Top 7 bài phân tích hồn Trương Ba da hàng thịt hay chọn lọc

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>1. Dàn ý phân tích nhân vật Trương Ba</b>
1. Mở bài Giới thiệu nhân vật:

Trong suốt sự nghiệp sáng tác của mình, ơng đã để lại nhiều tác phẩm có giá trị, tiêu biểu
nhất trong số đó có thể kể đến vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt. Thông qua câu chuyện
về bi kịch của Trương Ba, tác giả Lưu Quang Vũ đã thể hiện được nhiều quan niệm nhân sinh
sâu sắc về cuộc đời, con người.

2. Thân bài: Phân tích nhân vật Trương Ba

Câu chuyện xoay quanh bi kịch của Trương Ba khi bị chết oan, để tiếp tục sống thì buộc ơng
phải sống trong thân xác của người hàng thịt.

Người hàng thịt tuy chỉ là thể xác âm u đui mù nhưng lại có những nhu cầu riêng, tính cách
riêng và có sức mạnh để thực hiện những nhu cầu của mình.

–> từ khi sống trong thân xác của người hàng thịt, Trương Ba dần thay đổi trong mắt của mọi
người.

Trương Ba đã bị cái xác chi phối, dần trở thành con người vụng về, thô tục với những ham
muốn tầm thường, dần trở nên thơ lỗ.

Trương Ba khơng cịn quan tâm đến hàng xóm láng giềng.

Những thay đổi của Trương Ba đã khiến cho người thân thất vọng, bản thân Trương Ba cũng
nhận thấy sự đổi khác của mình.

Trương Ba bất lực trong việc kiểm sốt hành động và những suy nghĩ khơng đúng đắn của
bản thân.

Dù cố gắng giải quyết nhưng ông vẫn đau khổ vì khơng thể phủ nhận rằng mình đang dần

đánh mất chính mình.

Trương Ba đã quyết định lựa chọn cái chết để trả lại xác người hàng thịt cho người hàng thịt,
để bản thân được sống trọn vẹn , thống nhất.

3. Kết bài

Thông qua nhân vật Trương ba cùng bi kịch sống bên ngoài một đằng, bên trong một nẻo, tác
giả Lưu Quang Vũ đã thể hiện sự trăn trở về mối quan hệ giữa thể xác và tâm hồn, giữa nhu
cầu vật chất và nhu cầu tinh thần. Để sống hạnh phúc, con người cần dung hòa được các nhu
cầu ấy.

<b>2. Phân tích hồn Trương Ba da hàng thịt chi tiết</b>

Nhắc đến Lưu Quang Vũ là nhắc đến một nhà soạn kịch tài hoa, một nhà thơ, nhà văn tiêu
biểu cho văn học hiện đại Việt Nam. Tài năng bao trùm trên các lĩnh vực văn chương nghệ
thuật, và trong mỗi lĩnh vực, Lưu Quang Vũ lại để lại những dấu ấn đặc biệt, để lại những
thành tựu trải dài suốt hàng thế kỉ.

Trong đó, Lưu Quang Vũ đặc biệt được ghi nhận ở mảng viết kịch và “Hồn Trương Ba, da
hàng thịt” được xem là một trong những vở kịch thành cơng nhất của Vũ. Chính vì thế mà
nhà phê bình Ngơ Thảo đã từng nói: “Bóng rợp tài năng của Lưu Quang Vũ đã trùm lên che
mát cả một vùng sân khấu rộng lớn theo chiều dài đất nước trong một thập niên”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

Nhưng không ngờ sự sửa chữa ấy lại dẫn tới một sai lầm trầm trọng hơn, Trương Ba rơi vào
hẳn đời bi kịch khi phải sống trong xác hàng thịt – một con người hồn tồn đối lập với mình.
Sau cùng, Trương Ba đã lựa chọn cái chết, trả lại thân xác vay mượn cho Hàng Thịt bởi vì
ơng muốn “tơi muốn được là tơi của tồn vẹn” bởi “sống thế này, cịn khổ hơn là cái chết”.
Và từ đó, vĩnh viễn “khơng cịn cái vật qi gở mang tên “Hồn Trương Ba, da hàng thịt”
nữa”. Qua đó, vở kịch đã mang đến một thông điệp to lớn: được sống làm người là quý giá

thật, nhưng càng quý giá hơn khi được sống là chính mình, theo đuổi những giá trị mình
mong muốn, sống một cách tự nhiên với sự hài hòa giữa tâm hồn và thể xác.

Với cốt truyện như trên, trích kịch xoay cuộc đối thoại nảy lửa giữa hồn và xác. Nguyên nhân
xuất phát từ việc Trương Ba phải chịu sự lấn át của thể xác thô lỗ, chiều theo những nhu cầu
tầm thường, dung tục mà khiến tâm hồn thanh cao bị nhiễm độc, tha hóa. Hàng thịt bây giờ là
cái bình để chứa đựng linh hồn Trương Ba, hàng thịt đòi hỏi những nhu cầu ăn uống rượu
thịt, tiết canh, cổ hũ, khấu đuôi…và cả đời sống vợ chồng mà Trương Ba cho là thô phàm,
thấp kém.

Trong khi Trương Ba càng cố gắng chối bỏ, đề cao sự nguyên vẹn, trong sạch, thẳng thắn thì
hàng thịt lại càng khinh khi, phỉ nhổ: “Nực cười thật! Khi ơng phải tồn tại nhờ tơi, chiều theo
những địi hỏi của tơi, mà cịn nhận là ngun vẹn, trong sạch, thẳng thắn!” Qua đó, Lưu
Quang Vũ đã gửi đến cho người đọc những triết lí nhân sinh quý giá hai tấn bi kịch của cuộc
đời Trương Ba.

Bi kịch thứ nhất của Trương Ba là bi kịch sống, sống gửi, khơng được là chính mình. Nghịch
cảnh trớ trêu, sự hốn đổi bất ngờ đã xáo trộn hiện thực. Trích kịch mở đầu với những lời kêu
gào thống thiết: “Không! Không! Tôi không muốn sống như thế này mãi!” Trương Ba đang
độc thoại trước cảnh bế tắc. u uẩn không lối thốt của hiện tại. Thân xác kềnh càng, bản tính
cục cằn thô lỗ của hàng thịt đang dần dần lấn át đi tâm hồn nhân hậu, thanh cao của chính
ơng.

Đau khổ, quẫn bách, dày vị khơng ngờ lại trở thành cuộc đời của Trương Ba. Sự hoán đổi
quá chênh lệch, linh hồn thanh cao gửi vào xác thân phàm tục đã khiến cho ơng muốn bứt
mình ra khỏi hiện tại dù chỉ là trong khoảnh khắc: “Nếu cái hồn của ta có hình thù riêng nhỉ,
để nó được tách khỏi cái xác này, dù chỉ là một lát!”

Trong chán nản tuyệt vọng, sự khát khao tách bạch trở nên tha thiết hơn bao giờ hết, tiếng
kêu gào thống thiết kia chính là lời cầu cứu của một linh hồn khát khao được nguyên vẹn là

mình. Và cũng trong giây phút đó, Hồn và Xác đã được tách ra, cuộc hội thoại giữa Hồn
Trương Ba và Xác hàng thịt được bắt đầu.

Ta thấy trong cuộc đối thoại đặc biệt đó, Hồn Trương Ba đã bị nhạo báng, thách thức và đôi
lần đuối lí trước lời nói hùng hồn của Xác hàng thịt. Lời nói của Hồn Trương Ba vơ cùng ít ỏi
và tất cả đều xoay quanh việc bảo vệ sự trong sạch của chính mình, đề cao tâm hồn cao
thượng, lối sống nhân hậu, thanh cao và lên án xác thân hàng thịt đã làm ơng dơ bẩn, tha hóa.
Xác trước những buộc tội đó khơng hề đuối lí mà ngược lại, còn ung dung, ngạo mạn thách
thức linh hồn.

Trước lời khinh miệt thân xác vô hồn, đui mù “mày chỉ là xác thịt âm u đui mù…”, hàng thịt
đã nghiễm nhiên đáp lại: “Chính vì âm u đui mù mà tơi có sức mạnh ghê gớm, lắm khi át cả
linh hồn cao khiết của ông đấy!” Ta thấy, mỗi lời hàng thịt nói ra đều buộc Trương Ba phải
thừa nhận có sự tồn tại của thể xác, hơn nữa, ông đang bị thể xác mà mình khinh khi, xem
thường kia trói buộc.

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

nhuốm màu phàm tục như “Khi ông đứng cạnh vợ tôi, tay chân run rẩy, hơi thở nóng rực, cổ
nghẹn lại…”, “ơng có nhớ hơm ông tát thằng con ông tóe máu mồm máu mũi không?” để
cuối cùng khẳng định một điều chắc nịnh với Hồn Trương Ba: “Nhưng tơi là cái hồn cảnh
mà ơng buộc phải quy phục!”.

Bên cạnh đó, Xác hàng thịt cịn lần lượt kể lể về những lí lẽ vơ cùng thuyết phục như “những
vị lắm chữ nhiều sách như các ông là hay vin vào cớ tâm hồn là quý, khuyên con người ta
sống vì phần hồn, để rồi bỏ bê thân xác họ mãi khổ sở, nhếch nhác”, kể về những “trị chơi
tâm hồn” mà mình đã nhân nhượng với Trương Ba. Cuộc đối thoại đến hồi kết, hồn Trương
Ba cam cảnh thua cuộc và phải quay về với xác hàng thịt.

Qua tấn bi kịch sống nhờ sống gửi này, chúng ta thấy hình tượng Hồn Trương Ba và Xác
hàng thịt chính là ẩn dụ cho hai lối sống đối lập, một bên đại diện cho sự thanh cao, nhân hậu,
khát vọng sống cao khiết, một bên là sự tầm thường, dung tục. Đó đồng thời cũng là sự đấu

tranh, đối thoại gay gắt trong một con người. Khi con người sống trong thể xác tầm thường
dung tục thì ắt sẽ bị nó ngự trị. Ngược lại, nếu chỉ một mực chăm chút linh hồn mà xem
thường thể xác thì thể xác cũng nhếch nhác, tầm thường.

Bi kịch thứ hai của Trương Ba là bi kịch bị người thân cự tuyệt. Có thể nói, đây mới là tấn bi
kịch đau đớn nhất, sâu sắc nhất của Trương Ba. Ông tuyệt vọng, khổ đau không chỉ bởi sự
thay đổi ngỡ ngàng đến khơng thể nhận ra của chính mình mà còn bởi sự xa lánh, rời bỏ của
người thân. Khoảng cách gia đình, những vết rạn nứt đã mơ hồ xuất hiện.

Từng nhớ, trong dòng văn học hiện thực phê phán Việt Nam, từng có một Chí Phèo bị người
thân bỏ rơi từ lúc nhỏ, bị Thị Nở ngoe ngoẩy cự tuyệt trên con đường hoàn lương để rồi đi
vào một hướng giải thốt mang tính chất đánh đổi: đó là mạng sống, là cái chết. Hoàn cảnh
Trương Ba cũng tương tự khi vợ, khi cháu và khi cả con dâu lần lượt rời xa ơng. Làm sao
Trương Ba có thể thanh minh cho hồn cảnh hiện tại của chính mình? Làm sao ơng có thể
giải quyết sự mâu thuẫn giữa hồn và xác đang ngự trị?

Tình thân bị đặt vào giữa bi kịch nghiệt ngã, càng đẩy Trương Ba rơi sâu hơn vào bế tắc của
chính mình. Người vợ mà ông hết mực yêu thương cũng không hiểu được ơng: “Ơng bây giờ
cịn biết đến ai nữa!”, địi bỏ ông ra đi “để ông được thảnh thơi… với cô vợ người hàng thịt”,
“Ơng đâu cịn là ơng, đâu cịn là ông Trương Ba làm vườn ngày xưa”… Mỗi lời nói ra của
người vợ như một vết cắt, cắt sâu vào nỗi đau của Trương Ba. Ngay cả đứa cháu ông – Gái
cũng đã lên tiếng khước từ, phủ nhận “Tơi khơng phải là cháu của ơng!”

Chính lời nói của đứa trẻ ngây thơ, vô tội đã cáo buộc đanh thép “bàn tay giết lợn của ông
làm gãy tiệt cái chồi non, chân ông to bè như cái xẻng, giẫn lên nát cả cây sâm quý mới
ươm”, “ông làm gãy cả nan, rách cả giấy, hỏng cả cái diều đẹp mà cu Tị rất q”…Nó xua
đuổi ơng như đuổi một tên hung thần, một tên ác quỷ, nó gọi ơng bằng những danh xưng xấu
xa, bằng lão đồ tể.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

hành động quyết liệt nhất để tìm ra con đường tự cứu lấy mình. Cuối cùng, ơng đã xin với Đế

Thích cái chết bởi “khơng thể bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo được”.

Sở dĩ Trương Ba từ chối cơ hội cuối cùng mà Đế Thích ban cho, đó là nhập hồn vào xác Cu
Tị vừa mới chết là vì ơng khơng muốn một lần nào nữa xảy ra bi kịch ối oăm tương tự. Làm
có thể sống một cách bình thường, làm sao có thể dung hịa sự khi bên ngoài và bên trong
hoàn toàn trái ngược?

Tâm hồn của Trương Ba là một tâm hồn hoàn toàn khác so với thân xác đang trú ngụ kia. Sẽ
chẳng có một lối thốt, một cứu cánh nào vẹn tồn cả “trẻ con phải ra trẻ con, người lớn phải
ra người lớn”. Đế Thích quan niệm cuộc sống khác ơng, sống chỉ đơn giản là không chết,
chẳng cần phải vẹn tồn, phải ý nghĩa, phải như mong muốn gì cả “tơi đâu có được sống theo
những điều tơi nghĩ bên trong”, “dưới đất, trên trời đều thế cả, nữa là ông”.

Cái chết của Trương Ba chính là cuộc hồi sinh ngắn ngủi trong lòng những người thân, khi
người chồng, người ông, người cha kính yêu, hiền lành khi xưa đã quay trở về. Từ bỏ cuộc
sống giả tạo, mệt mỏi, Hồn Trương Ba quay về với nếp nhà hiền hậu ban đầu, với cuộc sống
của chính mình, với bậc cửa ở nhà, với ánh lửa, với cầu ao, với cơi trầu, con ao…

Trương Ba đã nói một câu hết sức bình thường giản dị nhưng lại vơ cùng thấm thía cảm
động: “Không phải mượn thân ai cả, tôi vẫn ở đây, trong vườn cây nhà ta, trong những điều
tốt lành của cuộc đời, trong mỗi trái cây cái Gái nâng niu…”

Vở kịch “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” có nhiều đặc điểm nghệ thuật nổi trội và đã gặt hái
thành công rực rỡ ở những buổi công diễn sân khấu kịch. Từ cốt truyện dân gian, Lưu Quang
Vũ đã lồng ghép vào triết lí nhân sinh quý giá về cuộc sống, cách sống của mỗi con người.
Đặc biệt, nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật chân thực, xúc động và gay cấn qua các màn độc
thoại, đối thoại đã tạo nên chiều sâu tư tưởng cho tác phẩm.

Tóm lại, thơng qua trích kịch “Hồn Trương Ba, da hàng thịt”, Lưu Quang Vũ đã khắc họa
một cuộc đối thoại sinh động giữa Hồn và Xác để từ đó đi đến kết luận về một cuộc sống

thực sự có ý nghĩa, một cuộc sống thể xác và tâm hồn để tìm sự sự dung hịa hợp lí. Và trong
bất kì hồn cảnh nào, con người phải biết đấu tranh vươn lên những giá trị chân thiện mỹ,
biết tự hoàn thiện bản thân trên mọi phương diện chính là thơng điệp nhân sinh quý giá mà vở
kịch mang lại.

<b>3. Phân tích hồn Trương Ba da hàng thịt ngắn gọn</b>

Trong làng kịch nói Việt Nam, có lẽ ai cũng biết đến Lưu Quang Vũ - một hiện tượng đặc
biệt của sân khấu kịch trường những năm tám mươi của thế kỉ XX. Tuy có tài ở nhiều lĩnh
vực như viết truyện ngắn, soạn kịch, làm thơ, vẽ tranh... nhưng ông được xem là một trong
những nhà soạn kịch tài năng nhất của nền văn học nghệ thuật Việt nam hiện đại.

Trong các vở kịch của Lưu Quang Vũ, đáng chú ý nhất là vở "Hồn Trương Ba, da hàng thịt".
Bằng nghệ thuật xây dựng nội tâm độc đáo, cảnh VII, đoạn cuối vở kịch đem đến cho người
đọc nhiều vấn đề tư tưởng sâu sắc qua nhân vật Trương Ba trong thân xác anh hàng thịt.
Hồn Trương Ba, da hàng thịt là vở kịch được Lưu Quang Vũ viết năm 1981, công diễn lần
đầu tiên năm 1984, sau đó được diễn lại nhiều lần trong và ngoài nước. Từ cốt truyện dân
gian, Lưu Quang Vũ đã xây dựng lại thành một vở kịch nói hiện đại và lồng vào đó nhiều
triết lí nhân văn về cuộc đời và con người. Trong tác phẩm, Trương Ba là một ơng lão gần
sáu mươi, thích trồng vườn, yêu cái đẹp, tâm hồn thanh nhã, giỏi đánh cờ.

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

Do phải sống tạm bợ, lệ thuộc, Trương Ba dần bị xác hàng thịt làm mất đi bản chất trong
sạch, ngay thẳng của mình. Ý thức được điều đó, Trương Ba dằn vặt, đau khổ và quyết định
chống lại bằng cách tách ra khỏi xác thịt. Qua các cuộc đối thoại của Trương Ba, tác giả dần
tạo nên một mạch truyện dẫn dắt người xem hiểu sâu hơn về Trương Ba.

Có thể nói Trương Ba đã chết một cách vơ lí, ai cũng biết cái chết của Trương Ba là do sự vô
tâm và tắc trách của Nam Tào. Nhưng sự sửa sai của Nam Tào và Bắc Đẩu theo lời khuyên
của Đế Thích nhằm trả lại công bằng cho Trương Ba lại đẩy Trương Ba vào một nghịch cảnh
vơ lí hơn là linh hồn mình phải trú nhờ trong thể xác của kẻ khác. Do phải sống nhờ thể xác

anh hàng thịt, hồn Trương Ba đành phải chiều theo một số nhu cầu hiển nhiên của xác thịt.
Linh hồn nhân hậu, trong sạch, bản tính ngay thẳng của Trương Ba xưa kia, nay vì phải sống
mượn, vá lắp, tạm bợ và lệ thuộc nên chẳng những đã không sai khiến được xác thịt thô phàm
của anh hàng thịt mà trái lại còn bị cái xác thịt ấy điều khiển. Đáng sợ hơn, linh hồn Trương
Ba dần dần bị nhiễm độc bởi cái tầm thường của xác thịt anh đồ tể. Hồn Trương Ba đang ở
trong tâm trạng vô cùng bức bối, đau khổ (Những câu cảm thán ngắn, dồn dập cùng với ước
nguyện khắc khoải).

Hồn bức bối bởi khơng thể nào thốt ra khỏi cái thân xác mà hồn ghê tởm. Hồn đau khổ bởi
mình khơng cịn là mình nữa. Trương Ba bây giờ vụng về, thô lỗ, phũ phàng lắm. Hồn
Trương Ba cũng càng lúc càng rơi vào trạng thái đau khổ, tuyệt vọng. Ý thức được điều đó
linh hồn Trương Ba dằn vặt, đau khổ và quyết định chống lại bằng cách tách ra khỏi xác thịt
để tồn tại độc lập, không lệ thuộc vào thể xác.

Xác hàng thịt biết rõ những cố gắng đó là vơ ích, đã cười nhạo hồn Trương Ba, tuyên bố về
sức mạnh âm u, đui mù ghê gớm của mình, ranh mãnh dồn hồn Trương Ba vào thế đuối lí và
hơn nữa, ve vãn hồn Trương Ba thồ hiệp vì, theo lí lẽ của xác thịt là "chẳng cịn cách nào
khác đâu", vì cả hai "đã hồ vào nhau làm một rồi". Trước những "lí lẽ ti tiện" của xác thịt,
Trương Ba đã nổi giận, đã khinh bỉ, đã mắng mỏ xác thịt hèn hạ nhưng đồng thới cũng ngậm
ngùi thấm thía nghịch cành mà mình đã lâm vào, đành nhập trở lại vào xác thịt trong tuyệt
vọng.

Hai hình tượng hồn Trương Ba và xác hàng thịt ở đây mang ý nghĩa ẩn dụ. Một bên đại điện
cho sự trong sạch, nhân hậu và khát vọng sống thanh cao, xứng đáng với danh nghĩa con
người và một bên là sự tầm thường, dung tục. Nội dung cuộc đối thoại xoay quanh một vấn
đề giàu tính triết lí, thể hiện cuộc đấu tranh dai dẳng giữa hai mặt tồn tại trong một con người.
Từ đó nói lên khát vọng hướng thiện của con người và tầm quan trọng của việc tự ý thức, tự
chiến thắng bản thân. Màn đối thoại này cho thấy: Trương Ba được trả lại cuộc sống nhưng là
một cuộc sống đáng hổ thẹn vì phải sống chung với sự dung tục và bị sự dung tục đồng hố.
Khơng chỉ đừng lại ở đó, tác giả cảnh báo: khi con người phải sống trong dung tục thì tất yếu

cái dung tục sẽ ngự trị, sẽ thắng thế, sẽ lấn át và sẽ tàn phá những gì trong sạch, đẹp đẽ, cao
quý trong con người.

Không phải ngẫu nhiên, tác giả không đưa anh con trai thực dụng của Trương Ba vào cuộc
đối thoại của Trương Ba với những người thân. Các cuộc đối thoại với vợ con dâu và cháu
gái càng làm cho Trương Ba đau khổ hơn. Ơng hiểu những gì mình đã, đang và sẽ gây ra cho
người thân là rất tệ hại nặc dù ông không hề muốn điều đó. Thái độ của vợ trương Ba, con
đâu và cháu gái trước sự biến đổi và tha hoá của Trương Ba.

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

Nhưng nỗi buồn đau trước tình cảnh gia đình "như sắp tan hoang ra cả" khiến chị không thể
bấm bụng mà đau, chị đã thốt thành lời cái nỗi đau đó: "Thầy bảo con: Cái bên ngồi là
khơng đáng kể, chỉ có cái bên trong, nhưng thầy ơi, con sợ lắm, bởi con cảm thấy, đau đớn
thấy... mỗi ngày thầy một đổi khác dần, mất mát dần, tất cả cứ như lệch lạc, nhịa mờ dần đi,
đến nối có lúc chính con cũng không nhận ra thầy nữa...".

Trái lại, cái Gái, cháu Trương Ba thì phản ứng quyết liệt và dữ dội. Tâm hồn tuổi thơ vốn
trong sạch, không chấp nhận sự tầm thường, dung tục nên không chấp nhận người ông trong
thể xác anh hàng thịt thô lỗ. Cái Gái, cháu ông giờ đây đã không cần phải giữ ý. Nó một mực
khước từ tình thân (tơi khơng phải là cháu ông... Ông nội tôi chết rồi). Cái Gái yêu quý ơng
nó bao nhiêu thì giờ đây nó khơng thể chấp nhận cái con người có "bàn tay giết lợn", bàn
chân "to bè như cái xẻng" đã làm "gãy tiệt cái chồi non", "giẫm lên nát cả cây sâm quý mới
ươm" trong mảnh vườn của ơng nội nó.

Nó hận ơng vì ông chữa cái diều cho cu Tị mà làm gãy nát khiến cu Tị trong cơn sốt mê man
cứ khóc, cứ tiếc, cứ bắt đền. Với nó, "Ơng nội đời nào thô lỗ, phũ phàng như vậy". Nỗi giận
dữ của cái Gái đã biến thành sự xua đuổi quyết liệt: "Ông xấu lắm, ác lắm! Cút đi! Lão đồ tể,
cút đi!". Tuy nhiên, họ chỉ là những người dân thường, họ khơng giúp gì được cho tình trạng
hiện tại của Trương Ba.

Tình huống kịch thúc đẩy Trương Ba phải lựa chọn và sau màn độc thoại nội tâm (hồn

Trương Ba thách thức xác anh hàng thịt: "có thật là khơng cịn cách nào khác?" và phản
kháng quyết liệt: "Khơng cần đến cái đời sống do mày mang lại! Không cần!"). !". Đây là lời
độc thoại có tính chất quyết định dẫn tới hành động châm hương gọi Đế Thích một cách dứt
khốt.

Gặp lại Đế Thích, Trương Ba thể hiện thái độ kiên quyết chối từ, không chấp nhận cái cảnh
phải sống bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo nữa và muốn được là mình một cách tồn
vẹn "Khơng thể bên trong một đằng, bên ngồi một nẻo được. Tơi muốn được là tơi tồn
vẹn". Qua lời thoại này của nhân vật Trương Ba. Lưu Quang Vũ muốn gửi gắm vào đó thơng
điệp: Con người là một thể thống nhất, hồn và xác phải hài hồ. Khơng thể có một tâm hồn
thanh cao trong một thể xác phàm tục tội lỗi.

Khi con người bị chi phối bở những nhu cầu bản năng của thân xác thì đừng đỗ lỗi cho thân
xác và tự an ủi, vỗ về mình bằng vẻ đẹp siêu hình của tâm hồn. Lúc đầu Đế Thích ngạc nhiên
nhưng khi hiểu ra thì khuyên Trương Ba nên chấp nhận vì thế giới vốn khơng tồn vẹn, dưới
đất, trên trời đều thế cả. Nhưng Trương Ba không chấp nhận lí lẽ đó. Trương Ba thẳng thắn
chỉ ra sai lầm của Đế Thích: "Sống nhờ vào đồ đạc, của cải người khác đã là chuyện không
nên này đến cái thân tơi cũng phải sống nhờ anh hàng thịt.

Ơng chỉ nghĩ đơn giản là cho tôi sống, nhưng sống thế nào thì ơng chẳng cần biết". Sống thực
sự cho ra con người quả không hề dễ dàng, đơn giản. Khi sống nhờ, sống gửi, sống chấp vá,
khi không được là mình thì cuộc sống ấy thật vơ nghĩa. Lịng tốt hời hợt thì chẳng đem lại
điều gì thực sự có ý nghĩa cho ai mà sự vơ tâm cịn tệ hại hơn, nó đẩy người khác vào nghịch
cảnh, vào bi kịch!

Đế Thích định tiếp tục sửa sai của mình và của Tây Vương Mẫu bằng một giải pháp khác, tệ
hại ít hơn là cho hồn Trương Ba nhập vào xác cu Tị nhưng Trương Ba đã kiên quyết từ chối,
không chấp nhận cái cảnh sống giả tạo, mà theo ông là chỉ có lợi cho đám chức sắc tức lão lí
trưởng và đám trương tuần, khơng chấp nhận cái cuộc sống mà theo ơng là cịn khổ hơn là cái
chết. Trương Ba kêu gọi Đế Thích hay sửa sai bằng một việc làm đúng, đó là trả lại linh hồn

cho bé Tị.

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

và thấm thía qua hai lời thoại này. Thứ nhất, con người là một thể thống nhất, hồn và xác phải
hài hịa. Khơng thể có một tâm hồn thanh cao trong một thân xác phàm tục, tội lỗi. Khi con
người bị chi phối bởi những nhu cầu bản năng của thân xác thì đừng chỉ đổ tội cho thân xác,
không thể tự an ủi, vỗ về mình bằng vẻ đẹp siêu hình của tâm hồn.

Thứ hai, sống thực sự cho ra con người quả không hề dễ dàng, đơn giản. Khi sống nhờ, sống
gửi, sống chắp vá, khi khơng được là mình thì cuộc sống ấy thật vô nghĩa. Những lời thoại
của Hồn Trương Ba với Đế Thích chứng tỏ nhân vật đã ý thức rõ về tình cảnh trớ trêu, đầy
tính chất bi hài của mình, thấm thía nỗi đau khổ về tình trạng ngày càng vênh lệch giữa hồn
và xác, đồng thời càng chứng tỏ quyết tâm giải thoát nung nấu của nhân vật trước lúc Đế
Thích xuất hiện.

Qua màn đối thoại, có thể thấy tác giả gửi gắm nhiều thông điệp vừa trực tiếp vừa gián tiếp,
vừa mạnh mẽ, quyết liệt vừa kín đáo và sâu sắc về thời chúng ta đang sống. Tuy vậy, chỉ cần
nhấn mạnh ở đây vẻ đẹp tâm hồn của những người lao động trong cuộc đấu tranh chống lại
sự dung tục, giả tạo để bảo vệ quyền được sống toàn vẹn, hợp với lẽ tự nhiên cùng sự hoàn
thiện nhân cách. Chất thơ của kịch Lưu Quang Vũ cũng được bộc lộ ở đây.

Trương Ba trả lại xác cho anh hàng thịt, chấp nhận cái chết để linh hồn được trong sạch và
hoá thân vào các sự vật thân thương, tồn tại vĩnh viễn bên cạnh những người thân u của
mình. Cuộc sống lại tuần hồn theo quy luật của muôn đời. Màn kết với chất thơ sâu lắng đã
đem lại âm hưởng thanh thoát cho một bi kịch lạc quan đồng thời truyền đi thông điệp về sự
chiến thăng của cái Thiện, cái Đẹp và của sự sống đích thực.

Khơng chí có ý nghĩa triết lí về nhân sinh, về hạnh phúc con người, rong vở kịch nói chung
và đoạn kết nói riêng, Lưu Quang Vũ muốn góp phần phê phán một số biểu hiện tiêu cực
trong lối sống lúc bấy giờ: Thứ nhất, con người đang có nguy cơ chạy theo những ham muốn
tầm thường về vật chất, chỉ thích hưởng thụ đến nỗi trở nên phàm phu, thô thiển.

Thứ hai, lấy cớ tâm hồn là quý, đời sống tinh thần là đáng trọng mà chẳng chăm lo thích đáng
đến sinh hoạt vật chất, khơng phấn đấu vì hạnh phúc tồn vẹn. Cả hai quan niệm, cách sống
trên đều cực đoan, đáng phê phán. Ngoài ra, vở kịch còn đề cập đến một vấn đề cũng khơng
kém phần bức xúc, đó là tình trạng con người phải sống giả, không dám và cũng không được
sống là bản thân mình. Đấy là nguy cơ đẩy con người đến chỗ bị tha hóa do danh và lợi.
Với tất cả những ý nghĩa đó, đoạn trích rất tiêu biểu cho phong cách viết kịch của Lưu Quang
Vũ.

<b>4. Phân tích nhân vật hồn Trương Ba đầy đủ</b>

Một triết gia người Đức đã từng nói: “Anh phải trở về cái gì của chính anh”. Câu nói ấy là
tiếng nói phải được sống là chính mình để trở thành một con người hồn thiện. Tiếng nói ấy
cũng gợi chúng ta nghĩ tới vở kịch “ Hồn Trương Ba, da hàng thịt” của nhà viết kịch Lưu
Quang Vũ, thông qua nhân vật Hồn Trương Ba cũng bật lên tiếng gọi, lời khẩn cầu tha thiết
được sống là chính mình “Khơng thể sống bên trong một đằng, bên ngồi một nẻo được. Tơi
muốn được là tơi tồn vẹn”. Chỉ với câu nói ấy nhưng cũng toát lên một nỗi niềm, nỗi bi kịch
đau đớn cùng khát vọng chính đáng của chính nhân vật Hồn Trương Ba.

</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>

Soi chiếu cách hiểu trên vào nhân vật Hồn Trương Ba, ta nhận thấy nhân vật ấy là một nhân
vật bi kịch. Đó là nỗi bi kịch tinh thần đau đớn của nhân vật. Bi kịch ấy xuất phát từ nỗi niềm
muốn sửa sai của Đế Thích-một quan nhà trời và là bạn chơi cờ của ông Trương Ba đã nhập
hồn Trương Ba vào xác anh hàng thịt. Từ đây mâu thuẫn bắt đầu nảy sinh, một con người mà
được kết hợp bởi hai thực thể hoàn toàn đối lập, trái ngược nhau. Một Trương Ba u thiên
nhiên, u gia đình, hịa nhã với mọi người, có tài đánh cờ giỏi lại kết hợp với xác anh hàng
thịt là một tên đồ tể giết lợn, thô lỗ, cộc cằn, ham rượu, ham đàn bà. Giữa hai thực thể đối lập
nhau đã dần dần khiến Hồn Trương Ba tha hóa, biến chất. Hồn người này kết hợp với xác
người kia là việc đi ngược lại với quy luật tự nhiên vốn có, một sự áp đặt tùy tiện, máy móc.
Cuối cùng Hồn Trương Ba biến chất một cách đau đớn, thảm hại, xót xa. Về hành động,
Trương Ba khơng cịn thường hay đánh cờ nữa, trí tuệ khơng cịn được minh mẫn, sáng suốt.

Là một người làm vườn, cây cối vốn là một thứ mà trước đây ông hết sức yêu quý và nâng
niu, nay ông cịn phá hoại cả chúng trên thân xác xù xì, thô kệch và nặng nề của anh hàng
thịt: “ông làm gãy tiệt cái chồi non… chân ông giẫm lên nát cả cây sâm quý mới ươm” trong
vườn, còn “làm hỏng mất cái diều đẹp mà cu Tị rất quý”, “lãm gãy cả nan rách giấy” thậm
chí “Trương Ba tát người con trai toét máu mồm, máu mũi”. Về cách sống, dường như tính
cách Trương Ba thay đổi hẳn, khơng cịn hiền hậu, vui vẻ, tốt bụng với những người trong gia
đình và cả với mọi người xung quanh. Ơng trở nên cộc cằn, thơ lỗ, lại cịn bị thân xác lấn át
khi ham muốn vợ anh hàng thịt, đứng cạnh vợ anh hàng thịt, ông cảm thấy “tay chân run rẩy,
hơi thở nóng rực”. Như vậy từ hành động tới cách sống của Hồn Trương Ba hoàn toàn biến
mất, tha hóa chính là nỗi đau đớn của Hồn Trương Ba. Bởi vì ơng hiểu rằng cái tơi của mình
trước đây, của một người làm vườn vốn là biểu tượng của cái đẹp song giờ đây, con người ấy
lại hòa vào xác anh hàng thịt lại là biểu tượng của sự thơ lỗ, cộc cằn, hung bạo, ham dục vọng
thì thử hỏi làm sao mà khơng tha hóa, biến chất sao được. Chính Hồn Trương Ba đã phải bộc
lộ rằng: “ Khơng thể sống bên trong một đằng, bên ngồi một nẻo được. Tơi muốn được là tơi
tồn vẹn”. Lời nói của Hồn Trương Ba biểu hiện nỗi day dứt, giày vị khi con người ngày
trước bị biến mất hồn tồn, quyết liệt bày tỏ với một thái độ dứt khoát “ Không! Không! Tôi
không muốn sống như thế này mãi! Tôi chán cái chỗ ở không phải của tôi này lắm rồi, chán
lắm rồi! Cái thân thể kềnh càng thô lỗ này ta bắt đầu sợ mi, ta chỉ muốn rời mi ngay tức khắc
”. Khơng dừng lại ở đó, Hồn Trương Ba còn bộc lộ sự ghê tởm, chán chường của mình trước
thân xác của anh hàng thịt “ Nếu cái hồn của ta có hình thù riêng ” , ta sẽ “ tách ra khỏi cái
xác này dù chỉ là một lát ”. Qua những suy nghĩ và lời nói của nhân vật Hồn Trương Ba ta có
thể thấy rõ Lưu Quang Vũ đã đi sâu vào đời sống nội tâm nhân vật, thấu hiểu và cảm thông
với nỗi đau đớn của Hồn Trương Ba.

</div>
<span class='text_page_counter'>(9)</span><div class='page_container' data-page=9>

lên án sự thô bạo, tàn nhẫn, giẫm nát cây cối trong vườn, phá hỏng cái diều của cu Tị và phẫn
nộ hét lên: “ Ông xấu lắm, ác lắm ! Cút đi ! Lão đồ tể cút đi !” rồi lại nói tiếp: “ Nếu ơng nội
tơi hiện về được, hồn ơng nội tơi sẽ bóp cổ ơng”. Ngay cả người con dâu cảm thông, hiểu rõ
nỗi đau khổ của bố chồng nhưng sâu trong thâm tâm vẫn nghi ngờ người bố chồng hiện nay.
Người con dâu đã tâm sự với ơng: “ Thầy bảo con: Cái bên ngồi là khơng đáng kể, chỉ có cái
bên trong, nhưng thầy ơi, con sợ lắm, bởi con cảm thấy, đau đớn thấy… mỗi ngày thầy một

đổi khác dần, mất mát dần, tất cả cứ như lệch lạc, nhòa mờ dần đi, đến nỗi có lúc chính con
cũng khơng nhận ra thầy nữa”. Lời tự bạch của người con dâu rất đỗi chân thật, cảm thông
nỗi khổ của bố chồng khi đánh mất những gì tốt đẹp của ngày xưa rồi cơ lại tiếp tục nói:
“Thầy ơi! Làm sao, làm sao giữ được thầy ở lại, hiền hậu, vui vẻ, tốt lành như thầy của chúng
con ngày xưa”. Hàng loạt những suy nghĩ từ người thân trong gia đình đã chứng tỏ ai ai cũng
xa lánh, nghi ngờ, xem thường Trương Ba hiện tại.Như vậy, giữa hai thực thể là người làm
vườn biểu tượng cho cái đẹp và thân xác tên đồ tể biểu tượng cho cái xấu, cái ác đã làm cho
Trương Ba khơng cịn ngun vẹn “hồn nào xác ấy” như xưa được nữa.

Chính vì lâm vào hai bi kịch như trên, Hồn Trương Ba đã mời Đế Thích về để tỏ bày khát
vọng chính đáng của mình: “Khơng thể sống bên trong một đằng bên ngồi một nẻo được.
Tơi muốn được là tơi tồn vẹn”. Hồn Trương Ba tha thiết xin trả lại xác anh hàng thịt và cho
mình được chết vì ơng nghĩ rằng: “ Tơi đã chết rồi, hãy để tơi chết hẳn”. Nhưng Đế Thích vẫn
muốn để Trương Ba được sống để tiếp tục có người đánh cờ cùng, có người khen mình là tiên
cờ nên đã đề nghị Hồn Trương Ba nhập vào xác cu Tị ( con chị Lụa ) vừa mới chết. Nhưng
cách giải quyết này của Đế Thích cũng vẫn là cách đi ngược lại với quy luật của tạo hóa, đâu
khác chi với hồn cảnh thực tại của mình. Và Hồn Trương Ba đã yêu cầu Đế Thích cho anh
hàng thịt và cu Tị được sống, được trở về với gia đình và để Trương Ba chết. Hồn Trương Ba
nói: “ Sống nhờ vào đồ đạc, của cải của người khác đã là chuyện không nên, đằng này đến cái
thân tôi sống nhờ anh hàng thịt. Ông chỉ nghĩ đơn giản là cho tơi sống, nhưng sống như thế
nào thì ơng chẳng cần biết!”. Lời nói ấy càng cho thấy rõ sự tắc trách của các quan nhà trời,
càng sửa lại càng sai, càng làm cho con người rơi vào bế tắc, đau khổ, đánh mất chính mình.
Suy nghĩ của Hồn Trương Ba, dù khơng cịn trên cõi đời này nhưng hình ảnh một ông
Trương Ba hiền hậu, vui vẻ sẽ mãi sống trong lịng mọi người với tình u thương và lịng
kính trọng. Đó chính là một khát vọng sống chính đáng. Vở kịch khép lại, kết thúc bằng cái
chết của nhân vật Trương Ba nhưng lại lấp lánh tính nhân văn, triết lý. Đó là một hướng giải
quyết phù hợp với lẽ tự nhiên, với quy luật đạo đức với con người.

Làm nên sự thành công của vở kịch, ta khơng thể khơng nhắc tới nghệ thuật xây dựng tình
huống đầy kịch tính, lời thoại nhân vật sống động, chân thật, đi sâu vào nội tâm nhân vật để

khắc họa lên nhân vật Hồn Trương Ba với những bi kịch nhưng đậm chất nhân văn. Lưu
Quang Vũ đã thổi vào nền kịch nói Việt Nam sau 1975 một làn gió mới. Và chắc chắn sức
sống của nó sẽ cịn mãi trong lịng bạn đọc đến hơm nay và cả mai sau.

<b>5. Phân tích nhân vật Trương Ba ngắn gọn</b>

Nhà thơ, nhà viết kịch Lưu Quang Vũ nổi tiếng với những tác phẩm có nội dung giàu tính
hiện thực, có tính đả kích sâu sắc và mang đậm giá trị nhân văn. Một trong những vở kịch nổi
tiếng nhất của ông phải nhắc đến đó chính là tác phẩm Hồn Trương Ba da hàng thịt. Trong
tác phẩm này những vấn đề mấu chốt và tình huống truyện đều tập trung xoay quanh nhân vật
Trương Ba, một con người phải sống nhờ ở đậu trong thân xác của người khác.

</div>
<span class='text_page_counter'>(10)</span><div class='page_container' data-page=10>

Có thể thấy được đây là con người tri thức, nền nã vừa đẹp ở tâm hồn nhân cách lại có những
hành vi ứng xử văn minh.

Tuy nhiên, chỉ vì một sai sót của Nam Tào, Bắc Đẩu khi vội đi chơi mà khiến cho Trương Ba
phải chết oan. Cái chết của Trương Ba đột ngột và vô lý đến nỗi khi vợ Trương Ba gặp Đế
Thích để địi lại sự cơng bằng Đế Thích cũng phải bối rối. Cơng bằng ấy được sửa chữa, vá
víu bằng cách cho hồn Trương Ba nhập vào trong thân xác của hàng thịt. Thế nhưng đây
cũng là lúc bắt đầu bi kịch của Trương Ba.

Trương Ba dần trở nên thơ thiển hơn, có những hành động lỗ mãng, khơng cịn giống với con
người của ơng trước kia. Ơng trở nên tham ăn tục uống, ăn uống phàm phu tục tử, nói năng
thì bỗ bã, thơ thiển, hành vi thì lố bịch. Trương Ba đã làm những việc trước đây ông chưa
từng làm: tát con trai, làm “gãy tiệt cái chồi non” của cây cam, giẫm lên nát cả cây sâm quý
mới ươm, đã “làm gãy cả nan, rách cả giấy, hỏng mất cả cái diều đẹp” của cu Tị. Không chỉ
vậy, trong một lần vợ hàng thịt nằng nặc đòi chồng ở lại với mình, Trương Ba đã suýt chút
nữa mà nghe theo.

Sự thay đổi của Trương Ba khiến cho chính gia đình ông cũng không chấp nhận được, vợ

Trương Ba chấp nhận bỏ đi để ông về sống với vợ hàng thịt. Cái Gái cháu ơng thì khơng nhận
ơng, cơ con dâu ngoan hiền hiểu chuyện nhất cuối cùng cũng trách cứ cha mình. Trương Ba
đau khổ lắm. Khơng phải ơng khơng biết những sự thay đổi đã diễn ra với mình chỉ là ơng
khơng thể làm được gì để thay đổi thực tại. Hồn cảnh của ơng đích thực là lực bất tịng tâm.
Dù linh hồn của ơng muốn nhưng thân xác khơng chịu nghe theo thì ơng cũng khơng thể điều
khiển được. Huống hồ việc ban ngày ở trong thân xác hàng thịt lâu dần khiến cho ơng bị tha
hóa, trở nên thô thiển, cục mịch, ngày càng giống với con người hàng thịt.

Trương Ba vô cùng đau khổ và day dứt về sự thật này nên đã gặp Đế Thích và trình bày nỗi
lịng của bản thân. Có thể thấy ơng là một người rất có nhân cách, lịng tự trọng. Ơng đã
thẳng thừng nói với Đế Thích chỉ quan tâm cho người ta sống còn sống thế nào thì Đế Thích
khơng quan tâm. Những lời phê phán của Trương Ba rất gay gắt nhưng cũng vơ cùng chính
xác về Đế Thích và cách làm của ơng. Trương Ba cuối cùng đau khổ lựa chọn cái chết còn
hơn chấp nhận hốn đổi linh hồn mình vào một thể xác mới. Đây là một sự lựa chọn cao cả
và thể hiện đúng tính cách con người ơng. Ơng khơng thể chấp nhận sự giả dối, hốn đổi,
khơng thể sống mà trong một đằng ngồi một nẻo. Dù cho ơng có được đổi sang một thân xác
nào đi nữa thì đó cũng là thân xác đi mượn và rồi ông sẽ lại gặp rất nhiều rắc rối khi khơng
được là chính mình. Cách lựa chọn này đã đưa Trương Ba trở về là chính ơng dù điều đó
đồng nghĩa với việc ông phải vĩnh viễn rời xa vợ con của mình.

Bi kịch của Trương Ba đã nói lên một vấn đề đó là sống nương nhờ trong thân xác của người
khác. Con người phải sống là chính mình, nhất qn, đồng điệu giữa tâm hồn và thể xác
khơng thể có chuyện linh hồn người này nhưng lại sống trong thân xác của người khác.
Cách lựa chọn giải quyết vấn đề cũng cho thấy được nhân cách cao đẹp trong con người
Trương Ba, ông đã lựa chọn cái chết để được làm chính mình cịn hơn cố gắng níu giữ sự
sống trong khi mình dần bị tha hóa, biến đổi. Cuối cùng thì Trương Ba vẫn trở về là người
chồng yêu thương vợ con, là người cha mẫu mực, người ông đáng kính trọng của tất cả con
cháu trong nhà.

<b>6. Phân tích nhân vật Trương Ba ngắn nhất</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(11)</span><div class='page_container' data-page=11>

“Hồn Trương Ba, da hàng thịt” được sáng tác dựa trên một câu chuyện dân gian cổ, tuy nhiên
nếu như truyện dân gian chỉ kết thúc ở chi tiết hồn Trương Ba trở về với xác của mình thì vở
kịch của Lưu Quang Vũ lại được phát triển từ phần kết của câu chuyện đó để truyền tải
những quan niệm nhân sinh sâu sắc.

Câu chuyện xoay quanh bi kịch của Trương Ba khi bị chết oan, để tiếp tục sống thì buộc ông
phải sống trong thân xác của người hàng thịt. Điều đáng nói là xác người hàng thịt tuy chỉ là
thể xác âm u đui mù nhưng lại có những nhu cầu riêng, tính cách riêng và có sức mạnh để
thực hiện những nhu cầu của mình, từ khi sống trong thân xác của người hàng thịt, Trương
Ba dần thay đổi trong mắt của mọi người.

Trương Ba phải sống nương nhờ vào xác của người hàng thịt, vốn là người làm vườn chăm
chỉ, giàu tình u thương, một người trí thức am hiểu, sống có trách nhiệm nhưng khi khi
sống trong xác người hàng thịt, Trương Ba đã bị cái xác chi phối, dần trở thành con người
vụng về, thô tục với những ham muốn tầm thường, dần trở nên thô lỗ khi dùng bàn tay và sức
mạnh của người hàng thịt để đánh anh con trai đến bật máu. Cũng từ khi sống trong thân xác
của người hàng thịt, Trương Ba khơng cịn quan tâm đến hàng xóm láng giềng.

Những thay đổi của Trương Ba đã khiến cho người thân thất vọng, bản thân Trương Ba cũng
nhận thấy sự đổi khác của mình nhưng lại khơng thể kiểm sốt được thể xác tưởng chừng âm
u đui mù. Trương Ba hoàn tồn bất lực trong việc kiểm sốt hành động và những suy nghĩ
không đúng đắn của bản thân, dù cố gắng giải quyết nhưng ơng vẫn đau khổ vì khơng thể phủ
nhận rằng mình đang dần đánh mất chính mình. Câu nói của Trương Ba với xác người hàng
thịt trong sự tuyệt vọng đã thể hiện nỗi đau khổ, bất lực đến cùng cực của ông “Mày đã thắng
thế rồi đấy, cái thân xác không phải của ta ạ, mày đã tìm được đủ mọi cách để lấn át ta”.
Khơng chỉ đau khổ với bi kịch không được sống là chính mình, sống bên trong một đằng, bên
ngồi một nẻo mà Trương Ba còn phải đối mặt với bi kịch bị từ chối. Trước những sự thay
đổi của Trương Ba, những người thân và hàng xóm láng giềng đều khơng sao hiểu được,
càng yêu quý, kính trọng con người trước kia của ơng bao nhiêu thì họ càng khơng thể chấp

nhận con người hiện tại của Trương Ba.

Người vợ vì hờn ghen với mối quan hệ không rõ ràng giữa Trương ba và vợ người hàng thịt
mà muốn bỏ đi. Cháu gái khóc lóc và kiên quyết khơng chịu thừa nhận Trương ba của hiện
tại là người ông hiền từ, giàu yêu thương trước đây. Chị con dâu, người thương và hiểu
Trương ba nhất cũng không giấu nổi sự thất vọng khi thấy bố ngày càng đổi khác “ mỗi
ngày…một đổi khác dần, mất mát dần, tất cả cứ như lệch lạc, nhịa mờ dần đi”.

Chính bản thân của Trương ba cũng không thể chấp nhận được sự thay đổi của bản thân, để
chấm dứt bi kịch sống không phải là mình, bảo vệ những giá trị tốt đẹp của bản thân, Trương
Ba đã quyết định lựa chọn cái chết để trả lại xác người hàng thịt cho người hàng thịt, để bản
thân được sống trọn vẹn , thống nhất.

Thông qua nhân vật Trương ba cùng bi kịch sống bên ngoài một đằng, bên trong một nẻo, tác
giả Lưu Quang Vũ đã thể hiện sự trăn trở về mối quan hệ giữa thể xác và tâm hồn, giữa nhu
cầu vật chất và nhu cầu tinh thần. Để sống hạnh phúc, con người cần dung hòa được các nhu
cầu ấy.

<b>7. Phân tích bi kịch của hồn Trương Ba</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(12)</span><div class='page_container' data-page=12>

Vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt được sáng tác năm 1981, đến năm 1984 mới ra mắt
công chúng. Đây là một trong những vở kịch đặc sắc nhất của Lưu Quang Vũ, đã công diễn
nhiều lần trên sân khấu trong và ngoài nước . Vở kịch được sáng tác trong khơng khí đổi mới
tư duy, ý thức dân chủ trong đời sống, phong trào đấu tranh chống tiêu cực trong xã hội. Vở
kịch gồm 7 cảnh, được tác giả sáng tác dựa trên một cốt truyện dân gian.

Đoạn trích Vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt nằm ở cảnh 7 của vở kịch , qua việc xây
dựng xung đột giữa tâm hồn thanh cao của Trương Ba với thể xác phàm tục của anh hàng thịt
đã khắc hoạ bi kịch tha hoá và cuộc đấu tranh gay gắt bảo vệ , hoàn thiện nhân cách của con
người . Từ đó tác giả đã phê phán một số hiện tượng tiêu cực trong xã hội và gửi gắm triết lý

nhân sinh sâu sắc về yêu cầu thống nhất giữa thể xác và tâm hồn.

Trước khi diễn ra cuộc đối thoại giữa hồn và xác, nhà viết kịch đã để cho Hồn Trương Ba
“ngồi ôm đầu một hồi lâu rồi vụt đứng dậy” với một lời độc thoại đầy khẩn thiết:

”- Không. Không! Tôi không muốn sống như thế này mãi! Tôi chán cái chỗ ở không phải là
của tôi này lắm rồi!.

Hồn Trương Ba đang ở trong tâm trạng vô cùng bức bối, đau khổ thể hiện trong những câu
cảm thán ngắn, dồn dập cùng với ước nguyện khắc khoải . Hồn bức bối bởi khơng thể nào
thốt ra khỏi cái thân xác mà hồn ghê tởm. Hồn đau khổ bởi mình khơng cịn là mình nữa.
Trương Ba bây giờ vụng về, thô lỗ, phũ phàng lắm. Hồn Trương Ba cũng càng lúc càng rơi
vào trạng thái tuyệt vọng.

Trong cuộc đối thoại với xác anh hàng thịt, Hồn Trương Ba ở vào thế yếu, đuối lí bởi xác nói
những điều mà dù muốn hay không muốn Hồn vẫn phải thừa nhận: Cái đêm khi ông đứng
cạnh vợ anh hàng thịt với “tay chân run rẩy”, “hơi thở nóng rực”, “cổ nghẹn lại” và “st nữa
thì…”. Đó là cảm giác “xao xuyến” trước những món ăn mà trước đây Hồn cho là “phàm”.
Đó là cái lần ơng tát thằng con ông “tóe máu mồm máu mũi”,… Xác anh hàng thịt gợi lại tất
cả những sự thật ấy khiến Hồn càng cảm thấy xấu hổ, cảm thấy mình ti tiện. Xác anh hàng
thịt cịn cười nhạo vào cái lí lẽ mà ông đưa ra để ngụy biện: “Ta vẫn có một đời sống riêng:
nguyên vẹn, trong sạch, thẳng thắn,…”. Trong cuộc đối thoại này, xác thắng thế nên rất hể hả
tuôn ra những lời thoại dài với chất giọng khi thì mỉa mai cười nhạo khi thì lên mặt dạy đời,
chỉ trích, châm chọc. Hồn chỉ bng những lời thoại ngắn với giọng nhát gừng kèm theo
những tiếng than, tiếng kêu.Nỗi đau khổ, tuyệt vọng của Hồn Trương Ba càng được đẩy lên
khi đối thoại với những người thân. Người vợ mà ông rất mực yêu thương giờ đây buồn bã và
cứ nhất quyết đòi bỏ đi. Với bà “đi đâu cũng được… cịn hơn là thế này”. Bà đã nói ra cái
điều mà chính ơng cũng đã cảm nhận được: “ơng đâu cịn là ơng, đâu cịn là ơng Trương Ba
làm vườn ngày xưa”. Cái Gái, cháu ông giờ đây đã khơng cần phải giữ ý. Nó một mực khước
từ tình thân : tơi khơng phải là cháu ơng… Ơng nội tơi chết rồi. Cái Gái u q ơng nó bao

nhiêu thì giờ đây nó khơng thể chấp nhận cái con người có “bàn tay giết lợn”, bàn chân “to bè
như cái xẻng” đã làm “gãy tiệt cái chồi non”, “giẫm lên nát cả cây sâm quý mới ươm” trong
mảnh vườn của ơng nội nó. Nó hận ơng vì ơng chữa cái diều cho cu Tị mà làm gãy nát khiến
cu Tị trong cơn sốt mê man cứ khóc, cứ tiếc, cứ bắt đền. Với nó, “Ơng nội đời nào thô lỗ, phũ
phàng như vậy”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(13)</span><div class='page_container' data-page=13>

yêu của Hồn Trương Ba đều nhận ra cái nghịch cảnh trớ trêu. Sau tất cả những đối thoại ấy,
mỗi nhân vật bằng cách nói riêng, giọng nói riêng của mình đã khiến Hồn Trương Ba cảm
thấy không thể chịu nổi. Nỗi cay đắng với chính bản thân mình cứ lớn dần… lớn dần, muốn
đứt tung, muốn vọt trào.Nhà viết kịch đã để cho Hồn Trương Ba cịn lại trơ trọi một mình với
nỗi đau khổ, tuyệt vọng lên đến đỉnh điểm, một mình với những lời độc thoại đầy chua chát
nhưng cũng đầy quyết liệt: “Mày đã thắng thế rồi đấy, cái thân xác không phải của ta ạ…
Nhưng lẽ nào ta lại chịu thua mày, khuất phục mày và tự đánhmất mình? “Chẳng cịn cách
nào khác”! Mày nói như thế hả? Nhưng có thật là khơng cịn cách nào khác? Có thật khơng
cịn cách nào khác? Khơng cần đến cái đời sống do mày mang lại! Không cần!”. Đây là lời
độc thoại có tính chất quyết định dẫn tới hành động châm hương gọi Đế Thích một cách dứt
khốt.

Cuộc trị chuyện giữa Hồn Trương Ba với Đế Thích trở thành nơi tác giả gửi gắm những quan
niệm về hạnh phúc, về lẽ sống và cái chết. Hai lời thoại của Hồn trong cảnh này có một ý
nghĩa đặc biệt quan trọng. Khơng thể bên trong một đằng, bên ngồi một nẻo được. Tơi muốn
được là tơi tồn vẹn… Sống nhờ vào đồ đạc, của cải người khác đã là chuyện không nên,
đằng này đến cái thân tôi cũng phải sống nhờanh hàng thịt. Ơng chỉ nghĩ đơn giản là cho tơi
sống, nhưng sống như thế nào thì ơng chẳng cần biết! Người đọc, người xem có thể nhận ra
những ý nghĩa triết lí sâu sắc và thấm thía qua hai lời thoại này. Thứ nhất, con người là một
thể thống nhất, hồn và xác phải hài hịa. Khơng thể có một tâm hồn thanh cao trong một thân
xác phàm tục, tội lỗi. Khi con người bị chi phối bởi những nhu cầu bản năng của thân xác thì
đừng chỉ đổ tội cho thân xác, không thể tự an ủi, vỗ về mình bằng vẻ đẹp siêu hình của tâm
hồn. Thứ hai, sống thực sự cho ra con người quả không hề dễ dàng, đơn giản. Khi sống nhờ,
sống gửi, sống chắp vá, khi khơng được là mình thì cuộc sống ấy thật vô nghĩa. Những lời

thoại của Hồn Trương Ba với Đế Thích chứng tỏ nhân vật đã ý thức rõ về tình cảnh trớ trêu,
đầy tính chất bi hài của mình, thấm thía nỗi đau khổ về tình trạng ngày càng vênh lệch giữa
hồn và xác, đồng thời càng chứng tỏ quyết tâm giải thoát nung nấu của nhân vật trước lúc Đế
Thích xuất hiện.

Quyết định dứt khốt xin tiên Đế Thích cho cu Tị được sống lại, cho mình được chết hẳn chứ
không nhập hồn vào thân thể ai nữa của nhân vật Hồn Trương Ba là kết quả của một q trình
diễn biến hợp lí. Hơn nữa, quyết định này cần phải đưa ra kịp thời vì cu Tị vừa mới chết. Hồn
Trương Ba thử hình dung cảnh hồn của mình lại nhập vào xác cu Tị để sống và thấy rõ “bao
nhiêu sự rắc rối” vơ lí lại tiếp tục xảy ra. Nhận thức tỉnh táo ấy cùng tình thương mẹ con cu
Tị càng khiến Hồn Trương Ba đi đến quyết định dứt khoát. Qua quyết định này, chúng ta
càng thấy Trương Ba là con người nhân hậu, sáng suốt, giàu lịng tự trọng. Đặc biệt, đó là con
người ý thức được ý nghĩa của cuộc sống.

</div>

<!--links-->