Tóm tắt luận văn thạc sĩ điều dưỡng chất lượng cuộc sống người bệnh nhồi máu não và một số yếu tố liên quan đến kết quả chăm sóc tại bệnh viện tim mạch an giang năm 2020

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG

TRẦN QUỐC DŨNG
Mã học viên: C01321

CHẤT LƯỢNG CUỘC SỐNG NGƯỜI BỆNH
NHỒI MÁU NÃO VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN
ĐẾN KẾT QUẢ CHĂM SÓC TẠI BỆNH VIỆN
TIM MẠCH AN GIANG NĂM 2020

LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐIỀU DƯỠNG

CHUYÊN NGÀNH: ĐIỀU DƯỠNG
MÃ SỐ: 8.72.03.01
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS.BS CHÂU HỮU HẦU

Hà Nội – 2020


LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên xin gửi lời cảm ơn đến quý Thầy Cô trường Đại Học Thăng
Long đã tận tình giảng dạy truyền đạt kiến thức, kinh nghiệm và tạo điều kiện
thuận lợi để tơi hồn thành đề tài này.
Xin trân trọng cảm ơn TS. Châu Hữu Hầu và PGS. TS. Lê Thị Bình đã
ln tận tình chỉ dẫn và đóng góp cho tơi hồn thiện đề tài của mình.
Xin cảm ơn đến Ban Giám Đốc và các anh chị đồng nghiệp của các Khoa
tại Bệnh viện Tim mạch An Giang đã tạo điều kiện cho tôi thực hiện đề tài
nghiên cứu này.
Xin chân thành cảm ơn tới tất cả người bệnh, người nhà người bệnh đã

tham gia nghiên cứu và dành thời gian để hoàn thành bảng câu hỏi.
Mặc dù đã cố gắng hết sức nhưng đề tài khơng thể tránh khỏi những thiếu
sót về mặt nội dung lẫn hình thức. Kính mong q Thầy, Cơ góp ý kiến những
điểm còn hạn chế của đề tài, để giúp cho đề tài này được hoàn thiện hơn cũng
như tạo động lực cho tôi thực hiện những đề tài nghiên cứu sau này.
Xin chân thành cảm ơn./.
Học viên

TRẦN QUỐC DŨNG


LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi. Những số
liệu, kết quả ghi trong luận án là trung thực và chưa từng được ai cơng bố
trong bất kỳ cơng trình nào khác.
Tác giả

Trần Quốc Dũng


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
BHYT

Bảo hiểm y tế

BMI

Body Mass Index (Chỉ số khối cơ thể)

CLCS

Chất lượng cuộc sống

GDSK

Giáo dục sức khỏe

HA

Huyết áp

HSBA

Hồ sơ bệnh án

KQCS

Kết quả chăm sóc

NB

Người bệnh

NMN

Nhồi máu não

NMN

Nhồi máu não

TBMMN

Tai biến mạch máu não

WHO

World Health Organization (Tổ chức y tế thế giới)


MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ .................................................................................................. 1
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN ........................................................................... 3
1.1. ĐẠI CƯƠNG VỀ NHỒI MÁU NÃO ..................................................... 3
1.1.1. Khái niệm......................................................................................... 3
1.1.2. Yếu tố nguy cơ................................................................................. 4
1.1.3. Nguyên nhân: ................................................................................... 6
1.2. ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG VÀ CẬN LÂM SÀNG NHỒI MÁU NÃO.... 6
1.2.1. Đặc điểm lâm sàng........................................................................... 6
1.2.2. Đặc điểm cận lâm sàng .................................................................... 8
1.3. XỬ TRÍ SỚM NHỒI MÁU NÃO ........................................................... 9
1.4. QUÁ TRÌNH HỒI PHỤC CỦA BỆNH NHÂN BỊ NHỒI MÁU NÃO 11
1.5. MỘT SỐ HỌC THUYẾT ĐIỀU DƯỠNG ÁP DỤNG TRONG CHĂM
SÓC ............................................................................................................. 12
1.5.1. Học thuyết Nightingale ................................................................. 12
1.5.2. Học thuyết Henderson ................................................................... 13
1.5.3. Học thuyết về Orem’s .................................................................... 13
1.5.4. Học thuyết Newman. ..................................................................... 14
1.6. CHĂM SÓC BỆNH NHÂN BỊ NHỒI MÁU NÃO .............................. 14
1.6.1. Chăm sóc tâm lý ............................................................................ 14

1.6.2. Chăm sóc dinh dưỡng .................................................................... 15
1.6.3. Chăm sóc vệ sinh ........................................................................... 15
1.7. CƠNG TÁC CHĂM SĨC NGƯỜI BỆNH TRONG BỆNH VIỆN ...... 15
1.7.1. Phân cấp chăm sóc ......................................................................... 16
1.7.2. Điều dưỡng hướng dẫn người bệnh chăm sóc ............................... 16
1.8. CHẤT LƯỢNG CUỘC SỐNG ............................................................. 18
1.8.1. Khái niệm về chất lượng cuộc sống .............................................. 18
1.8.2. Tại sao cần đánh giá chất lượng cuộc sống? ................................. 19


1.9. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VỀ NHỒI MÁU NÃO TRÊN THẾ GIỚI
VÀ TẠI VIỆT NAM .................................................................................... 20
1.9.1. Trên thế giới................................................................................... 20
1.9.2. Tại Việt Nam ................................................................................. 23
1.10. CƠ SỞ LÝ LUẬN ............................................................................... 25
1.10.1. Mối tương quan của điều dưỡng trong lĩnh vực thực hành ......... 25
CHƯƠNG 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......... 27
2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU............................................................... 27
2.1.1. Tiêu chuẩn lựa chọn: ..................................................................... 27
2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ: ........................................................................ 27
2.2. THỜI GIAN VÀ ĐỊA ĐIỂM NGHIÊN CỨU ....................................... 27
2.3. THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU ................................................................... 27
2.4. CỠ MẪU ............................................................................................... 27
2.5. PHƯƠNG PHÁP CHỌN MẪU ............................................................ 28
2.6. PHƯƠNG PHÁP THU THẬP SỐ LIỆU .............................................. 28
2.6.1. Công cụ thu thập thông tin ............................................................ 28
2.6.2. Kỹ thuật thu thập thông tin ............................................................ 28
2.6.3. Quy trình thu thập thơng tin .......................................................... 29
2.7. CÁC BIẾN SỐ NGHIÊN CỨU ............................................................ 30
2.8. CÁC TIÊU CHUẨN, THANG ĐIỂM ĐÁNH GIÁ TRONG NGHIÊN

CỨU............................................................................................................. 36
2.8.1. Phân loại BMI của bệnh nhân........................................................ 36
2.8.2. Đánh giá người bệnh theo các thang điểm: ................................... 36
2.9. PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH SỐ LIỆU............................................. 37
2.10. SƠ ĐỒ NGHIÊN CỨU ....................................................................... 38
2.11. ĐẠO ĐỨC TRONG NGHIÊN CỨU .................................................. 38
2.12. HẠN CHẾ CỦA NGHIÊN CỨU, SAI SỐ VÀ BIỆN PHÁP KHẮC
PHỤC........................................................................................................... 39
2.12.1. Hạn chế nghiên cứu ..................................................................... 39
2.12.2. Sai số ............................................................................................ 39


2.12.3. Biện pháp khắc phục sai số.......................................................... 40
CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .................................................... 41
3.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA BỆNH NHÂN NHỒI MÁU NÃO ............ 41
3.2. ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG CỦA BỆNH NHÂN NHỒI MÁU NÃO ..... 43
3.3. ĐẶC ĐIỂM CẬN LÂM SÀNG CỦA BỆNH NHÂN NHỒI MÁU NÃO.. 45
3.4. CHẤT LƯỢNG CUỘC SỐNG CỦA BỆNH NHÂN NHỒI MÁU NÃO .. 46
3.5. ĐẶC ĐIỂM VỀ Q TRÌNH CHĂM SĨC BỆNH NHÂN NHỒI MÁU
NÃO............................................................................................................. 48
3.6. CÁC HOẠT ĐỘNG TƯ VẤN CỦA ĐIỀU DƯỠNG VIÊN CHO
NGƯỜI BỆNH ............................................................................................ 49
3.7. KẾT QUẢ CHĂM SÓC BỆNH NHÂN NHỒI MÁU NÃO ................. 49
3.8. MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN ĐẾN KẾT QUẢ CHĂM SÓC BỆNH
NHÂN NHỒI MÁU NÃO ........................................................................... 51
3.9. SỰ LIÊN QUAN GIỮA HOẠT ĐỘNG CỦA ĐIỀU DƯỠNG VIÊN
VỚI KẾT QUẢ CHĂM SÓC BỆNH NHÂN NHỒI MÁU NÃO ................ 54
CHƯƠNG 4. BÀN LUẬN ............................................................................ 55
4.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA BỆNH NHÂN MẮC NHỒI MÁU NÃO .. 55
4.2. ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG VÀ CẬN LÂM SÀNG CỦA BỆNH NHÂN

MẮC NHỒI MÁU NÃO.............................................................................. 58
4.3. CHẤT LƯỢNG CUỘC SỐNG CỦA BỆNH NHÂN MẮC NHỒI MÁU
NÃO............................................................................................................. 60
4.4. MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN ĐẾN KẾT QUẢ CHĂM SÓC BỆNH
NHÂN NHỒI MÁU NÃO ........................................................................... 62
KẾT LUẬN .................................................................................................... 65
KIẾN NGHỊ ................................................................................................... 66
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC


DANH MỤC BẢNG

Bảng 2.1 – Các biến số nghiên cứu ................................................................. 30
Bảng 2.2 - Phân loại BMI ............................................................................... 36
Bảng 3.1 - Thông tin chung về bệnh nhân nhồi máu não ............................... 41
Bảng 3.2 - Đặc điểm về tiền sử mắc bệnh của bệnh nhân nhồi máu não ....... 42
Bảng 3.3 - Bệnh lý mắc kèm của bệnh nhân nhồi máu não ............................ 42
Bảng 3.4 - Đặc điểm của bệnh nhân nhồi máu não khi nhập viện.................. 43
Bảng 3.5 - Đặc điểm cận lâm sàng của bệnh nhân nhồi máu não .................. 45
Bảng 3.6 - Đặc điểm chụp CT não của bệnh nhân nhồi máu não ................... 45
Bảng 3.7 - Điểm đánh giá chất lượng cuộc sống SS-QOL của bệnh nhân nhồi
máu não ....................................................................................... 46
Bảng 3.8 - Chất lượng cuộc sống (theo SS-QOL) của bệnh nhân nhồi máu não ... 47
Bảng 3.9 - Kết quả chăm sóc bệnh nhân nhồi máu não .................................. 49
Bảng 3.10 – Đặc điểm về thời gian điều trị và biến chứng bệnh nhân nhồi máu
não ............................................................................................... 50
Bảng 3.11 - Bảng đánh giá khả năng độc lập trong sinh hoạt theo thang điểm
Barthel ......................................................................................... 50
Bảng 3.12 Mối liên quan giữa bệnh lý mắc kèm với KQCS bệnh nhân nhồi

máu não ....................................................................................... 51
Bảng 3.13 – Một số yếu tố liên quan đến kết quả chăm sóc bệnh nhân nhồi
máu não ....................................................................................... 52
Bảng 3.14 - Mối liên quan giữa tình trạng loét và tình trạng thay đổi tư thế . 53
Bảng 3.15 - Liên quan giữa tình trạng loét với thời gian điều trị ................... 53
Bảng 3.16 - Liên quan giữa kết quả chăm sóc và chất lượng cuộc sống của
bệnh nhân nhồi máu não ............................................................. 53
Bảng 3.17 Mối liên quan giữa hoạt động của điều dưỡng với kết quả chăm sóc
bệnh nhân nhồi máu não ............................................................. 54


DANH MỤC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 3.1 – Các triệu chứng thần kinh của bệnh nhân nhồi máu não ......... 44
Biểu đồ 3.2 – Tình trạng khiếm khuyết thần kinh theo thang điểm NIHSS của
bệnh nhân nhồi máu não ........................................................... 44
Biểu đồ 3.3 – Phân cấp chăm sóc bệnh nhân nhồi máu não ........................... 48
Biểu đồ 3.4 – Các hoạt động chăm sóc bệnh nhân nhồi máu não .................. 48
Biểu đồ 3.5 – Các hoạt động tư vấn của điều dưỡng cho bệnh nhân .............. 49

DANH MỤC HÌNH

Hình 1.1 – Các thể lâm sàng của bệnh đột quỵ ................................................ 4
Hình 1.2 – Tổn thương do nhồi máu não ......................................................... 4
Hình 1.3 – Liệt mặt do bệnh nhồi máu não gây ra ........................................... 7


1

ĐẶT VẤN ĐỀ

Hiện nay, đột quỵ hay còn gọi là tai biến mạch máu não là nguyên nhân gây
tử vong hàng đầu (đứng hàng thứ ba sau bệnh ung thư và bệnh tim mạch) và là
nguyên nhân gây tàn tật vĩnh viễn phổ biến nhất ở người lớn trên toàn thế giới.
Trong số đó, có khoảng 80% người bệnh đột quỵ ở thể nhồi máu não [30]. Theo
thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới, hàng năm có khoảng 5,5 triệu người tử vong
do nhồi máu não [51]. Gánh nặng của đột quỵ không chỉ nằm ở tỷ lệ tử vong cao
mà còn ở tỷ lệ tàn tật cao đến 50% trong số người mắc bệnh sống sót. Do đó, đột
quỵ là một căn bệnh có tầm quan trọng lớn đối với sức khỏe cộng đồng với những
hậu quả kinh tế và xã hội nghiêm trọng.
Trong quá khứ, đột quỵ được coi là một căn bệnh của thế giới phát triển.
Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ ước tính hàng năm tại Mỹ có gần 800.000 người
mắc đột quỵ não với 15 - 30% người bệnh phải sống chung với tàn tật vĩnh viễn
[42]. Cùng với sự phát triển chung và thơng qua việc áp dụng các biện pháp
kiểm sốt dựa trên bằng chứng, gánh nặng của nhồi máu não đã giảm đáng kể ở
nhiều nước phát triển. Ngày nay, gánh nặng của nhồi máu não dường như đang
chuyển sang các nước đang phát triển, một phần là do những thay đổi nhân khẩu
học đang diễn ra, bao gồm sự già hóa dân số và chuyển đổi sức khỏe ở các quốc
gia này. Thống kê cho thấy phụ nữ và nam giới có tỷ lệ mắc bệnh tương đương
ở độ tuổi dưới 55 tuổi, nhưng tỷ lệ này là lớn hơn ở nam giới trong độ tuổi 55-75
và đặc biệt tăng cao hơn sau 75 tuổi [25],[38].
Tại Việt Nam, những thống kê mới nhất đều cho thấy đột quỵ là nguyên
nhân gây tử vong hàng đầu, với số ca bệnh phải nhập viện và tử vong lên đến
hàng chục nghìn ca mỗi năm [51]. Theo những số liệu gần đây của Bộ Y tế, số
người phải nhập viện điều trị nhồi máu não tăng lên từ 1,7%-2,5% mỗi năm do
nhiều yếu tố nguy cơ như tăng huyết áp, xơ vữa động mạch, các bệnh về tim,
chuyển hóa... và thường để lại di chứng nặng nề. Bên cạnh đó, một điều đáng lo


2

ngại là số bệnh nhân đột quỵ trong độ tuổi trẻ cũng đang gia tăng mạnh mẽ trong
cộng đồng.
Sự kết hợp các liệu pháp mới trong quá trình điều trị và chăm sóc bệnh
nhân nhồi máu não đã có nhiều kết quả tích cực, số người sống sót sau nhồi máu
não và sống với hậu quả của nó ngày càng gia tăng, đặc biệt là ở các nước phát
triển. Ở Mỹ, 85% bệnh nhân nhồi máu não được cứu sống và hiện tại có khoảng
4 triệu người bệnh sống một mình với các di chứng của bệnh [47]. Tại Việt Nam
Nam, theo báo cáo của Bộ môn Thần kinh, Trường Đại học Y Dược Thành Phố
Hồ Chí Minh cho thấy tỷ lệ tử vong là 28%, số bệnh nhân sống sót sau tai biến
có di chứng vừa và nhẹ 68,42% [10]. Trong chiến lược điều trị toàn diện, việc
cải thiện chất lượng sống ở những bệnh nhân sống sót sau nhồi máu não được
nhìn nhận là hết sức cần thiết, như là một phần không thể thiếu của công tác điều
trị. Từ đó, các nghiên cứu về sự liên quan của các yếu tố có tính quyết định đến
chất lượng sống của những bệnh nhân sống sót sau đột quỵ được chú ý nhiều
hơn.
Trên thế giới đã có nhiều nghiên cứu về chăm sóc và chất lượng cuộc sống
người bệnh sau nhồi máu não. Tuy nhiên, ở Việt Nam vấn đề này hiện còn chưa
được chú ý tới nhiều. An Giang là tỉnh trong những năm gần đây đã có nhiều
phát triển về kinh tế - xã hội, đời sống người dân được nâng cao. Cùng với đó
thì tại tỉnh cũng đã xuất hiện nhiều bệnh tật ảnh hưởng tới đời sống, sức khỏe
của nhân dân, đặc biệt thời gian gần đây tỷ lệ đột quỵ não ngày càng tăng với
mức độ di chứng để lại rất nặng nề. Chính vì vậy việc thực hiện nghiên cứu
“Chất lượng cuộc sống của người bệnh nhồi máu não và một số yếu tố liên
quan đến kết quả chăm sóc tại bệnh viện Tim mạch An Giang” là rất cần thiết,
đó là lý do đề tài được thực hiện nhằm hai mục tiêu sau:
1. Mô tả đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và chất lượng cuộc sống của
người bệnh nhồi máu não tại bệnh viện Tim Mạch An Giang.
2. Phân tích kết quả chăm sóc người bệnh nhồi máu não và một số yếu tố
liên quan.