Giáo án môn Ngữ văn lớp 10 (cơ bản) - Tỏ lòng

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Ngµy so¹n: 25/11/2006 TiÕt theo PPCT: 47 Ký duyÖt:. §äc - v¨n:. Tá lßng. ( ThuËt hoµi - Ph¹m Ngò L·o ) A. Môc tiªu bµi häc:. Gióp häc sinh: - Hiểu được lí tưởng cao cả, khí phách anh hùng của tác giả - một vị tướng giỏi đời Trần - trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên - Mông - ThÊy ®­îc nh÷ng h×nh ¶nh cã søc diÔn t¶ m¹nh mÏ cña bµi th¬ - Bồi dưỡng lòng yêu nước tự hào DT và lí tưởng sống cao đẹp B. phương tiện thực hiện - SGK, SGV - ThiÕt kÕ bµi häc. C. C¸CH THøC TIÕN HµNH GV tổ chức giờ dạy học theo cách kết hợp các phương pháp đọc sáng tạo , gợi tìm , kết hợp với các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi. D. tiÕn tr×nh d¹y häc 1. KiÓm tra bµi cò: 2. Giíi thiÖu bµi míi: VHTĐ Việt Nam luôn bám sát vận mệnh DT, thể hiện lòng yêu nước, tự hào DT. Mét trong nh÷ng t¸c phÈm tiªu biÓu cho néi dung Êy lµ " ThuËt hoµi "cña Ph¹m Ngò L·o Hoạt động của GV và HS I. T×m hiÓu chung 1. T¸c gi¶ ( 1255 - 1320) ( HS đọc SGK) Nªu nh÷ng nÐt chÝnh vÒ t¸c giả và hoàn cảnh ra đời của t¸c phÈm? (GVkÓ giai tho¹i C¸i sät). Yêu cầu cần đạt - Quª: Lµng Phï ñng, huyÖn §­êng Hµo( ¢n Thi ), tØnh H­ng Yªn. - XuÊt th©n: G§ b×nh d©n - B¶n th©n: + Cã tµi ( v¨n vâ song toµn) + Phóng khoáng, được quân đội - Vua tin cËy + Cã nhiÒu c«ng lín trong kh¸ng chiÕn chèng Nguyªn - M«ng. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> + Làm đến chức Điện Suý thượng tướng công, phong tước quan nội hầu - T¸c phÈm cßn l¹i lµ 2 bµi th¬ " Tá lßng " vµ " Viếng thượng tướng quốc công Hưng Đạo Đại Vương " 2. Hoàn cảnh ra đời của bài th¬. II. §äc vµ t×m hiÓu thÓ th¬, gi¶i nghÜa c¸c tõ khã ( HS đọc SGK) 1. §äc: 2.ThÓ th¬: Xác định thể thơ, bố cục của bµi th¬ ? 3. Bè côc:. - Hoàn cảnh rộng: Ra đời trong không khí quyết chiến, quyết thắng của đời Trần; khi giặc Nguyên Mông xâm lược ( Ba lần thắng thắng NMông ) - Hoµn c¶nh hÑp: Pháng ®o¸n T/P ®­îc viÕt vµo cuèi 1284 khi chuÈn bÞ cuéc k/c chèng NM«ng lÇn 2. - Giäng hïng tr¸ng, nhÞp th¬ 4/3, chËm r·i - ThÓ th¬ thÊt ng«n tø tuyÖt §­êng luËt - Hai câu đầu: Bày tỏ niềm tự hào về quân đội của mình - trong đó có nhà thơ - Hai c©u sau: Kh¸t väng, chÝ lµm trai. III. HiÓu V¨n b¶n: ( HS đọc lại bài thơ) 1. Hai c©u ®Çu: " Móa gi¸o non s«ng tr¶i mÊy th©u T×m nh÷ng h×nh ¶nh thÓ hiÖn Ba qu©n khÝ m¹nh nuèt tr«i tr©u " khÝ ph¸ch anh hïng cña mét - CÇm ngang ngän gi¸o- "Hoµnh sãc"-: T­ thÕ hiªn vị tướng và quân đội của ông? ngang lẫm liệt, vững trãi ( Múa giáo : Hành động gợi sù ph« diÔn ) - B¶o vÖ non s«ng: NhiÖm vô thiªng liªng - Non sông: Tức giang sơn tổ quốc, muôn đời không gian rộng lớn - MÊy thu ( mÊy th©u): Ho¸n dô - §· bao mïa thu, đã mấy năm - Thời gian lịch sử dài lâu. {-> Hình ảnh người dũng tướng có tầm vóc lớn lao, đẹp đẽ, sánh ngang cùng trời đất -> Tầm vóc sử thi T¹i sao t¸c gi¶ kh«ng sö dông - Èn chñ ng÷ - Võa lµ t¸c gi¶, võa lµ h×nh ¶nh con đại từ nhân xưng " Tôi "? người của thời đại nhà Trần -> Hình ảnh mang tính T¸c dông cña Èn chñ ng÷ khái quát cao. Con người cá nhân nhân danh cộng đồng, DT, thời đại.. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> - Ba qu©n : Ho¸n dô - §éi qu©n anh hïng nhµ TrÇn, tinh thÇn D©n téc - KhÝ th«n ng­u + Nuèt tr«i tr©u + KhÝ thÕ ¸t trêi cao(nuèt sao ng­u) -> ẩn dụ vật hoá, phóng đại thể hiện khí thế dũng mãnh của quân đội, sẵn sàng lăn xả vào bọn giặc dữThể hiện sức mạnh phi thường của của quân đội, DT thời đại nhà Trần -> Hình ảnh thơ mang đậm chất sö thi hoµnh tr¸ng, lµ s¶n phÈm cña "Hµo khÝ §«ng A " NhËn xÐt hai c©u th¬ më ®Çu. => Hai c©u më ®Çu cã hai h×nh ¶nh lång vµo Thái độ, cảm xúc của tác giả? nhau - Hình ảnh tráng sĩ lồng trong hình ảnh DT thật đẹp và có tính chất sử thi . Thể hiện lòng tự hào cao độ của tác giả trước vẻ đẹp kì vĩ, tư thế và khí thế hào hùng, sức mạnh phi thường của con người và thời đại nhà Trần . Gi¶i thÝch côm tõ " ba qu©n, nuèt tr«i tr©u "? BiÖn ph¸p NT ?. 2. Hai c©u sau ( HS đọc SGK) - " Công danh nam tử..."- Công danh của đấng làm "Nợ công danh" là gì ?(Hiểu trai theo lí tưởng làm trai thời P/K + Lập công ( để lại sự nghiệp ) nh­ thÕ nµo vÒ c©u 3) + Lập danh ( để lại tiếng thơm ) - C«ng danh tr¸i: Nî c«ng danh {-> Đó là chí nam nhi, là món nợ đời phải trả. Đây là quan niÖm tÝch cùc >< Quan niÖm sèng Ých kØ +" Làm trai cho đáng nên trai Xuèng §«ng, §«ng tÜnh lªn §oµi, §oµi yªn" + " Làm trai sống ở trong trời đất Ph¶i cã danh g× víi nói s«ng " ( NguyÔn C«ng Trø) - Nợ: Tự mình đòi hỏi mình -> ý thức trách nhiệm cao. Đặt mình vào hoàn cảnh đất nước bị xâm lược và theo mạch thơ lập công danh là đánh giặc cứu nước -> Yêu nước ( Tư tưởng này có tác dụng cổ vũ to lớn đối với con người ) Như vậy PNLão đã kết hợp yếu tố tích cực của Nho giáo với tư tưởng yêu nước truyền thống của DT để thể hiện quan niệm nhân sinh tốt đẹp.. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> V HÇu lµ ai ? T¹i sao "thÑn"? - ThÑn: XÊu hæ PNLão: Danh tướng ý nghÜa ? VËy t¸c gi¶ thÓ hiÖn -> Khiªm tèn, nghiªm kh¾c víi b¶n th©n, ý thøc lí tưởng, khát vọng gì? trách nhiệm lớn với vận mệnh đất nươcvs - Thẹn với VHầu - Danh tướng đời Hán tài giỏi, trung thµnh - §iÓn cè {-> Khát vọng cao đẹp , lớn lao được phụng sự cho nhà Trần, lập công danh cho đất nước, ND, có sự nghiÖp nh­ Gia C¸t Luîng => C¸i thÑn cao c¶ cña mét nh©n c¸ch lín, mét c¸i tâm trong sáng có sức mạnh cổ vũ động viên mọi người. Tình cảm mãnh liệt, tha thiết muốn vươn tới tầm cao của con người khổng lồ trong lịch sử. Hãy xác định chủ đề của bài - Bài thơ miêu tả khí phách và hoài bão lớn của một vị tướng đời Trần trong cuộc kháng chiến chống th¬ ? qu©n Nguyªn. 3. KÕt luËn: Hãy đánh giá chung bài thơ?. - Nội dung: Khí thế hào hùng của cả thời đại, hoài bão lớn lao, nhân cách cao đẹp của một vị tướng trẻ tuổi ( Phò vua, giúp nước, lập nên sự nghiệp lẫy lừng) -> Lòng yêu nước sâu sắc của tác giả và hào khÝ §«ng A - NT: Hình ảnh biểu tượng hàm súc, có ý nghĩa sâu xa, ngôn ngữ cô động, hàm súc, trang trọng.. III. Cñng cè. - Thấy được khí thế hào hùng của cả một thời đại và hoài bão lớn của vị tướng trẻ tuổi muốn có sự nghiệp công danh như Gia Cát Lượng để phò vua giúp nước.. IV. Bµi tËp n©ng cao: Tìm hiểu lí tưởng của người - Gièng: ChÝ lµm trai ph¶i tr¶ nî c«ng danh, trung x­a qua bµi " Tá lßng "vµ bµi qu©n ¸i quèc lµ lÏ sèng vµ ­íc m¬ lËp c«ng. " Nî nam nhi "cña NguyÔn - Kh¸c: C«ng Trø. + PNLão: Nói ngắn gọn, lấy gương VH + NCTrứ : Nói cụ thể, không dựa tấm gương cổ nh©n, tù tin ë tµi trÝ cña m×nh " Tang bång hå thØ nam nhi tr¸i C¸i nî c«ng danh lµ c¸i nî nÇn Nặng nề thay đôi chữ quân thân §¹o vi tö vi thÇn ®©u cã nhÑ Còng r¾p ®iÒn viªn vui thó vÞ Trãt ®em th©n thÕ hÑn tang bång. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> XÕp bót nghiªn theo viÖc kiÕm cung HÕt hai ch÷ trung chinh b¸o quèc Một mình để vì dân vì nước Túi kinh luân từ trước để nghìn sau H¬n nhau mét tiÕng c«ng hÇu " ( Nî nam nhi - NCTrø) §iÒu chØnh bæ sung:. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span>