Chuyên đề Lịch Sử - Địa lí lớp 5

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>CHUYÊN ĐỀ</b>

<b>PHƯƠNG PHÁP DẠY MÔN LỊCH SỬ - ĐỊA LÍ LỚP 5</b>
<b>*****************</b>

<b>A- Lí do chọn chun đề:</b>

- Trước năm 2000, cùng với Khoa học, Lịch sử và Địa lí là những mơn của mơn
TN&XH. Trong chương trình 2000, Lịch sử và Địa lí là hai phần của mơn Lịch sử &
Địa lí nhằm tăng cường sự kết hợp nội dung gần nhau của hai phần này.

Với nội dung, phương pháp tổ chức dạy học hiện nay và đặc thù của mơn học thì
rất khó cho GV dạy và khó cho việc học của học sinh. Để thực hiện được đòi hỏi
người giáo viên phải nắm vững mục tiêu, phương pháp, nội dung chương trình bài
học của Lịch sủ & Địa lí, khơng những thế mà cịn phải có kiến thức về Lịch sử &
Địa lí thì mới có thể giảng dạy tốt mơn học này sao cho phát huy được tính tích cực,
tự giác, chủ động, sáng tạo của HS phù hợp với dặc điểm đối tượng HS và điều kiện
của từng lớp học, từng địa phương nhằm bồi dưỡng cho HS phương pháp học, khả
năng hợp tác, rèn kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm
đem lại niềm vui, hứng thú cho HS trong học tập. Chính vì lí do đó mà tổ 4 -5 chọn
mở chuyên đề “ Phương pháp dạy môn Lịch sử - Địa lí lớp 5”.

<b>B – Mục tiêu của chuyên đề:</b>

* Chuyên đề này giúp cho giáo viên biết và hiểu:
- Nội dung, chương trình mơn Lịch sử và Địa lí lớp 5.

- Một số biện pháp, hình thức, phương pháp dạy học Lịch sử - Địa lí lớp 5 theo
hướng phát huy tính tích cực của học sinh.

- Cách lập kế hoạch bài học ( bài soạn ) để dạy Lịch sử - Địa lí lớp 5.

* Với GV: Nâng cao kĩ năng dạy học tích cực phân mơn Lịch sử - Địa lí nhằm
đem lại hiệu quả thiết thực trong giảng dạy.

- Cơ động, linh hoạt đa dạng hố hoạt động dạy học, phát huy tính chủ động
và sáng tạo của HS

* Với HS: Nâng cao kỹ năng thu thập thông tin, sử dụng nguồn tư liệu có sẵn từ
SGK và các phương tiện thồng tin khác.

- Gợi cho HS lòng yêu thiên nhiên, đất nước, con người Việt Nam, có ý thức giữ
gìn bản sắc văn hoá dân tộc và hành động bảo vệ mơi trường

- giáo dục HS lịng say mê, u thích học mơn Lịch sử & Địa lí.
<b>C - Nội dung chuyên đề:</b>

<b> 1. Chương trình:</b>
<b> 2. Thực trạng:</b>

<b> 2.1. Học sinh: phần lớn học sinh chưa có ý thức tự giác học tập, nhất là đối</b>
với các mơn ít tiết như Lịch sử - Địa lí. HS khơng mặn mà hay nói đúng hơn là coi
môn học này là môn phụ, HS thường có quan điểm là được khơng cần phải học
nhiều, nếu học thì cũng chỉ thời gian sau là quên, nên HS tiếp thu bài thụ động,
máy móc, ít quan tâm đến khai thác kiến thức ở kênh hình ở SGk để thấy được cái
hay, cái đẹp của môn học … Tất cả những điều đó dẫn đến khi học tiết Lịch sử
-Địa lí các em khơng có hứng thú học tập, tiếp thu bài một cách thụ động.

<b> 2.2. Giáo viên:</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

lựa chọn hình thức dạy học chưa phù hợp, chưa quan tâm phân loại các đối tượng

HS để có phương pháp giảng dạy phù hợp, còn lúng túng, chưa linh hoạt trong
cách lựa chọn phương pháp, hình thức tổ chức dạy học, chưa gây được hứng thú
học tập cho HS. Tổ chức các hình thức hoạt động trong một bài dạy cịn mang tính
hình thức.

- GV phải quanh vào nhiều cuộc thi, sân chơi trí tuệ nên thời gian đầu tư cho
mơn học Lịch sử - Địa lí khơng có nhiều.

2.3. Sách giáo khoa:

- Nội dung, khiến thức trong mỗi bài còn nặng, cịn dài nhiều kênh chữ, ít kênh
hình, chưa tạo được hứng thú cho HS với môn học

<b> 2.4. Trang bị - đồ dùng dạy học: còn thiếu ( Lược đồ, bản đồ, tranh ảnh,</b>
video…) hỗ trợ cho một tiết dạy cũng phần nào làm cho HS nhàm chán, khơng
thích học.

<b> 3. Gi ải pháp thực hiện :</b>

- Thường xuyên đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra và hướng dẫn Học sinh
cĩ ùphương pháp tự học, tự tìm tịi, khám phá qua sự dẫn dắt của GV, phát huy tính
tích cực, tư duy độc lập, sáng tạo trong nhận thức để vận dụng vào cuộc sống.
- Yêu cầu HS phải động não suy nghĩ, làm việc với kênh hình, đồ dùng dạy
học và liên hệ với thực tế để tìm ra kiến thức mới.

- Phần câu hỏi hoặc yêu cầu các hoạt động học tập được in nghiêng ở SGK,
GV tổ chức cho HS hoạt động để khai thác thông tin, rèn luyện kĩ năng.

- GV nắm chắc mục tiêu chương trình và nội dung SGK. Nội dung kiến thức từ
nhiều nguồn khác nhau : SGK, SGV Các tài liệu khoa học phù hợp, thí nghiệm ,

bảo tàng, thực tế,… gắn với vốn hiểu biết, kinh nghiệm và nhu cầu của HS; với
tình huống thực tế, bối cảnh và mơi trường địa phương; với những vấn đề HS quan
tâm.

- GV cần thay đổi cách thức phương pháp học tập của HS, sử dụng một cách
nhuần nhuyễn các PPDH phù hợp với đặc trưng bộ môn, đặc điểm của từng loại
bài nhằm phát huy tính tích cực, tư duy độc lập, sáng tạo trong hoạt động nhận
thức của HS. Điểm cơ bản là chuyển từ học tập thụ động, ghi nhớ kiến thức là
chính sang học tập tích cực, chủ động, sáng tạo, chú trọng bồi dưỡng PP tự học,
rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thứcvào thực tiễn.

- GV đổi mới các hình thức tổ chức học tập, làm cho việc học của HS trở nên lí
thú, gắn với thực tiễn. Kết hợp dạy học cá nhân với dạy học theo nhóm nhỏ, tăng
cường sự tương tác, giúp đỡ lẫn nhau giữa HS trong quá trình giáo dục. GV phải
làm mọi cách để cho HS được suy nghĩ nhiều hơn, làm việc nhiều hơn, bày tỏ ý
kiến nhiều hơn và hợp tác học tập với nhau nhiều hơn.

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

- GV cần tạo cơ hội cho tất cả các đối tượng HS được tham gia.

- Giảm bớt áp lưc từ các cuộc thi để học sinh có thời gian tìm hiểu thêm về kiến
thức lịch sử, địa lí

4

<b> . Phương pháp dạy các loại, các dạng bài Lịch sử - Địa lí lớp 5:</b>
1 . Định hướng mục tiêu, xác định nhiệm vụ .

- GV nêu những câu hỏi định hướng, xác định nhiệm vụ mà HS phải giải quyết
+ Lời dẫn phải súc tích , giàu cá tính khái qt và giàu hình ảnh .

+ Phải đề cập tới cốt lõi của bài học .
+ Tạo ấn tượng, gợi ý tò mò của HS .

<b>2 . Tổ chức cho HS tiếp cận nguồn tư liệu trong SGK để có những hình ảnh cụ</b>
thể về sự kiện, hiện tượng lịch sử, tranh, ảnh, clip, bản đồ… .

- GV trình bày các sự kiện, sự việc, hiện tượng bằng phương pháp tường thuật,
miêu tả, kể chuyện, kết hợp với các phương tiện trực quan để HS thấy rõ hình ảnh
quá khứ .

<b> </b> <b>3 . Tổ chức cho HS làm việc, tự giải quyết nhiệm vụ học tập mà GV đã nêu ra</b>
ở đầu giờ hoặc ở đầu mỗi phần. Ở bước này GV có thể cho HS trình bày ý kiến cá
nhân hoặc trao đổi thảo luận nhóm để rút ra những ý kiến chung

<b> </b> <b>4 . Kết luận vấn đề: GV cho HS nhận xét, đánh giá những ý kiến chung hoặc cá</b>
nhân xem các bạn đúng hay sai, cần bổ sung thêm gì khơng. Sau đó GV khẳng định
các kết quả học tập của HS và chốt lại những vấn đề cần nắm chắc .

5.

<b> Phương tiện dạy học môn Lịch sử - Địa lí lớp 5 :</b>

<b> - Tranh , ảnh ( dùng cho hoạt động kể chuyện , thảo luận , quan sát và phân tích</b>
tranh , … ) .

- Các loại phiếu học tập ( dùng cho thảo luận nhóm , điều tra , thống kê ,… )
- Dụng cụ , đồ vật ( dùng cho hoạt động đóng vai , trị chơi ,…) , băng hình ,
băng tiếng ,…

- Các loại bản đồ, lược đồ…

<b>6. Hình thức tổ chức dạy học môn lịch sử lớp 5 :</b>
- Đa dạng hố các hình thức dạy học :

+ Phối hợp các hình thức chung cả lớp , theo nhóm , học cá nhân , đối thoại
thầy – trò , chơi trị chơi đóng vai ,…

+ Cần tích cực liên hệ nội dung bài học với môi trường thực tế như liên hệ tên
trường, tên đường phố, tên quê hương, tên các danh nhân lịch sử,…

- Trong quá trình dạy học nếu vận dụng tốt các hình thức với nhau sẻ làm cho tiêt
học sôi nổi, hấp dẫn, lôi cuốn học sinh tham gia nhằm nâng cao hiệu quả giảng dạy.
<b>7. Một số phương pháp dạy học chủ yếu :</b>

<b> a / Quan sát : </b>
Là phương pháp quan sát đối tượng thực địa hoặc qua tranh ảnh, băng hình ,
vật thật hoặc thơng qua hệ thống câu hỏi theo mục đích sự vật, sự việc; đối tượng
quan sát phải phù hợp với trình độ học sinh và điều kiện địa phương .

<b> </b> <b> b/ Đàm thoại ( hỏi đáp ) :</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

Là phương pháp chia HS thành các nhóm nhỏ để các em tự do trao đổi ý kiến, bày tỏ
thái độ, chia sẻ kinh nghiệm, liên hệ thực tế về một vấn đề lịch sử, địa lí nào đó dưới
sự hướng dẫn của GV. Tuy nhiên khơng phải kiến thức nào cũng tiến hành thảo luận
nhóm. Thơng thường chỉ những nội dung kiến thức phức tạp, có nhiều cách hiểu khác
nhau hoặc những nhận xét, kết luận của SGK không viết sẵn cho học sinh .

<b> d / Trò chơi : </b>
Là phương pháp tổ chức cho HS thực hiện những thao tác, hành động thích
hợp với bài học lịch sử, địa lí thơng qua một trị chơi nào đó .

<b> e / Đóng vai : </b>
Là phương pháp tổ chức cho HS nhập vai vào nhân vật trong những tình huống
lịch sử giả định để các em bộc lộ thái độ , hành vi ứng xử .

<b> g / Phương pháp tường thuật, miêu tả, kể chuyện :</b>

GV kể lại các câu chuyện lịch sử, tường thuật lại diễn biến các sự kiện lịch sử,
miêu tả các sự vật đối tượng, thiết chế , …đã tồn tại trong lịch sử .

Tuỳ từng bày GV kết hợp các phương pháp dạy sau cho phù hợp với trình độ
học sinh và điều kiện địa phương .

<b>7. Lập kế hoạch bài dạy theo hướng phát huy tính tích cực của HS : </b>
<b> I- Xác định mục tiêu của bài học.</b>

+ Kiến thức
+ Kĩ năng
+ Thái dộ

<b> II- Chuẩn bị đồ dùng:</b>

- Để đạt mục tiêu của bài họcGV cần suy nghĩ xem phải sử dụng những đồ
dùng, thiết bị đồ dùng nào trong tiết học

- Xác định HS phải chuẩn bị gì, GV chuẩn bị gì….
<b> III. Thiết kế các hoạt động</b>

- Các hoạt động được sắp xếp theo thứ tự, logic, hợp lí. Mỗi HĐ GV cần dự
kiến thời gian, …

*Ví dụ: HĐ 1 (Làm việc cả lớp)

-GV nêu câu hỏi –HS quan sát tranh SGK trả lời.
-GV tóm tắt ý, kết luận hđ 1

HĐ2 (Làm việc theo cặp hoặc nhóm nhỏ)
-B1: Quan sát hình và thảo luận

-B2: HS trình bày kết quả –GV giúp HS hồn thiện câu trả lời.
-GV kết luận HĐ2 ( Có thể đặt câu hỏi để củng cố để KL hđ2)
HĐ3 (Làm việc cá nhân hoặc theo cặp)

-B1:Quan sát hình , kết hợp vốn hiểu biết, chuẩn bị trả lời
-B2: HS trình bày kết quả, chỉ bản đồ.

-GV kết luận hđ3.
HĐ4-(Làm việc cả lớp)

-GV hỏi- HS trả lời- Cô kết luận hđ4
-Rút bài học

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

<i><b>*Daën doø…</b></i>

<b>8. Bài soạn minh họa</b>

<b>Lịch sử</b>

<b>Đường Trường Sơn</b>
<b>I.</b> <b>Mục tiêu:</b>

Học xong bài này, HS biết:

- Đường Trường Sơn là hệ thống giao thông quân sự quan trọng.

- Đây là con đường để miền Bắc chi viện sức người, vũ khí, lương thực,…cho
chiến trường, góp phần to lớn vào thắng lợi của cách mạng miền Nam trong cuộc
kháng chiến chống Mĩ cứu nước của dân tộc ta.

- Giáo dục HS niềm tự hào dân tộc
<b>II.</b> <b>Đồ dùng dạy học:</b>

- Bản đồ hành chính Việt Nam ( để chỉ phạm vi tuyến đường Trường Sơn).

- Sưu tầm tranh ảnh tư liệu về bộ đội Trường Sơn, về đồng bào Tây Nguyên tham gia
vận chuyển hàng, giúp đỡ bộ đội trên tuyến đường Trường Sơn.

<b>III.</b> <b>Các hoạt động dạy học:</b>

<b>Tên hoạt động</b> <b>GV</b> <b>HS</b>

1. Khởi động
2. Bài mới:

a.Giới thiệu bài:

<i>HĐ1Những nét chính</i>
<i>về đường Trường Sơn.</i>

HĐ2Vai trị của

Trường Sơn.

Cho hs nghe bài hát:Đêm Trường
Sơn nhớ Bác.

Từ bài hát giới thiệu bài mới.
GV ghi tên bài lên bảng.
- Cho hs đọc đoạn 1.

Cho hs thảo luận 4 câu hỏi theo
cặp đơi.

GV và các nhóm nhận xét và chốt
lại kết quả đúng.

- GV chỉ đường TS trên bản đồ Việt
Nam.

Gọi 1 hs đọc SGK từ “ Tính đến
ngày….thì thầm.”

GV hỏi: Tính đến ngày đất nước
thống nhất,đường TS tồn tại bao
nhiêu ngày đêm?

Cho hs xem phim tài liệu.

- Y/c hs kể tên một số tấm gương
tiêu biểu trên tuyến đường TS
- Cho hs quan sát ảnh những tấm

gương anh hùng…

Giới thiệu về nghĩa trang TS

HS vỗ tay theo lời bài hát

HS đọc.

HS thảo luận 4 phút.
Chia sẻ kq thảo luận .

2 HS lên chỉ lại trên bản
đồ.

HS đọc.
HS trả lời.

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

HĐ3Ý nghĩa của
đường Trường Sơn:

Thảo luận cặp 4

GV và các bạn nhận xét chốt lại
kq đúng.

Cho 2,3 hs đọc lại.

Cho hs quan sát đường TS ngày
nay.

Cho hs nhận xét về vai trò của
đường TS trong việc xd đất nước
ngày nay.

Hs thảo luận 2 phút
Trả lời câu hỏi.
<b>IV.</b> <b>Củng cố dặn dò:</b>

- Cho HS nhắc lại nội dung chính.

- Cho HS chơi trị chơi Cắm cờ chiến thắng.
- GV tổng kết trò chơi và nhận xét tiết học.

<b>C- K ết luận :</b>

Trên đây là chuyên đề dạy học Lịch sử - Địa lí, nhằm đổi mới PP, giúp HS
tích cực, chủ động sáng tạo trong học tập, giúp cho các em có thể hình dung có
biểu tượng về các các sự kiện, nhân vật lịch sử, các hiện tượng, địa lí. Từ những
hiểu biết đó HS có thể trình bày được dưới các hình thức khác nhau ( nói, viết, vẽ,
kể chuyện, đĩng vai…)một cách sinh động và chính xác. Giúp các em vận dụng
kiến thức đã học vào cuộc sống để hiểu và tự hào về lịch sử nước nhà, giữ gìn bản
sắc dân tộc; bảo vệ thiên nhiên mơi trường.

Với thời gian có hạn, chúng tơi khơng thể tránh khỏi những thiếu sót. Rất
mong BGH nhà trường, các đồng chí đồng nghiệp góp ý, bổ sung để chuyên đề
được hoàn thiện hơn.

Vĩnh Tường, ngày tháng 2 năm
2017

</div>

<!--links-->