Giáo án môn Tin học 10 - Bài 6: Giải bài toán trên máy tính

<span class='text_page_counter'>(1)</span>GA: Tin hoïc 10. Tieát 18. Ngày soạn: 28 / 10 / 2006 ;. GV: Đàng Ngọc Huynh. ngày giảng: 30 / 10 / 2006 ; Lớp: 10. §6. GIẢI BAØI TOÁN TRÊN MÁY TÍNH Baøi: Tieát PPCT 18 I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC: 1. Kiến thức: Biết các bước cơ bản khi tiến hành giải toán trên máy tính: xác định bài toán; xây dựng và chọn thuật toán; lựa chọn câu trúc dữ liệu; viết chương trình; hiệu chỉnh; đưa ra kết quả và hướng dẫn sử dụng. 2. Kyõ naêng 3. Thái độ II. CHUAÅN BÒ: 1. Taøi lieäu, baøi taäp: 2. Duïng cuï, thieát bò: III. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP: 1. Oån định, tổ chức lớp: 2. Kieåm tra baøi cuõ: 3. Baøi giaûng: Hoạt động của Thầy và Trò. Noäi dung ghi baûng. GV: ĐVĐ Máy tính là công cụ hỗ trợ con người rất nhiều trong cuộc sống, con người muốn máy tính thì phải đưa lời giải bài toán đó vào máy dưới dạng các lệnh. Như vậy các bước để xây dựng một bài toán là gì?. *Việc giải bài toán trên máy tính thường được tiến hành qua các bước sau: Bửụực 1: Xác định bài toán; Bước 2: Lùa chän hoỈc thiÕt kÕ thuËt to¸n; Bửụực 3: Viết chương trình;. GV: Chúng ta tìm hiểu từng bước giải bài Bước 4: HiƯu chØnh; toán. Bước Bước 5: ViÕt tµi liƯu. Bửụực 1: Xác định bài toán: GV: Xác định bài toán là ta xác định các thaønh phaàn naøo? 1. Xác định bài toán HS: Trà lời: Xác định Input, Output Xaùc ñònh hai thµnh phÇn: Input vµ GV: ẹuựng roài. Việc xác định bài toán chính Output. Tửứ ủoự xaực ủũnh ngoõn ngửừ laọp trỡnh là xác định rõ hai thành phần này và mối quan vaứ caỏu truực dửừ lieọu moọt caựch thớch hụùp. hÖ gi÷a chóng.. Trang 1 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Tieát 18. GA: Tin hoïc 10. GV: Đàng Ngọc Huynh. VD: Bài toán: Tìm ƯCLN của 2 số nguyên döông a vaø b. *XÑBT: -Input: Hai soá nguyeân döông M vaø N. GV: Sau khi xaùc ñònh xong Input vaø Output của bài toán ta sang bước tiếp theo:. -Output: ÖCLN cuûa 2 soá M vaø N. Ta coù: M vaø N thuoäc soá nguyeân döông (kiểu dữ liệu). Bước 2: Lùa chän hoỈc thiÕt kÕ thuËt to¸n: GV: Em nào nhắc lại thuật toán là gì? HS: Trả lời câu hỏi. GV: Bài toán tìm kiếm có bao nhiêu thuật toán? HS: Có 2 thuật toán: -TT Tìm kiế tuần tự -TT tìm kieám Nhò phaân GV: Theo các em Thuật toán Tìm kiếm tuần tự có giải được bài toán Sắp xếp ( hay bài toán khác)? HS: Trả lời. (không giải được). GV: Vậy Thuật toán Tìm kiếm tuần tự dùng để giải bài toán nào? HS: Trả lời: Dùng để giải bài toán Tìm kieám GV: Giaûi thích roõ hôn veà caùc tieâu chí cuûa Thuật toán tối ưu. -Dễ hiểu; (Đọc vào ta có thể hiểu được ngay). 2. Lùa chän hoÆc thiÕt kÕ thuËt to¸n a) Lùa chän thuËt to¸n Mçi thuËt to¸n chØ gi¶i mét bµi to¸n nµo đó, nhưng một bài toán có thể có nhiều thuật to¸n kh¸c nhau để gi¶i. Vậy ta phải chọn thuật toán tối ưu nhất trong những thuật toán đưa ra. Thuật toán tối ưu là thuật toán có các tieâu chí sau: -Deã hieåu; -Trình baøy deã nhìn; -Thời gian chạy nhanh; -Tốn ít bộ nhớ.. -Trình baøy deã nhìn; ( Roõ raøng) -Thời gian chạy nhanh; (TT Tìm kiế tuần tự > TT tìm kiếm Nhị phân). -Tốn ít bộ nhớ. ( Không dùng nhiều biến (ô nhớ)).. Trang 2 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Tieát 18. GA: Tin hoïc 10. GV: Đàng Ngọc Huynh. GV: Sau khi ta chọn được thuật toán thích b) DiÔn t¶ thuËt to¸n: hợp, ta tìm cách diễn tả thuật toán. VD: Tìm ¦CLN(M, N)? GV: Laỏy laùi Ví dụ (Tìm ước chung lớn nhất  Xác định bài toán - Input: NhËp M, N; (ƯCLN) của hai số nguyên dương M và N). - Output: ¦CLN(M, N). GV: Hướng dẫn cách nêu ý tưởng của bài toán: Ta xeùt VD: Tìm ÖCLN(M = 15,N = 6)  ý tưởng: Lượt 1: - NÕu M = N th× Caùch moâ taû: ÖCLN(15, 6 ) giá trị chung đó là ƯCLN của M và N; -Vò trí soá nhoû ghi laïi ÖCLN( ? , 6) - NÕu M > N th× -Vị trí còn lại lấy số lớn-số nhỏ ÖCLN ( 9, 6 ) ¦CLN(M, N) = ¦CLN(M - N, N). Ta lập lại lượt 1 cho đến khi M = N thì đưa - NÕu M < N th× ra KQ roà keát thuùc. ¦CLN(M, N) = ¦CLN(M , N - M); Lượt 2: Vò trí soá nhoû ghi laïi Vị trí còn lại lấy số lớn-số nhỏ. ÖCLN( ? , 6) ÖCLN ( 3, 6 ). Lượt 3: Vò trí soá nhoû ghi laïi Vị trí còn lại lấy số lớn-số nhỏ. ÖCLN( 3 , ?) ÖCLN ( 3, 3 ).  M = N = 3 = ÖCLN(15, 6).. ThuËt to¸n: (Thuật toán dùng hiệu của 2 số) Từ ý tưởng ở trên GV hướng dẫn mô tả * DiƠn t¶ b»ng c¸ch liƯt kª: thuật toán bằng cách liệt kê. Bước 1: NhËp M, N; Bước 2: NÕu M = N th× lÊy gi¸ trÞ chung nµy làm ƯCLN rồi chuyển đến bước 5;. GV: Mô phỏng các bước thực hiện thuật toán Bửụực 3: Nếu M > N thì M  M - N rồi quay trªn lại bước 2; Lượt. 1 2 M 15 9 3 N 6 6 6 ÖCLN(15, 6) = 3. Bửụực 4: N  N - M rồi quay lại bước 2;. 3 3 3. Bước 5: §­a ra kÕt qu¶ ¦CLN rồi KÕt thĩc.. HS: Lên bảng mô tả TT bằng sơ đồ khối . Trang 3 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Tieát 18. GA: Tin hoïc 10. GV: Đàng Ngọc Huynh. b) Thuật toán diễn tả bằng sơ đồ khối NhËp M vµ N. M=N?. Sai. M>N?. §óng §­a ra M; KÕt thóc. Sai. NN-M. §óng MM-N. GV: Bài toán tìm ƯCLN(M,N) trên có thể giải bằng thuật toán khác. Đó là Thuật toán duøng thöông cuûa 2 soá hay coøn goïi laø Thuaät Thuật toán: Euclide (Ơ-clit) toán Euclide (Ơ-clit) Ý tưởng của thuật toán Euclide: (Thuật toán dùng thương của 2 số) Tìm ÖCLN(M,N): Bước 1: NhËp M, N; - M  N; Bước 2: Số dư  0; - N  M mod N;. Lặp lại quá trình này cho đến khi N = 0 thì ñöa ra keát quaû ÖCLN cuûa 2 soá laø M, roài keát thuùc.. Bước 3: NÕu N = 0 thì đưa ra kết quả ÖCLN(M,N) laø M, råi KÕt thóc; Bước 4: Nếu N khác 0 thì Soá dö  M mod N; M  N; N  Soá dö; Bước 5: Quay lại Bước 3.. Trang 4 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> GA: Tin hoïc 10. Tieát 18. GV: Đến đây ta đã có được thuật toán của bài toán, công việc tiếp theo là phải chuyển thuật toán thành chương trình, ta sang bước tieáp theo: Bước 3: Viết chương trình GV: Em nào cho biết có mấy loại NNLT? HS: Trả lời: Có 3 loại: (Ngôn ngữ máy; Hợp ngữ; Ngôn ngữ bậc cao). GV: Do NNLT có nhiều loại nên công việc trước tiên ta phải chọn NNLT thích hợp.. GV: Đàng Ngọc Huynh. 3/ Vieát chöông trình: Là việc lựa chọn CTDL và NNLT để diễn đạt thuật toan trên máy tính. Khi viết chương trình cần chọn ngôn ngữ thích hợp, viết chương trình bằng ngôn ngữ nào thì phải tuân theo qui định ngữ pháp của ngôn ngữ đó.. GV: Chương trình được viết không phải lúc nào cũng đảm bảo là hoàn toàn đúng đắn, 4/ Hiệu chỉnh: do đó phải thử chương trình bằng các bộ Sau khi viết xong chương trình cần phải input đặc trưng để kiểm tra sai sót. thử chương trình bằng một số INPUT đặc trưng. Trong quá trình thử nếu phát hiện ra sai sót thì phải sửa lại chương trình. Quá GV: Sau khi chương trình đã hoàn thiện, trình này gọi là hiệu chỉnh. coâng vieäc coøn laïi laø vieát taøi lieäu moâ taû thuaät toán, chương trình và hướng dẫn sử dụng 5/ Viết tài liệu: chöông trình. Viết mô tả chi tiết bài toán, thuật toán, chương trình và hướng dẫn chương trình. 4.Tổng kết nội dung, đánh giá cuối bài:. 5.Dặn dò, kế hoạch học tập tiết sau: Học bài cũ, Xem trước bài mới (Bài 7, 8 và 9).. Trang 5 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> GA: Tin hoïc 10. Tieát 18. GV: Đàng Ngọc Huynh. IV. NHỮNG VẤN ĐỀ CẦN RÚT KINH NGHIỆM:. Trang 6 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(7)</span>