Luận văn nghiên cứu khả năng sinh trưởng, phát triển, năng suất và phương thức gieo của một số giống đậu tương trong điều kiện vụ đông trên đất 2 lúa tại huyện thạch thất hà nội

B

GIÁO D C VÀ ðÀO T O

TRƯ NG ð I H C NÔNG NGHI P HÀ N I
----------

----------

NGUY N VĂN TOÀN

NGHIÊN C U KH NĂNG SINH TRƯ NG, PHÁT TRI N,
NĂNG SU T VÀ PHƯƠNG TH C GIEO C A M T S
GI NG ð U TƯƠNG TRONG ðI U KI N V ðÔNG
TRÊN ð T 2 LÚA T I HUY N TH CH TH T - HÀ N I

LU N VĂN TH C SĨ NÔNG NGHI P

Chuyên ngành: TR NG TR T
Mã s : 60.62.01
Ngư i hư ng d n khoa h c: TS. NGUY N VĂN BÌNH

HÀ N I - 2011


L I CAM ðOAN
Tơi xin cam đoan, s li u và k t qu nghiên c u trong lu n văn này là
trung th c và chưa t ng ñư c s d ng ñ b o v m t h c v nào.
Tơi xin cam đoan m i s giúp ñ cho vi c th c hi n lu n văn này ñã
ñư c c m ơn và các thơng tin trích d n trong lu n văn đ u ñã ñư c ch rõ
ngu n g c.

H c viên

Nguy n Văn Tồn

Trư ng ð i h c Nơng nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………………………..

i


L I C M ƠN

ð hoàn thành b n lu n văn Th c sĩ Nông nghi p, trong quá trình h c
t p nghiên c u, bên c nh s n l c ph n ñ u c a b n thân, tơi đã nh n đư c
s giúp ñ quý báu t n tình c a các t p th , cá nhân và gia đình.
Nhân d p này, cho phép tôi xin chân thành c m ơn các th y cơ giáo
Vi n đào t o Sau ñ i h c, Khoa Nông h c, B môn Cây Công nghi p Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i. ð c bi t, tơi xin c m ơn TS. Nguy n
Văn Bình, ngư i th y đã t n tình giúp đ , hư ng d n tôi trong su t th i gian
th c hi n ñ tài, cũng như trong quá trình hồn ch nh lu n văn t t nghi p.
Tơi xin trân tr ng c m ơn các đ ng chí lãnh đ o Huy n y, Thư ng
tr c HðND, UBND huy n, phòng Kinh T và các cơ quan, ñơn v h u quan
huy n Th ch Th t Thành ph Hà N i ñã t o m i đi u ki n giúp đ tơi trong
h c t p và nghiên c u.
Xin chân thành c m ơn các b n h c viên l p Tr ng tr t C - K18, các
b n bè, ñ ng nghi p, gia ñình ñã ñ ng viên và t o ñi u ki n thu n l i cho tơi
hồn thành chương trình h c t p và b n lu n văn này.
M t l n n a cho phép tơi bày t lịng bi t ơn sâu s c ñ n t t c nh ng
s giúp đ và khích l q báu đó.
Hoc viên

Nguy n Văn Tồn

Trư ng ð i h c Nơng nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………………………..

ii


M CL C
L i cam ñoan

i

L i c m ơn

ii

M cl c

iii

Danh m c các ch vi t t t

v

Danh m c b ng

vi

Danh m c hình

viii

1

M

ð U

1

1.1

ð tv nđ

1

1.2

M c đích u c u c a đ tài.

3

1.3

Ý nghĩa c a ñ tài

4

2

T NG QUAN TÀI LI U

5

2.1

Yêu c u sinh thái c a cây đ u tương

5

2.2

Tình hình s n xu t ñ u tương trên th gi i và Vi t Nam

7

2.3

Nh ng nghiên c u v ñ u tương trên th gi i và Vi t Nam

12

3

V T LI U, N I DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U

23

3.1

V t li u nghiên c u

23

3.2

N i dung, th i gian và ñ a ñi m nghiên c u

24

3.3

Phương pháp nghiên c u

24

3.4

Quy trình k thu t

26

3.5

Các ch tiêu theo dõi

27

4

K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N

30

4.1

Khát quát ñi u ki n t nhiên, kinh t và th c tr ng s n xu t ñ u
tương c a huy n Th ch Th t - Hà N i.

30

Khái quát ñi u ki n t nhiên, kinh t huy n Th ch Th t:

30

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………………………..

iii

4.1.1


4.1.2

Tình hình s n xu t đ u tương trên ñ a bàn huy n Th ch Th t - TP
Hà N i.

4.2

33

K t qu nghiên c u ñ c ñi m sinh trư ng, phát tri n và năng su t
c a m t s gi ng trong v ñông năm 2010

huy n Th ch Th t.

35

4.2.1

ð c ñi m sinh trư ng và phát tri n c a các gi ng ñ u tương

35

4.2.2

Kh năng ch ng ch u c a các gi ng ñ u tương

48

4.2.3

Các y u t c u thành năng su t và năng su t c a các gi ng ñ u
tương

4.3

50

K t qu nghiên c u nh hư ng c a phương th c gieo ñ n sinh

trư ng, phát tri n và năng su t c a 2 gi ng d u tương DT84 và
ðVN6 trong ñi u ki n v ñông t i huy n Th ch Th t.

4.3.1

nh hư ng c a phương th c gieo tr ng ñ n kh năng sinh trư ng
c a 2 gi ng ñ u tương DT84 và ðVN6:

4.3.2.

55

nh hư ng c a phương th c gieo tr ng ñ n kh năng ch ng ch u
c a 2 gi ng ñ u tương

4.3.3

55

66

nh hư ng c a phương th c gieo gieo tr ng ñ n các y u t c u
thành năng su t và năng su t c a 2 gi ng ñ u tương DT84 và
ðVN6

67

5

K T LU N VÀ ð NGH

75

5.1

K t lu n

75

5.2

ð ngh

76

TÀI LI U THAM KH O

77

PH L C

82

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………………………..

iv


DANH M C CÁC CH

VI T T T

ACIAR

: Trung tâm nghiên c u nông nghi p Qu c t

CTV

: C ng tác viên

ñ/c

: ð i ch ng

ðH

:ð ih c

FAO

: T ch c nông nghi p và lương th c th gi i

KHKT

: Khoa h c k thu t

KHKTNN : Khoa h c k thu t Nông nghi p
KLNS

: Kh i lư ng n t s n

LAI

: Ch s di n tích lá

NCKH

: Nghiên c u khoa h c

NDSU

: ð i h c b c Nakota

NSHH

: N t s n h u hi u

NXB

: Nhà xu t b n

P1000 h t

: Kh i lư ng 1000 h t

SLNS

: S lư ng n t s n

SL

: S lư ng

TB

: Trung bình

TK

: Th i kỳ

TL

:T l

USDA

: B Nông nghi p Hoa Kỳ

VK

: Vi khu n

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………………………..

v


DANH M C B NG

STT

Tên b ng

Trang

2.1

Di n tích, năng su t và s n lư ng ñ u tương trên th gi i

7

2.2

Di n tích, năng su t, s n lư ng ñ u tương c a các châu l c

8

2.3

Tình hình s n xu t đ u tương

3.1

Tên gi ng và ngu n g c các gi ng thí nghi m

4.1

Nhi t đ , lư ng mưa, đ

Vi t Nam

10
23

m, s gi n ng trung bình trong năm

2010

30

4.2

Di n tích đ u tương v đơng qua các năm t i huy n Th ch Th t

33

4.3

Th i gian và t l m c m m c a các gi ng ñ u tương

36

4.4

Th i gian sinh trư ng c a các gi ng ñ u tương (ngày)

37

4.5

ð ng thái tăng trư ng chi u cao thân chính c a ñ u tương

38

4.6

Th i gian ra hoa và t ng s hoa / cây c a các gi ng ñ u tương

40

4.7

Ch s di n tích lá c a các gi ng ñ u tương(m2 lá/m2 ñ t )

41

4.8

Kh năng hình thành n t s n c a các gi ng đ u tương

43

4.9

Kh năng tích lu ch t khơ c a các gi ng đ u tương (g/ cây)

44

4.10

Các ch tiêu sinh trư ng c a các gi ng ñ u tương

46

4.11

M c ñ nhi m sâu, b nh h i c a các gi ng ñ u tương

48

4.12

Kh năng ch ng ñ c a các gi ng ñ u tương

50

4.13

Các y u t c u thành năng su t c a các gi ng ñ u tương

51

4.14

Năng su t c a các gi ng ñ u tương

53

4.15

T l m c, th i gian t
ðVN6

4.16

gieo ñ n m c c a 2 gi ng DT84 và

3 phương th c gieo.

55

nh hư ng c a phương th c gieo tr ng ñ n th i gian sinh trư ng
c a 2 gi ng DT84 và ðVN6

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………………………..

56

vi


4.17

nh hư ng c a phương th c gieo ñ n chi u cao thân chính c a 2
gi ng DT84 và ðVN6

4.18

nh hư ng c a phương th c gieo tr ng ñ n th i gian ra hoa và

t ng s hoa c a 2 gi ng DT84 và ðVN6

4.19

68

nh hư ng c a phương th c gieo tr ng ñ n năng su t c a hai
gi ng gi ng ñ u tương

4.27

67

nh hư ng c a phương th c gieo tr ng ñ n các y u t c u thành
năng su t c a 2 gi ng ñ u tương

4.26

66

nh hư ng c a phương th c gieo tr ng ñ n kh năng ch ng ñ
c a 2 gi ng ñ u tương

4.25

65

nh hư ng c a phương th c gieo tr ng ñ n m c ñ nhi m sâu
b nh h i 2 gi ng DT84 và ðVN6

4.24

64

nh hư ng c a phương th c gieo ñ n m t s ch tiêu sinh trư ng
c a 2 gi ng ñ u tương

4.23

63

nh hư ng c a phương th c gieo ñ n kh năng tích lũy ch t khơ
c a 2 gi ng ñ u tương (g/cây)

4.22

62

nh hư ng c a phương th c gieo đ n kh năng hình thành n t
s n c a 2 gi ng ñ u tương

4.21

60

nh hư ng c a phương th c gieo tr ng đ n ch s di n tích lá
c a 2 gi ng DT84 và ðVN6 (m2 lá/m2 ñ t)

4.20

58

70

Sơ b ñánh giá hi u qu kinh t c a các phương pháp gieo v i 2
gi ng ñ u tương DT84 và ðVN6 trên đ t v đơng 2010 t i huy n
Th ch Th t

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………………………..

72

vii


DANH M C HÌNH

STT

Tên hình

Trang

4.1

ð ng thái tăng trư ng chi u cao thân chính c a đ u tương

39

4.2

Năng su t th c thu c a các gi ng ñ u tương

53

4.3

nh hư ng c a phương th c gieo đ n chi u cao thân chính c a 2
gi ng DT84 và ðVN6

4.4

59

nh hư ng c a phương th c gieo tr ng ñ n năng su t c a hai
gi ng gi ng ñ u tương

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………………………..

70

viii


1. M
1.1

ð U

ð tv nđ

Cây đ u tương có tên khoa h c Glycine max (L.) Merrill thu c h ñ u

Fabaceae, ñ c ñi m c a h t ñ u tương là r t giàu protein và lipid, chính vì
v y đ u tương v a là cây l y d u, ñ ng th i cũng là cây th c ph m quan
tr ng cho con ngư i và gia súc. Ngồi ra cây đ u tương cịn là cây có tác
d ng c i t o ñ t r t t t và hi n là m t trong nh ng cây tr ng ch ñ o trong h
th ng cây tr ng, góp ph n nâng cao hi u qu s n xu t nông nghi p hi n nay.
Hàm lư ng protein trong h t cũng như các h p ch t có giá tr khác đã
đưa v trí đ u tương tr thành m t trong nh ng th c ph m quan tr ng trên th
gi i. Protein trong h t ñ u tương ch a kho ng trên 30% tùy gi ng, hi n nay
có nhi u gi ng đ u tương có hàm lư ng protein đ c bi t cao t i 40 – 50%.
Trong h t ñ u tương còn ch a các axit béo chưa no cao hơn các lo i ñ u khác,
t ng s ch t béo lên t i trên 18%, các hidratcacbon chi m 31%. Ngồi ra
trong h t cịn có ch a s t, canxi, vitamin giúp cho q trình tiêu hóa t t và
tránh ñư c các b nh v tim m ch, ung thư.
Trên th trư ng hi n nay ñ u tương ñư c trao ñ i dư i nhi u d ng s n
ph m như s n ph m thô (h t), s n ph m sơ ch , tinh ch như khô d u, tinh
d u và các s n ph m ch bi n khác. Ngư i ta ư c tính r ng t h t đ u tương
có th ch bi n đư c hàng nghìn lo i s n ph m khác nhau, nhi u nh t là các
lo i th c ph m, bánh k o…
Cây ñ u tương ñã du nh p vào nư c ta t r t lâu ñ i, nhưng vi c tr ng
và phát tri n nó m i ñư c quan tâm chú ý g n ñây. ð c bi t trong quá trình
chuy n ñ i cơ c u cây tr ng v t nuôi hi n nay, cây ñ u tương ñư c xem là
m t trong nh ng cây tr ng ñư c quan tâm hàng đ u. Tuy có vai trị quan
tr ng như v y nhưng hi n nay b gi ng cũng như năng su t, ch t lư ng c a

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………………………..

1

ñ u tương còn r t nhi u h n ch , quy trình k thu t thâm canh nh t là phương
th c gieo cây ñ u tương chưa ñư c nghiên c u hoàn thi n và áp d ng nhi u
vào th c ti n.
Các huy n ngo i thành Hà N i có nhi u di n tích cây v đơng như:
huy n Phú Xun, Thư ng Tín, Thanh Oai, Chương M , Phúc Th , Th ch
Th t.. ñ c bi t Th ch Th t là huy n có di n tích cây đ u tương v đơng chi m
trên 50% di n tích cây tr ng v đơng, là nơi có th trư ng tiêu th r t m nh và
n ñ nh.
Th ch Th t có đ a hình đa d ng, ñ cao gi m d n t Tây B c xu ng
ðơng Nam, v a mang đ c trưng c a vùng đ ng b ng châu th Sơng H ng
v a mang ñ c trưng c a vùng bán sơn đ a. ð a hình phân b thành 3 vùng:
vùng núi, vùng đ i gị bán sơn đ a và vùng nông giang.
Huy n Th ch Th t n m trong vùng phát tri n m r ng c a th đơ Hà
N i. Huy n đư c Trung ương và thành ph quy ho ch xây d ng các d án
đ u tư quy mơ l n như Khu cơng ngh cao Hịa L c, ð i h c Qu c gia Hà
N i và các khu công nghi p, đơ th l n,... Song v i s phát tri n v cơng
nghi p đơ th đã d n đ n, di n tích đ t nơng nghi p ngày càng b thu h p d n.
ð ñ m b o s n lư ng lương th c và hi u qu kinh t b n v ng trong s n
xu t nơng nghi p c n có nh ng thay ñ i cơ b n trong vi c chuy n ñ i cơ c u
cây tr ng v t ni, ln canh tăng v đ t o ra nhi u s n ph m nông nghi p
cho xã h i và tăng thu nh p kinh t cho ngư i dân. Trong các công th c luân
canh cây tr ng c a vùng, cây ñ u tương ln gi m t vai trị quan tr ng. Trên
th c t cho th y, di n tích cây v ñông trong nh ng năm qua c a huy n
Th ch Th t ln đư c coi là v s n xu t chính th 3 trong năm, đem l i hi u
qu kinh t l n cho ngư i dân; di n tích v đơng trên đ t hai lúa hàng năm
thư ng ñ t t 1500 - 1800ha, chi m t 35 - 40% di n tích lúa mùa, trong đó
di n tích cây đ u tương đ t t 700 – 850 ha chi m 50% t ng di n tích cây v

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………………………..

2


ñông. Cây ñ u tương ñã kh ng ñ nh ñư c v trí quan tr ng, then ch t c a
mình trong h th ng cơ c u cây tr ng c a huy n, ñem l i l i ích kinh t to l n
cho nơng dân. M c dù v y, s phát tri n cây ñ u tương cịn g p nhi u khó
khăn, rõ r t nh t là chưa xây d ng ñư c b gi ng năng su t cao ch t lư ng
t t, phù h p v i ñi u ki n sinh thái c a huy n. Phương pháp gieo tr ng chưa
phù h p, ch y u theo phương pháp truy n th ng, d a vào kinh nghi m c a
ngư i dân, ñ c bi t trong ñi u ki n ngày nay, các gi ng m i liên t c ñư c c i
ti n ñưa vào s n xu t, nh ng kinh nghi m đó khơng cịn phù h p, làm gi m
năng su t, ch t lư ng trong gieo tr ng ñ u tương.
Xu t phát t địi h i th c ti n nêu trên, đư c s nh t trí c a b môn
Cây công nghi p- Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i và s hư ng d n c a
TS. Nguy n Văn Bình chúng tơi ti n hành th c hi n ñ tài
"Nghiên c u kh năng sinh trư ng, phát tri n, năng su t và phương
th c gieo c a m t s gi ng ñ u tương trong ñi u ki n v ñông trên ñ t 2
lúa t i huy n Th ch Th t - Hà N i".
1.2

M c đích u c u c a đ tài.

1.2.1 M c đích
Xác đ nh đư c gi ng ñ u tương sinh trư ng phát tri n t t năng su t cao
và phương th c gieo thích h p nh t cho ñ u tương trong ñi u ki n v đơng
Th ch Th t- Hà N i.
1.2.2 Yêu c u
- Nghiên c u kh năng sinh trư ng, phát tri n và năng su t c a m t s
gi ng ñ u tương trong ñi u ki n v đơng t i huy n Th ch Th t - Hà N i.

- Nghiên c u nh hư ng c a phương th c gieo ñ n kh năng sinh
trư ng, phát tri n và năng su t c a m t s gi ng ñ u tương gieo tr ng trong
ñi u ki n v ñông

Th ch Th t - Hà N i.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………………………..

3


1.3

Ý nghĩa c a ñ tài

1.3.1 Ý nghĩa khoa h c
- Xác ñ nh ñư c các gi ng ñ u tương phù h p v i ñi u ki n v đơng
Th ch Th t- Hà N i, là cơ s khoa h c ñ b sung b gi ng đ u tương phù
h p v i cơng th c luân canh cây tr ng c a huy n.
- Xác đ nh phương th c gieo thích h p cho đ u tương trong đi u ki n
v đơng

đ a phương, nh m góp ph n hồn thi n quy trình thâm canh đ u

tương đơng huy n Th ch Th t - Hà N i.
- K t qu nghiên c u c a đ tài s góp ph n b sung thêm nh ng tài li u
khoa h c ph c v cho công tác nghiên c u và gi ng d y v cây ñ u tương.
1.3.2 Ý nghĩa th c ti n
- B sung các gi ng ñ u tương t t và phương th c gieo tr ng thích h p
cho v đơng

huy n Th ch Th t- Hà N i, nh m nâng cao hi u qu kinh t

trên m t ñơn v di n tích canh tác.
- Góp ph n m r ng di n tích và tăng năng su t đ u tương đơng trên
đ t 2 lúa Th ch Th t- Hà N i.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………………………..

4


2. T NG QUAN TÀI LI U
2.1

Yêu c u sinh thái c a cây ñ u tương

2.1.1 Nhi t ñ
ð u tương có ngu n g c ơn đ i (Mãn Châu, Trung Qu c) nhưng là cây
tr ng không ch u rét. Tùy vào t ng giai ño n sinh trư ng khác nhau mà cây
yêu c u m t kho ng nhi t ñ khác nhau. Trong giai ño n n y m m và m c
ñ u tương có th sinh trư ng đư c t 10 – 400C, giai ño n ra hoa yêu c u
nhi t ñ cao hơn 180C, ñ thu n l i cho quá trình th ph n th tinh và t o qu .
Nhi t ñ

nh hư ng ñ n quá trình sinh trư ng phát tri n, các ho t ñ ng sinh

lý c a cây. Nhìn chung n u nhi t ñ dư i 100C và trên 400C ñ u có nh
hư ng khơng t t đ n sinh trư ng và phát tri n c a ñ u tương. Trong su t quá
trình sinh trư ng phát tri n, tùy thu c vào gi ng chín s m hay chín mu n mà

đ u tương u c u m t lư ng tích ơn phù h p, lư ng tích ơn đó dao đ ng t
1800 – 27000C. Ngồi ra nhi t đ cịn có nh hư ng rõ r t ñ n s ho t ñ ng
c a vi khu n n t s n. Vi khu n c ñ nh ñ m sinh h c trong cây đ u tương
(Rhiofol japonicum) ho t đ ng thích h p

nhi t ñ kho ng t 25 – 270C, n u

trên 330C thì vi khu n ho t đ ng kém s kéo theo q trình c đ nh Nitơ b
nh hư ng (ðoàn Th Thanh Nhàn, 1996) [14].
2.1.2 Ánh sáng
ð u tương là cây ngày ng n ñi n hình, đ phân hóa m m hoa cây địi
h i ph i có ngày ng n. Tuy nhiên tùy thu c vào t ng gi ng khác nhau mà có
ph n ng khác nhau v i đi u ki n này. Trong ñi u ki n ngày ng n s làm tăng
t l ñ u qu và t c đ tích lũy ch t khơ v h t, cịn ngày dài thì ngư c l i. Cây
đ u tương ch u tác ñ ng c a ánh sáng c v ñ dài chi u sáng và cư ng ñ
chi u sáng. N u tr ng ñ u tương trong ñi u ki n ánh sáng y u, làm cho thân
cây b v ng và còi c c. Tuy nhiên trong th c t b gi ng c a nư c ta hi n nay
ch y u là các gi ng có ph n ng trung tính v i đ dài ngày nên có th tr ng
đư c nhi u v trong năm (ðoàn Th Thanh Nhàn, 1996) [14].

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………………………..

5


2.1.3 ð

m

Trong c quá trình sinh trư ng và phát tri n ñ u tương yêu c u lư ng

mưa kho ng t 350 – 600mm, yêu c u này tùy thu c vào gi ng, ñi u ki n t
nhiên, k thu t canh tác,… B n thân trong cùng m t gi ng thì tùy thu c vào
t ng giai ño n sinh trư ng khác nhau cũng yêu c u lư ng nư c khác nhau.
Thư ng nhu c u nư c c a ñ u tương tăng d n theo th i kỳ sinh trư ng, giai
ño n qu m y yêu c u lư ng nư c l n nh t, n u h n th i kỳ này s làm gi m
năng su t nghiêm tr ng. Nư c tư i hi n nay là m t trong nh ng y u t làm
h n ch năng su t ñ u tương nư c ta ñ c bi t là

vùng trung du và mi n núi

(ðồn Th Thanh Nhàn, 1996) [14].
2.1.4 ð t đai, dinh dư ng
ð u tương là cây tr ng tương đ i d tính có th tr ng đư c trên nhi u
lo i ñ t khác nhau, tuy nhiên ñ t cát tr ng s cho năng su t khơng n đ nh
b ng đ t th t ho c cát pha. Nhìn chung các lo i đ t màu, kh năng thốt nư c
t t, đ pH t 5,2 – 6,5 là có th tr ng đư c ñ u tương.
Trong su t quá trình sinh trư ng và phát tri n ñ u tương cũng c n ñư c
cung c p ñ y ñ các ch t dinh dư ng c n thi t, trong đó quan tr ng nh t là
các nguyên t ña lư ng như N, P, K, n u thi u m t ngun t nào thì cây
cũng đ u phát tri n khơng bình thư ng. Ngồi ra đ i v i ñ u tương các
nguyên t vi lư ng cũng có nh hư ng r t l n ñ n sinh trư ng phát tri n c a
cây, trong đó đ c bi t ph i k ñ n là Mo vì nó có nh hư ng l n đ n vi khu n
n t s n c ng sinh v i đ u tương. Thi u Mo thì q trình trao ñ i ñ m b gián
ño n, hi u su t quang h p gi m d n ñ n năng su t h t gi m (ðoàn Th Thanh
Nhàn, 1996) [14].
Như v y cây ñ u tương v ñông

Th ch Th t Hà N i, tr ng trên ñ t 2

lúa ñ có năng su t ñ u tương cao, ngoài vi c ch n các gi ng ñ u tư ng có

kh năng ch uu rét, ch u h n ñ c bi t

th i kỳ làm qu , c n ph i chú ý xây

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………………………..

6


d ng cơ c u cây tr ng sao cho v lúa mùa thu ho ch s m, gi i phóng đ t k t
h p v i phương th c gieo thích h p đ có th gieo tr ng v đ u tương đơng
trong đi u ki n nhi t ñ , m ñ và ánh sáng thu n l i nh t cho cây d u tương.
2.2

Tình hình s n xu t đ u tương trên th gi i và Vi t Nam

2.2.1 Tình hình s n xu t ñ u tương trên th gi i
ð u tương là m t trong 8 cây l y d u quan tr ng, chi m 97% s n lư ng
cây l y d u trên th gi i.
Do giá tr nhi u m t c a cây ñ u tương và do nhu c u s d ng ngu n
protein th c v t ngày càng cao, ñ ng th i đ u tương có kh năng thích ng khá
r ng nên ñư c tr ng ph bi n

nhi u nư c trên th gi i. Di n tích, năng su t và

s n lư ng cây ñ u tương trên th gi i không ng ng tăng lên qua các th i kỳ.
S li u th ng kê v di n tích, năng su t và s n lư ng đ u tương tồn th
gi i đư c t ng h p t i b ng 2.1.
B ng 2.1: Di n tích, năng su t và s n lư ng ñ u tương trên th gi i
Di n tích

Di n tích tăng so

Năng su t

S n lư ng

(tri u ha)

v i năm 2000 (%)

(t / ha)

(tri u t n)

2000

74,39

100

21,69

162,52

2001

76,83

103,28

23,15

177,93

2002

78,83

105,97

23,03

181,55

2003

83,60

112,38

22,79

190,59

2004

91,14

122,56

22,64

206,40

2005

92,43

124,25

23,18

214,26

2006

94,93

127,61

22,97

218,23

2007

90,20

121,25

24,45

220,53

2008

96,18

129,29

23,97

230,58

2009

98,83

132,85

22,49

222,27

Năm

(Ngu n FAOSTAT, 2010)

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………………………..

7


Qua b ng 2.1 cho th y di n tích, năng su t, và s n lư ng ñ u tương trên
th gi i có s bi n đ ng m nh. Di n tích tr ng đ u tương trên th gi i đã
khơng ng ng tăng lên, so v i năm 2000. Tính đ n năm 2009 di n tích tr ng
đ u tương đã tăng lên 32,85%. Song song v i vi c m r ng di n tích thì năng
su t và s n lư ng ñ u tương cũng có xu hư ng tăng lên, năm 2000 năng su t là
21,69 t / ha tăng lên 22,49 t / ha năm 2009, s n lư ng tăng t 165,52 tri u t n
năm 2000 lên 222,27 tri u t n năm 2009. ði u đó ñã ph n nào kh ng ñ nh hi u
qu , vai trị c a cây đ u tương trong n n nơng nghi p th gi i.
Tính riêng t ng châu l c thì hi n nay châu M v n là châu l c s n xu t
ñ u tương l n nh t. K t qu th ng kê c a FAO v di n tích, năng su t và s n
lư ng ñ u tương c a các châu l c ñư c t ng h p t i b ng 2.2.
B ng 2.2. Di n tích, năng su t, s n lư ng đ u tương c a các châu l c
ðVT: Di n tích: tri u ha.

Năng su t: t / ha.

Năm 2007

Năm 2008

Châu l c
DT

NS

SL

DT

NS

Châu M

67,6

28,0

189,43

72,75

27,2

Châu Á

19,48

14,0

27,18

20,48

Châu Phi

1,21

10,4

1,25

Châu Âu

1,89

13,9

Th gi i

90,20

24,5

S n lư ng: tri u t n
Năm 2009

SL

DT

NS

SL

189,38 75,14

25,2

189,64

13,7

28,08

20,36

13,5

27,59

1,22

10,9

1,33

1,31

12,1

1,59

2,63

1,70

16,1

2,74

1,46

17,1

3,35

220,53

96,18

23,9

230,58 98,82

22,5

222,26

(Ngu n FAOSTAT, 2011)[30]

Qua b ng 2.2 cho th y châu M chi m trên 74% t ng di n tích đ u
tương th gi i , s n lư ng ñ t trên 82% t ng s n lư ng th gi i và là châu l c
có năng su t đ u tương l n nh t. Ti p ñ n là châu Á chi m trên 20% v di n
tích và 12% s n lư ng toàn th gi i. Các châu l c khác chi m t l r t nh c

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………………………..

8


v di n tích và s n lư ng. Riêng châu Phi hi n v n là châu l c có di n tích,
s n lư ng đ u tương ít, ñ ng th i cũng là châu l c có năng su t đ u tương
th p nh t th gi i ch ñ t trên 10 t /ha.
Hi n nay ñ u tương trao ñ i trên th trư ng th gi i ñư c s n xu t ch
y u

5 nư c chính g m M , Brazil, Argentina, Trung Qu c và

n ð , các

nư c này chi m kho ng 90% t ng s n lư ng ñ u tương trên th gi i.
M là nư c có di n tích tr ng đ u tương nhi u nh t th gi i, chi m trên
30% di n tích tr ng đ u tương c a th gi i. Theo th ng kê c a B Nơng
nghi p M (USDA) năm 2008 di n tích tr ng đ u tương c a tồn nư c M là
29,86 tri u ha, năng su t ñ t ñư c 39,6 gi / m u tương ñương v i 25,74 t /ha.
Trong đó di n tích đ u tương chuy n gen c a M là 95% tương ñương v i
28,36 tri u ha (USDA, 2009)[39].
Hi n nay, trên th gi i có kho ng trên 100 nư c tr ng đ u tương nhưng
khơng ph i nư c nào cũng t túc ñư c nhu c u ñ u tương trong nư c, ph n
l n các nư c ñ u ph i nh p kh u ñ u tương. Châu Á là nơi có nhi u nư c s n
xu t ñ u tương nh t, nhưng ch m i s n xu t ra 1/2 s n lư ng ñ u tương c n
dùng. Hàng năm các nư c Châu Á v n ph i nh p kh u 8 tri u t n h t ñ u
tương, 1,5 tri u t n d u, 1,8 tri u t n s a ñ u nành. Trong đó các nư c nh p
kh u đ u tương nhi u nh t là Trung Qu c, Nh t B n, ðài Loan….
Nơi ñ m b o ñ nhu c u ñ u tương trong nư c và có đ xu t kh u ph i
k đ n các nư c Châu M . Qu c gia ñ ng ñ u và chi m th trư ng xu t kh u

ñ u tương ch y u c a tồn th gi i là M , sau đó đ n Braxin.
2.2.2 Tình hình s n xu t đ u tương

Vi t Nam

Th c ph m t ñ u tương là nh ng lo i th c ph m quen thu c ñ i v i ngư i
dân Vi t Nam như tương, ñ u ph , d u ăn,… Cây ñ u tương ñư c tr ng nư c ta
t r t s m vào kho ng th k XVI. ð n nay ñ u tương tr thành cây tr ng quan
tr ng trong s n xu t nông nghi p và ñ i s ng kinh t xã h i nư c ta.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………………………..

9


Tình hình s n xu t đ u tương c a Vi t Nam trong m t s năm g n ñây
ñư c t ng h p qua b ng 2.3.
B ng 2.3. Tình hình s n xu t đ u tương

Vi t Nam

Di n tích

Năng su t

S n lư ng

(nghìn ha)

(t / ha)

(nghìn t n)

2000

124,1

12,0

148,92

2001

140,3

12,4

173,97

2002

158,6

13,0

206,18

2003

165,6

13,3

220,12

2004

183,8

13,4

246,29

2005

204,1

14,3

291,86

2006

185,6

13,9

257,98

2007

190,1

14,6

277,55

2008

191,5

14,0

268,60

2009

146,2

14,6

213,60

2010

197,8

15,0

296,90

Năm

(Ngu n T ng c c th ng kê năm 2011)

Qua b ng 2.3 cho th y di n tích, năng su t và s n lư ng ñ u tương
nư c ta qua các năm có s bi n đ ng khá l n. Giai ño n t năm 2000 ñ n
năm 2005 di n tích tr ng đ u tương nư c ta có chi u hư ng tăng lên đ t đ nh
cao vào năm 2005 v i 204,1 nghìn ha, năng su t là 14,3 t / ha, s n lư ng
tương ng là 291,86 nghìn t n. Nhưng đ n năm 2009 và 2010 thì di n tích l i
có xu hư ng gi m so v i năm 2005, năm 2010 di n tích tr ng đ u tương là
197,8 nghìn ha gi m 6,3 nghìn ha so v i năm 2005, nhưng năng su t tăng lên
ñ t 15,0 t / ha tăng 0,7 t / ha so v i năm 2005, s n lư ng là 296,90 nghìn t n
tăng 5,04 nghìn t n so v i năm 2005.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………………………..

10


Ngun nhân d n đ n tình tr ng này là do chưa có b gi ng t t cho năng
su t cao, n ñ nh ñư c ngư i dân ch p nh n, vi c cung ng gi ng đ u tương
cịn g p nhi u khó khăn, quy mô s n xu t nh l , gây khó khăn cho vi c áp
d ng các bi n pháp k thu t tiên ti n như cơ gi i hố vào gieo tr ng, chăm
sóc và thu ho ch.
Hi n nay

nư c ta ñã chia ra làm 8 vùng tr ng đ u tương chính. Vùng

có di n tích l n nh t hi n nay là vùng đ ng b ng sơng H ng. Tính đ n năm

2007 di n tích đ u tương vùng đ ng B ng Sông H ng chi m 34,6%, ti p đ n
đó là vùng ðơng B c 22,3%, Tây B c 12,15%, B c trung b 4,1%, Duyên H i
Nam Trung B 1,6%, Tây Nguyên 12,99%, vùng ðông Nam B 3,4%, ð ng
b ng sông C u Long 4,4% (T ng c c th ng kê, 2009) [38].
Theo Nguy n Chí B u và CTV (2005)[3] c nư c năm 2003 có 78 gi ng
đ u tương đư c gieo tr ng, trong khi đó có 13 gi ng ch l c v i di n tích
gieo tr ng trên 1.000 ha đư c phân b

như sau: DT84, Bơng

Tr ng(>10.000ha); MTð176, 17A (5.000 – 10.000 ha); AK03, ðT12, Nam
Vang, ðH4, V74, AK05, VX93 (1.000 – 5.000 ha).
Cũng theo các tác gi trên, 7 gi ng đư c cơng nh n chính th c giai đo n
2001 – 2004 đã đư c gieo tr ng trên di n tích 7.097 ha và làm tăng s n lư ng
lên 944 t n và ñem l i thu nh p cho s n xu t nơng nghi p là 4,8 t đ ng.
Theo Agroviet ñưa tin ngày 3/10/2008, ñ u tương tr thành cây tr ng
ch l c c a Hà N i trong v đơng năm 2008. Tồn thành ph gieo tr ng
33.965 ha ñ u tương, chi m 48,11% di n tích cây v đơng tồn thành ph .
Trong đó có m t s huy n di n tích tr ng ñ u tương chi m hơn 80% di n tích
cây v đơng như:

ng Hịa, Phú Xun, Thư ng Tín, M ð c, Chương M ...

(Agroviet,2009) [29].
Hi n nay

h u h t các t nh, thành ph trong c nư c ñ u chú tr ng ñ n

phát tri n cây ñ u tương, ñ c bi t là trên chân ñ t lúa vào v ñông. Các t nh

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………………………..

11


thành ph đ u có chính sách khuy n khích h tr ngư i dân s n xu t ñ u
tương v đơng như: h tr gi ng, máy gieo h t... ð u tương đơng trên đ t lúa
đã th c s ñem l i hi u qu cho s n xu t nông nghi p.
Như v y, s n xu t ñ u tương

nư c ta ngày càng phát tri n. T đó cho

th y vai trị quan tr ng c a cây ñ u tương ñ i v i nhu c u v ñ m trong b a
ăn hàng ngày c a ngư i dân. Nhưng nhìn chung, năng su t đ u tương

nư c

ta cịn r t th p so v i các nư c trong khu v c châu Á và ch b ng 59,7% so
v i năng su t bình quân trên th gi i.
Theo tác gi Tr n ðình Long và CTV(2002)[12], thì ñ nh hư ng nghiên
c u phát tri n ñ u tương trong giai ño n 2001 – 2010 c a nư c ta c n t p
trung theo các hư ng:
- Ch n các gi ng có ti m năng năng su t cao cho v xuân ñ t t 3 – 4
t n/ha ñ ñáp ng nhu c u th c ph m cho ngư i và th c ăn gia súc.
- Ch n gi ng có hàm lư ng d u cao ñ t t 20 – 25% (nh ng gi ng hi n
nay m i ñ t t 18 – 22%).
- Ch n gi ng có th i gian sinh trư ng c c ng n dư i 75 ngày ñ tr ng
trong v hè và gi a 2 v lúa.
- Ch n nh ng gi ng ng n ngày 80 – 85 ngày cho v thu, đơng

đ ng

b ng B c B .
- Ch n gi ng đ u tương có ph m ch t t t, kh i lư ng 1000 h t ñ t trên
300g, r n h t sáng màu ñ xu t kh u.
2.3

Nh ng nghiên c u v ñ u tương trên th gi i và Vi t Nam

2.3.1 Nh ng nghiên c u v ñ u tương trên th gi i
2.3.1.1 Nh ng nghiên c u v gi ng
Có r t nhi u các cơng trình nghiên c u v ch n gi ng ñ u tương ñư c
các nhà khoa h c trên th gi i công b . Như các nghiên c u v phương sai di
truy n, các mơ hình tương tác, mơ hình ưu th lai c a Gates (1960), Croisant

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………………………..

12


và Torrie (1970), Baker (1978), Sokol và Baker (1977)… Nghiên c u v h
s di truy n c a năng su t h t Brim (1973) ñã thu ñư c k t qu là h s này
dao ñ ng kho ng t 3 – 58%, cũng theo Brim và c ng s (1983) cho r ng t l
d u và ñ m trong h t ñ u tương có tương quan ngh ch v i nhau t đó các ơng
đưa ra các hư ng ch n gi ng phù h p v i m c đích s d ng (theo l i d n c a
Ngô Th Dân, Tr n ðình Long – 1999) [6].
M t trong nh ng m c tiêu c a ch n l c gi ng là năng su t. Chính vì
v y khi so sánh các gi ng g c nh p n i và các gi ng lai t o và ch n l c l n 1,
gi ng lai t o và ch n l c l n 2 thu c nhóm sinh trư ng t I – IV, Luedders
(1977) ñã thu ñư c k t qu là nhóm qua lai t o và ch n l c l n 1 cho năng

su t cao hơn 26% gi ng g c, nhóm lai t o và ch n l c l n 2 thì ch cao hơn
16%. Theo Weber và Fehr (1966) đ c tính ch ng đ cũng là v n đ ñư c
quan tâm vì ñ n ng s d n ñ n năng su t gi m ñáng k , m c ñ ñ

ñi m 2

– 6 làm năng su t gi m 13% so v i cây khơng đ (theo l i d n c a Ngô Th
Dân, Tr n ðình Long – 1999)[6].
Hi n nay m c tiêu ch n t o gi ng ñ u tương c a các nư c trên th gi i
t p trung theo các hư ng ch y u như t o ra gi ng có năng su t h t cao, kh
năng ch ng ch u sâu b nh t t, th i gian sinh trư ng ng n, kháng b nh g s t,
kháng thu c tr c . ð c bi t cơng ngh chuy n gen đư c nghiên c u ng
d ng và ñã thu ñư c nh ng thành t u ñáng k trong vi c ch n t o gi ng ñ u
tương m i. ði đ u trong cơng tác này là M , chính vì v y mà M ln là
nư c đ ng ñ u th gi i v s n xu t ñ u tương.
Ch n t o gi ng ñ u tương ñ c bi t ñư c quan tâm nhi u
Canada. Riêng

2 nư c M và

2 nư c trên có g n 10.000 m u gi ng đ u tương, đưa vào

s n xu t hơn 100 dịng có kh năng ch ng ch u t t v i b nh Phytopthora và
thích ng r ng như Amsoy71, Lec 36, Clark 63...

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………………………..

13

T i Indonesia, các nhà khoa h c ñã nghiên c u ch n t o gi ng ñ u tương
Wilis 2000 t gi ng g c Wilis. Wilis 2000 c i thi n đư c các đ c tính nông
h c như th i gian sinh trư ng, d ng cây và các ñ c ñi m c a h t, ñ c bi t là
năng su t tăng 5% so v i gi ng Wilis g c (Takashi, Sanbuichi và c ng s
(2002) [27].
Theo Jame R. Wilcox (2001) [25], khi nghiên c u s c i ti n dịng đ u
tương Elite thích nghi v i đi u ki n t nhiên c a B c M và Canada trong 60
năm ñã xác ñ nh năng su t trung bình tăng x p x 1%/ năm. C i ti n gi ng đã
tăng năng su t tính theo kg/ha/năm c a các nhóm chín là 21,6 (nhóm 00),
25,8 (nhóm 0), 30,4 (nhóm I), 29,3 (nhóm III), và 29,5 (nhóm IV).
Yayun Chen và c ng s (2006) [28] cho bi t h th ng r c a dịng đ u
tương d i PI 407155 (Glycine soja Sieb & Zucc) duy trì m và tích lu ch t
khơ t t hơn gi ng Essex nên có kh năng ch u h n t t hơn so v i Essex. Vì
v y PI 407155 là ngu n gen cho phát tri n các gi ng ñ u tương ch u h n.
Nhóm nghiên c u c a trư ng ð i h c North Dakota State ñã nghiên c u
và xác ñ nh Phytopthora và th i r là nguyên nhân chính làm gi m năng su t
đ u tương. H ñã nghiên c u và tìm ra gen Rps1k và Rps6 là các gen có kh
năng kháng l i 2 b nh này đ ng th i thích h p v i ñi u ki n m ư t và nh ng
nơi có đ

m bão hịa. ðây là ngu n nguyên li u cho vi c t o ra các gi ng ñ u

tương m i (NDSU, 2006)[32].
ð c i thi n gi ng ñ u tương

Kenya, tác gi Jonas Chianu ñã ti n hành

th nghi m 12 gi ng ñ u tương, trong ñó có 11 gi ng m i và 1 gi ng đ a
phương. Sau đó cho ngư i dân tham gia đánh giá trong q trình gieo tr ng,
chăm sóc. Thí nghi m đư c ti n hành

gi ng TGx1740-2F ñư c ch p nh n
49F ñư c ch p nh n

5 ñ a ñi m khác nhau, k t qu ch có
t t c các ñi m nghiên c u, TGx1895-

Oyani, Myala và Kasewe, gi ng TGX1448-2E

Akites. K t qu chung cho th y ch có TGx1740-2F có th m r ng di n tích

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………………………..

14


và th c s c i ti n hơn gi ng ñ a phương là Nyala (Jonas Chianu, 2006) [26].
n ð là nư c s n xu t ñ u tương ñ ng th 5 th gi i, b gi ng ñ u
tương c a

n ð cũng khá phong phú. Có kho ng 75 gi ng đ u tương đư c

ch n t o và ñưa vào canh tác

n ð t năm 1980 đ n nay, trong đó có 32

gi ng có kh năng kháng ho c b nhi m nh b nh g s t và b nh kh m vàng,
năng su t ñ u trên 20 t /ha, th i gian sinh trư ng t

90 – 120 ngày

(ICAR,2006) [31].
ð u tương là cây tr ng r t có giá tr ñ i v i s c kh e con ngư i do đó
ngồi m c đích l y d u thì đ u tương rau ngày nay đang ñư c phát tri n. ð u
tương rau ñã ñư c tr ng r ng kh p các vùng

Trung Qu c, ñ c bi t là vùng

trung và h lưu sơng Dương T . Các gi ng đ u tương rau đư c tr ng nhi u và
có năng su t ch t lư ng cao là AGS292, Kaohsiung 2, Kaohsiung 3,
Ningzhen1, Ningzhen 2, Ningzhen 3 và Green 75 (Tianfu Han, 2003) [36].
Các nhà khoa h c Trung Qu c ñã nghiên c u và ch n gi ng ñ u tương
b ng phương pháp lai h u tính và ng d ng cơng ngh gen t năm 1913, đ n
năm 2005 ñã ch n ñư c kho ng 1.100 gi ng theo các m c tiêu như năng su t
cao, hàm lư ng d u cao, th i gian sinh trư ng ng n, ch ng ch u t t... Trong
đó có gi ng Lunxuan 1 đ t năng su t 5,97 t n/ha, gi ng lai ñ u tiên là
Hybsoya 1 có năng su t cao hơn 21,9% so v i gi ng g c ban ñ u (Tianfu
Han, 2006) [37].
Hi n nay có kho ng 80% lư ng ñ u tương thương m i là ñ u tương
chuy n gen (GMO), Mosanto là cơng ty đ ng ñ u v vi c kinh doanh ñ u tương
chuy n gen trên th gi i. Gi ng ñ u tương chuy n gen RG7008RR ñư c các nhà
khoa h c c a tr m th nghi m Nông nghi p thu c ð i h c North Dakota ch n
l c và phát tri n, hi n cũng ñư c cơng ty Mosanto có b n quy n kinh doanh h t
gi ng. Gi ng RG7008RR là gi ng có kh năng kháng thu c tr c Roundup,
năng su t cao hơn RG6008RR là 1,8 gi / m u (NDSU, 2007) [33].

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………………………..

15

Nghiên c u th nghi m ñ l a ch n nh ng gi ng thích h p năm 2009 cho
vùng ðơng Nam Carolina, đã ch n đư c 6 gi ng g m Pioneer 95Y70, Pioneer
95Y41, Pioneer 95Y20, Pioneer 95Y40, Stine 5020-4 và Southern States RT95
30N ñ u cho năng su t trên 40 gi / m u. M t s gi ng thu c nhóm V g m NO2
-417, NO2 -7002, NCCO2-20578 ñ t năng su t cao nh t là 50 gi / m u, nhóm
VI có NCRoy ñ t 61 gi / m u. Các gi ng này ñ u r t phù h p tr ng

ðông

Nam Carolina các th i v khác nhau (Roy Roberson, 2009) [35].
2.3.1.2 Nh ng nghiên c u v th i v
Trên th gi i cũng có nhi u nhà khoa h c nghiên c u v

nh hư ng c a

th i v ñ n sinh trư ng và phát tri n c a ñ u tương. Baihaki và c ng s khi
nghiên c u nh hư ng c a th i v đ n 4 gi ng và 44 dịng ñ u tương ñã thu
ñư c k t qu là th i v có tương tác ch t t i 12 tính tr ng nghiên c u trong đó
có năng su t h t (Bahaiki A – 1976) (theo l i d n c a Ngơ Th Dân, Tr n
ðình Long, 1999) [6].
Hinson K và c ng s ñã nghiên c u v th i v tr ng ñ u tương

vùng

nhi t ñ i và ch ra r ng th i v gieo tr ng ch y u do mùa mưa quy t ñ nh,
th i gian gieo tr ng thay ñ i trong năm (theo l i d n c a Ngơ Th Dân, Tr n
ðình Long – 1999) [6].
Nghiên c u v h th ng canh tác cây ñ u tương rau t i Trung Qu c, tác
gi Tianfu Han ñã k t lu n th i v gieo tr ng ñ u tương rau như sau: v xuân
gieo t cu i tháng 2 ñ n ñ u tháng 4, thu ho ch vào cu i tháng 5 đ u tháng 6,

n u gieo trong nhà kính thì có th gieo vào cu i tháng 1 và thu ho ch vào tháng
5; v hè gieo ngay sau khi thu ho ch v xuân; v thu gieo vào cu i tháng 7 ñ u
tháng 8 thu ho ch vào tháng 10 ñ n tháng 11 (Tianfu Han, 2003) [36].
Nghiên c u v gi ng và th i v tr ng thích h p cho đ u tương nh m làm
gi m nguy cơ thi u h t gi ng là v n ñ ñư c các nhà nghiên c u v ñ u tương
c a trư ng ð i h c Mississippi quan tâm. H ñã ti n hành nghiên c u trên nhi u

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………………………..

16