hiểu rõ, chúng ta đọc - hiểu bài Khái quát VHVN từ ... Hoạt động của GV và HS Yêu cầu cần đạt I. VÞ trÝ cña VHT§ ViÖt Nam - HS đọc " Trong tiến trình phát - VHTĐ Việt Nam có vị trí cực kì quan trọng trong nền triÓn...vÒ sau" VHDT, v× : - VHTĐ có vị trí như thế nào trong + Cùng với VHDG, VHTĐ đã góp phần làm nên diện nÒn VHDT? m¹o cña VHDT + Nã më ®Çu cho VH viÕt b»ng ch÷ viÕt cña VHVN + Nó đóng vai trò to lớn trong việc hình thành, kết tinh nh÷ng truyÒn thèng quý b¸u cña nÒn VHDT II. C¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña VHT§ ViÖt Nam ( 4 - HS đọc SGK giai ®o¹n ) 1. VHVN từ TK X đến hết TK XIV a) VÒ lÞch sö - XH - Về lịch sử, xã hội giai đoạn này có - Nhân dân ta vừa giành được độc lập sau hàng ngàn g× næi bËt? năm mất nước. Do đó, nhiệm vụ XD Quốc gia thống nhÊt vµ chèng ngo¹i x©m lµ quan träng - Đây là thời kì có nhiều tôn giáo cùng tồn tại hoà đồng - H×nh th¸i x· héi PK. - Văn học có đặc điểm ntn? b) VÒ v¨n häc - §©y lµ giai ®o¹n kh«i phôc vµ XD nÒ v¨n hiÕn DT, trong đó có VH - Đây là nền móng toàn diện, vững chắc có tính định hướng cho VHTĐ nói riêng và VHVN nói chung Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 10 - Nh÷ng thµnh tùu næi bËt cña VH giai ®o¹n nµy? - Em hiÓu ntn vÒ Hµo khÝ §«ng A. - Néi dung chÝnh cña VH giai ®o¹n nµy thÓ hiÖn ®iÒu g×?. - VÒ lÞch sö, x· héi giai ®o¹n nµy cã gì đặc biệt?. - V¨n häc giai ®o¹n nµy ®­îc ph¸t triÓn ntn? - Thµnh tùu cña VH H¸n?. - Thµnh tùu cña VH N«m?. - VH giai ®o¹n nµy ph¶n ¸nh ®iÒu g×? - Em nhËn xÐt ntn vÒ VH giai ®o¹n nµy?. Lương Thị Kim Thoa - V¨n tù : + Chữ Hán, văn ngôn đọc theo âm Hán việt + Ch÷ N«m ( Tõ TK XIII )- quèc ng÷ hoÆc quèc ©m - ThÓ lo¹i VH : + TiÕp thu c¸c thÓ lo¹i VH chÝnh luËn cña TQ ( chiÕu, biÓu, hÞch, tÊu, v¨n bia ...) + ThÓ v¨n xu«i + Th¬, phó, tõ tiÕp thu cña TQ - Nội dung : Khẳng định và ngợi ca DT -> Yêu nước Nước VN có lịch sử và nền văn minh, văn hiến lâu đời, có truyền thống yêu nước. Đấy là sự đảm bảo cho tương lai trường tồn của DT - VÝ dô t¸c gi¶, t¸c phÈm tiªu biÓu ( SGK) 2. VHVN từ TK XV đến hết TK XVII a) VÒ lÞch sö - XH - TriÒu Lª ®­îc thiÕt lËp sau chiÕn th¾nggiÆc Minh, nhµ Lª lÊy Nho gi¸o lµm quèc gi¸o - TriÒu Lª tån t¹i 100 n¨m ( 1427 - 1527 ) thÞnh trÞ. Sau đó là nội chiến Lê - Mạc ( Từ năm 1553 - 1559) và tiếp theo lµ néi chiÕn §µng trong - §µng ngoµi b) VÒ VH - Chuyển mạch theo hướng DT hoá từ ngôn ngữ, thể loại, từ nội dung đến hình thức - VH ch÷ H¸n : Cã vai trß to lín + V¨n chÝnh luËn ph¸t triÓn m¹nh, nh÷ng t¸c phÈm xuÊt s¾c ( §¹i c¸o b×nh Ng« ...) + V¨n xu«i tù sù : TruyÖn ng¾n truyÒn k× ( ChuyÖn người con gái Nam Xương ) + Sö kÝ, tùa, b¹t, th¬, phó, tõ... phong phó, cã nhiÒu thành tựu đặc sắc - V¨n häc ch÷ N«m ph¸t triÓn + Thơ nôm Đường luật : Đỉnh cao " Quốc âm thi tập "Nguyễn Trãi, " Hồng đức quốc âm thi tập "- Các tướng đời Lê Thánh Tông; " Bạch vân quốc ngữ thi "- Nguyễn BØnh Khiªm  LÇn ®Çu tiªn cã tËp th¬ cña c¸c danh gia + ThÓ th¬ thuÇn viÖt : H¸t nãi, lôc b¸t vµ song thÊt lôc b¸t  XuÊt hiÖn nh÷ng t¸c phÈm diÔn ca, khóc vÞnh, nh÷ng truyÖn th¬ N«m, diÔn n«m v¨n xu«i, truyÖn truyÒn k× víi quy m« lín ( Hai thµnh phÇn VH H¸n vµ N«m tån t¹i song song, t¸c dông qua l¹i ) - Néi dung : + Nội dung yêu nước với các sắc thái khác nhau + Chú ý đến con người số phận con người, đặc biệt người phụ nữ và bắt đầu phê phán những biểu hiện phi nho gi¸o - NhËn xÐt chung : VH giai ®o¹n nµy xuÊt hiÖn nhiÒu t¸c gi¶ lín, xuÊt hiÖn c¸c thÓ th¬ DT, ph¸t triÓn m¹nh th¬ ca quèc ©m, v¨n xu«i chÝnh luËn vµ tù sù, néi dung Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 10. - T×nh h×nh lÞch sö, XH?. - Giai ®o¹n VH nµy cã nh÷ng thµnh tùu næi bËt g×?. - Em h·y nªu nh÷ng TG, TP tiªu biÓu? Néi dung chÝnh cña nh÷ng TP nµy?. - §Æc ®iÓm lÞch sö - XH vµ V¨n häc?. - ND VH giai ®o¹n nµy? C¸c TG tiªu biÓu?. Lương Thị Kim Thoa phong phó 3. VHVN từ TK XVIII đến nửa đầu TK XIX a) Hoµn c¶nh lÞch sö - XH - Chế độ XH khủng hoảng dẫn đến các triều đại liên tiếp thay nhau sụp đổ : Chúa Nguyễn ở Đàng trong, vua Lê và chúa Trịnh ở đàng ngoài, triều đại Tây Sơn, tiếp đó là sự thiết lập triều Nguyễn Gia long - Phong trào đấu tranh của ND nổ ra khắp nơi, đặc biệt từ năm 1738 trở đi và đỉnh cao là phong trào Tây Sơn cùng một lúc lật đổ các tập đoàn phong kiến trong nước: Nguyễn - Trịnh - Lê và đập tan các cuộc xâm lược từ 2 phÝa : Qu©n Xiªm vµ qu©n Thanh, nh­ng cuèi cïng nhµ Tây Sơn cũng bị sụp đổ - ý thøc vÒ c¸ nh©n ph¸t triÓn b) VÒ VH - VH viết vẫn phát triển và đạt đến độ rực rỡ nhất về nội dung, NT ( ThÓ lo¹i NT ) - Néi dung : Chñ yÕu ph¬i bµy hiÖn thùc XH bÊt c«ng và quan tâm đến số phận của con người bình thường, đấu tranh đòi quyền sống , quyền hưởng HP lứa đôi - Ngôn ngữ VH trưởng thành vượt bậc, đặc biệt là ngôn ng÷ DT - Thể loại nở rộ, đều đạt đỉnh cao : + TruyÖn n«m : TruyÖn KiÒu ( NguyÔn Du), " S¬ kÝnh t©n trang "( Ph¹m Th¸i )... + Ng©m khóc : " Chinh phô ng©m khóc" ( §Æng TrÇn C«n); " Cung o¸n ng©m khóc" ( NguyÔn Gia ThiÒu ) + H¸t nãi : NguyÔn C«ng Trø, Cao B¸ Qu¸t ... + Thơ nôm Đường luật : Hồ Xuân Hương, Bà huyện Thanh Quan ... + Tiểu thuyết chương hồi : "Hoàng Lê nhất thống chí " ( Ng« Gia v¨n ph¸i ) + KÞch b¶n tuång + Kí : " Thượng kinh kí sự " -> NhËn xÐt : §©y lµ gia ®o¹n ph¸t triÓn rùc rì nhÊt 4. VHVN nöa cuèi TK XIX a) §Æc ®iÓm lÞch sö - XH - Chế độ XH phong kiến VN suy tàn - Pháp xâm lược, VN mất dần vào tay TD Pháp, một chế độ nửa phong kiến, nửa thực dân bước đầu hình thành ở Nam bé vµ lan ra B¾c bé b) VÒ VH - Văn chương trào phúng, tố cáo, đả kích tiêu biểu như : Tú Xương, Nguyễn Khuyến ... - Văn chương yêu nước phát triển với những tác giả tiêu biÓu : NguyÔn §×nh ChiÓu - Ngoài thơ ca, văn chính luận ; đặc biệt là loại văn đầu đời Trần cũng rất phát triển ( Nguyễn Trường Tộ ) - Do hạn chế vì mặt văn tự và phương thức phản ánh, VHT§ viÕt b»ng ch÷ H¸n vµ ch÷ N«m r¬i vµo bÕ t¾c Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 10. - VHTĐVN có những đặc điểm cơ bản gì? Cho biết nội dung các đặc ®iÓm Êy . - T¹i sao nãi VHT§VN g¾n bã víi vận mệnh đất nước và số phận con người?Cho VD?. - Chñ nghÜa N§ trong VHVN b¾t nguån tõ ®©u? - Chñ nghÜa N§ ®­îc thÓ hiÖn ntn?. - Trong VH chủ nghĩa NĐ đã được đề cập ntn?. - Sau khi đọc SGK, hãy nêu các TG, TP tiªu biÓu? - T¹i sao VH giai ®o¹n nµy l¹i ph¶n ¸nh hiÖn thùc x· héi cuéc sång ®au khæ cña nh©n d©n?. - Nhứng hiện thực nào về thế sự đã ph¶n ¸nh trong nh÷ng TP nµy?. Lương Thị Kim Thoa - Ch÷ Quèc ng÷ víi v¨n xu«i quèc ng÷ b¾t ®Çu xuÊt hiÖn ë Nam bé II. Một số đặc điểm cơ bản của VHTĐ Việt Nam 1. Chủ nghĩa yêu nước: Gắn bó với vận mệnh đất nước và số phận con người - Do hoàn cảnh đặc biệt, ngay từ khi mới ra đời, VHTĐVN đã gắn bó với vận mệnh đất nước và con người - Chủ đề nổi bật của VHTĐVN là chủ nghĩa yêu nước, tư tưởng nhân đạo và chủ nghĩa anh hùng VÝ dô : + Tác phẩm yêu nước : Thiên đo chiếu, Hịch tướng sĩ, Bình Ngô đại cáo, Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc... + T/P phản ánh số phận con người : Bình Ngô đại c¸o, TruyÒn k× m¹n lôc, TruyÖn KiÒu ... {-> Biªñ hiÖn phong phó vÒ néi dung, c¶m xóc, giäng ®iÖu... - VHT§VN lu«n b¸m s¸t lÞch sö DT, ph¶n ¸nh nh÷ng sự kiện trọng đại liên quan đến vân mệnh đất nước và phản ánh số phận con người VN 2. Chñ nghÜa nh©n dËo - §©y lµ ND lín xuyªn suèt VH T§ VN - Chủ nghĩa NĐ bắt nguốn từ truyền thống nhân đạo, cội nguồn VH DG, ảnh hưởng tư tưởng của Phật giáo, Nho gi¸o , §¹o gi¸o. - Những biểu hiện của chủ nghĩa nhân đạo + Lối sống: Thương người như thể thương thân + Nguyên tắc, đạo lí. + Thái độ ứng sử tốt đẹp giữa con người với con người. - Thể hiện chủ nghĩa nhân đạo trong các TP VH: + Lên án, tố cáo các thế lực tàn bạo chà đạp lên con người + Khẳng định, đề cao con người: Phẩm chất, tài năng, kh¸t väng, quyÒn sèng, quyÒn h¹nh phóc, tù do…. + Đề cao những quan hệ đạo đức, đạo lí tốt đẹp giữa người vưới người. - C¸c TP, TG tiªu biÓu (SGK) 3. C¶m høng thÕ sù - BiÓu hiÖn râ nhÊt tõ VH cuèi thêi TrÇn (TK XIV). VH ph¶n ¸nh hiÖn thùc XH, cuéc sèng ®au khæ cña nh©n d©n. - Cảm hứng thế sự đặc biệt phát triển trong 2 TK XVIII, XIX. - C¸c TG tiªu biÓu: + NguyÔn BØnh Khiªm, NguyÔn D÷. + Thượng Kinh Ký sự – LHTrác, Vũ trung tuỳ bút – P§Hæ. + Th¬ NDu. + Thơ NKhuyến, TXương.. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 10. - GV yªu cÇu HS nªu VD cô thÓ hoÆc GV thuyÕt gi¶ng. - TÝnh quy ph¹m ®­îc thÓ hiÖn ntn?. - Hãy thử lấy một vài VD để chứng minh sù ph¸ vì tÝnh quy ph¹m trong VHT§? - Em hãy tìm những TP, TG để minh ho¹?. - BiÓu hiÖn nh­ thÕ nµo ? Chøng minh ?. Lương Thị Kim Thoa 4. Lu«n hÊp thô m¹ch nguån VH d©n gian - BÊt cø nÒn VHDT nµo còng ph¶i hÊp thô m¹ch nguån VHDG. Mèi quan hÖ VHDG - VHV lµ quan hÖ hai chiÒu - ở VN nền VHV ra đời sau 100 năm bị phong kiến phương bắc đô hộ. Vì vậy VHDG lại càng quan trọng. Nó không chỉ cung cấp đề tài, cốt truyện, kinh nghiệm NT ; mà còn định hướng, bảo tồn bản sắc DT và song hành với VHV trong suốt thời trung đại VÝ dô : + T/P v¨n xu«i " ViÖn ®iÖn u linh tËp", " LÜnh nam chÝch qu¸i lôc "- S­u tÇm, ghi chÐp, viÕt l¹i c¸c truyền thuyết dân gian của người Việt . + YÕu tè DG trong " TruyÒn k× m¹n lôc" + ThÓ th¬ lôc b¸t, song thÊt lôc b¸t ... trong truyÖn N«m b¾t nguån tõ ca dao, tôc ng÷ + Ng«n ng÷ trong th¬ NguyÔn Tr·i, Hå Xu©n Hương ... {-> Các tác giả lớn đều tắm mình trong suối nguồn của VHDG III – Nh÷ng ®¨c ®iÓm lín vÒ NT cña VHT§ 1. TÝnh quy ph¹m vµ sù ph¸ vì tÝnh quy ph¹m. - TÝnh quy ph¹m: + Quan điểm VH: Coi trọng mục đích giáo huấn của VH. + Tư duy NT: theo kiểu mẫu NT có sẵn đã thành công thøc. + Thể loại VH: Quy định chặt chẽ về kết câu. + Cách sử dụng thi liệu, văn liệu: Thiên về ước lệ tượng tr­ng. - Sù ph¸ vì tÝnh quy ph¹m: Ph¸t huy c¸ tÝnh s¸ng t¹o trong c¶ éi dung vµ h×nh thøc. 2. Khuynh hướng trang nhã và su hướng bình dị. - BiÓu hiÖn: + Đề tài, chủ đề: hướng tới cái cao cả, sang trọng. + Hình tượng NT: hướng tới vẻ tao nhã, mỹ lệ + Ngôn ngữ NT: ngôn ngữ cao quý, diễn đạt trau chuốt - Tuy nhiên, su hướng trang nhã dần dần đi gần về đời sèng hiÖn thùc, tù nhiªn, b×nh dÞ. 3. TiÕp thu tinh hoa VH Trung hoa trªn tinh thÇn DT, tạo nên những giá trị VH đậm đà bản sắc VN - Sử dụng chữ Hán, các thể loại VH, đề tài, thi liệu, điển cố cùng các phương thức thể hiện từ VH Trung hoa VD : +" ViÖc nh©n nghÜa cèt ë yªn d©n " .............. .......... TQuèc Míi + Mượn cốt truyện, thi liệu trong " Truyện Kiều" + Mượn chữ Hán nhưng đọc theo âm Hán Việt + Th¬ §­êng viÕt b»ng ch÷ ViÖt ( N«m ) v.v..... Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 10. Lương Thị Kim Thoa. E – củng cố: Gọi HS đọc to phần ghi nhớ SGK. GV nhấn mạnh những điểm cần lưu ý. HS đề xuÊt th¾c m¾c. GV gi¶i thÝch. G – Hướng dẫn học sinh học bài - §äc l¹i SGK. N¾m ch¾c néi dung bµi häc trong phÇn ghi nhí. - KÎ b¶ng tæng kÕt vÒ t×nh h×nh ph¸t triÓn VHT§ theo mÉu SGK. - §äc vµ so¹n bµi: Phong c¸ch ng«n ng÷ sinh ho¹t.. Ngµy so¹n: TiÕt theo PPCT: 36 phong c¸ch ng«n ng÷ sinh ho¹t. A. Môc tiªu bµi häc: Gióp häc sinh: - Cã nh÷ng hiÓu biÕt kh¸i qu¸t vÒ phong c¸ch NN sinh ho¹t. Ph©n biÖt ®­îc víi c¸c phong c¸ch ng«n ng÷ kh¸c. - Biết vận dụng kiến thức trên vào việc đọc - hiểu VB và làm văn. - RÌn luyÖn vµ n©ng cao n¨ng lùc giao tiÕn trong sinh ho¹t hµng ngµy: Dïng tõ, x­ng h«, biÓu hiện tình cảm, thái độ, thể hiện văn hoá giao tiếp trong đời sống B. phương tiện thực hiện - SGK, SGV - ThiÕt kÕ bµi häc. C. C¸CH THøC TIÕN HµNH GV tổ chức giờ dạy học theo cách kết hợp các phương pháp đọc sáng tạo , gợi tìm , kết hợp với các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi. D. tiÕn tr×nh d¹y häc 1. KiÓm tra bµi cò 2. Giíi thiÖu bµi míi : Phong cách ngôn ngữ sinh hoạt được toàn dân sử dụng trong đời sống hằng ngày: Giao tiếp trong gia đình, giao tiếp giữa bạn bè,...Đề tài là những việc cụ thể, lắm khi vụn vặt, nảy sinh trong cuộc sống thường nhật. Mục đích là để bày tỏ ý nghĩ, tình cảm với nhau. Phong cách ngôn ngữ sinh hoạt là cách nói dân dã, khác hẳn với lối diễn đạt theo quy cách sách vở, lối diễn đạt bác học. Để hiểu hơn về vấn đề này, chúng ta cùng tìm hiểu bài: Phong cách ng«n ng÷ sinh ho¹t. Hoạt động của GV và HS. Yêu cầu cần đạt I. Kh¸i qu¸t vÒ phong c¸ch ng«n ng÷ sinh ho¹t. 1. VÝ dô: * VD1: Câu chuỵên tâm sự giữa đôi bạn thân: Xét Vd sau và nhận xét cách diễn đạt - Cái Nhím xinh lắm mày ạ. Bố nó không cho đi đội cña ®o¹n v¨n? thuû lîi ®©u. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 10. ( Yªu cÇu HS lÊy VD minh ho¹ ). Lương Thị Kim Thoa - T¹i sao thÕ nhØ? - Biết đâu đấy. Con chim đẹp người ta muốn nhốt trong lång th× sao? * NhËn xÐt: - Đoạn đối thoại thuộc phong cách sinh hoạt tự nhiên - §Æc ®iÓm ng«n ng÷ :Giµu mµu s¾c biÓu c¶m, c¶m xóc + Tiểu từ " ạ "- Biểu thị thái độ người nói ( thân mật) + TiÓu tõ " nhØ "- T¹o d¹ng cho c©u nghi vÊn " T¹i sao thÕ nhØ " ( Sù th©n mËt ) + " Con chim đẹp ... nhốt trong lồng thì sao" - Bày tỏ ý châm biếm, hài hước. * VD2: +CËu b«n qu¸ + Chóng t«i ®i nhí nhÊt c©u ni. 2. C¸c d¹ng cña phong c¸ch ng«n ng÷ sinh ho¹t - Chủ yếu ở dạng nói ( đối thoại, độc thoại ) Phong c¸ch ng«n ng÷ sinh ho¹t ®­îc - Cã khi ë d¹ng viÕt ( NhËt kÝ, håi kÝ, th­ tõ ) biÓu hiÖn ë nh÷ng d¹ng nµo? - Cßn cã d¹ng t¸i hiÖn ( Lêi tho¹i cña c¸c nh©n vËt trong tác phẩm VH mô phỏng, bắt chước lời nói tự nhiên ). VD: SGK - 219 3. §Æc tr­ng cña phong c¸ch ng«n ng÷ sinh ho¹t: - §Æc tr­ng: Phong c¸ch ng«n ng÷ sinh ho¹t cã + TÝnh c¸ thÓ ( nÐt riªng thuéc vÒ c¸ch ph¸t ©m, giäng những đặc trưng gì? nói, cách dùng từ, đặt câu của người tham gia giao tiếp.) + Tính sinh động, cụ thể ( Lối nóia giàu âm thanh, màu s¾c, mang dÊu Ên râ rÖt cña nh÷ng t×nh huèng giao tiÕp hàng ngày, đẽ gây ấn tượng ) + TÝnh c¶m xóc ( g¾n víi ng÷ ®iÖu vµ c¸c hµnh vi ®i kÌm nh­ vÎ mÆt, cö chØ, ®iÖu bé ...) 4. Kh¸i niÖm vÒ phong c¸ch ng«n ng÷ sinh ho¹t? - Kh¸i niÖm: Phong c¸ch ng«n ng÷ sinh ho¹t lµ phong Phong c¸ch ng«n ng÷ sinh ho¹t lµ g×? c¸ch ng«n ng÷ dïng trong giao tiÕp hµng ngµy, mang màu sắc tự nhiên, thoải mái và sinh động, giàu cảm xúc, LuyÖn tËp Ýt trau chuèt. 1.Bµi tËp 1: Chỉ ra những đặc điểm chung của PCNN-SH được thể hiện qua lời đối đáp của các nhân vật trong đoạn trích - B¸c Ph« g¸i + Gäi «ng lÝ lµ thÇy, x­ng con sau? +Dïng c¸c tõ ng÷ c¾t c¬n, m¾ng chöi, ( xem xÐt lêi nãi cña mçi nh©n vËt quyÒn phÐp trong tay thÇy, tha, b¾t, ch¶ ai d¸m kªu, theo 3 đặc điểm:Tính cá thể, tính sinh ph¶i l¹i th× oan gia,... động, cụ thể và túnh cảm xúc) -> B¸c Ph« g¸i dÞu dµng, nhòn nhÆn - ¤ng LÝ + Nãi træng hoÆc x­ng ®©y + Dùng các từ ngữ chuyện đàn bà của các chị, đá bãng cho chã xem,... 2. Bµi tËp 2: ( GV hướng dẫn HS làm bài tập theo -> Ông lí lạnh lùng, có pha chút hách dịch. yªu cÇu cña SGK ) Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 10. §iÒu chÝnh, bæ sung:. Lương Thị Kim Thoa - Nh÷ng c©u mµ nhµ v¨n T« Hoµi ghi ®­îc lµ thuéc phong c¸ch ng«n ng÷ sinh ho¹t, lèi nãi n¨ng cña n«ng d©n ë n«ng th«n - Tõ ng÷ mang tÝnh cô thÓ, giµu tÝnh biÒu c¶m, c¶m xóc. - Nếu không theo PCNNSH, mỗi câu được diễn đạt bằng nhiÒu c¸ch . VD + Nóng qúa, mồ hôi ướt đẫm cả người Nóng quá, người ướt đẫm mồ hôi + Gió to làm đổ mất nhiều lúa quá. Ngµy so¹n: TiÕt theo PPCT: 37 Tá lßng. (ThuËt hoµi ) - Ph¹m Ngò L·o A. Môc tiªu bµi häc: Gióp häc sinh: - Hiểu được lí tưởng cao cả, khí phách anh hùng của tác giả - một vị tướng giỏi đời Trần - trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng qu©n Nguyªn - M«ng - ThÊy ®­îc nh÷ng h×nh ¶nh cã søc diÔn t¶ m¹nh mÏ cña bµi th¬ - Bồi dưỡng lòng yêu nước tự hào DT và lí tưởng sống cao đẹp B. phương tiện thực hiện - SGK, SGV - ThiÕt kÕ bµi häc. C. C¸CH THøC TIÕN HµNH GV tổ chức giờ dạy học theo cách kết hợp các phương pháp đọc sáng tạo , gợi tìm , kết hợp với các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi. D. tiÕn tr×nh d¹y häc 1. KiÓm tra bµi cò: 2. Giíi thiÖu bµi míi: VHTĐ Việt Nam luôn bám sát vận mệnh DT, thể hiện lòng yêu nước, tự hào DT. Một trong nh÷ng t¸c phÈm tiªu biÓu cho néi dung Êy lµ " ThuËt hoµi "cña Ph¹m Ngò L·o Hoạt động của GV và HS Yêu cầu cần đạt I. T×m hiÓu chung 1. T¸c gi¶ ( 1255 - 1320) - Quª: Lµng Phï ñng, huyÖn §­êng Hµo( ¢n Thi ), tØnh ( HS đọc SGK) H­ng Yªn. Nªu nh÷ng nÐt chÝnh vÒ t¸c gi¶ - XuÊt th©n: G§ b×nh d©n Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 10 và hoàn cảnh ra đời của tác phÈm? (GVkÓ giai tho¹i C¸i sät). 2. Hoàn cảnh ra đời của bài thơ. II. §äc vµ t×m hiÓu thÓ th¬, gi¶i nghÜa c¸c tõ khã ( HS đọc SGK) 1. §äc: 2.ThÓ th¬: Xác định thể thơ, bố cục của bài th¬ ? 3. Bè côc:. Lương Thị Kim Thoa - B¶n th©n: + Cã tµi ( v¨n vâ song toµn) + Phóng khoáng, được quân đội - Vua tin cậy + Cã nhiÒu c«ng lín trong kh¸ng chiÕn chèng Nguyªn - M«ng + Làm đến chức Điện Suý thượng tướng công, phong tước quan nội hầu - T¸c phÈm cßn l¹i lµ 2 bµi th¬ " Tá lßng " vµ " ViÕng thượng tướng quốc công Hưng Đạo Đại Vương " - Hoàn cảnh rộng: Ra đời trong không khí quyết chiến, quyết thắng của đời Trần; khi giặc Nguyên - Mông xâm lược ( Ba lÇn th¾ng th¾ng NM«ng ) - Hoµn c¶nh hÑp: Pháng ®o¸n T/P ®­îc viÕt vµo cuèi 1284 khi chuÈn bÞ cuéc k/c chèng NM«ng lÇn 2. - Giäng hïng tr¸ng, nhÞp th¬ 4/3, chËm r·i - ThÓ th¬ thÊt ng«n tø tuyÖt §­êng luËt - Hai câu đầu: Bày tỏ niềm tự hào về quân đội của mình trong đó có nhà thơ - Hai c©u sau: Kh¸t väng, chÝ lµm trai. III. HiÓu V¨n b¶n: ( HS đọc lại bài thơ) 1. Hai c©u ®Çu: T×m nh÷ng h×nh ¶nh thÓ hiÖn khÝ " Móa gi¸o non s«ng tr¶i mÊy th©u phách anh hùng của một vị tướng Ba quân khí mạnh nuốt trôi trâu " và quân đội của ông? - CÇm ngang ngän gi¸o- "Hoµnh sãc"-: T­ thÕ hiªn ngang lẫm liệt, vững trãi ( Múa giáo : Hành động gợi sự phô diễn ) - B¶o vÖ non s«ng: NhiÖm vô thiªng liªng - Non sông: Tức giang sơn tổ quốc, muôn đời - không gian réng lín - Mấy thu ( mấy thâu): Hoán dụ - Đã bao mùa thu, đã mấy n¨m - Thêi gian lÞch sö dµi l©u. {-> Hình ảnh người dũng tướng có tầm vóc lớn lao, đẹp đẽ, sánh ngang cùng trời đất -> Tầm vóc sử thi Tại sao tác giả không sử dụng đại - ẩn chủ ngữ - Vừa là tác giả, vừa là hình ảnh con người của tõ nh©n x­ng " T«i "? thời đại nhà Trần -> Hình ảnh mang tính khái quát cao. Con T¸c dông cña Èn chñ ng÷ người cá nhân nhân danh cộng đồng, DT, thời đại. - Ba qu©n : Ho¸n dô - §éi qu©n anh hïng nhµ TrÇn, tinh thÇn D©n téc Gi¶i thÝch côm tõ " ba qu©n, nuèt - KhÝ th«n ng­u + Nuèt tr«i tr©u tr«i tr©u "? BiÖn ph¸p NT? + KhÝ thÕ ¸t trêi cao(nuèt sao ng­u) -> ẩn dụ vật hoá, phóng đại thể hiện khí thế dũng mãnh Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 10. NhËn xÐt hai c©u th¬ më ®Çu. Thái độ, cảm xúc của tác giả?. Lương Thị Kim Thoa của quân đội, sẵn sàng lăn xả vào bọn giặc dữ- Thể hiện sức mạnh phi thường của của quân đội, DT thời đại nhà Trần -> H×nh ¶nh th¬ mang ®Ëm chÊt sö thi hoµnh tr¸ng, lµ s¶n phÈm cña "Hµo khÝ §«ng A " => Hai câu mở đầu có hai hình ảnh lồng vào nhau Hình ảnh tráng sĩ lồng trong hình ảnh DT thật đẹp và có tính chất sử thi . Thể hiện lòng tự hào cao độ của tác giả trước vẻ đẹp kì vĩ, tư thế và khí thế hào hùng, sức mạnh phi thường của con người và thời đại nhà Trần .. - " Công danh nam tử..."- Công danh của đấng làm trai theo lí tưởng làm trai thời P/K 2. Hai c©u sau + Lập công ( để lại sự nghiệp ) ( HS đọc SGK) + Lập danh ( để lại tiếng thơm ) "Nî c«ng danh" lµ g× ?(HiÓu nh­ - C«ng danh tr¸i: Nî c«ng danh thÕ nµo vÒ c©u 3) {-> Đó là chí nam nhi, là món nợ đời phải trả. Đây là quan niÖm tÝch cùc >< Quan niÖm sèng Ých kØ +" Làm trai cho đáng nên trai Xuèng §«ng, §«ng tÜnh lªn §oµi, §oµi yªn" + " Làm trai sống ở trong trời đất Ph¶i cã danh g× víi nói s«ng " ( NguyÔn C«ng Trø) - Nợ: Tự mình đòi hỏi mình -> ý thức trách nhiệm cao. Đặt mình vào hoàn cảnh đất nước bị xâm lược và theo mạch thơ lập công danh là đánh giặc cứu nước -> Yêu nước ( Tư tưởng này có tác dụng cổ vũ to lớn đối với con người ) Như vậy PNLão đã kết hợp yếu tố tích cực của Nho giáo với tư tưởng yêu nước truyền thống của DT để thể hiện quan niệm nhân sinh tốt đẹp.. - ThÑn: XÊu hæ PNLão: Danh tướng -> Khiªm tèn, nghiªm kh¾c víi b¶n th©n, ý thøc tr¸ch nhiÖm lớn với vận mệnh đất nươcvs V Hầu là ai ? Tại sao "thẹn"? ý - Thẹn với VHầu - Danh tướng đời Hán tài giỏi, trung thành nghÜa ? VËy t¸c gi¶ thÓ hiÖn lÝ - §iÓn cè tưởng, khát vọng gì? {-> Khát vọng cao đẹp , lớn lao được phụng sự cho nhà Trần, lập công danh cho đất nước, ND, có sự nghiệp như Gia Cát Luîng => C¸i thÑn cao c¶ cña mét nh©n c¸ch lín, mét c¸i t©m trong sáng có sức mạnh cổ vũ động viên mọi người. Tình cảm mãnh liệt, tha thiết muốn vươn tới tầm cao của con người khổng lồ trong lịch sử. - Bài thơ miêu tả khí phách và hoài bão lớn của một vị tướng đời Trần trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 10. Lương Thị Kim Thoa. - Nội dung: Khí thế hào hùng của cả thời đại, hoài bão lớn lao, nhân cách cao đẹp của một vị tướng trẻ tuổi ( Phò vua, Hãy xác định chủ đề của bài thơ giúp nước, lập nên sự nghiệp lẫy lừng) -> Lòng yêu nước sâu ? s¾c cña t¸c gi¶ vµ hµo khÝ §«ng A - NT: Hình ảnh biểu tượng hàm súc, có ý nghĩa sâu xa, ngôn ngữ cô động, hàm súc, trang trọng. 3. KÕt luËn: Hãy đánh giá chung bài thơ? - Thấy được khí thế hào hùng của cả một thời đại và hoài bão lớn của vị tướng trẻ tuổi muốn có sự nghiệp công danh như Gia Cát Lượng để phò vua giúp nước. - Gièng: ChÝ lµm trai ph¶i tr¶ nî c«ng danh, trung qu©n ¸i quèc lµ lÏ sèng vµ ­íc m¬ lËp c«ng. III. Cñng cè - Kh¸c: + PNLão: Nói ngắn gọn, lấy gương VH + NCTrứ : Nói cụ thể, không dựa tấm gương cổ nhân, tự tin ë tµi trÝ cña m×nh IV. Bµi tËp n©ng cao: Tìm hiểu lí tưởng của người xưa " Tang bồng hồ thỉ nam nhi trái qua bµi " Tá lßng "vµ bµi C¸i nî c«ng danh lµ c¸i nî nÇn " Nî nam nhi "cña NguyÔn C«ng Nặng nề thay đôi chữ quân thân Trø. §¹o vi tö vi thÇn ®©u cã nhÑ Còng r¾p ®iÒn viªn vui thó vÞ Trãt ®em th©n thÕ hÑn tang bång XÕp bót nghiªn theo viÖc kiÕm cung HÕt hai ch÷ trung chinh b¸o quèc Một mình để vì dân vì nước Túi kinh luân từ trước để nghìn sau H¬n nhau mét tiÕng c«ng hÇu " ( Nî nam nhi - NCTrø). §iÒu chØnh bæ sung:. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 10. Lương Thị Kim Thoa. Ngµy so¹n: TiÕt theo PPCT: 38 c¶nh ngµy hÌ. ( B¶o kÝnh c¶nh giíi) - NguyÔn Tr·i A. Môc tiªu bµi häc: Gióp häc sinh: - Cảm nhận được tư tưởng, tình cảm yêu đời, yêu thiên nhiênvà ước vọng cao đẹp của tác giả. - Thấy được Nt sử dụng từ ngữ đặc sắc, giàu sức gợi tả và ý thức của NTrãi trong việc tìm tòi, s¸ng t¹o mét thÓ th¬ viÕt b»ng TiÕng ViÖt. - Rèn kĩ năng đọc - hiểu văn bản VH - Bồi dưỡng tình yêu thiên nhiên, đất nước. B. phương tiện thực hiện - SGK, SGV - ThiÕt kÕ bµi häc. - Gi¸o ¸n C. C¸CH THøC TIÕN HµNH GV tổ chức giờ dạy học theo cách kết hợp các phương pháp đọc sáng tạo , gợi tìm , kết hợp với các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi. D. tiÕn tr×nh d¹y häc 1. KiÓm tra bµi cò: 2. Giíi thiÖu bµi míi: Nguyễn Trãi không chỉ là một tác gia nổi tiếng với " Bình Ngô đại cáo "- áng thiên cổ hùng văn - mà còn là người tạo ra bông hoa đầu mùa rực rỡ nhất của thơ Nôm với " Quốc âm thi tập ". Trong đó phải kể đến bài thơ tiêu biểu " Cảnh ngày hè " (Bảo kính cảnh giới , số 43) Hoạt động của GV và HS I. Giíi thiÖu chung: ( HS đọc tiểu dẫn ) 1. NguyÔn Tr·i Nªu nh÷ng nÐt chÝnh vÒ t¸c gi¶?. Yêu cầu cần đạt - NguyÔn Tr·i ( 1380 - 1442 ) - Anh hùng DT, nhà văn hoá lớn, để lại di sản phong phú đồ sộ. - Sù nghiÖp s¸ng t¸c: Ch÷ H¸n + N«m * TËp th¬ " Quèc ©m thi tËp " ( ch÷ N«m) gåm 254 bµi + VÞ trÝ: TËp th¬ n«m cæ nhÊt, hay nhÊt + Nội dung: Vẻ đẹp tâm hồn của NTrãi, lí tưởng nhân nghĩa, tình yêu TN, con người; Khát vọng về một cuộc sèng thanh b×nh, HP cho ND + H×nh thøc: Chñ yÕu lµ thÓ th¬ thÊt ng«n b¸t có xen lôc ng«n -> C¸ch t©n.. 2. Bµi th¬: Nêu xuất xứ và ý nghĩa nhan đề của - Xuất xứ : Thuộc chùm thơ " Bảo kính cảnh giới " ( 61 bài) bµi th¬? thuéc " Quèc ©m thi tËp " Tên bài thơ " Cảnh ngày hè " - Do người biên soạn đặt - Nhan đề: " Bảo kính cảnh giới "- Gương báu răn mình, Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 10. II. §äc - hiÓu kh¸i qu¸t ( HS đọc diễn cảm bài thơ) 1. ThÓ th¬ Bµi th¬ thuéc thÓ th¬ nµo?. 2. Bè côc Bµi th¬ cã thÓ chia lµm mÊy phÇn?. Lương Thị Kim Thoa nh­ng nhiÒu bµi th¬ kh«ng hÒ r¨n d¹y ai mµ chØ lµ khóc tâm tình, tâm sự của nhà thơ về con người, cuộc sống, bản th©n. - Hoàn cảnh ra đời: Căn cứ vào nội dung có lẽ lúc tác giả kh«ng ®­îc vua tin dïng, cuéc sèng nhµn dËt. - ThÓ th¬ thÊt ng«n b¸t có §­êng luËt Nh­ng c©u 1 vµ c©u 8 : S¸u tiÕng { C¸ch t©n ng¾t nhÞp linh ho¹t -> Câu 1 và 8 trở thành câu độc lập ( Bình thường trong thơ §­êng luËt c©u 1 ph¶i g¾n víi c©u 2, thµnh mét " liªn " chØnh thÓ ) - Bè côc: + S¸u c©u th¬ ®Çu : C¶nh ngµy hÌ + Hai c©u cuèi : T©m tr¹ng thi nh©n. III. §äc - hiÓu chi tiÕt 1. C¶nh ngµy hÌ C©u th¬ mét giíi thiÖu hoµn c¶nh - C©u 1: t¸c gi¶ ng¾m c¶nh nh­ thÕ nµo? + " Rồi "- Rỗi rãi, nhàn nhã, không vướng bận điều gì -> NhÞp 1/2/3 nhÊn m¹nh hoµn c¶nh nhµn nh· vÒ thêi gian ( t©m kh«ng nhµn) + " Hãng m¸t "- T©m hån th­ th¸i, thanh th¶n, th¶ hån víi thiªn nhiªn + " Ngày trường" - ngày dài, Cảnh ngày hè được miêu tả với chi {-> Câu 1 đã giới thiệu hoàn cảnh, tâm trạng, thanh thản, tiết nào? Thể hiện sức sống như thế thư thái trước thiên nhiên nµo? ( Ph©n tÝch søc gîi t¶ cña c¸c - N¨m c©u th¬ tiÕp: tÝnh tõ , §T, tõ l¸y trong viÖc biÓu + §ïn dïn: Tõ l¸y, §T m¹nh - dån dËp tu«n ra + Giương( ĐT): giương rộng ra, tán cây toả rộng che rợp hiện hình tượng và cảm hứng ) mặt đất + ( HoÌ) lôc: Xanh thÉm + Phun: §T m¹nh + TiÔn: Ng¸t, nøc hương + Lao xao chợ cá: Âm thanh bình thường của chợ cá Từ láy + đảo ngữ = nhộn nhịp + D¾ng dái: Tõ l¸y- l¶nh l¶nh, tiÕng kªu liªn tôc vang déi Nh÷ng h×nh ¶nh, chi tiÕt Êy thÓ hiÖn " Cầm ve" - ẩn dụ: Tiếng ve nghe như tiếng đàn - du cảm nhận của tác giả về thiên nhiên, dương, rộn rã, đầy đử giai điệu + Tịch dương: trời chiều cuéc sèng nh­ thÕ nµo? => Bøc tranh c¶nh vËt vµ cuéc sèng cuèi hÌ, cuèi ngµy víi đầy đủ màu sắc hương vị, âm thanh. Bức tranh sinh động, giản dị tràn đầy sức sống, vui tươi, rộn ràng - Nhà thơ cảm nhận không chỉ bằng những giác quan thông thường mà b»ng c¶ t©m hån tinh tÕ, nh¹y c¶m, giao c¶m m·nh liÖt víi cuéc sèng => T×nh yªu TN, cuéc sèng tha thiÕt m·nh liÖt Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 10. Lương Thị Kim Thoa. ( So s¸nh: + Bức tranh TN trong thơ cổ thường Tĩnh, nhưng ở ®©y §éng + C¶nh ngµy hÌ: Gîi nãng nùc Ngày nắng chang chang lưỡi chó lè - Hồng đức Quốc âm thi tập 2. Tâm sự của nhà thơ Ai xui con quèc gäi hÌ Bµi th¬ thÓ hiÖn t©m tr¹ng, mong Cái nắng nung người nóng nóng ghê ­íc g× cña t¸c gi¶? - Tõ DiÔn §ång -) - Ngu cÇm: §iÓn tÝch ( SGK) - DÏ cã: LÏ ra nªn cã - ­íc mong Chú ý hoàn cảnh ngắm cảnh là - Dân giàu đủ khắp đòi phương: Không giới hạn một DT, nhàn, nhưng đích cuối cùng không một quốc gia nào mà ND, nhân loại là cảnh TN mà là người dân-> -> Hai câu kết có 2 cách hiểu: Ngắm cảnh không thụ động + C©u 1: Ca ngîi sù th¸i b×nh + Câu 2: Ước mong ND giàu có no đủ Cách hiểu này cũng thể hiện vẻ đẹp tâm hồn Nthơ: Tha IV. KÕt luËn: thiết gắn bó với ND đất nước. Ước mong khát vọng của dân §¸nh gi¸ chung vÒ bµi th¬? giàu nước mạnh là tình cảm thường trực sâu nặng. Liªn hÖ: " Bui mét tÊc lßng ­u ¸i cò..." -> Yêu nước thương dân. V. Bµi tËp n©ng cao: ( HS th¶o luËn). - Bài thơ là bức tranh phong cảnh ngày hè đặc trưng, giản dị, quen thuộc và sinh động, vui tươi, giàu sức sống - Thể hiện vẻ đẹp tâm hồn vui sống, tươi trẻ, yêu tha thiết TN, cuéc sèng, chan hoµ víi TN vµ canh c¸nh nçi niÒm ­u ¸i, kh¸t väng HP cho ND - NT: S¸ng t¹o vÒ h×nh thøc th¬, sö duÞng tõ l¸y tµi t×nh, sö dông §T, tÝnh tõ giµu gi¸ trÞ t¹o h×nh, biÓu c¶m. - Quan hÖ gi÷a c¶nh vµ t×nh trong bµi th¬: Hµi hoµ - C¶nh để biểu hiện tình, tình khiến cảnh thêm đẹp.. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 10. Lương Thị Kim Thoa. Ngµy so¹n: TiÕt theo PPCT: 39 Tãm t¾t v¨n b¶n tù sù ( Theo truyÖn cña nh©n vËt chÝnh) A. Môc tiªu bµi häc: Gióp häc sinh: - Có những hiểu biết về nhân vật trong tác phẩm VH, chú ý đến đặc điểm, vai trò của nhân vật chÝnh. - N¾m ®­îc yªu cÇu vµ c¸ch thøc tãm t¾t truyÖn cña nh©n vËt chÝnh trong v¨n b¶n tù sù . B. phương tiện thực hiện - SGK, SGV - ThiÕt kÕ bµi häc. C. C¸CH THøC TIÕN HµNH GV tổ chức giờ dạy học theo cách kết hợp các phương pháp đọc sáng tạo , gợi tìm , kết hợp với các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi. D. tiÕn tr×nh d¹y häc 1. KiÓm tra bµi cò: 2. Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của GV và HS. Yêu cầu cần đạt. I. T×m hiÓu bµi: 1. Mục đích việc tóm tắt chuyện - Nhân vật là linh hồn của t/p, quyết định giá trị của t/p . cña nh©n vËt chÝnh: Mçi nh©n vËt chÝnh g¾n víi mét sè sù viÖc c¬ b¶n cña cèt ( HS đọc SGK ) truyÖn. Tãm t¾t truyÖn cña nh©n vËt - §Ó n¾m v÷ng tÝnh c¸ch vµ sè phËn cña nh©n vËt chÝnh, ta chính nhằm mục đích gì? cÇn tãm t¾t sù viÖc cña c¸c nh©n vËt Êy. - Tãm t¾t truyÖn cña nh©n vËt chÝnh lµ viÕt 2.ThÕ nµo lµ tãm t¾t truyÖn cña hoÆc kÓ l¹i mét c¸ch ng¾n gän nh÷ng sù viÖc c¬ b¶n x¶y ra nh©n vËt chÝnh? với nhân vật đó. ( HS đọc 2 đoạn văn trong SGK ) * Gièng nhau: Chỉ ra sự giống và khác nhau của + Hai đoạn văn đều là tóm tắt truyện của nhân vật chính. 2 ®o¹n v¨n trªn? Các nhân vật đều nằm trong VB " Truyện ADVương và Mị Ch©u- Träng Thuû " + Cả 2 đều TT một cách ngắn gọn nhưng đầy đủ những sự việc của nhân vật chính: Đoạn 1 là TT chuyện của ADVương [ §o¹n 2 lµ TT chuyÖn cña MÞ Ch©u * Kh¸c nhau: - Mçi ®o¹n lµm næi bËt chuyÖn cña mçi NVËt qua c¸c sù việc, sự kiện, xung đột. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 10. Lương Thị Kim Thoa. Tõ 2 ®o¹n VB trªn , h·y nªu c¸ch - Muèn TT chuyÖn cña NvËt chÝnh cÇn ph¶i: + Đọc lĩ VB để xác định được Nvật . TT chuyÖn cña NvËt chÝnh? + Xác định các sự kiện, chi tiết cơ bản liên quan tới Nvật Êy. + Dïng lêi v¨n cña m×nh viÕt thµnh VB tãm t¾t. II. LuyÖn tËp: 1. Bµi tËp 1: TT chuyÖn cña NvËt T.Thuû trong truyện " ADVương và Mị Châu Trọng Thuỷ " ( GV định hướng cho HS ). T. Thuỷ có phải là 1 Nvật chính trong truyện " ADVương vµ MÞ Ch©u- Träng Thuû "kh«ng? T. Thuû tõ ®©u tíi? Cã quan hÖ víi ai?§· lµm nh÷ng viÖc g× vµ kÕt côc nh­ thÕ nµo? - Thùc hµnh TT:. T.Thuû lµ con trai cña T.§µ. Sau cuéc chiÕn lÇn thø nhÊt, T.Đà xin hoà và cầu hôn cho T.Thuỷ lấy con gái ADVương. T.Thuỷ và M.Châu yêu nhau say đắm . T.Thuỷ dỗ M.Châu cho xem ná thÇn råi ngÇm lµm mét c¸i nÉy ná kh¸c thay vuèt Rïa vµng. T.Thuû tõ biÖt vî vÒ th¨m cha vµ mang nÉy nỏ về. T.Đà cất quân sang xâm lược. Nỏ thần không hiệu nghiệm, ADVương và M.Châu bỏ trốn ra phía biển. Theo dÊu l«ng ngçng r¾c cïng ®­êng, T.Thuû tíi n¬i chØ thÊy x¸c M.Châu, chàng ôm xác vợ về táng ở Loa Thành. Ngày đêm, T.Thuỷ tưởng như thấy bóng dáng M.Châu bèn lao đầu xuèng giÕng mµ chÕt. - L­u ý: + TruyÖn cã 2 nh©n vËt chÝnh lµ Uy- lit-x¬ vµ Pe-lª2. Bµi tËp 2: n«p §o¹n trÝch " Uy-lit-x¬ trë vÒ "cã + Có thể TT chuyện của một trong hai Nvật đó . thÓ TT chuyÖn cña NvËt nµo? ( GV hướng dẫn HS và yêu cầu vÒ nh. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 10 Ngµy so¹n: TiÕt theo PPCT: 40. Lương Thị Kim Thoa. Nhµn. - NguyÔn BØnh Khiªm -. A. Môc tiªu bµi häc: Gióp häc sinh: - Hiểu được cái thú và ý nghĩa triết lí trong lối sống nhàn dật mà tác giả đã lựu chọn - Cảm nhận được nét đặc sắc về NT của bài thơ: Lời thơ tự nhiên, giản dị mà có ý vị ; một bằng chứng về sự trưởng thành của ngôn ngữ thơ Nôm B. phương tiện thực hiện - SGK, SGV - ThiÕt kÕ bµi häc. - Gi¸o ¸n C. C¸CH THøC TIÕN HµNH GV tổ chức giờ dạy học theo cách kết hợp các phương pháp đọc sáng tạo , gợi tìm , kết hợp với các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi. D. tiÕn tr×nh d¹y häc 1. KiÓm tra bµi cò: 2. Giíi thiÖu bµi míi: Sống gần trọn thế kỉ XVI, Nguyễn Bỉnh Khiêm đã chứng kiến biết bao điều bất công ngang trái, thối nát của các triều đại P/K Việt Nam thời Lê - Mạc. Xót xa hơn, ông thấy sự băng hoại đạo đức xã hội con người: - Còn bạc còn tiền còn đệ tử, Hết cơm hết rượu hết ông tôi - Thớt có tanh tao ruồi đậu đến Gang kh«ng mÆt mì kiÕn bß chi Chốn quan trường thì bon chen đường danh lợi. Ông trả mũ áo triều đình về sống ở quê nhµ víi triÕt lÝ: - Am B¹ch v©n rçi nhµn høng Bôi hång trÇn biÕng ng¹i chen Vµ: - Nhµn mét ngµy lµ tiªn mét ngµy Để hiểu đúng quan niệm sống của ông, ta đọc - hiểu bài thơ " Nhàn " Hoạt động của GV và HS I. T×m hiÓu chung: 1. T¸c gi¶ ( HS đọc SGK) Nªu vµi nÐt c¬ b¶n vÒ NBKhiªm?. Yêu cầu cần đạt - NBKhiªm ( 1491 - 1585 ) - Quê: Trung Am, Vĩnh Lại - Hải Dương ( Nay là Vĩnh Bảo - H¶i Phßng) - Tªn huý lµ V¨n §¹t, tù lµ H¹nh Phñ, hiÖu B¹ch V©n c­ sÜ - Học giỏi nhưng mãi đến năm 44 tuổi mới đi thi Hương. Năm sau đỗ Trạng nguyên - Lµm quan nhµ M¹c®­îc 8 n¨m råi c¸o quan vÒ sèng ë quê nhà, dựng am Bạch Vân, quán Trung tân, mở trường d¹y häc ( D©ng sí xin nhµ M¹c chÐm 18 tªn nÞnh thÇn Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 10. Lương Thị Kim Thoa kh«ng ®­îc ) - Nổi tiếng dạy giỏi, có uy tín, ảnh hưởng tới các vua chúa nhµ TrÞnh - M¹c - Được người đời suy tôn: Tuyết giang phu tử ( Vua Mạc nhiều lần đến hỏi ông về chính sự ), ND gọi ông là Trạng Trình vì nói nhiều việc đời thành sự thật . - Sù nghiÖp s¸ng t¸c:Lµ t¸c gi¶ lín cña VHVN ë thÕ kØ XVI + Ch÷ H¸n: " B¹ch V©n am thi tËp " ( 700 bµi ) + Ch÷ N«m: " B¹ch V©n quèc ng÷ thi "( 170 bµi ) -> Néi dung : Ph¶n ¸nh hiÖn thùc XH phong kiÕn thèi n¸t, chiÕn tranh P/K liªn miªn vµ kh¸t väng chÊm døt chiÕn tranh.. 2. Bµi th¬: - XuÊt xø : Rót tõ tËp " B¹ch V©n quèc ng÷ thi " Trình bày xuất xứ và nhan đề bài - Nhan đề: + Do người đời sau đặt + Chủ đề bài thơ: Khẳng định lối sống nhàn th¬? - ThÓ th¬: ThÊt ng«n b¸t có §­êng luËt - Lèi sèng nhµn dËt trong bµi th¬ ®­îc thÓ hiÖn trong toµn bé bµi th¬ tõ c¸ch sèng, c¸ch sinh ho¹t, quan niÖm cña nhµ II. §äc - hiÓu VB: Lèi sèng nhµn ®­îc thÓ hiÖn qua th¬ nh÷ng chi tiÕt nµo? 1. Hai câu đề - C©u 1: Cuéc sèng nh­ mét l·o n«ng ë n«ng th«n víi Cách sống, quan niệm sống của những công cụ LĐ: mai đào đất, cuốc xới vườn, cần câu cá Dụng cụ LĐ đầy đủ, sẵn sàng nhµ th¬ thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo trong " Mét "- §iÖp tõ [ hai c©u th¬ ®Çu? Sù ung dung th­ th¸i trong viÖc lµm T¸c gi¶ d· sö dông BPNT g×? -> Đây là cuộc sống của một người LĐ bình thường - Mặc dù NBKhiêm đã từng là quan lớn của triều Mạc, được trọng §Æt vµo hoµn c¶nh nhµ th¬, gîi väng -> Cuộc sống thanh cao, dân dã gắn bó với đời sống LĐ. cho em suy nghÜ g×? - C©u 2: + Th¬ thÈn - ung dung, nhµn nh· " Dầu ai "có nghĩa là gì? Thái độ + Dầu ai - mặc ai-> Sự đối lập giữa lối sống của bản thân cña t¸c gi¶? với lối sống của mọi người. {->Thể hiện 1 ý thức kiên định lối sống đã chọn => Hai câu đề đã thể hiện quan niệm, thái độ của nhà th¬ khi chän lèi sèng nhµn dËt, gÇn gòi cuéc sèng L§ vµ tôn trọng sở thích cá nhân, mặc kệ người đời. - D¹i [. Nghĩa gốc: Chưa đủ trí khôn. ở đây:Tìm nơi vắng vẻ - nơi ít người, chẳng có ai 2. Hai c©u thùc: cầu cạnh ta và ngược lại -> Đó là nơi tĩnh lặng của TN Từ ý thơ trên, tác giả đã đưa ra trong sạch và nơi nghỉ của tâm hồn Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 10. Lương Thị Kim Thoa. quan niệm Khôn - Dại ở đời như -> T×m n¬i v¾ng vÎ lµ t×m thÊy sù th­ th¸i cña t©m thÕ nµo? Em hiÓu ý nghÜa biÓu hån tượng " Vắng vẻ, lao xao "như thế -> Đây không phải là lánh đời mà là tìm nơi mình thích thú, nµo? ( BPNT, T¸c dông? ) ®­îc thÊy tho¶i m¸i, an toµn. NghÜa gèc:Tinh, khÐo, biÕt tr¸nh c¸i d¬- d¹i Có phải là lánh đời không? - "Kh«n" [ ë ®©y:Chèn lao xao, n¬i ån µo, sang träng, quyền thế, nơi cậy quyền, quan trường, đô hội, chợ búa, nơi con người chen chúc xô đẩy nhau, hãm hại lẫn nhau để giành giật danh lợi - Nơi nguy hiểm khôn lường. - NT: + Nói ngược -> Mỉ mai, hóm hỉnh + §èi lËp: D¹i - Kh«n } NhÊn m¹nh quan niÖm sèng, Ta - Người } cách ứng xử đúng, sáng Nh­ vËy cã ph¶i NBKhiªm d¹i suèt cña m×nh thËt?BPNT?T¸c dông? C¸ch sèng ( Khôn mà hiểm độc là khôn dại cña nhµ th¬? D¹i vèn hiÒn lµnh Êy d¹i kh«n - NBKhiªm) => Hai câu thơ thực , nhà thơ đã đúc khẳng định lối sống nhµn lµ chän n¬i v¾ng vÎ, kh«ng thÝch chèn lao xao; Lµ đem lối sống ấy đối lập với lối sống bon chen, giành giật để mưu danh lợi, phú quý ở thành thị của người đời. Lối sống đua tranh đó không chỉ "nhọc hơi" mà còn làm con người trở nên xấu xa, bạc ác. Thµnh thÞ vèn ®ua tranh giµnh giËt ( Th¬ N«m - Bµi 9) ở triều đình thì tranh nhau cái danh ë chî bóa th× tranh nhau c¸i lîi ( Bµi bi kÝ qu¸n Trung T©n). 4. Hai c©u luËn: Hai c©u 5,6 - lèi sèng nhµn ®­îc thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo qua c¸ch sinh ho¹t? NhËn xÐt h×nh ¶nh th¬? ¡n lµ kÕt qu¶ c«ng søc L§ c¶ña b¶n th©n Cuộc sống đó có gì thích thú về mÆt tinh thÇn?. - Xuân - hạ - thu - đông ( thời gian): Các mùa trong năm -> Hoán dụ - Quanh năm, suốt tháng, cả đời người - ¡n m¨ng tróc, gi¸, t¾m hå sen, ao -> ChuyÖn sinh ho¹t hàng ngày ( ăn, tắm), đơn sơ, đạm bạc, giản dị, dân dã, mùa nµo thøc Êy; kh«ng ph¶i nhäc c«ng t×m kiÕm, gÇn gòi víi TN -> §¹m b¹c nh­ng kh«ng kh¾c khæ mµ thanh th¶n,thanh cao,nhàn nhã. Cuộc sống đó về mặt tinh thần cho phép con người được tự do, tự tại; không cần phải luồn cúi, cầu cạnh kÎ kh¸c. => Hai câu thơ như vẽ bộ tứ bình Xuân - hạ - thu - đông bíi c¸c c¶nh sinh ho¹t mïa nµo thøc Êy; cã mïi vÞ, cã s¾c hương, nhẹ nhàng, trong sáng. Qua đó thể hiện lối sống nhµn, thanh cao. - Nhà thơ tìm đến rượu -> uống -> để say -> để chiêm bao > để nhận ra lẽ sống, triết lí nhân sinh: Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 10. Lương Thị Kim Thoa. +Công danh, phú quý ở đời chỉ như giấc mơ dưới gốc cây hoÌ tho¶ng qua, ch¼ng cã ý nghÜa g× + C¸i tån t¹i m·i, vÜnh h»ng m·i chÝnh lµ thiªn nhiªn vµ nhân cách con người. 4. Hai c©u th¬ kÕt: Hai c©u kÕt thÓ hiÖn quan niÖm - NT: Cã sö dông ®iÓn cè, nh­ng tÝnh chÊt bi quan cña ®iÓn triÕt lÝ nh©n sinh nh­ thÕ nµo? cố mờ đi, nổi lên ý nghĩa coi thường công danh phú quý; Khẳng định một lần nữa sự lựa chọn lối sống của riêng m×nh. Nét đặc sắc về NT? - Bài thơ thể hiện vẻ đẹp , lối sống , triết lí nhàn dật, thanh cao, gi¶n dÞ, trÝ tuÖ s¸ng suèt, uyªn th©m cña NBKhiªm. - C¸ch nãi gi¶n dÞ, tù nhiªn, linh ho¹t, hãm hØnh trong bµi III. KÕt luËn: thơ.Hình thức ấy phù hợp vơi khuynh hướng tư tưởng nhàn Hãy đánh giá chung bài thơ? ( nội dật của bài thơ; Thể hiện niềm tin lối sống mà nhà thơ tự dung, NT) lùa chän. Ngµy so¹n: TiÕt theo PPCT: 41 §äc tiÓu thanh kÝ ( §éc tiÓu thanh kÝ ). - NguyÔn Du -. A. Môc tiªu bµi häc: Gióp häc sinh: - Hiểu nỗi xót thương của NDu với số phận người phụ nữ + Bản thân -> Một khía cạnh nhân đạo míi trong th¬ NDu - Kỹ năng đọc - hiểu thơ Đường, thơ trữ tình - Thấy được ngôn từ và hình ảnh bài thơ đạt đến mức hàm súc - Bồi dưỡng lòng yêu cái đẹp, tôn vinh những giá trị tinh thần B. phương tiện thực hiện - SGK, SGV - ThiÕt kÕ bµi häc. - Gi¸o ¸n C. C¸CH THøC TIÕN HµNH GV tổ chức giờ dạy học theo cách kết hợp các phương pháp đọc sáng tạo , gợi tìm , kết hợp với các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi. D. tiÕn tr×nh d¹y häc 1. KiÓm tra bµi cò: 2. Giíi thiÖu bµi míi: Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>