bài giảng sinh học đại cương ban học tập liên chi hội khoa thú y

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (2.01 MB, 35 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1></div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

Ch

ươ

ng 4

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

NỘI DUNG

1. Tính cảm ứng và thích nghi của thực vật
2. Hoocmon của thực vật

3. Quang chu kỳ và Phytocrom
4. Hệ thống nội tiết ở người

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

1 Tính c

ả

m

ứ

ng c

ủ

a th

ự

c v

ậ

t.

* Khái quát

: Th

ể

hi

ệ

n

ở

tính

h

ướ

ng kích thích = tính

h

ướ

ng

độ

ng (

Đặ

c tính sinh

tr

ưở

ng khơng

đề

u c

ủ

a c

ơ

th

ể

d

ướ

i

ả

nh h

ưở

ng c

ủ

a ánh

sáng và tr

ọ

ng l

ự

c).

-

Tính h

ướ

ng kích thích: S

ự

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

a. Tính hướng quang

Là Sự v/đ sinh trưởng của cây dưới tác
dụng của ánh sáng.

Hiện tượng:

Ngọn, thân, lá: Vươn ra ngồi as ->
tính hướng sáng dương

Rễ: tránh xa nơi có as -> tính
hướng sáng âm

Ý nghĩa:

Giúp cây hấp thu nguồn sáng lớn
nhất

Quyết định ngoại hình của cây

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

b. Tính h

ướ

ng

đấ

t

• Là s

ự

v/

đ

sinh tr

ưở

ng c

ủ

a

cây d

ướ

i tác d

ụ

ng c

ủ

a

tr

ọ

ng l

ự

c.

• Hi

ệ

n t

ượ

ng

:

– Rễ hướng xuống đất ->
hướng đất dương -> Cây
đứng vững, thu nhận
nước, chất dinh dưỡng
trong đất

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

2. Các hocmon th

ự

c v

ậ

t

a.Hocmon kích thích-Auxin (AIA- Axit Indol Axetic)

.

N

ơ

i s

ả

n sinh

: chóp thân, mơ phân sinh, lá non, qu

ả

non…

Theo m

ạ

ch d

ẫ

n xu

ố

ng d

ướ

i thân, nh

ạ

y c

ả

m v

ớ

i ánh sáng

C

ơ

ch

ế

:

AIA kích thích sự phóng H+ vào vách TB -> giảm pH -> hoạt
hóa các Enzim tác động vào lk giữa các p.tử xenlullo -> Nới lỏng,
trùng vách TB -> Tb hấp thu nước, căng, dài ra.

Hoạt hóa gen -> tổng hợp các enzym -> QT sinh tổng hợp của TB

Hi

ệ

u qu

ả

sinh lý:

Kích thích sự giãn của TB-ĐB theo chiều ngang, ah đến p.chia
TB

Gây ra tính hướng động của cây

Gây ra htượng ưu thế ngọn

Kích thích sự hình thành rễ, sự sinh trưởng của quả, tạo quả ko
hạt

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

2 Các hocmon th

ự

c v

ậ

t

b.Hocmon ức chế-Axit absxixic
(ABA)

Nơi sản sinh: Hầu hết các bphận
của cây, tích lũy trong các cquan
già, cq ngủ nghỉ, cq sắp rụng

Cơ chế:

ABA làm biến đổi thế điện hóa qua
màng -> điều tiết sự tiết K+ qua màng

-> lquan đến đống mở khí khổng.

Ức chế sự tổng hợp mARN -> ngăn
cản sinh tổng hợp Protein, enzym.

Hiệu quả sinh lý

Kiểm tra sự rụng (kích thích hình
thnahf tầng rời ở cuống)

Điều chỉnh sự ngủ nghỉ

Điều chỉnh sự đóng mở khí khổng

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9></div>
(10)<div class='page_container' data-page=10>

3 Quang chu k

ỳ

và Phytocrom

a.Quang chu k

ỳ

:

S

ự

thích nghi c

ủ

a th

ự

c v

ậ

t v

ớ

i

độ

dài ngày. Là s

ự

đ

i

ề

u ch

ỉ

nh c

ủ

a

độ

dài chi

ế

u sáng t

ớ

i h

ạ

n/ngày

đế

n các q trình

sinh tr

ưở

ng, phát tri

ể

n c

ủ

a th

ự

c v

ậ

t.

• Cây ngày ng

ắ

n

: Ra hoa trong

đ

/k ngày< t.gian chi

ế

u sáng t

ớ

i h

ạ

n

(15h30)-Lúa,

đậ

u t

ươ

ng, thu

ố

c lá.

• Cây ngày dài

: Ra hoa khi t.gian chi

ế

u sáng ngày>t

ớ

i h

ạ

n

(11h)-Cúc, lúa mì mùa

đ

ơng.

• Cây trung bình

: Ra hoa khơng ph

ụ

thu

ộ

c t.gian chi

ế

u sáng.

b.Phytocrom:

S

ắ

c t

ố

ki

ể

m tra s

ự

ra hoa và quang c

ả

m

ứ

ng c

ủ

a cây; có

2 d

ạ

ng P

660

và P

730

(P

730

→

P

660

trong

đ

/k

đ

êm: cây ngày ng

ắ

n

c

ầ

n gi

ả

m P

730

cịn cây ngày dài c

ầ

n t

ă

ng P

730

).

• C

ơ

ch

ế

: Ti

ế

p nh

ậ

n a.s-thay

đổ

i E màng; ho

ạ

t hoá các gen gây s

ự

</div>
(11)<div class='page_container' data-page=11></div>
(12)<div class='page_container' data-page=12>

4 H

ệ

th

ố

ng n

ộ

i ti

ế

t

ở độ

ng v

ậ

t

a.Tuy

ế

n n

ộ

i ti

ế

t.

-

Khái ni

ệ

m:

Tuy

ế

n/Hocmon/T.k ti

ế

t

-

Các tuy

ế

n n

ộ

i ti

ế

t

ở

ng

ườ

i:

Tuy

ế

n yên

: STH,TSH,ACTH/

Oxytocin,Varopressin/ MSH.

Tuy

ế

n giáp

: Thyroxin,calcitonin

C

ậ

n giáp

: Parahocmon

Đả

o Langerhans

:

TB

α:Glucagon;

β:Insulin;

khác

:Gastrin, somatostain.

Trên th

ậ

n

:

V

ỏ

-Coticoit;

Tu

ỷ

-Adrenalin,Noradrenalin

Tuy

ế

n sinh d

ụ

c

:

TBk

ẽ

:Androgen

(Testosteron);

TB nang tr

ứ

ng

:

</div>
(13)<div class='page_container' data-page=13>

b. C

ơ

ch

ế

tác

độ

ng c

ủ

a hocmon

* Cơ chế AMP vòng:

Hocmon - chất truyền tin
thứ nhất (bc là Pr) -> TB
đích, gắn với Protein thụ
quan trên màng -> Phức
hệ Hocmon-thụ cảm thể ->
hoạt hoá Protein G trên
màng -> ảnh hưởng đến
hoạt tính của enzim
màng-Adenylatecyclaza -> xúc
tác tổng hợp AMPvịng
(cAMP) từ ATP -> cAMP
hoạt hóa các E khác trong
TB -> khởi động đặc tính
của TB để đáp ứng với
kích thích của Hocmon

</div>
(14)<div class='page_container' data-page=14>

b. C

ơ

ch

ế

tác

độ

ng c

ủ

a hocmon

* Cơ

chế

hoạt hoá gen

Các hocmon có b

ả

n ch

ấ

t

steroid

Hocmon qua màng Tb

</div>
(15)<div class='page_container' data-page=15></div>
(16)<div class='page_container' data-page=16></div>
(17)<div class='page_container' data-page=17></div>
(18)<div class='page_container' data-page=18>

c. C

ơ

ch

ế đ

i

ề

u hoà ho

ạ

t

độ

ng c

ủ

a h

ệ

n

ộ

i ti

ế

t

• Thơng qua hệ thần kinh – thể
dịch theo cơ chế điều khiển
ngược âm tính:

- Vùng dưới đồi tiết Hocmon
giải phóng (RH) hoặc ức chế
(IH) -> tuyến yên, làm tăng
cường hoặc giảm tiết

Hocmon tương ứng -> ảnh
hưởng đến hđ của các tuyến
nội tiết khác -> thay đổi hàm
lượng Hocmon trong máu ->
hệ mạch ->tđ ngược trở lại
tuyến yên, vùng dưới đồi ->
tăng hoặc giảm mối liên hệ
trên

Vá no

Vùng d−ới đồi- Tuyến yên

</div>
(19)<div class='page_container' data-page=19></div>
(20)<div class='page_container' data-page=20>

5. 5. Xung

Xung

Xung th

th

thầầầầnnnn vvvvàààà ddddẫẫẫẫnnnn truy

th

truyềềềềnnnn xung

truy

xung

xung th

xung

th

thầầầầnnnn kinh

kinh

5.1. Sự hình thành xung thần kinh.

</div>
(21)<div class='page_container' data-page=21>

S

ự

hình thành XTK:

* Trạng thái bình thường - Điện thế tĩnh: TB bị phân cực: ngoài
dương, trong âm. E=-90mV.

Nguyên nhân:

Do sự chênh lệch [ion] giữa hai phía của màng: 
Na+ ngồi>trong 10 lần

K+ trong>ngoài 30 lần

Cl- trong<ngoài 10 lần, trong TBC có nhiều ion âm khác.

-> Nhờ hoạt động của bơm Na+-K+:Bơm vận chuyển Na+ đi ra và K+ đi

vào -> tạo 2 gradient nồng độ: cho Na+ có khuynh hướng khuếch tán

vào trong và K+ ktan ra ngoài TB.

Do tính thấm của màng: Tính thấm đv K+ cao hơn Na+ -> K+ ra khỏi

TB nhanh hơn Na+ đi vào và các ion âm ko khuếch tán ra ngồi được

</div>
(22)<div class='page_container' data-page=22>

Khi b

ị

kích thích -

Đ

i

ệ

n th

ế

ho

ạ

t

độ

ng

:

• Khi b

ị

kích thích -> màng TB h

ư

ng ph

ấ

n, thay

đổ

i tính

th

ấ

m

đố

i v

ớ

i Na

-> Na

ồ ạ

t

đ

i vào -> màng m

ấ

t tính fân

c

ự

c và b

ị đả

o c

ự

c

-> Ngồi âm, trong d

ươ

ng ->

Đ

i

ệ

n th

ế

ng

ượ

c chi

ề

u v

ớ

i E

t

ĩ

nh; E =+50mV ->

điện thế

hoạt

động = XTK

• Tgian kh

ử

&

đả

o c

ự

c:1-2ms

Tái phân c

ự

c:

• Sau khi hình thành XTK -> b

ơ

m Na

-K

v

ậ

n chuy

ể

n Na

.

K

ra ngoài -> màng tr

ở

l

ạ

i tr

ạ

ng thái ban

đầ

u, tgian: 0,5ms

• K

ra kh

ỏ

i TB quá

độ

-> t

ă

ng phân c

ự

c (màng âm h

ơ

n)

</div>
(23)<div class='page_container' data-page=23></div>
(24)<div class='page_container' data-page=24></div>
(25)<div class='page_container' data-page=25></div>
(26)<div class='page_container' data-page=26>

5.2. S

ự

d

ẫ

n truy

ề

n Xung th

ầ

n kinh

Sự dẫn truyền XTK trên sợi trục:

XTK có bản chất là điện thế hoạt động,
phát sinh khi màng TB bị kích thích

Sau khi xh, điện thế hđ lại trở thành tác
nhân kt mới -> vùng bên cạnh xhiện
điện thế hđ mới -> XTK chạy dọc sợi
TK.

Sự dẫn truyền theo 1 chiều: theo sợi

nhánh vào thân neuron – theo sợi trục
tới neuron khác.

Dây TK ko có bao Myelin: sự dãn
truyền là QT lan tỏa trên toàn bộ bề
mặt của dây TK -> tốc độ dãn truyền
chậm

</div>
(27)<div class='page_container' data-page=27>

b- S

ự

d

ẫ

n truy

ề

n Xung th

ầ

n kinh

Sự dẫn truyền XTK qua 
xinap:

- Nhờ chất môi giới TK:

Axetylcholin, Noradrenalin,
Adrenalin…

- Khi XTK tới màng trước
xinap -> chất mơi giới được
giải phóng -> khe xinap ->
tác động vào thụ quan ở
màng sau xinap -> xh điện
thế hđ sau xinap -> kích
thích vùng kế tiếp

</div>
(28)<div class='page_container' data-page=28>

D

ẫ

n truy

ề

n qua Xinap

</div>
(29)<div class='page_container' data-page=29>

6. T

ậ

p tính

độ

ng v

ậ

t

6.1..Khái quát

- Tập tính là 1 khâu trong chuỗi
dây chuyền h/đ của ĐV.

- Mọi tập tính đều mang tính DT
và chịu ảnh hưởng của

đ/kMT.

</div>
(30)<div class='page_container' data-page=30>

6.2. Các d

ạ

ng t

ậ

p tính

.

Phản xạ:

Fản ứng bẩm sinh, định hình đối với kích thích; thực hiện các hành động lặp đi
lặp lại.Phản xạ có đ/k=biến đổi do kinh nghiệm thay cho F. ứng với kích thích
ban đầu.

Cơ chế hđ của các pu tập tính là sự hợp nhất các nhóm phản xạ thành một chuỗi
và sự điều chỉnh liên tục các pu

Hành động rập khuôn:

Chuỗi các hành động trong F. ứng TT; mỗi hành động đều địi hỏi tác nhân kích
thích của mình.

Đặc điểm: một chuỗi các hđ được thực hiện cùng nhau. Khi đã bd thì thường

đến cùng. Được tạo ra để đáp ứng với kích thích đơn giản. Mang tính thích nghi
cao, làm tăng cơ hội sống sót.

Chọn lọc kích thích:

Hình thức đáp ứng của cơ thể với những đặc điểm nhất định của đ/k MT.

Phạm vi kích thích của ĐV phụ thuộc vào cấu trúc và khả năng của cq cảm giác.
Thông tin do HTK xử lý tiếp sau hạn chế phạm vi của các kích thích có hiệu

quả.

</div>
(31)<div class='page_container' data-page=31>

6.3. S

ự

tác

độ

ng qua l

ạ

i gi

ữ

a các cá th

ể

Tập tính ve vãn

: T

ậ

p tính trong mùa sinh s

ả

n, giúp

s

ự

k

ế

t

đ

ơi có hi

ệ

u qu

ả

. M

ỗ

i

độ

ng tác

ở

t

ừ

ng giai

đ

o

ạ

n

là nh

ữ

ng hành

độ

ng ki

ể

u r

ậ

p khn – là kích thích

cho g

đ

ti

ế

p theo.

Tập tính chăm sóc con cái

: Bi

ể

u hi

ệ

n trong ho

ạ

t

độ

ng ki

ế

m m

ồ

i, nuôi con. Giúp cho

đ

àn con có kh

ả

n

ă

ng s

ố

ng t

ố

t h

ơ

n – b

ố

m

ẹ

gi

ả

m c

ơ

h

ộ

i s

ố

ng sót.

Tập tính xã hội

: T

ươ

ng tác gi

ữ

a các cá th

ể

cùng

</div>
(32)<div class='page_container' data-page=32>

6.3. S

ự

tác

độ

ng qua l

ạ

i gi

ữ

a các cá th

ể

Tín hiệu báo

động

: Tín hi

ệ

u báo cho

đồ

ng lo

ạ

i

bi

ế

t nguy hi

ể

m

đế

n g

ầ

n. Cá th

ể

phát tín hi

ệ

u

th

ườ

ng b

ị

nguy hi

ể

m nh

ư

ng

đồ

ng lo

ạ

i

đượ

c b

ả

o v

ệ

.

Tập tính lãnh thổ

: t

ậ

p tính b

ả

o v

ệ

khu v

ự

c s

ố

ng,

sinh s

ả

n. Kích thích vùng b

ả

o v

ệ

khác nhau tùy

thu

ộ

c vai trị là vùng s

ố

ng hay n

ơ

i sinh s

ả

n.

Tập tính thách

đấu

: t

ậ

p tính có

ở

con

đự

c liên

quan

đế

n b

ả

o v

ệ

lãnh th

ổ

ho

ặ

c tranh giành con cái

trong mùa sinh s

ả

n. Th

ườ

ng g

ồ

m nh

ữ

ng hình th

ứ

c

</div>
(33)<div class='page_container' data-page=33></div>
(34)<div class='page_container' data-page=34></div>
(35)<div class='page_container' data-page=35>

bài giảng sinh học đại cương ban học tập liên chi hội khoa thú y

<b>Ch</b>

ươ

<b>ng 4</b>

NỘI DUNG

1 Tính c

ả

m

ứ

ng c

ủ

a th

ự

c v

ậ

t.

<i><b>* Khái quát</b></i>

: Th

ể

hi

ệ

n

ở

tính

h

ướ

ng kích thích = tính

h

ướ

ng

độ

ng (

Đặ

c tính sinh

tr

ưở

ng khơng

đề

u c

ủ

a c

ơ

th

ể

d

ướ

i

ả

nh h

ưở

ng c

ủ

a ánh

sáng và tr

ọ

ng l

ự

c).

-

<i>Tính h</i>

ướ

<i>ng kích thích: S</i>

<sub>ự</sub>

<i><b>a. Tính hướng quang</b></i>

<i><b>b. Tính h</b></i>

ướ

<i><b>ng</b></i>

đấ

<i><b>t</b></i>

• Là s

ự

v/

đ

sinh tr

ưở

ng c

ủ

a

cây d

ướ