Dạy con kiểu nhật giai đoạn 0 tuổi

11
_

NHA XViA'I' BAN
LAO EQNG xA HQI
-


T6NG QUAN VE GIAO DUC 0 u61
•

f>U'C1ng Cong Ve Sl_/ phat trien Cd the cua tre con bu SUa
Chieu cao

Contrai

�

80

45
40
Thangtu6i

Khi sinh ra

Thang

Khi sinh ra

Thangtu6i

Th6ng

Khl slnh ra

Th6ng tu6i

Thang

6 7 8 9 1011 12
Thang tu6i
Thang

Khi sinh ra

Q
�

MOI TRE co TIEU cHUAN TANG TRtJONG KHAC NHAU.

Thai kl phan x�

Thai kl

Nhllng hilnh d¢ng trong thbi kl nay chu

lay

Nhl!ng phan X\I bam sinh yeu dan di vi!

bAt d u xuat hi�n cac phan ling ti/ chu.

y u la ·phan xc:i thO': •pMn xc:i nAm� ·phan

Tre b t dau thich thu voi the giol xung

X\I nhAm m t• va .kh6c. ma tre dll biet tll

khi con trong b1,mg m�. Thbi ki nay, hau

quanh va c6 h nh d¢ng bAt chllac.

nhll tre ngu ca ng y.

Thangtuoi

rr_

0

1

2

Khoang 4 thang

Sau sinh = 4009

'-C....-

Truog"m

Ngay sau khi sinh, m1,1ch nao cua tre chlla

hoan thi¢n nhllng t(ch eve kich thich vao

'

Vungth! glac

·vung th! giac·.

4

3

-�

-

-v_
un _
g v_._
nd
_9_
n9 _
---

s
=

ssog

Giai do1:1n tre biet l�y va thfch ho<:1t d¢ng

CC1

the. Nao tre se ho1:1t dQng tich Cl,IC hO'n b�ng
each kfch thich vao"vung v�n d¢ng·cua tre.


Tr9ng htc;tng nao so vai de) tuoi
Bieu do d1.16'i day the hi�n 11.11,1ng khop

cua vung thj giac. Truck

2 tuoi neu

Ngay khi dl.!flc sinh ra, nao tre da

thiet cho CUQC song. Cho nen den

than kinh trong vung thj giac cua tre.

ta khong cho tre quan sat nhieu

Kh6'p than kinh c6 chU'c nang ket noi

de nang gia trj dinh len thi sau giai

bM dau tang tr1.16'ng va aen s tuoi

khoang s tuoi, tre da h9c d1.111c

cac te bao than kinh nao b¢ t�o nen

dO\jn nay, tre khong Vl.f(,1t qua dl.!(,1C

cac m\jch than kinh. Theo nhl.f bieu

hie
2 tuoi va kha nang nhln cua tre se
thap di. Tll 2 den 3 tuoi la khoang

sv tien h6a

CUQC song thl.fang ngay nhl.f "n6i

cua con ngl.fai di/a tren chinh vi�c

chuy�n� "ho�t d¢ng cac ng6n tay�

h9c t�p de nAm bAt dl.!flc nhCfng

"di dU'ng· v.v...

kien thU'c ding nhl.f ki thu�t can

dan len trong thoi ki nay.

do ta thay, w s thang tuoi den

2 tuoi

la giai do\jn dlnh diem, c6 nghla la
trong khoang thai gian nay, tre da
hinh thanh nhCfng ho�t d{>ng co ban

gia trj dinh ma tre d\jt dl.!flC den

thai gian dlnh diem cua vung v6

se d�t den kich th1.16'c gan nhl.f nao

nguoi trucmg thanh.

nhCfng dieu co ban nhat can cho

Nao tre cung 16'n

nao trl.!6'c tran va vung thinh giclc.

Kh6'p than klnh/1mm s

%
100

z
I

80
60
40

N101>4

r

20
Thai nhl
28tu'n

Slnh ra

2

10

12

70

0

1

15

10

s

Moi quan h� giCfa m�t dQ kh6'p than kinh cua vung thj giac

20

Tu6i

thU' nhat v6'i dQ tuoi/Huttenlocker (1990)

Thai kl

ngoi

Thai kl bo

7

8

Khoang 6 than9 = 6509
luy�n trl nM tilm tMi
(tri nh6' lllm vi�c) de tre c6

9

10

vi�c

kha nAng ghi nh6'.

11

12

Khoang 12 thang = 9009

Ren
Tri nh6' lam

dung

Tre b�t dau dU'ng dl.!nen tam nhln Cung dl.!(,1C mo r¢ng hon.
Tre bAt dau to mo ve the gi6'i xung
quanh va hieu kl v6'i m9i thlt.

va dan dan biet bo. NhCmg hanh d¢ng
tt/ phcit cua tre tang len khien cha m�
!hi.fang xuy en phai (le y.

choi b�ng tay mc?t each linh ho�t.
Thai gian thU'c keo dai hon.

6

Thai kl

Thai ki nay tre c6 the ti! nhac nguoi d�y

Tre bAt dau c6 the ngoi d�y va

Vung vo nao tntac tran

E>en giai do�n nay, "vung VO
nao trl.!6'c tran· quyet djnh m¢t
b9 nao tot bAt dau ho�t d¢ng.


'

DIEUTRE cAN LA
CHA ME VA TiNH
YEUTHVONG
•

Tren the giO-i, each nuoi d�y con co ap d1}.ng nghien CUTI ve
nao hQ kha ph6 bien
Khac v&i CclC loai d(mg V�t khac, tre con 1611 Jen nh(r VaO S\f cham SOC
cua cha m�. Tre hoc tl:r cha m� cac Ctr chi ding nhrr lCri n6i. Neu khong hoc
t�p, tre khong th� thich nghi v&i CUQC song.
Ngay nay, do nhfrng tien b9 VITQ1 b�c trong nghien cfru ve nao b9 tren
the gi&i, ngay cang c6 nhieu chuyen gia giao dvc cho rang, cha m� can biet
nhfrng kien there ve khoa hoc nao b9 trong nuoi d�y con cai, b&i vi�c giao
dvc c6 ap dvng nhfrng kien thfrc ve khoa hoc nao b9 giup nuoi d�y tre tr&
thanh con ngrrCri toan di�n hon.
Cuon sach DQ.y con kiiu NhQ.t (giai doQn o tu6i) la cuon sach drrqc due
rut tl:r kinh nghi�m ma toi va VQ' toi - Kayoko - rut ra drrqc tl:r qua trinh nuoi
d�y hai con chung toi. Nhfrng ngrrCri drrqc giao dvc bang phrrong phap nay

thl,fC te dang rat thanh Cong trong xa hQi.
Trrr&c 3 tu6i, neu chung ta khong kich thich tat ca cac phan nao b() lam
vi�c, d�c bi�t la khong nang cao ho�t d()ng cua vling VO nao trrr&c tran cua
VO d�i nao thi S\f phat tri�n tri tu� ding nhrr tri thong minh cua tre sau nay
se bi can tr&.
Giao dvc o tu6i coi trong vi�c tang crrerng "tri nh& lam vi�c", "h� thong
khen thrr&ng", "te bao than kinh phan chieu", "{re che hanh d()ng", "phan x�
b�m sinh". Toi se n6i r5 hon ve nhfrng di'eu nay trong n()i dung cuon sach


nhung mong cac b�n hay ghi nh& nhfrng tl:r kh6a nay d� chung ta cling trai
nghiem m9t each nuoi d�y tre tran day tinh yeu thrrong.


TAO NEN B6 NAO
THIENTAI
•

•


, ,,

.

NAO B6 C0A TRE BAT DAU PHAT TRifN
TO' TRONG BAO THAI
Hau bet cac tebao than kinh dtrq-c hinh thanh trong bao thai

25

ngay

Q
s thang

35

ngay

40 ngay

so

ngay

100

ngay

Q
6 thang

a thang

7 thang

9 thang

Te bao than kinh nao bQ cua thai nhi nhanh ch6ng drrqc hinh thanh tir
giai do�n 6 thang tu6i. Khi drrqc sinh ra, cac te bao than kinh trong b9 nao
tre da ho an thi�n gan bang b9 nao cua ngrrCri trrremg thanh. Cac te bao than
kinh nay rat manh va hau nhrr khong c6 moi lien ket v&i nhau. Tuy nhien,
nher c6 cac kh&p than kinh nen cac moi lien ket nay drrqc hinh thanh t�o
nen m9t m�ng lrr&i bao trum day khit xung quanh cac te bao than kinh va
ban than cac te bao ding dan 16n len.
Trich tir Thiri bao Kinh teNhQ.t Ban. Phan phia tren cua hinh minh hoa
la d(> l{m cua niio tir 25,..,100 ng ay tu6i. Phan phia dzr{ri cua hinh minh hoa
th€ hi?n cau true cua niio b(>.

Con ngu'O'i duqc sinh ra chu'a hoan thi�n
Con ngl!O'i lfll<;tc sinh ra chlta hoiln thi�n

So v&i cac d9ng v�t khac, thCri kY bao thai
va tha au cua con ngrrCri deli hO'll . Ngay trong
thCri kY bao thai, nao b9 ngrrCri da tang trrremg
nhrmg nao b9 khong th@ phat tri@n qua 16n do
can phai phu hqp v&i d9 16n cua tlr cung va d9
���
h�p cua drrerng sinh san. Cho nen khi sinh ra,
b9 nao v�n chrra drrqc hoan thi�n ma m&i chi c6 drrqc nhfrng phan x� va
ho�t d9ng can thiet sau sinh. Vi the, thCri kY thO' au chinh la 16.c b9 nao dan
dan h<;>c t�p va tich Hiy nhfrng ho�t d9ng khac.
-�
"()
-""'
\ -...,.-----,-,-----,
(Ji
-,-0 _

SJrihr•
"'

"
c.o"

e n-eoc.o-�< ••n


NAO B<) COA TRE
VO-i 5 giac quan va 4 nang Ive giup tre cam nh�n mQi thll-

Kha nang v�n d9ng
Tri nha lam vi�c la vi�c
ghi nho t;;im thoi de thtfc hi�n m9t
vi�c nao d6.Trf nha lam vi�c bAt dau
phat trien W 2 thang sau khi sinh va khi
dvgc khoang 6 thang tuoi, tre c6 the
nha dvqc v�t vva nhin thay trong
khoang 1 giay m�c du chva
dvqc t�p luy�n.

Ngay sau khi sinh ra,
kha nang v�n d(>ng cua tre moi chi the
hi�n qua ho;;it d(>ng phan x;;i d6i voi nhung

Xue giac
Vai tre so
sinh, du chung ta c6 ch;;im vao

kkh thfch nhvng vi�c l�p di l�p l;;ii cac phan

da tre cGng khong cam thay thfch thu

x;;i d6 giup tre dan dan se nam dvgc

ma moi chi c6 m(>t chut phan x;;i.Tre se

tay, nghe dvqc am thanh va cam

dan cam thay de chiu neu chung ta

dvqc do v�t v.v ...

thvong xuyen xoa b6p nh� nhang
vao da cho tre.

V! giac
Ovung s6
44 cua nao b9 c6 trung
khu than kinh t6i cao thlfc hi�n
hanh d(>ng bat chvoc dvgc g9i la
"h� thong te bao than kinh phan
chieu''. Do d6 sau khi sinh khoang
2 thang, tre c6 the bat chvoc
ho;;it d<;>ng cua m�t
va tay b�ng y chf
cua mlnh.

Kha nang suy nghi

Sau khi sinh khoang
4 thang, tre c6 the phan doan

xem m� se lam gL Neu b;;in n6i
chuy�n vai tre, tre se phan doan hanh
dc)ng tiep theo va cho dqi.

Vao khoang
tuan mang thai thu 6,
nt,i vi giac giup nh�n biet
dvqc v! da dvqc hinh thanh
6 nao. Sau khi sinh khoang 4,
s thang, dau lvoi tre da
c6 the cam nh�n v! ng9t
va chua.

Th! giac
Sau khi sinh,
tre da nhln dvgc lo mo
nhvng van kh6 phan bi�t dvqc
cac mau phuc t;;ip.Tre moi chl
nMn biet dvgc cac mau don
nhv xanh hay d6.

Khuu giac
Ngay sau
khi sinh, khuu giac tre da
bat dau phat trien giup tre c6 the
nh�n ra mui cua m�. Hon nua, tre
con c6 the phan bi�t dvgc mui de

ch!u va mui kh6 ch!u.

Thinh giac
w khoang thang

thu 7 mang thai, cac m;;ich than
kinh da bat dau hlnh thanh, w giai
do;;in nay, tre da c6 the nghe dligc cac
am thanh.Doi luc, tre cGno phan


ung kh6 chju vai nhung am
thanh Ian.

TE BAO THAN KINH vA KH6'P THAN
KINH TAO NEN B6 NAO
.

.

Neu so lll'q-ng cac kh{yp than kinh tang len, tre se co b{> nao
thien tai

Bit nao b9 lam vi�c bing each k�t n6i cac t� bao than kinh
Cac te bao than kinh trong nao b9 drrgc hinh thanh tl:r 3 nhan to: than
te bao mang nhan, phan duoi gai keo dai ra tl:r than te bao va sgi tn_ic. Dau
sgi tn.ic se lien ket v&i duoi gai cua te bao than kinh khac t�o nen m�ch
than kinh giup nao b9 lam vi�c.
Kh&p than kinh la ten gQi cua ke h& gifr vai tro la cac mat noi gifra cac
te bao than kinh nay, kh&p than kinh drrgc t�o ra neu nao b9 va cac te bao

than kinh drrgc Slr dvng. So lrrgng cac kh&p than kinh cang nhieu thi cang
c6 nhieu m�ch than kinh cua te bao than kinh va vi�c truyen d�t thong tin
se tot hon. C6 nghia la c6 m9t b9 nao thong minh.
M�t khac, neu khong Slr dvng cac te bao than kinh thi cac kh&p than
kinh se giam di, th�m chi chinh te bao than kinh d6 se chet di. Chinh vi v�y,
trong giai do�n nay, can phcii gia tang cac kh&p than kinh va Slr dl).ng cac te
bao than kinh m9t each c6 hi�u qua.


ChOt d�n truyen
th:in kinh

)

Tui kh&p
than kinh

89 ph�n
nh�n cam

Nhan
f)u6i gai
Trong tui kh6'p than kinh c6 chat
dan truyen than kinh. Neu thong tin
than kinh dvqc truyen den, tui kh6'p
than kinh se di chuyen, chat dan
truyen than kinh dLJQ'C phat ra Va bQ
ph�n nh�n cam se tiep nh�n.

(%)

100
Nao

80
Cd quan n(>i t�ng

Cd quan sinh san

01

5

10

15

20

ãTheo ngu6n St/ phdt trien cua nao b va CC1 the cua tre
(Kubota Kisou/1 981)

Nao duqc hlnh thanh trong thC1i ky tho iu

SQ'i trl;JC


So v&i cac CO' quan khac, nao b9 phat tri@n VlfQ't b�c va tl:r rat s 61n. Khi
cac m�ch than kinh bat dau hinh thanh, cac duoi gai va te bao than kinh se
16n han. Dfeu nay khien dung hrQTig nao b9 to Ien, vi v�y trong thOi tha au
can t�o ra cac kich thich va khong ngl:rng luy�n t�p giup lam tang so hrQTig

cac m�ch than kinh cang nhfeu cang tot.

TAI SAO cAN GIAO DUC 0 ru6r?
.

.

So hrq-ng khO-p than kinh luc 0 tu6i anh ht.rtr1en cua tre
•

,,?

')>

')>

Dieu quan tr9ng khi o tuoi la tang duqc cang nhieu kh&p
than kinh cang tot
?

'

'

,

T�i thOi di@m tre drrqc sinh ra, hau nhrr tat ca cac te bao than kinh deu
da drrqc hinh thanh. Nhrmg so lrr911g kh&p than kinh it nen gan nhrr gifra
cac te bao than kinh chrra c6 moi lien ket. Giang nhrr SO' do drr&i day, so

lrrQTig cac kh&p than kinh se khac nhau & cac vi tri khac nhau tren nao b9.
Nhrmg ngay sau khi sinh, neu ta bat nao b9 tre lam vi�c d@ sir dvng cac te
bao than kinh thi so lrrQTig cac kh&p than kinh se tang Ien va m�t d9 d�t
drrqc toi da trong giai do�n tre tl:r 8 thang sau sinh den khoang 3 tu6i.
Cac m�ch than kinh drrqc hinh thanh nher S\f lien ket gifra cac te bao
than kinh, khi m�t d9 cac kh&p than kinh d�t t&i mfrc cao nhat tre se tht.rc
hi�n dU'Q'C CclC ho�t d<)ng CO' ban (nhin, nghe, SCr) Cua vling d6.
Sa do drr&i day Ia S\f bien d6i gia tri trung binh ve so lrrQTig cac kh&p
than kinh theo d9 tu6i. a cac giai do�n dinh, neu ta khong c6 nhfrng kich
thich phu hqp d@ cac te bao than kinh lam vi�c thi chac chan gia tri dinh
cua cac kh&p than kinh se xuong thap. Sau nay, neu tre h9c t�p c6 sir dvng
cac te bao than kinh thi cac lien ket cua m�ch than kinh se day Ien nhrmg
chi la giup cho drrerng cong suy giam thocli dan thoi.
Neu da d@ qua gia tri dinh roi thi sau nay du c6 sir dvng cac te bao than
kinh ding chi c6 th@ tang m9t chut it oi cac kh&p than kinh. Cho du c6 tang
drrqc ding chi Ia khoang 1-2 kh&p v&i m8i m9t te bao trong 1 nam, khong
du d@ thay d6i drrerng cong cua bi@u do.


Tuy nhien, drremg cong nay se thay d6i tuy vao each cha m� bat cac te
bao than kinh lam viec. Dieu quan tr9ng la ngay sau khi sinh phai kich
thich Ien tat ca cac vling tren nao tre va bat chung lam viec. Can phcii kich
thich tat ca cac giac quan. Cha m� can n6i chuyen v&i tre, danh nhieu thCri
gian t�o nen nhi'eu kich thich v&i tre. Chinh nhfrng hanh d<)ng kich thich
nay la m6n qua 16n nhat doi v&i S\f phat tri@n Cua tre.

Li do

m�t d9 cac kh&p than kinh giam

M�t d<) cac kh&p than kinh tang
nhanh nhat trong giai do�n tl:r 1-3
tu6i, d�t den dinh di@m la giai do�n
khoang 3-5 tu6i, sau d6 se giam
dan do cac te bao than kinh c6 ch(ra
cac kh&p than kinh khong lien ket
drrqc chet di. Hien trrqng nay gQi la
"cat got". Di'eu quan tr9ng cua viec
luyen t�p l�p di l�p l�i trong thCri ky
nay la d@ tang cac kh&p than kinh
b�ng each thrremg xuyen t�o ra cac
kich thich, dong thCri cling co cac
m�ch than kinh duy tri m�t d9 va
t�o ra cang nhi'eu moi lien ket cang
tot.

Khop than kinh/1 ooµ
60

Vung v6 nao tn.J6'c tran

so
40
30
Vung thinh giac

20

Tn.tong hqp khong duqc su d1,mg

10
•

0

•

1

•

2

•

3

•

4

•

5

•

•

6

•

7 8

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

Tuoi

M�t d9 trung binh cac kh6'p than kinh
theo nhieu d9 tuoi/Huttenlocker (1996)

•

?

CHi CHA ME M6'I C6 THE TAO RA B6
NAO THIEN TAI CHO TRE
.

.

.

DU-a tre nao cting co th� trO- thanh thien tai hay con ngu-0-i U'U
tit

Chung ta phcii bat dau giao dvc cho tre ngay tl:r ngay tre drrqc sinh ra.
B&i neu bat nao b9 lam viec s61n, cac kh&p than kinh tang Ien va hinh
thanh nen cac m�ch than kinh. Cac ba m� hay chu y den 6 di@m sau ngay tl:r
ngay bat dau lam m�.


r.

Khong so sanh con mlnh v&i nhung dua tre khac

Khi sinh con ra, dau tien bc;in hay s& vao khap ca th@ be nhin th�t ky

xem c6 gi bat thtr&ng khong. Du khong c6 bat thtr&ng gi nhrmg m6i tre lc;ii
l&n Ien theo each rieng cua chung, nen vi�c so sanh con minh v&i nhfing
dfra tre khac Ia sai l'am.

2.

Khong duqc bo be

Tre con dtrQ'C sinh ra v�n con non n61: va chtra th@ tg l�p dtrQ'C. Cha m�
phcii nh�n thfrc rang can phcii cham s6c va giao dvc cho tre tl:tng chut mot.

3.

Bit tre hQc hang ngay

Khi tre 0 tu6i, vi�c hQC t�p dong nghfa VOO kich thich 5 giac quan va CO'
th@ tre. Dieu quan tr9ng la hang ngay phcii thgc hi�n dan nhfing kich thich
phu hQ'P v&i tl:tng thm ky cua tre.

4.

H9c cling tre

Luc o tu6i la thm ky tre c6 nhfing thay d6i manh li�t nhat trong suot
cuoc dm con ngtrm, nhrmg & m6i tre lc;ii c6 S\f phat tri@n khac nhau. Cuon
sach nay mang tinh chat tham khao ve cac thm ky hQC t�p cua tre cho cac
b�c cha m�. Bc;in hay dQc va ap dvng chung mot each linh hoc;it d@ phu hQ'P
VOO S\f phat tri@n Cua con minh.

5.

Giu gln sue khoe

S\f phat tri@n cua tre la khong ngl:tng nghi. Neu chung ta dl:tng vi�c hQc
t�p cho tre CO nghfa la tri hoan S\f gia tang cac kh&p than kinh trong khoang
thm gian d6. Chinh vi v�y, cha m� phcii chu y den sfrc khoe cua minh d@
giup tre hQc t�p hi�u qua.

6.

,

Cam thay thu v! khi tiep xuc v&i tre

Neu cha m� biet bat nao bo lam vi�c dung each, hQ se thay ngay dtrQ'C
thanh qua cua vi�c dc;iy con. D@ bat nao bo lam vi�c dung ding nhtr d@ nh�n
ra GU'Q'C nhfing thanh qua do thi cha m� can cam thay thich thu khi tiep XUC


v&i tre.
Khong so sinh con minh

val nhiing ifiia fri khic

Khong illlf!I bo bi
Bit fri h!c hing ngiy

B

•

Glii gin siic khie
Cam thiy thu

v! khl tlip xuc vii tri

VONG v6 NAO TRV6'c TRAN QUriT
DINH SV THONG MINH COA B6 NAO
.

.

.

Phat tri�n vitng so 10 dflic trtrng mang "tinh con ngu-0-i"
-

?

I

I

Giao d9c hie o tuoi ren luy�n vung so 46 va vung so 44
a day, toi giai thich m()t chut ve SO' do giai phfru m�t cat cua nao be). Sa
do nay gQi la "Ban do VO nao Brodmann" da chia nao bQ thanh 52 vling d\fa
vao S\f lam vi�c cua nao. D�i nao dU'Q'C chia thanh 5 thuy d6 la: thuy tran,
thuy dinh, thuy chgm, thuy thai dU'ang va thuy dao. Vung VO nao trU'&C tran
la phan phia trll'cYC Cua thuy tran dU'Q'C danh SO ttr vling SO 8 den vling SO 10
trong sa do.

Neu di�n d�t chfrc nang cua vling VO nao trU'cYC tran bang m()t tl:r thi d6
la nai "suy nghi". Trl:r phan x�, con tat ca nhfrng phan frng deu dU'Q'C quyet
dinh (y vling VO nao trU'cYC tran. Nhfrng thong tin truyen den vling v�n d()ng
(vling SO 6 va vling SO 4), ttr day phat ra m�nh l�nh den cac CO' roi m&i dfrn
den ho�t d()ng th\fC cua tay chan. Trong vling VO nao trU'cYC tran c6 vling
phia ngoai cling nhat la vling so 10 (vling trIT&c tran) . Day la vling lam vi�c
khi "tien hanh dong thCri hai vi�c", "tien hanh cong vi�c c6 thfr t\l'", "quyet
do an"' "ki@m soat tinh cam"' la vling d�c bi�t th@ hi�n d�c trrmg cua con
ngll'Cri.


Ngay sau vling so 10 la vling so 46, la vling tri nh& lam vi�c thgc hi�n
ghi nh& t�m thm - dong vai tro rat quan tn;mg dg bat vling so 10 lam vi�c.
Vung so 10 ding lam vi�c ngay sau khi drrqc sinh ra nhrmg bat dau phat
trign m�nh nhat vao khoang 5 tu6i. Neu tl:r h1c o tu6i, ta ren luy�n cho tre
vling so 46 ve tri nh& lam vi�c va vling so 44 lam vi�c khi thgc hi�n "bat
chrr&c" ho�C "d\f doan" thi cac m�ch than kinh Se vling chac thuc d�y S\f
phat trign cua vling so 10.

Ban

'0

0 nao Brodmann va

SI/ phan bo
Ranh trung tam

Thuy tran

Thuy dinh

Vung vo nao truoc tran
Thuycham

Thuyaao

Thuy thai duang

•

,

38

,

?

THE GI6'I COA TRE BIEN DOI MANH ME
TRONG 12 THANG DAU
.

1

nam bien dBi chong m�t trong cu(>c dO-i mlii con ngwO-i

B�n dung lo ling ma hay quan sat slf trttbng thanh cua tre
tung ngay tung ngay m9t
Trong 12 thang dau sau sinh, the gi&i cua tre drremg nhrr hoan toan thay

d6i. Tl:r m9t dfra tre v�n chrra thg m& to mat, m&i chi biet kh6c yeu 61: l�i


dan dan c6 thg di l�i, n6i chuy�n va higu du-qc nhfrng dieu phfrc t�p.
Luc nay, khi cham s6c tre, cha m� se luon lo Jang rang khong biet con c6
phat trign khoe m�nh khong, c6 16n theo dung tieu chugn ve d9 tu6i khong,
sau nay con c6 thg n6i chuy�n, c6 thg di l�i binh thmmg khong v.v . . .
Nhrmg chinh nhfrng lo lang nay l�i thg hi�n tinh yeu thrrong cua cha m�
v&i tre. Cac ba m� hay tg tin vao ban than minh khi nuoi d�y tre nhe.
Du can n?ng cua tre hoi it so v&i tieu chugn trung binh hay tre khong

v�n d9ng drrqc theo dung d9 tu6i nhrmg neu mat tre Ilic nao ding tinh
nhanh, chan tay lanh I� thi tre hoan toan khong c6 van de gi ca.

NG6NTO'
H 9i tho�i ket hqp cac tir don
Khi sinh ra, tre m&i chi biet kh6c nhrmg sang giai do�n nay, tre da dan
biet phat am va bat dau n6i drrqc cac tir don nhrr "ba", "cha", "ba", "gau
gau" v.v . . . Tre v�n chrra thg n6i thanh cau nen chi biet n6i cac tir don roi ket


hqp v&i CIT chi chan tay dg truyen dc;tt dieu minh muon n6i.

THIGIAC
--.

Tre da nh�n biet drrqc C\f li den mQC tieu gan xa
Den thm ky biet bo va vjn tay dg di men theo, tre dan dan c6 nhiing
hoc;tt d(mg Cao cap hon nhll' phan doan dU'Q'C khoang each gan xa v&i mQC
tieu chfr khong chi nhin do v�t. Tre c6 thg SIT dQng tay m9t each t\f do nen

dan quen v&i vi�c nhin v�t theo hinh khoi va dan dan c6 thg XIT Ii nhiing
hoc;tt d<)ng nhanh hon.

NHIP DIEUTRONG 1 NGAY
.

.

Tre bat dau c6 th6i quen hoc;tt d<)ng nhieu hon va ngu say vao ban dem
Khi da biet bo va vjn tay dg di, tre se luon l�p di l�p lc;ti hanh d<)ng tim
m9t mQC tieu nao d6 roi di t&i. Tre bat dau thich dung tay dg choi nen cilng
gioi choi m<)t minh hon. Cho nen ban ngay tre se thfrc nhi'eu hon va ban
dem se ngu sau hon.

VAND6NG

-.

.

Tinh than thach thfrc rat cao
Chan tay ding nhrr ca thg tre da
dan cfrng cap. V&i nhiing be biet di
s6m da biet di giay, khoang 12
thang tu6i, tre da biet vjn vao dau
d6 dg di men theo. a d9 tu6i nay,
tre cang ngay cang muon thIT thach
va hieu ki v&i nhiing di'eu m&i lc;t.

GHINH6'

Tre nh& drrqc Iau hon do v�t da
giau di


Tri nh& lam vi�c bat dau phat
trign, du b(;ln c6 dung khan m�t che
do choi di thi khoang trong 10 giay,
tre v�n nh& drrqc. Neu ta luy�n t�p
nhfeu Ian cho tre ve ch6 cat do choi
thi tre c6 thg nh& drrqc den t�n
ngay horn sau.

KHA NANG NHAI
Tre ghi nh& kha nang nhai se
giup kich thich nao b9 phat trign
Bat dau an d�m, tre se c6 hfrng
thu v&i vi�c an uong. Tre chrra du
rang nen khong thg nhai dU'Q'C do
an cling, nhrmg neu cho tre an do
kho ho�c bo bit-tet cat nho tre se co
gang nhai, nhrr v�y dan dan tre se
c6 drrqc kha nang nhai va kha nang
t�p trung.


SAU KHI SINH:
TO' o- I THANG
TU6I
?

Nhan ra
.

Nga y tlt khi s i nh ra,
tre da ph an b i �t duqc
g i 9ng n6i .

Khoc
Tre the h i �n m lnh dang
d6 i ho�c kh6 chju.

ThU'c ra tre rat
kh6 tinh vai vi
.

Nl;I vj g iac cua tre da
bat da u hlnh tha nh tu
tua n th u 6 cua tha i ky.

B,

t•

Ha nh d(>ng ph an x�
de s i nh ton.

Phan doan
B�n hay n6i ch uy�n
de tre biet b�n se

lam g l.

THiNH GIAC


N6I CHUYEN v6'r TRE TRV6'c KHI BAN
HANH D6NG
.

.

.

Giup tre ren luy�n nang It.re dt.r doan ngay tir ngay mO-i sinh
Tnr&c khi thgc hien m9t hanh d9ng nao d6 nhrr khi dinh cho tre bu,
thay him cho tre hay drra tre ra ngoai, b�n hay cho tre nhin binh sfra, ta se
thay hay chiec mu roi n6i v&i tre: "Con yeu, bay gia ta se . . . nhe". Bang each
l�p di l�p l�i nhieu fan nhrr v�y dan dan khi nhin nhfrng do v�t d6, tre se
doan drrqc m� dinh lam gi. Hau nhrr trong vong khoang 1 nam tu6i, tre se
biet dl)' doan, khi m� g9i tre se mong cha va chu�n bi dg d6n nh�n hanh
d9ng tiep theo. Nen nh& rang khi n6i chuyen v&i tre, b�n phcii g9i ten tre
trrr&c tien.

Nao!
Me cho con ti nhe I
•

Hay cho tre nhin do v?t c6 lien quan den hanh dong ma b�n dang djnh lam roi n6i v&i tre d@ tre

chufo bi.

TIM HIEU VE NAO B6

.-

Vi�c hiit chuy�n khong phai la "hi�u l�nh"
B�n hay nh& khi dinh lam gi d6, hay n6i v&i tre. M�c du tre chrra hi@u
drrqc y nghla cac cau n6i nhrmg vilng ngon ngfr cua tre da lam vi�c. Day
chinh la hanh d(>ng chu�n bi giup tre hi@u drrqc ngon ngfr va phat am.
Hanh d(>ng chu�n bi nay da c6 tir khi tre drrqc sinh ra. Khi tre hi@u drrqc
tieng m� gQi, so lrrqng te bao than kinh lam vi�c da tang Ien. Vi�c m� n6i
v&i tre nhrr v�y khong phai la "hi�u l�nh" ma la each bat nao b9 cua tre lam
vi�c.

NAM CHAT VA X6E RA
.

Giup tre dung tay dieu khi�n dtr�C do v�t
B�n hay chu y den ban tay tre. N6 c6 dang nam ch�t khong? Ngay tir khi
sinh ra, tre da c6 phan x� nam hai tay. Neu b�n thay tay tre dang xoe ra, hay
nam tay tre l�i. Neu b�n an ch�t m(>t que dai - nhrr cai but ch�ng h�n - vao
tay tre roi kich thich d@ bon ng6n tay tre nam l�i giong nhrr dang drrqc tay
m� nam thi tre se ghi l�i. Luc nay, ng6n tay cai cua tre se chia ra ben ngoai.
Neu tay tre da nam ch�t, b�n hay kich thich vao mu ban tay d@ t�p cho tre
xoe tay ra. D@ tre th\fC hi�n m6i hanh d(>ng nam ch�t roi xoe ra trong
khoang 3--5 giay roi l�p l�i. B�ng each luy�n t�p nhi'eu Ian nhrr v�y, b�n se
giup tre nam tay drrqc ch�t va xoe tay drrqc r(>ng hon.

/I

Neu b�n vuot ban tay cua t e
dang nam tu
,..,

?

,..,

u

ban tay

co tay, tre se xoe tay ra.

eu b�n

f ch t f c

bang m¢ do v�

gi6ng nhu cai ong nh6 a giCta

g6n

tay cal va ng6n tay tr6 cua long ban
tay thl tre se nam tay l�i. K. i tre nam
ch�t, hay chu

y huong dan de tre

hl16'ng ng6n tay cai ra ngoai.

e


TIM HIEU VE NAO B6

.-

"Phan x� nAm" giup tre niim ch�t tay
NgrrCri ta g9i phan xc;i nam do v�t bang tay la "phan xc;i nam". Phan xc;i la
hinh thfrc hoc;it d(mg CO' ban Cua h� than kinh, tren CO' SCr cac phan X<;l h�
than kinh chi huy va dieu hoa mQi hoc;it dQng Cua CO' thg. CT phan X<;l nam,
neu bc;in SCr ho�c an vao long ban tay tre, phan X<;l Se lam vi�c, cac te bao
than kinh v�n d9ng chi phoi gan tay se lam vi�c khien cac gan c6 chfrc nang
nam tay co lc;ii tc;io nen hanh d9ng nam tay. Chung ta Slr dvng phan xc;i nay
dg luy�n t�p cho tre tl,f nam ch�t ho�c xoe tay ra.

THJ GIAC

TAP NHIN CHAM CHU
.

Tre rat thich nhin do v�t
Ngay tir khi m&i sinh ra, tre da c6 thg nhin do v�t. Cho nen bc;in hay bat
dau luy�n t�p kich thich v6ng mc;ic cho tre ngay tir khi sinh ra. Luc dau, hay
dung khuon m�t m� dg kich thich tre. Bc;in hay ngoi hrr&ng ve phia tre each
xa khoang 30 cm, n6i v&i tre la "M� day" roi nhin cham chu vao mat tre.

Neu doi mat tre nhin bc;in cham chu la bc;in da thanh cong. Bc;in hay l�p di
l�p lc;ii hanh d9ng nay khoang 3--- 5 Ian. Tam nhin cua tre rm vao khoang 50
d9 tinh tir tren xuong drr&i, tir trai sang phai nen khi luy�n t�p, bc;in hay chu
y dg tre nhin drrqc chinh di�n do v�t. Khi luy�n t�p cho tre bc;in c6 thg dung
cac do v�t c6 trong nha nhrmg tre se c6 khuynh hrr&ng thich nhin m�t
ngrrCri nen bc;in hay ve m�t ngrrCri ra ta giay roi cho tre nhin ding la m9t
each hay.