Giáo án môn Ngữ văn khối 11 - Nỗi lòng

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Tieát :51 Ngaøy daïy:. ( CẢM HOAØI ) ÑAËNG DUNG A/.MUÏC TIEÂU: Giuùp H: 1/. Hiểu được tâm trạng bi tráng của người anh hùng được thể hiện trong bài thơ. 2/. Cảm nhận được những hình ảnh kỳ vĩ có sức diễn tả mạnh mẽ tình cảm, khát vọng của tác giả. 3/. Hiểu được đặc điểm, cách thức biểu đạt của thơ ca trung trung đại. B/.CHUAÅN BÒ: * GV:SGK, SGV, thieát keá baøi hoïc * HS: SGK; đọc hiểu bài “ Nỗi lòng ” cả tiểu dẫn lẫn phần chú thích. C/.PHÖÔNG PHAÙP DAÏY HOÏC: G tổ chức giờ dạy học theo cách kết hợp các phương pháp đọc sáng tạo, gợi tìm; kết hợp với các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi. D/.TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC: 1/.Ổn định tổ chức: kiểm diện HS. 2/.Kieåm tra baøi cuõ :  Đọc bài thơ “ Tỏ lòng” của PNL và nhắc lại chủ đề? - H trả lời như mục II phần 3.  Đọc bài thơ “ Tỏ lòng” của PNL và phân tích 2 câu đầu? - H trả lời như mục II phần 1. 3/. Giảng bài mới: * Giới thiệu HOẠT ĐỘNG CỦA GV VAØ HS NOÄI DUNG BAØI HOÏC * H đọc – hiểu tiểu dẫn SGK/157 I/. GIỚI THIỆU: * H laøm vieäc caù nhaân, trình baøy 1/. Taùc giaû: - Đặng Dung( ? – 1414 ), người Can Lộc, HàTĩnh. Con trai trước lớp theo câu hỏi G - Hãy cho sơ nét về cuộc đời của Ñaëng Taát, moäty vò quan trieàu Hoà. Ñaëng Dung? - Cùng với Nguyễn Cảnh Dị, con trai Nguyễn Cảnh Chân, tôn Trần Quí Khoáng – một vị tôn thất nhà Trần làm minh chuû. - Chiến đấu với quân Minh hơn 100 trận lớn nhỏ. - Bị bắt năm 1414 và bị đưa sang Trung Quốc. Trên đường đi, ông nhảy xuống sông tự vận. - Keå caùc t/phaåm cuûa PNL? - Saùng taùc cuûa oâng chæ coøn laïi baøi thô noåi tieáng naøy. - Bài thơ thuộc thể loại gì? 2/. Taùc phaåm: - G ñoc phieân aâm baøi thô. a) Thể loại: Thể : Thất ngôn bát cú ; Loại: Trữ tình - H đọc dịch nghĩa và dịch thơ. b) Xuất xứ:  G nhận xét cách dịch nghĩa ở - Trích “ Hợp tuyển thơ văn VN, tập II – VH TK X – TK caùc VB. XVII, NXB V/hoá, Hà Nội, 1976) do Phan Võ dịch. - H giải nghĩa các từ theo SGK. c) Giải nghĩa từ khó:. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> * H đọc – hiểu VB. - G sơ lược về thể thơ Thất ngôn baùt cuù. - Hai câu đầu ý nói gì? * Taùc giaû mieâu taû tình huoáng bi kịch của mình ntn? Những bút phaùp ngheä thuaät naøo theå hieän ñieàu đó? * Em có s/nghĩ gì cách nói ở câu 2?. - H đọc 2 câu thực? Nêu ý chính. * Qua hình ảnh đối lập giữa “ anh hùng” và “ đồ điếu”, tác giả quan niệm ntn về thời vận?. - H đọc 2 câu luận? Nêu ý chính. * Qua biện pháp đối lập, tác giả muoán baøy toû noãi nieàm gì?. - H đọc 2 câu kết? Nêu ý chính. * Hình aûnh naøo trong 2 caâu thô taïo nên nét đẹp bi tráng ? 2 câu thơ còn chứa đựng tâm nguyện gì của nhaø thô?. - Bài thơ đã làm nổi bật điều gì ở con người tác giả?. II/. ĐỌC – HIỂU 1/ Câu 1,2: Tình huống bi kịch của người anh hùng: - Câu hỏi tu từ: “ Thế sự…. Lão hà” Việc rối bời mà ta đã già( m/thuẫn giữa n/vụ cần phải làm còn nhiều mà th/gian sắp hết ) => Biểu hiện sự nhận thức sâu sắc về bi kịch của mình. - Bieåu hieän cuï theå cuûa tình huoáng bi kòch laø taâm traïng bi kòch của n/vật trữ tình: “ Vô cùng…..hàm ca” + Hình ảnh: Trời đất vô cùng – hình ảnh tượng trưng cho thế giới mà con người không thể bao quát được – được nhà thơ sử dụng để diễn nỗi buồn của mình. Tất cả tâm nguyện, mọi ý định, mọi khát vọng giờ chỉ còn có thể gửi vào lời hát trong cuộc rượu. Đó có thể là1 cách để giãi baøy taâm traïng bi kòch cuûa mình. Nhöng coù leõ, caøng giaõi bày càng nhận thức về bi kịch càng sâu sắc. 2/ Caâu 3,4: Quan niệm về thời vận. - NT đối nêu 2 ví dụ về thời vận: câu 3 > < câu 4 + Gặp thời, kẻ mổ lợn, kẻ câu cá cũng làm nên việc lớn. + Hết thời, bậc anh hùng cũng chỉ nuốt hận. => Nhà thơ bày tỏ quan niệm của mình: Thời vận có ý nghĩa quan trọng, làm thay đổi thế sự, thay đổi sự nghiệp. Thời vận nằm ngoài khả năng của con người. 3/ Câu 5,6: Đánh giá về hoàn cảnh của mình. - Vế đối, kiểu đối tương đồng: + Giúp chúa, những muốn đỡ trục đất ( đỡ giang sơn đang nghieâng leäch, xoay chuyeån tình theá cuûa daân toäc ) + Rửa vũ khí, không có lối kéo được ngân hà xuống ( lập lại hoà bình cho dân tộc ). => Miêu tả ý nguyện giúp chúa, giúp đời – hai nhiệm vụ trước mắt – mà không thể tìm được con đường để thực hieän. Ñaây chính laø caûm xuùc maõnh lieät cuûa nhaø thô veà taán bi kòch rieâng. Taâm traïng bi traùng vì theá caøng noåi baät hôn bao giờ hết. 4/ Câu 7,8: Khẳng định chí khí và tinh thần chiến đấu. - Hình ảnh thật đẹp và bi tráng: người anh hùng tóc đã bạc, bao lần mang gươm báu mài dưới ánh trăng  khí độ thật lẫm liệt. Tượng trưng cho tinh thần chiến đấu bền bỉ, cho chí khí quật cường ở con người của người anh hùng. - 2 Câu thơ còn là niềm tin, sự chờ đợi và hy vọng thời vận đến để có thể hoàn thành sự nghiệp của mình. 5/Chủ đề: Bài thơ giải bày nỗi lòng trước hoàn cảnh và thời cuộc . Đồng thời thể hiện tâm trạng bi tráng và ý chí quật cường cuûa taùc giaû. III/. TOÅNG KEÁT: Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> - Em có nhận xét gì về những hình ảnh, chi tiết được nhà thơ sử dụng trong baøi thô? Haõy khaùi quaùt ngaén gọn hình tượng người anh hùng trong baøi thô?. 4/. Cuûng coá vaø luyeän taäp: BT naâng cao SGK/ 159. - Hình ảnh giàu sức gợi, nhiều điển cố tạo cho câu thơ độ súc tích vaø giaøu dö aâm. - Tâm trạng bi tráng là tâm trạng nổi bật làm nên vẻ đẹp người anh hùng. - Bài thơ có chất hùng tráng, có sức mạnh chân tài, làsự thăng hoa của trí tuệ, tâm hồn, nhân cách của đấng trượng phu, của kẻ đại sĩ. Cho nên, Lý tử Tấn nhận xét rất tinh là: “ Không phải kẻ sĩ hào kiệt thì không làm nổi”. Người xưa đã ca ngợi Đ Dung là một kẻ sĩ hào kiệt ( nghĩa là bậc anh hùng kieät xuaát ). IV/.LUYEÄN TAÄP: BT naâng cao Người xưa quan niệm anh hùng và thời vận là 2 phạm trù quan hệ mật thiết. Thời vận chính là ý trời ( thiên mệnh ), còn người anh hùng thành hay bại đều phụ thuộc vào thời vaän. Cho neân, gaëp vaän thì keû ñi caøy, ñi caâu cuõng thaønh nghiệp lớn, còn hết thời, người anh hùng cũng nuốt hận. Quan niệm như vậy cũng có phần tiêu cực bởi quá hạ thấp vai trò của con người so với thời thế.. 5/. Hướng dẫn H tự học ở nhà : Học bài . Soạn bài : “Cảnh ngày hè” + Sô neùt veà taùc giaû? + Thể loại? Xuất xứ? Chủ đề? + Cảnh hè được m/tả ntn? Thể hiện qua những biện pháp nghệ thuật nào? + Bài thơ thể hiện tâm trạng, mơ ước gì của tác giả? E/. RUÙT KINH NGHIEÄM: ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span>