s¸ng kiõn kinh nghiöm s¸ng kiõn kinh nghiöm ph​¬ng ph¸p gióp häc sinh häc tèt phçn cêu t¹o cña hö thçn kinh sinh d​ìng i lý do hän ®ò tµi bé m«n gi¶i phèu sinh lý ng​êi lµ bé m«n thùc nghiöm lêy ph​¬n

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>S¸ng kiÕn kinh nghiƯm</b>

<b>Phơng pháp giúp học sinh học tốt phần</b>
<b>cấu tạo của hệ thần kinh sinh dỡng.</b>

<b>I. Lý do họn đề tài:</b>

Bộ môn giải phẩu sinh lý ngời là bộ môn thực nghiệm lấy phơng pháp thực
hành quan sát, thực hành thí nghiệm, quan sát tranh vẽ làm các phơng pháp
nghiên cứu chủ yếu, đợc phản ánh trong phơng pháp giảng dạy bộ môn giải phẩu
sinh lý ngời ở trờng THCS. Sử dụng phơng pháp quan sát và thí nghiệm đợc xem
là phơng pháp đặc thù bộ môn. Chúng đáp ứng đợc yêu cầu về mặt nhận thức ở
lứa tuổi học sinh ở bậc THCS. Lứa tuổi mà kinh nghiệm sống cịn ít, sự tích luỹ
kiến thức có phần cịn hạn chế, cha có ý thức ham học, nhất là đối với học sinh
miền núi.

Để đáp ứng đợc yêu cầu ngày càng đổi mới của giáo dục trong quá trình
giảng dạy phải lấy học sinh làm trung tâm, phải đổi mới trong quá trình sử dụng
thiết bị dạy học . Phải làm thế nào để sử dụng đồ dùng dạy học đạt hiệu quả cao ,
phải giúp học sinh rút ra đợc kiến thức từ kênh hình ( từ tranh vẽ ) thì mới khắc
sâu đợc kiến thức cho học sinh hơn, Với bài “ Hệ thần kinh sinh dỡng” là một
bài khó, dài cho nên đối với bài này SGK đã có kênh hình nhng vẫn đa ra đầy đủ
nội dung kiến thức và khá rõ ràng ở bảng SGK. Chính vì vậy khi dạy bài này
dễ đa học sinh vào chỗ lĩnh hội kiến thức từ kênh chữ chứ không cần phát hiện
kiến thức trên kênh hình. Việc xây dựng khái niệm đòi hỏi phải lấy phơng tiện
trực quan làm điểm tựa để giúp học sinh lĩnh hội kiến thức một cách tốt nhất, thu
hút sự ham học của học sinh .

Chính vì vậy mà khi dạy phần “ Cấu tạo của hệ thần kinh sinh d ỡng” trong
bài “hệ thần kinh sinh dỡng” Thì phơng pháp chủ yếu là quan sát tranh vẽ để đi
đến hình thành khái niệm . Nhng thực tế ở phần này lợng kiến thức hoc sinh
không cần nhất thiết phải nghiên cứu ở tranh để rút ra mà học sinh có thể đọc

ngay thơng tin trong bảng SGK để trả lời. Nếu nh vậy thì học sinh cũng chỉ dừng
lại ở việc lĩnh hội kiến thức một cách thụ động , làm cho học sinh khơng có khả
năng t duy dẫn đến làm cho học sinh nhàm chán. Đây cũng là vấn đề làm tôi
phải suy nghĩ , cho nên trong q trình giảng dạy tơi đã rút ra đợc một phơng
pháp tích cực hơn và tơi đã áp dụng giảng dạy ở hội thảo chuyên môn cụm ở
năm học 2007- 2008 và sang năm nay tôi đã áp dụng sạy ở khối lớp 8.

Vì vậy tơi đã đa ra một kinh nghiệm nhỏ này để góp phần trong việc giảng
dạy mơn sinh học nói chung và phần cấu tạo hệ thần kinh sinh dỡng đợc tốt hơn.

<b>II. Nội dung:</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

Khi sử dụng phơng pháp cũ là yêu cầu học sinh quan sát hình vẽ rồi nêu
câu hỏi yêu cầu học sinh trả lời hoặc yêu cầu học sinh nghiên cứu thông tin ở
bảng để trả lời câu hỏi . Cứ nh vậy thì học sinh chỉ dựa vào thơng tin SGK để trả
lời mà không cần quan sát tranh vẽ. Cho nên học sinh chỉ lĩnh hội kiến thức một
cách thụ động không cần t duy suy nghĩ, không cần nhớ vẫn có thể trả lời đợc.
Thậm chí khi nghe câu hỏi xong học sinh đã dơ tay phát biểu nhng khi trả lời thì
cầm cả SGK để trả lời. Chính vì vậy khi học xong học sinh lại qn ngay và trở
nên nhàm chán khơng có hứng thú học tập . Và cụ thể khi sử dụng phơng pháp
cũ để dạy phần này nh sau:

Hoạt động2: Cấu tạo của hệ thần kinh sinh dỡng

<b>Hoạt động của GV</b> <b>Hoạt động của HS</b> <b>Nội dung</b>

- GV yêu cầu học sinh
nghiên cứu thông tin SGK và
quan sát trang vẽ để trả li
cõu hi:

+ Hệ thần kinh sinh dỡng cấu
tạo nh thÕ nµo?

- GV yêu cầu học sinh quan
sát lại hình 48.1,2,3 đọc
thơng tin bảng 48.1-> tìm ra
các điểm khác nhau giữa
phân hệ giao cảm và phân hệ
đối giao cảm.

- GV gọi học sinh đọc to
bảng 48.1.

- HS tự thu nhận thông tin
để trả lời.

- HS làm việc độc lập với
SGK -> thảo luận nhúm
-> nờu c cỏc c im
khỏc nhau.

- Đại diện nhóm trình bày
nhóm khác nhận xÐt bỉ
sung.

- HƯ thần kinh sinh
dỡng :

+ Trung ơng
+ Ngoại biên:

. Dây thần kinh
. Hạch thần kinh
- HƯ thÇn kinh sinh
dỡng gồm:

+ Phân hệ thần kinh
gia cảm

+ Phõn hệ thần kinh
đối giao cảm.

Nh vậy sau khi học xong bài này ở phần cũng cố giáo viên đa ra câu hỏi :
Hãy trình bày sự giống và khác nhau về cấu tạo và chức năng của phân hệ thần
kinh giao cảm và đối giao cảm trên tranh hình 48.3.

- Với phơng pháp dạy nh vậy học sinh khó có thể trả lời đợc câu hỏi cũng cố
đó. Cịn nếu nh câu hỏi cũng cố mà khơng u cầu học sinh trình bày trên tranh
thì học sinh có thể trả lời đợc khi đó nhng sau đó rồi lại quên. Và cụ thể kết quả
khi sử dụng phơng pháp nàyđể dạy ở khối lớp 8 năm học 2006-2007 nh sau:

Giái: 0%
Kh¸: 10%

TB: 50%
Ỹu: 40%

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

mới và đã áp dụng ở hội thảo chuyên mơn cụm của năm học trớc và năm học
nay.

<b>2, Gi¶i pháp và thực trạng mới.</b>

- tit hc t kt quả cao , giúp học sinh nắm đợc bài tốt hơn, tích cực hứng
thú học tập thì địi hỏi GV phi:

- Lựa chon phơng pháp thích hợp cho từng phần, từng bài học khác nhau
- Phải nắm vững nội dung của bài học: kiến thức, kỷ năng...

- Phi chun bị đầy đủ cho một tiết dạy nh: giáo án, đồ dùng dạy học...

Vậy để giúp học sinh học tốt bài này tôi đã đa ra phơng pháp là yêu cầu học
sinh phải rút ra kiến thức từ hình vẽ chứ khơng phải lĩnh hội kiến thức từ thơng
tin ở bảng 48.1SGK. Tức là địi hỏi học sinh phải t duy suy nghĩ để rút ra đợc
kiến thức từ hình vẽ, đồng thời rèn đợc kỹ năng quan sát, so sánh và nhớ đợc
kiến thức hn.

Cụ thể:

<b>* Mục tiêu bài học:</b>

<b>- Kin thức: HS phải từ hình vẽ để phân biệt đợc về cấu tạo của bộ phận giao</b>
cảm và bộ phận đối giao cảm.

<b>- Kỷ năng: Phát triển đợc kỷ năng quan sát và phân tích kênh hình</b>
Kỷ năng so sánh và hoạt động nhóm.

<b>* §å dïng d¹y häc:</b>
- Tranh vÏ phãng toH.48.3

- Bảng phụ : Kẻ bảng so sánh cấu tạo của phân hệ giao cảm và phân hệ đối giao
cảm.

<b>* Ph ơng pháp hoạt động : Trớc khi tìm hiểu bài mới GV yêu cầu học sinh trả lời</b>
câu hỏi liên quan đến bi mi nh sau:

+ Nêu cấu tạo chung cđa hƯ thÇn kinh .

+ Xét về chức năng thì hệ thần kinh đợc phân chia nh thế nào?
+ Hệ thần kinh sinh dỡng có chức năng gì?

<b>* Tiến hành hoạt động:</b>

Hoạt động 2: Cấu tạo của hệ thần kinh sinh dỡng

<b>Hoạt động của GV</b> <b>Hoạt động của HS</b>

- GV yêu cầu HS nghiên cứu thông tin
SGK và tranh vẽ để trả lời câu hỏi sau:
+ Hệ thần kinh sinh dỡng có cấu tạo
nh thế nào?

- GV nhËn xÐt vµ rót ra kÕt luËn:

- HS tự thu nhận thông tin để trả li.

- Một vài HS trả lời HS khác nhận xét,
bổ sung.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

- GV tiếp tục nêu câu hỏi:

+ Hệ thần kinh sinh dỡng đợc phõn

chia nh th no?

-> Vậy giữa 2 phân hệ này có sự phân
chia nh thế nào?

- GV yờu cu HS nghiên cứu kỹ hình
vẽ để xác định đợc vị trí của trung ơng
thần kinh, hạch thần kinh, sợi trớc
hạch, sợi sau hạch, cơ quan phụ trách
của 2 phân hệ.

- GV yêu cầu 1 HS lên bảng để chỉ trên
tranh theo những yêu cầu trên của 2
phõn h.

Lu ý: GV nên hớng dẫn và gợi ý cho
HS khi lªn chØ .

- GV nhận xét hoạt động của HS.

- Sau đó GV yêu cầu HS chỉ dựa vào
tranh vẽ ( phần này yêu cầu HS gấp
SGK lại), thảo luận nhóm để hoàn
thành bảng sau.

- Hệ thần kinh sinh dỡng gồm:
+ Trung ơng: Não và tuỷ sống
+ Ngoại biên: Dây thần kinh
Hạch thần kinh
- HS nêu đợc:

* Hệ thần kinh sinh dỡng gồm:
+ Phân hệ thần kinh giao cảm
+ Phân hệ thần kinh đối giao cm.

- Một vài HS lên lớp chỉ trên tranh->
HS khác nhận xét và bổ sung.

- HS da vo quỏ trình xác định cấu tạo
trên tranh để hồn thành.

<b>Bảng: So sánh cấu tạo của phân hệ giao cảm và phân hệ đối giao cảm.</b>

Phân hệ giao cảm Phân hệ đối giao cm

Trung ơng( vị trí)
Ngoài biên gồm:

+ Hạch thÇn kinh ( nơi
chuyển tiếp nơ ron)

+Nơ ron trớc hạch
(Sợi trục có baomiêlin)
+ Nơ ron sau hạch
( Không có baomiêlin)

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

chuẩn để HS tráo bài để chấm điểm.
-GV thu bài rồi nhận xét.

- GV yªu cÇu HS nhËn xét sự khác

nhau của 2 phân hÖ.

của GV để chấm điểm.

- HS dựa vào bảng để nêu sự khác
nhau của 2 phân hệ.

Sau khi áp dung phơng pháp này vào bài dạy tôi thấy giờ học sôi nổi hẳn
lên. Tất cả HS phải tập trung suy nghĩ và bắt buộc học sinh phải có khả năng t
duy mới rút ra đợc kiến thức. Chính vì vậy mà giúp học sinh hứng thú học tập .
Hơn nữa khi học sinh học tốt phần này thì sang hoạt động 3: Tìm hiểu chức năng
của hệ thần kinh sinh dỡng học sinh sẽ thấy nhẹ nhàng và đơn giản hơn.

Sau khi học xong bài này yêu cầu học sinh trả lời c©u hái cịng cè:

+ Hãy trình bày sự giống và khác nhau về cấu tạo và chức năng của phân hệ thần
kinh giao cảm và đối giao cảm trên tranh hình 48.3.

Nói chung đa số học sinh có thể trình bày đợc và kết quả cụ thể qua khảo sát
nh sau:

Líp 8A1: Giái : 30% Kh¸: 70% TB: 0%

Líp 8A2: Giái: 5 Kh¸: 80% TB: 15%

<b>III, KÕt luËn:</b>

Có rất nhiều yếu tố ảnh hởng đến sự hứng thú học tập môn sinh học. Và đối
với bài “Hệ thần kinh sinh dỡng” , GV phải chuẩn bị đầy đủ: nh tranh phóng to,
bảng phụ , phiếu học tập. Nhất là phải đổi mới phơng pháp dạy học. Ngời học

đóng vai trị trung tâm là ngời chủ động sáng tạo, tìm tịi , tiếp thu tri thức, kỷ
năng, kỉ xảo vì việc hứng thú và thái độ đối với bài học có tính chất quyết định
hiệu quả của công tác dạy học.

- Để nâng cao hiệu quả giờ dạy giáo viên phải có phơng pháp và biện pháp dạy
học. Đòi hỏi giáo viên phải chuẩn bị công phu, chuẩn bị đồ dùng dạy học và
khâu lên lớp .Tôi đã cố gắng sử dụng phơng pháp dạy học tích cực đối với các
đối tợng học sinh và so sánh thấy rằng tất cả các đối tợng học sinh đều phát huy
đợc tính tính tích cực, tự giác, tính tị mị, sáng tạo của học sinh.

<b>* KiÕn nghÞ : </b>

- Phải đổi mới phơng pháp dạy học ,sử dụng đúng phơng pháp cho từng bài, từng
nội dung trong bài, phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh.

- Chuẩn bị đầy đủ đồ dùng dạy học kể cả giáo viên và học sinh.
- Phân chia thời gian cho từng bài, từng nội dung hợp lý.

Tuy nhiên đề tài này cịn nhiều thiếu sót mong đợc sự góp ý chân thành của của
các đồng nghiệp và hội đồng khoa học . Để có phơng pháp dạy học tích cực tốt
hơn áp dụng các bài trong bộ mơn sinh học. Từ đó làm cho học sinh sự say mê,
hứng thú , tự học và yêu thích bộ môn.

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

<i><b> Quú Châu, ngày 25 Tháng 4 năm 2009</b></i>
<b>NGêi viÕt </b>

</div>

<!--links-->