Bài giang truyen hinh môn Văn (19-4-2020

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (195.4 KB, 8 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

THCHD: SANG THU - NÓI VỚI CON

A. Mục tiêu cần đạt:

1. Kiến thức:

- Vẻ đẹp của thiên nhiên trong khoảnh khắc giao mùa và những suy nghĩ mang tính triết
lý của tác giả.

- Tình cảm thắm thiết của cha mẹ đối với con cái.

- Tình yêu cùng niềm tự hào về vẻ đẹp, sức sống mãnh liệt của quê hương
- Hình ảnh và cách diễn đạt độc đáo của mỗi tác giả trong bài thơ.

2. Kĩ năng:

- Đọc – hiểu một văn bản thơ trữ tình hiện đại.

- Thể hiện những suy nghĩ, cảm nhận về một hình ảnh thơ, một khổ thơ, một tác phẩm thơ.
- Phân tích cách diễn tả độc đáo, giàu hình ảnh, gợi cảm trong mỗi bài thơ.

- Kỹ năng sống: Cảm nhận vẻ đẹp của thiên và trải nghiệm trong cuộc sống, yêu quê
hương, yêu gia đình, nguồn cội.

3. Thái độ:

- Cảm nhận được cảnh sắc mùa thu thay đổi và triết lý về cuộc đời con người.
- Yêu thiên nhiên. Nhớ và trân trọng lời dạy của cha mẹ.

B. Chuẩn bị:

- GV: Chuẩn bị bức tranh mùa thu ở làng quê, hình ảnh về quê hương, con người về

cảnh lao động của người dân tộc miền núi.

- HS: Sưu tầm tranh phù hợp nội dung bài dạy, chuẩn bị bài tập phần luyện tập.
C. Phương pháp: Thuyết giảng, gợi tìm, thảo luận, quy nạp…

D. Tiến trình lên lớp:

Hoạt động khởi động: Cho học sinh xem một vài tranh về mùa thu và hình ảnh gia
đình, cha con.

Hoạt động hình thành kiến thức:
A. SANG THU – HỮU THỈNH
I. TÌM HIỂU CHUNG

1. Tác giả: Hữu Thỉnh

- Sinh 1942, quê tỉnh Vĩnh Phúc

- Trưởng thành trong thời kỳ chống Mĩ

- Viết nhiều, viết hay về con người ở làng quê, về mùa thu
2. Tác phẩm

- Hoàn cảnh sáng tác: 1977, in trong tập thơ Từ chiến hào đến thành phố
- Thể thơ: 5 chữ

- Mạch cảm xúc: Cảm xúc ngỡ ngàng, bâng khuâng của tác giả trước khoảnh khắc giao
mùa của thiên nhiên

- Bố cục: 3 phần

+ Khổ 1: Sự ngỡ ngàng, bâng khuâng trước tín hiệu giao mùa
+ Khổ 2: Bức tranh thiên nhiên lúc giao mùa

+ Khổ 3: Những suy tư và chiêm nghiệm của nhà thơ
SANG THU

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về

Sơng được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
Vẫn cịn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.
II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN

1. Sự ngỡ ngàng, bâng khuâng trước tín hiệu giao mùa
Bỗng nhận ra hương ổi

Phả vào trong gi ó se

Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về

 Tín hiệu của mùa thu được cảm nhận qua hương ổi, gió se, sương. Với cảm xúc ngạc
nhiên, bất ngờ qua từ bỗng, hình như.

Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gi ó se

Sương chùng chình qua ngõ

Cảm giác bất ngờ
khi nhận ra tín hiệu
của mùa thu

Bỗng

Hương ổi
Gió se
Sương

Phả

Hương mùa thu

(hương ổi)

Mùi hương nồng đậm
theo gió lan tỏa trong
khơng gian

Bốc mạnh

Lan tỏa từng luồng

Chùng
chình

(từ láy,
nhân hóa)

Sương

Gợi hình: làn sương mờ ảo giăng mắc nhẹ
nhàng trong không gian

Gợi cảm: làn sương cố tình chậm lại như lưu
luyến mùa hạ chưa mạnh dạn bước sang thu

Đường thôn ngõ xóm làng q

Ngõ thời gian thơng hai mùa hạ - thu

Ngõ

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

 Gợi sự chân thực, gần gũi nhưng cũng mong manh mơ hồ.
Hình như thu đã về

 Gợi hình, từ láy, nhân hóa, tình thái từ: tâm trạng ngờ ngợ, chưa chắc chắn trong nỗi
hình như.

2. Bức tranh thiên nhiên lúc giao mùa
Sơng được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ

Vắt nửa mình sang thu

 Từ láy, đối lập, nhân hóa, gợi hình: Cảm nhận tinh tế của nhà thơ khi nhận ra những
tín hiệu của mùa thu.

 Mùa hè chưa qua nhưng đã dần lùi lại để chuyển mình cho mùa thu tới.

Cảm xúc ngỡ ngàng trước thời điểm giao mùa của thiên nhiên.

Hình như

Niềm vui của thiên nhiên

Sự điềm tĩnh trầm lắng của tác giả
Âm điệu của

tiếng reo thầm
Tình thái từ

Sơng … dềnh dàng
Chim … vội vã
… mây mùa hạ

Vắt nửa mình sang thu

- Mượn khơng gian để nói thời gian

- Cái cụ thể - Cái trừu tượng, hữu hình vơ hình
- Cái bất động – Cái biến động

Nắng: vẫn còn Sấm: bớt bất ngờ
Những đổi thay trong thiên nhiên

Mưa: vơi dần

Các hiện tượng thời tiết đặc
trưng của mùa hè

Chúng chưa mất đi mà chỉ
giảm dần về cường độ

Nhân hóa: hàng cây

Ẩn dụ: người từng trải
Hàng cây đứng tuổi

Những tín hiệu mùa thu được
cảm nhận qua các giác quan

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

 Hình ảnh ẩn dụ khép lại bài thơ mở ra nhiều liên tưởng, tạo ra những lớp nghĩa mới ở
bề sâu  Đằng sau bức tranh thiên nhiên là những suy ngẫm chiêm nghiệm về con
người, cuộc đời.

4. Ý nghĩa văn bản.

Bài thơ thể hiện những cảm nhận tinh tế của nhà thơ trước vẻ đẹp thiên nhiên trong
khoảnh khắc giao mùa.

III. TỔNG KẾT (Ghi nhớ: SGK – trang 71)

Từ cuối hạ sang đầu thu, đất trời có những biến chuyển nhẹ nhàng mà rõ rệt. Sự biến
chuyển này đã được Hữu Thỉnh gợi lên bằng cảm nhận tinh tế, qua những hình ảnh giàu
sức biểu cảm trong bài Sang thu.

B. NÓI VỚI CON – Y Phương
I. TÌM HIỂU CHUNG

1. Tác giả: Y Phương (Hứa Vĩnh Sước)
- Sinh 1948, quê tỉnh Cao Bằng (dân tộc Tày)

- Thơ của ông thể hiện tâm hồn chân thật, mạnh mẽ, giàu hình ảnh của người miền núi
2. Tác phẩm

- Hoàn cảnh sáng tác: Viết năm 1980, in trong tập thơ Thơ Việt Nam (1945-1985)
- Thể thơ: Tự do

- Cảm xúc chủ đạo: Tình yêu gia đình, quê hương là cội nguồn sinh dưỡng của mỗi con
người

- Bố cục: 2 phần

+ 11 câu đầu: Cội nguồn sinh dưỡng của mỗi con người
+ Các câu còn lại: Lời nhắn nhủ của người cha với con

NÓI VỚI CON – Y Phương
Chân phải bước tới cha
Chân trái bước tới mẹ
Một bước chạm tiếng nói
Hai bước tới tiếng cười

Người đồng mình yêu lắm con ơi
Đan lờ cài nan hoa

Vách nhà ken câu hát
Rừng cho hoa

Con đường cho những tấm lòng
Cha mẹ mãi nhớ về ngày cưới
Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời.
Người đồng mình thương lắm con ơi
Cao đo nỗi buồn

Xa ni chí lớn

Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

Sống trong thung không chê thung nghèo đói
Sống như sơng như suối

Lên thác xuống ghềnh
Khơng lo cực nhọc

Người đồng mình thơ sơ da thịt
Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con

Người đồng mình tự đục đá kê cao q hương
Cịn q hương thì làm phong tục

Con ơi tuy thô sơ da thịt
Lên đường

Không bao giờ nhỏ bé được
Nghe con.

1980
II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN

1. Cội nguồn sinh dưỡng của mỗi người
a) Gia đình - cội nguồn sinh dưỡng đầu tiên
- 4 câu đầu:

 Khoảnh khắc đáng nhớ của gia đình. Con đang chập chững đi trong sự yêu thương
nâng đỡ của cha mẹ dưới mái nhà hạnh phúc

- Hai câu cuối:

b) Quê hương - cội nguồn sinh dưỡng thứ hai
+ Chân ph i - chân tráiả

Phép đối G i hình nh nh p chân bch p ch ng c a đ a tr , ợậ ữả ủ ị ứ ẻ ước
nh ng bữ ước đi đ u tiên trong ầ
cu c đ iộ ờ

tới cha tới mẹ
+ M t bộ ước - hai bước

tiếng cười
tiếng nói

Điệp từ

Bước
(nhấn mạnh)

Những bước đi đầu
tiên của cuộc đời

Khơng cịn bế ẵm tự lập
Sự khởi đầu cho hành trình
của cuộc đời

Tới

Hành trình đầu
tiên là những
bước đi nhỏ bé

Đích đến là những người
thân yêu, gần gũi cha - mẹ
Mẹ

Cha

Nhớ về : ngày cưới

Ngày đầu tiên: khi tình u đơi lứa đơm hoa hạnh phúc

Ngày đẹp nhất trên đời: khi con ra đời, hạnh phúc đã kết trái
yêu thương

Chạm tiếng nói
Tới tiếng cười

Ẩn dụ chuyển
đổi cảm giác

Cách nói giàu
hình ảnh

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

 Ngưịi đồng mình rất đơn sơ giản dị, nhưng cũng rất khéo léo, chăm chỉ trong lao động,
nghĩa tình trong cuộc sống.

 Hình ảnh ẩn dụ, lời thơ mộc mạc: gia đình, quê hương là cội nguồn sinh dưỡng, là nơi
nâng bước con trưởng thành.

2. Lời nhắn nhủ của cha dành cho con

 Phẩm chất đẹp của người đồng mình: cuộc sống nhọc nhằn, vất vả nhưng mộc mạc,
giàu ý chí, niềm tin

Người đồng mình Vất vả, gian khó nhưng đơn sơ, giản dị
Gần gũi, thân thương, gắn bó sâu nặng
Cách gọi độc đáo mang sắc thái

địa phương của người Tày

Yêu lắm

Hành
động

Đan lờ,
xây nhà

Gần gũi, bình dị
Cần cù để ấm no

Hình
ảnh

Nan hoa

Vật dụng quen thuộc
được làm ra từ bàn
tay khéo léo

Vách nhà

Ngôi nhà, mái ấm
hạnh phúc luôn rộn
vang tiếng cười đã
che chở bao thế hệ

Lòng tự hào về sức
sống mạnh mẽ,
bền bỉ về truyền
thống cao đẹp của
quê hương mình

Người đồng

mình thương
lắm...

Khơng chê đá gập ghềnh
Sống

Khơng chê thung nghèo đói
Như sơng, như suối

Cao đo nỗi buồn
Xa ni chí lớn

Niềm tự hào về ý
chí mạnh mẽ của
người đồng mình

Sống thủy
chung

Niềm mong ước của cha

Con khôn lớn, trưởng thành, lập thân, lập
nghiệp

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

 Lời tâm sự với con cũng chính là lời tâm sự của nhà thơ.
3. Ý nghĩa văn bản.

Bài thơ thể hiện tình yêu thương thắm thiết của cha mẹ dành cho con cái; tình yêu, niềm tự
hào về quê hương đất nước.

III. TỔNG KẾT (Ghi nhớ: SGK – trang 74)

Qua bài Nói với con, bằng những từ ngữ, hình ảnh giàu sức gợi cảm, Y Phương đã thể hiện
tình cảm gia đình ấm cúng, ca ngợi truyền thống cần cù, sức sống mạnh mẽ của quê hương
và dân tộc mình. Bài thơ giúp ta hiểu thêm về sức sống và vẻ đẹp tâm hồn của một dân tộc
miền núi, gợi nhắc tình cảm gắn bó với truyền thống, với q hương và ý chí vươn lên
trong cuộc sống.

Vận dụng

IV. LUYỆN TẬP

1. Viết một bài văn ngắn diễn tả cảm nhận của Hữu Thỉnh trước sự biến chuyển của đất
trời lúc sang thu.

2. Chọn một khổ thơ mà em thích trong hai bài thơ trên. Viết đoạn văn nêu suy nghĩ của
em về nội dung và nghệ thuật của khổ thơ đó.

* HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ

- Học thuộc hai bài thơ và phần ghi nhớ.
Mở rộng

- Sưu tầm thêm một số câu ca dao, lời ru dân gian về tình cảm gia đình, về tình yêu quê
hương đất nước mà em đã học hoặc được nghe bà, mẹ... từng ru.

* CHUẨN BỊ BÀI MỚI

- Đọc trước văn bản Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê.
+ Xem phần chú thích và trả lời các câu hỏi SGK/trang 120,121.

+ Tóm tắt văn bản.

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8></div>