Ngày soạn : 01-10-2008
Tiết 30 : Văn bản
:
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
Nguyễn Khuyến
I.Mục tiêu: Giúp học sinh:
1.Kiến thức: - Thấy được tình cảm chân thành, đậm đà, hồn nhiên, dân dã mà sâu sắc, cảm động
của Nguyễn Khuyến đối với bạn.
-Cảm nhận tình bạn trong sáng û, nụ cười hóm hỉnh, thân mật nhưng ý tứ sâu xa của tác giả.
2.Kó năng : Rèn luyện cho học sinh kó năng đọc diễn cảm, cảm thụ và phân tích thơ Đường luật
thất ngôn bát cú.
3.Thái độ : Hs có tình cảm kính trọng bạn bè, có quan niệm về một tình bạn trong sáng, tình
nghóa.
II.Chuẩn bị:
1.Giáo viên : +Tham khảo tài liệu, thiết kế tiết dạy, chuẩn bị ĐDDH: ảnh chân dung nhà thơ,
phiếu học tập.
+ Phương pháp tổ chức lớp học: gợi mở, nêu vấn đề (tổ chức thảo luận nhóm) à, giảng bình,
2.Học sinh : Đọc trước văn bản, soạn bài theo các câu hỏi sgk.
III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
1.Ổn định tổ chức (1’): Giáo viên kiển tra só số, tác phong học sinh ,vệ sinh lớp học
2.Kiểm tra bài cũ (4’ :
Câu hỏi: Đọc thuộc lòng bài thơ “ Qua Đèo Ngang” của Bà Huyện Thanh Quan. Nêu cảm nhận
của em về bài thơ.
Gợi ý trả lời::
Học sinh trình bày cảm nhận về bài thơ theo các ý:
+ Bức tranh Đèo Ngang hoang sơ, vắng lặng, buồn
+ Tâm trạng của nhà thơ: buồn ,nhớ về quê hương, nhớ về quá khứ dân tộc, âm thầm, cô đơn,…
3.Bài mới (38’)
Giới thiệu bài :(1’). Tình bạn là một trong những đề tài mà rất nhiều nhà thơ đi vào khai thác,
thể hiện.Có thể nói “Bạn đến chơi nhà” của Nguyễn Khuyến là một bài thơ thuộc vào loại hay
nhất khi viết về đề tài tình bạn, hay nhất trong thơ Nguyễn Khuyến nói riêng và thơ Nôm Đường
luật Việt Nam nói riêng. Nét đặc sắc của bài thơ như thế nào ? Tiết học hôm nay chúng ta sẽ
cùng tìm hiểu về điều đó.
TIẾN TRÌNH BÀI DẠY
TG
8’
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO
VIÊN
H/động 1: H/dẫn hs tìm
hiểu chung
-Gv gọi hs đọc phần chú
thích sao ở sgk.
-Em hãy nêu vài nét cơ bản
HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC
SINH
-Hs đọc phần chú thích sao ở
sgk.
-Học sinh trình bày vài nét về
NỘI DUNG
I. Tìm hiểu chung
1.Tác giả.
- Nguyễn Khuyến( 18351909), quê ở Hà Nam
- Ông nhà nghèo nhưng
về tác giả Nguyễn Khuyến?
-Gv lưu ý hs vài nét về tác
giả, TP của Nguyễn Khuyến.
-Gv hướng dẫn hs cách đọc,
giọng đọc bài thơ, đọc mẫu
-Gv gọi hs đọc lại bài thơ.
-Gv nhận xét cách đọc
-Gv kiểm tra việc đọc chú
thích của hs
-Bài thơ được sáng tác trong
hoàn cảnh nào?
-Bài thơ được sáng tác theo
thể thơ gì ?Những hiểu biết
của em về thể thơ này.
-Nếu chia theo ý thì bài thơ
này em có thể chia làm mấy
ý, mỗi ý bao gồm mấy câu?
Giới hạn và ý chính của mỗi
phần?
26
-Gv nhận xét, kết luận sau
khi học sinh trả lời.
-Theo em bài thơ này được
viết theo phương thức biểu
đạt nào? Vì sao em biết?
Gv nhận xét, kết luận.
H/động 3 : H/dẫn hs phân
tích văn bản.
-Gv đọc câu thơ đầu.
-Trong lời thông báo bạn đến
chơi nhà có 2 chi tiết đáng
chú ý: một chi tiết nhắc đến
thời gian, một chi tiết để
xưng hô.-Em hãy chỉ ra hai
chi tiết đó qua dòng thơ đầu.
-Thời gian đã bấy lâu nay
được chủ nhà nhắc tới có ý
nghóa nhắc nhở thời gian hay
bày tỏ niềm chờ đợi bạn đến
chơi đã từ lâu của nhà thơ?
tác giả Nguyễn Khuyến.
-Hs nghe hướng dẫn cách đọc
bài thơ.
-Học sinh đọc lại bài thơ.
- Học sinh rút kinh nghiệm.
-Hs giải nghóa các từ ngữ khó
-Hs:lúc tác giả từ quan về ở ẩn
và lúc có bạn đến chơi.
-Bài thơ được sáng tác theo thể
thơ thất ngôn bát cú Đường
luật.( nhắc lại về thể thơ)
-Hs:Có thể chia làm 3 phần.
Phần 1: câu đầu :Cảm xúc khi
bạn đến chơi
Phần 2: 6 câu tiếp:Gia cảnh
của chủ nhà.
Phần 3 : câu cuối: Cảõm nghó
về tình bạn.
vốn thông minh , học giỏi
-Nguyễn khuyến là nhàøû
thơ lớn của dân tộc
2. Tác phẩm
-Thể thơ : Thất ngôn bát
cú Đường luật.
-Bố cục : 3 ý
-Cảm xúc khi bạn đến
chơi.
-Gia cảnh của chủ nhà.
- Cảm nghó về tình bạn.
-Bài thơ được viết theo phương
thức biểu cảm.(có giải thích)
-Hs nghe lại câu thơ đầu.
-Đã bấy lâu nay – Bác.
-Có thể trả lời: Tỏ niềm chờ
đợi bạn đến chơi đã từ lâu.
III. Tìm hiểu chi tiết
1.Cảm xúc khi bạn đến
chơi nhà.
Đã bấy lâu nay bác tới
nhà.
-Gọi là bác, cách xưng hô
này thể hiện tình cảm bạn bè
như thế nào?
-Như vậy tất cả những điều
vừa nói trên đã cho ta thấy
được tâm trạng của chủ nhân
khi có bạn đến chơi là gì?
-Gv sơ kết ý thơ
-Gv gọi hs đọc 6 câu tiếp.
-Bạn thân lâu ngày đến thăm
thì thông thường người ta tiếp
đãi như thế nào cho đúng?
-Vậy còn tác giả tiếp đãi
người bạn thân cuả mình
trong hoàn cảnh như thế nào?
-Hs:Tình cảm thân tình, gần
gũi,thân mật.
-Tâm trạng hồ hởi, vui vẻ ,
thoả lòng.
Tâm trạng vui mừng ,hồ
hởi của tác giả khi có bạn
đến chơi.
-Học sinh đọc 6 câu tiếp.
2.. Cảm xúc về gia cảnh.
-Hs:Tiếp đãi tử tế ,chu đáo ,
sang trọng để tỏ lòng quý
trọng bạn.
-Hs:Tiếp đãi trong sự thiếu
- Mọi thứ sản vật có mà
thốn mọi thứ về vật chất ( tìm như không.
những chi tiết trong sáu câu
thơ thể hiện điều ấy)
-Có ý kiến nói rằng : Nguyễn - Thảo luận và có thể trả
Khuyến tiếp đãi bạn với mọi lời:Đó là một ý kiến đúng. Vì:
thứ vật chất có đấy mà cũng có cá, có gà nhưng lại ao sâu
nước cả, vườn rộng, có cải
không đấy. Theo em đúng
,bầu ,mướp nhưng cũng không
hay sai? Vì sao?(cho hs trao
ăn được … ( chủ yếu là tình bạn
đổi theo bàn và trả lời)
chân thật)
-Gv nhận xét, , giảng rõ
- đây cách nói lấp lửng có
-Học sinh nhận phiếu học tập
thể tạo ra 2 cách hiểu(giáo`
có ghi 3 câu hỏi theo thứ
viên phát phiếu học tập để
tự,thảo luận nhóm, trả lời : có
thảo luận)
thể hiểu theo hai cách.
+ Đó là sự thật của hoàn
cảnh gia đình tác giả.
+ Đó là cách nói cho vui về
sự không có gì của tác giả.
Vậy em hiểu theo cách nào
-Chủ nhân là người thật thà
-Nếu hiểu đây là hoàn cảnh
Thật thà, yêu bạn bằng
thật của tác giả thì qua cách ,chất phác. Tình cảm của ông
tình yêu chân thực,dân dã
đối với bạn chân thực , không chất phác.
nói đó ta có thể hiểu chủ
nhân là người ntn? Tình cảm khách sáo.
của ông đối với bạn ra sao?
-Thảo luận nhóm và cử đại
-Nếu hiểu đây là cách nói
diện trình bày:Tác giả là một
cho vui về cái sự không có
người nghèo khó, tính tình
của ông, không có gì để đãi
hóm hỉnh, hài hước, yêu bạn
bạn ,thì ta sẽ hiểu như thế
nào về : hoàn cảnh sống của
chủ nhân,tính cách của ông,
tình cảm của ông dành cho
bạn?( cho hs thảo luận
nhóm ,cử đại diện nhóm trả
lời)
-Gv nhận xét, kết luận.
-Như vậy mọi thứ thết đãi
bạn đều không có, ngay cả
miếng trầu cũng không có
( nghi lễ tối thiểu khi tiếp
khách). Nói thẳng, nói cho
vui như vậy theo em chủ
nhân là người có quan niệm
về tình bạn như thế nào?
-Gv nhận xét, kết luận.
-Em có nhận xét gì về đặc
sắc nghệ thuật của tác giả ở
6 câu thơ này ? Tác dụng của
đặc sắc ấy?
-Gv bình : tác giả đã dựng
lên một tình huống truyện rất
độc đáo hấp dẫn để thông
qua đó thể hiện một quan
niệm về tình bạn của mình …
-Giáo viên đọc câu cuối.
- Trong câu thơ cuối, chi tiết
ngôn từ nào đáng chú ý
nhất?
-Ta với ta được nối với nhau
bởi một quan hệ từ với , quan
hệ từ này đã liên kết hai cái
ta với nhau . Theo em đó là
những cái ta nào?
-Cụm từ ta với ta ở đây được
em hiểu như thế nào, nó
mang ý nghóa gì?
-Gv nhận xét, kết luận.
-Theo em có gì khác nhau
bằng tình cảm dân dã, chất
phác.
-Hs :Chủ nhân là một người
trọng tình nghóa hơn vật chất
trong tình bạn, tin ở sự cao cả
của tình bạn…
.
-Có thể trả lời: tác giả đã tạo
dụng lên một tình huống độc
đáo ngôn ngữ hài hước … thể
hiện một tình bạn trong sáng,
trọng tình nghóa hơn vật chất.
Tình bạn trong sáng,
trọng tình nghóa hơn vật
chất.
-Hs nghe giáo viên giảng bình.
-Học sinh nghe đọc câu cuối.
-Đó là: ta với ta.
-Cái ta của chủ nhân và khách.
-H s trao đổi, trả lời: ta với ta
thể hiện hai con người có quan
hệ khăn khít ,ø thể hiện một
tình bạn không tách rời , gắn
bó , hoà hợp,
-“ ta với ta” ở bài thơ này là
chỉ hai người trong tình bạn
chan hoà,vui vẻ .…
- Trả lời về sự khác nhau giửa
hai cụm từ ta với ta
3.Cảm nghó về tình bạn.
Bác đến chơi đây ta với
ta.
3’
trong cụm từ “ ta với ta” ởi
bài thơ này và cụm từ “ ta
với ta” ở bài thơ Qua Đèo
Ngang của Bà Huyện Thanh
Quan?
- Hs:Tin tưởng ở tình bạn trong
Gvkết luận,tích hợp kiến
sáng thiêng liêng, lấy tình
thức
-Như vậy , em đọc được cảm nghóa làm làm tiêu chuẩn…
nghó nào của tác giả trong lời
thơ cuối cùng này?
H/động 4 : Củng cố, tổng
kết.
-Qua bài thơ ,em hiểu gì về
Nguyễn Khuyến và tình bạn
của ông?
-Gv nhận xét sau khi hs trả
lời.
-Em có nhận xét gì về nghệ
thuật bài thơ?
Tin tưởng ở tình bạn
trong sáng, thiêng liêng
,lấy tình cảm ,tình nghóa
làm trọng.
IV.Tổng kết : Ghi nhớ :
Sgk.
-Hs:Nguyễn Khuyến là một
con người hồn nhiên, dân dã.
Tình bạn của ông rất chân
thành, ấm áp , bền chặt, dựa
trên giá trị tinh thần.
-Hs:Ngôn ngữ bình dị,dân dã,
dễ hiểu, tạo tình huống truyện
bất ngờ, thú vị.
-Học sinh đọc mục ghi nhớ
sgk.
-G v khắc sâu kiến thức bài
-Hs nghe hướng dẫn, thực hiện
học cho hs nắm.
-Gv hướng dẫn cách làm các ở nhà
bt ở sgk( cho hs thực hiện ở
nhà)
-Gv nhận xét chung, tổng kết
tiết học
4. Dặn dò về nhà(2’) :
-Về nhà xem lại nội dung bài học, học thuộc lòng bài thơ và mục ghi nhớ ở sgk.
-Đọc bài đọc thêm ở sgk để hiểu thêm về thơ Nguyễn Khuyến.
-Ôn lại toàn bộ kiến thức về kiểu văn bản biểu cảm để tiết sau sẽ làm bài kiểm tra 2 tiết về văn
bản biểu cảm
IV.RÚT KINH NGHIỆM, BỔ SUNG
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
