Cảm nhận về bức tranh thiên nhiên trong đoạn trích Cảnh ngày xuân
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.46 MB, 10 trang )
<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>
W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net T: 098 9627 405 Trang | 1
<b>VĂN MẪU LỚP 9 </b>
<b>VĂN BIỂU CẢM </b>
<i><b>ĐỀ BÀI:</b></i>
<i><b>CẢM NHẬN VỀ BỨC TRANH THIÊN NHIÊN NGÀY XUÂN TRONG </b></i>
<i><b>CẢNH NGÀY XUÂN CỦA NGUYỄN DU TRONG TRUYỆN KIỀU </b></i>
<b>A.</b>
<b>SƠ ĐỒ TÓM TẮT GỢI Ý </b>
<b>B.</b>
<b>DÀN BÀI CHI TIẾT </b>
<b>1)</b> <b>Mở bài </b>
Giới thiệu tác giả, tác phẩm và nêu nội dung của đoạn trích:
- Tác giả
Tên, năm sinh năm mất, quê quán: Nguyễn Du tên chữ là Tố Như, hiệu Thanh Hiên,…
Học thức: Sinh ra trong gia đình quyền q, có học thức, tiếp nhận nhiều văn hóa
khác nhau
Phong cách sáng tác.
- Tác phẩm
Hoàn cảnh ra đời
Bố cục: Truyện Kiều có bốn phần
</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>
W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net T: 098 9627 405 Trang | 2
- Nội dung đoạn trích: Bức tranh thiên nhiên của mùa xuân và lễ hội tảo mộ, du xuân của
chị em Kiều.
<b>2)</b> <b>Thân bài </b>
a) Bức tranh thiên nhiên của mùa xuân vào lúc sáng sớm
- Hai câu đầu:
<i>Ngày xuân chim én đưa thoi, </i>
<i>Thiều quang chín chục đã ngồi sáu mươi </i>
Mặc dù đã cuối mùa xuân nhưng vẫn thấy những chú chim én đang bay lượn trên bầu
trời, mới đây thôi mà đã bước sang thứ ba rồi, cũng như chỉ thời gian trôi qua nhanh
quá,…
- Hai câu sau: Sử dụng hai gam màu xanh và trắng, màu xanh của thảm cỏ non, trắng tinh
khôi của hoa lê,… màu xanh bát ngát trải rộng cả vùng trời làm nền để nổi bật màu
trắng tinh khôi, trong trẻo của bông hoa lê.
Vài nét bút chấm phá của tác giả làm cho bức tranh thiên nhiên của tác giả sinh động,
hấp dẫn hơn,…
b) Bức tranh lễ hội trong tiết thanh minh
- Tảo mộ đầu năm là để quét dọn, viếng thăm ngơi mộ của người thân.
- Sử dụng các tính từ, động từ, danh từ: <i>gần xa, nô nức, yến anh, tài tử, giai nhân, ngựa </i>
<i>xe, áo quần</i>,… để chỉ sử đông vui, náo nức, nhộn nhịp của lễ hội,..
- Câu thơ:
<i>Ngổn ngang gò đống kéo lên </i>
<i>Thoi vàng vó rắc tro tiền giấy bay. </i>
Chỉ một phong tục tập quán của chúng ta là đốt tiền giấy để tưởng nhớ cho người thân
đã khuất.
c) Bức tranh lúc chiều tà của con người trong lúc trở về
- <i>“Tà tà bóng ngả’’:</i> mặt trời đã xuống núi, chỉ còn lại vệt sáng yếu ớt chiếu lên bầu trời.
- <i>“Bước chân thơ thẩn”</i>: Người ta chỉ dùng chỉ suy nghĩ của con người, nhưng ở đây lại
</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>
W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net T: 098 9627 405 Trang | 3
Tất cả mọi thứ khơng cịn ồn ào, náo nhiệt như lúc lễ hội mới bắt đầu thay vào đó là
một khung cảnh êm đềm, trôi qua nhẹ nhàng,…
<b>3)</b> <b>Kết bài </b>
- Nêu giá trị nội dung và nghệ thuật của đoạn trích.
- Khẳng định được cái tài của Nguyễn Du.
<b>C.</b>
<b>BÀI VĂN MẪU </b>
Đề bài: Em hãy viết đoạn văn cảm nhận về bức tranh thiên nhiên ngày xuân trong đoạn
trích <i>“Cảnh ngày xuân” </i>(trích<i> Truyện Kiều</i>) của đại thi hào dân tộc Nguyễn Du.
<i>Gợi ý làm bài </i>
<b>Bài mẫu 1 </b>
Nguyễn Du không chỉ là bậc thầy về ngôn ngữ trong việc miêu tả tâm lý nhân vật mà còn
là “họa sĩ” vẽ tranh bằng chữ. Đoạn trích <i>“Cảnh ngày xuân”</i> trích <i>“Truyện Kiều”</i> là một ví dụ
điển hình. Người đọc phải khâm phục và ngưỡng mộ khả năng quan sát cũng như những
nét vẽ tài hoa của Nguyễn Du. Bức tranh ngày xuân hiện lên với những nét đẹp tươi mới,
tràn đầy sức sống nhất.
Có thể nói mùa xuân là đề tài bất tận trong thi ca, khơi nguồn cảm hứng cho rất nhiều nghệ
sĩ. Mỗi người có một cảm nhận riêng về mùa xuân. Đối với Nguyễn Du, mùa xuân gắn với
cảnh vật và con người, với những ngày lễ truyền thống của dân tộc Việt Nam. Bao trùm
lên cả đoạn thơ này là một bức tranh thiên nhiên đẹp, hữu tình nhưng có nhuốm màu buồn
khi ngày đã ngả về chiều hôm.
Những câu thơ đầu được sử dụng với chất liệu ngôn ngữ đẹp như tranh, sự mượt mà của
câu chữ đã tạo nên sự mượt mà của cảnh sắc thiên nhiên khi xuân về:
<i>Ngày xuân con én đưa thoi </i>
<i>Thiều quang chin chục đã ngoài sáu mươi </i>
<i>Cỏ non xanh rợn chân trời </i>
</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>
W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net T: 098 9627 405 Trang | 4
Một không gian đầy chất thơ, thi vị và hữu tình biết bao nhiêu. Sự rộng lớn của đất trời khi
mùa xuân về được diễn tả một cách tinh tế và tràn ngập niềm vui. Cánh én chính là báo
hiệu cho mùa xuân về, một mùa gợi lên sự ấm áp, sự sống căng đầy và niềm vui trọn vẹn.
Với từ ngữ <i>“đưa thoi”</i> vừa gợi lên khung cảnh bầu trời tràn ngập cánh én, vừa diễn tả sự
trơi đi q nhanh của thời gian. Có phải chăng ý niệm về thời gian của Nguyễn Du có phần
giống với Xn Diệu, thời gian trơi đi nhanh, mùa xuân và tuổi trẻ cũng trở nên chông
chênh hơn. Đồng nghĩa với thời gian trôi đi, tuổi trẻ trơi đi thì đời người bỗng nhiên ngắn
lại.
Trong lúc đấy, chỉ với hai nét vẽ Nguyễn Du như vẽ lên trang giấy một bức tranh thiên
nhiên mùa xuân đẹp tuyệt vời. NGhệ thuật điểm xuyết chấm phá đã được sử dụng dứt
điểm, khiến cho câu thơ trở nên mềm mại và căng tràn sức sống hơn. Màu xanh của cỏ non
tạo nên sự tươi mới và tinh khiết của đất trời. Từ <i>“rợn”</i> vừa tả cái xa, vừa gợi cái rộng lớn
của mùa xuân, của cảnh vật khi xuân về. Nó làm cho câu thơ như được ngân dài ra, bừng
sáng lên sức sống tràn đầy. Trên nền xanh của cỏ, của bầu trời có điểm xuyết <i>“một vài bơng </i>
<i>hoa”</i> trắng tinh khiết. Chính sự điểm xuyết này khiến cho cả bài thơ như bừng lên một sức
sống mãnh liệt, khó có thể dập tắt.
Có thể nói với chỉ 4 câu thơ này, Nguyễn Du như người họa sĩ tài hoa vẽ nên một bức tranh
thiên nhiên tuyệt đẹp, có sự giao thoa và hịa quyện giữa đất và trời. Khơng khí mùa xn,
hương sắc mùa xuân và cả ý vị mùa xuân cứ thế tràn ra trong từng câu thơ đẹp như vậy.
Khơng khí mùa xuân như tươi đẹp hơn với lễ hội tảo mộ tháng Ba:
<i>Thanh minh trong tiết tháng ba </i>
<i>Lễ là tảo mộ, hội là đạp thanh </i>
Có lẽ khơng khí vui tươi, tưng bừng, phấn khởi của con người trong dịp đi tảo mộ thật sự
khiến cho người đọc như sống lại với khơng khí những ngày xuân tươi mới nhất. Con
người cũng hiện lên như tô điểm thêm bức tranh ngày xn tươi đẹp đó
<i>Dập dìu tài tử giai nhân </i>
<i>Ngựa xe như nước áo quần như nêm </i>
</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>
W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net T: 098 9627 405 Trang | 5
nhịp và huyên náo. Nguyễn Du đã rất tài tình khi sử dụng một loạt hình ảnh có tính chất
gợi hình, ảnh tả khiến cho người đọc có cảm giác như đang bước vào khơng khí của mùa
xuân.
<i>Ngổn ngang gò đống kéo lên </i>
<i>Thoi vàng vó rắc tro tiền giấy bay </i>
Những phong tục tập quán khi mùa xuân về, khi được đi tảo mộ đã được Nguyễn Du vẽ
lên chân chất, mộc mạc, gợi nhớ và gợi thương. Đó chính là tấm lịng thành kính hướng về
q khứ với một sự biết ơn chân thành nhất. Hai câu thơ này thực sự khiến người đọc xúc
động khi nhớ về những người đã khuất, những người tạo dựng nên cuộc sống hiện nay
của chúng ta.
Tuy nhiên những câu thơ cuối dường như cảnh vật và con người trở nên buồn vã và đìu
hiu hơn:
<i>Tà tà bóng ngả về tây </i>
<i>Chị em thơ thẩn dang tay ra về </i>
<i>Bước dần theo ngọn phong khê </i>
<i>Lần xem phong cảnh có bề thanh thanh </i>
Nhịp thơ trở nên nhẹ nhàng, trầm bổng khiến cho tâm trạng của con người trở nên nặng
nề và buồn rầu hơn. Với từ láy <i>“tà tà”</i> đã phần nào gợi tả thời gian đã xế chiều và không
gian dường như tĩnh mịch và ảm đạm hơn. Mỗi bước chân cũng trở nên nặng nề hơn khi
màn đêm sắp buông xuống, con người cũng cảm nhận được một nỗi buồn nào đó len vào
trongt trái tim. Tâm sự của con người như nhuốm vào cảnh sắc thiên nhiên, khiến cho nó
trở nên tiêu điều và xơ xác hơn.
Có thể nói dù cảnh trong thơ Nguyễn Du buồn hay vui thì vẫn mang phong vị riêng của
nhà thơ. Đoạn trích <i>“Cảnh ngày xn”</i> là một ví dụ điển hình như thế. Bức tranh ngày xuân
vui tươi, rộn rang, náo nức và có chút buồn phiền được Nguyễn Du khắc họa thành công
với sự cảm nhận tinh tế cũng như sự tài hoa trong cách dụng công xây dựng ngôn ngữ
</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>
W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net T: 098 9627 405 Trang | 6
Tuyệt tác <i>“Truyện Kiều”</i> của Nguyễn Du không chỉ mang những giá trị xã hội sâu sắc
mà còn làm say lòng người đọc ở những đoạn thơ tả cảnh tuyệt bút. Một trong số đó là
đoạn trích <i>“Cảnh ngày xuân”</i> (trích “<i>Truyện Kiều”</i>, sách Ngữ văn 9, tập một - NXB Giáo dục,
2008).
Đoạn trích nằm ở phần đầu của tác phẩm. Vào ngày Tết Thanh minh, chị em Thúy Kiều đi
tảo mộ. Thiên nhiên và con người ngày xuân hiện lên tươi tắn, xinh đẹp đông vui nhộn
nhịp dưới đôi mắt <i>“xanh non biếc rờn” </i>của những chàng trai, cô gái tuổi đôi tám.
Bốn câu thơ đầu gợi lên khung cảnh mùa xuân tươi đẹp, trong sáng:
<i>“Ngày xuân con én đưa thoi, </i>
<i>Thiều quan chín chục đã ngồi sáu mươi. </i>
<i>Cỏ non xanh tận chân trời, </i>
<i>Cành lê trắng điểm một vài bông hoa”… </i>
Không gian mùa xuân được gợi nên bởi những hình ảnh những cánh én đang bay lượn rập
rờn như thoi đưa. Sự mạnh mẽ, khỏe khắn của những nhịp cánh bay cho thấy rằng mùa
xuân đang độ viên mãn trịn đầy nhất. Quả có vậy: <i>“Thiều quang chín chục đã ngồi sáu </i>
<i>mươi”</i> có nghĩa là những ngày xuân tươi đẹp đã qua đi được sáu chục ngày rồi, như vậy
bây giờ đang là thời điểm tháng ba.
</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>
W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net T: 098 9627 405 Trang | 7
màu xanh ngọc của trời, cành lê có điểm một vài bơng hoa. Nhưng cảnh trong hai câu thơ
này đẹp mà tĩnh tại. Trong khi đó gam màu nền cho bức tranh mùa xuân trong hai câu thơ
của Nguyễn Du là thảm cỏ non trải rộng tới tận chân trời. Trên cái màu xanh cùa cỏ non
ấy điểm xuyết một vài bông lê trắng (câu thơ cổ Trung Quốc không nói tới màu sắc của
hoa lê). Sắc trắng của hoa lê hoà hợp cùng màu xanh non mỡ màng của cỏ chính là nét
riêng trong hai câu thơ của Nguyễn Du. Nói gợi được nhiều hơn về xuân: Vừa mới mẻ, tinh
khôi, giàu sức sống lại vừa khoáng đạt, trong trẻo, nhẹ nhàng và thanh khiết.
Thiên nhiên trong sáng, tươi tắn và đầy sức sống, con người cũng rộn ràng, nhộn nhịp để
góp phần vào những chuyển biến kì diệu của đất trời.
Sáu câu thơ tiếp của bài thơ tái hiện phong tục tảo mộ (viếng mộ, sửa sang phần mộ của
người thân) và du xuân (hội đạp thanh) trong tiết Thanh minh. Khơng khí rộn ràng của lễ
hội mùa xn được gợi lên bởi hàng loạt các từ ghép tính từ, danh từ, động từ: <i>yến anh, chị </i>
<i>em, tài tử, giai nhân, sắm sửa, dập dìu, gần xa, nơ nức</i>. Chúng được đặt cạnh nhau dồn dập
gợi nên khơng khí đơng đúc, vui tươi sơi nổi. Đó khơng chỉ là khơng khí lễ hội mà cịn mang
đậm màu sắc tươi tắn, trẻ trung của tuổi trẻ:
<i>“Gần xa nô nức yến anh </i>
<i>Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân </i>
<i>Dập dìu tài tử giai nhân </i>
<i>Ngựa xe như nước áo quần như nêm”. </i>
Nhưng hội họp rồi hội phải tan. Sau những giây phút sôi nổi, chị em Thúy Kiều phải rời
buổi du xuân trở về:
<i>“Tà tà bóng ngả về tây, </i>
<i>Chị em thơ thẩn dan tay ra về. </i>
<i>Bước lần theo ngọn tiểu khê, </i>
<i>Lần xem phong cảnh có bề thanh thanh. </i>
<i>Nao nao dòng nước uốn quanh, </i>
<i>Dịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang” … </i>
</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>
W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net T: 098 9627 405 Trang | 8
Cảnh vật toát lên vẻ vương vấn khi cuộc du xuân đã hết. Các từ láy: <i>tà tà, thơ thẩn, thanh </i>
<i>thanh, nao nao, nho nhỏ</i> vừa gợi tả sắc thái cảnh vật vừa gợi ra tâm trạng con người. Dường
như có cái gì đó đang mơ hồ xâm lấn, cảnh vật đã nhuốm sắc thái vương vấn, man mác của
tâm trạng con người. Ở đây, Nguyễn Du đã sử dụng bút pháp tả cảnh ngụ tình để mượn
cảnh vật mà diễn tả những rung động tinh tế trong tâm hồn những người , thiếu nữ. Những
từ láy được sử dụng trong đoạn thơ đểu là những từ láy có tính giảm nhẹ. <i>“Tà tà”</i> diễn tả
bóng chiều đang từ từ nghiêng xuống; <i>“thơ thẩn”</i> lại diễn tả tâm trạng bâng khuâng dịu
nhẹ không rõ nguyên nhân (nó gần với nỗi buồn <i>“tơi buồn khơng hiểu vì sao tơi buồn”</i> của
Xn Diệu sau này); <i>“thanh thanh”</i> vừa có ý nghĩa là sắc xanh nhẹ nhàng vừa có ý nghĩa là
thanh thốt, thanh mảnh; từ <i>“nao nao”</i> trong câu thơ diễn tả thế chảy của dòng nước nhưng
đồng thời diễn tả tâm trạng nao nao buồn và từ <i>“nho nhỏ”</i> gợi dáng nhỏ xinh xắn, vừa vặn
với cảnh với tình. Khung cảnh thiên nhiên cũng theo đó mà nhỏ đi để phù hợp với tâm
trạng con người: <i>“ngọn tiểu khê”</i> - dòng suối nhỏ, phong cảnh thanh thoát, dịp <i>cầu “nho </i>
<i>nhỏ” </i>lại nằm ở <i>“cuối ghềnh”</i> ở phía xa xa,... Cảnh và người như có sự tương liên để giao hịa
trong bầu khơng khí bâng khng, lưu luyến, khe khẽ sầu lay. Có thể mớ hồ cảm nhận được
cảnh vật đang tạo ra dự cảm về những sự việc sắp xảy ra.
Đoạn trích “<i>Cảnh ngày xn” </i>có bố cục cân đối, hợp lí. Mặc dù khơng thật rõ ràng nhưng
cũng có thể nói đến kết cấu ba phần: Mở đầu, diễn biến và kết thúc. Nguyễn Du đã cho thấy
một nghệ thuật miêu tả thiên nhiên điêu luyện, sắc sảo. Trong đoạn trích, mặc dù chủ yếu
là miêu tả cảnh ngày xuân nhưng vẫn thấy sự kết hợp với biểu cảm và tự sự (diễn biến
cuộc tảo mộ, du xuân của chị em Thúy Kiều, dự báo sự việc sắp xảy ra).
<i> “Cảnh ngày xuân”</i> là một trong những đoạn thơ tả cảnh hay nhất trong <i>“Truyện Kiều”</i>
</div>
<span class='text_page_counter'>(9)</span><div class='page_container' data-page=9></div>
<span class='text_page_counter'>(10)</span><div class='page_container' data-page=10>
W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net Y: youtube.com/c/hoc247tvc 1
Website <b>HOC247</b> cung cấp một môi trường <b>học trực tuyến</b>sinh động, nhiều <b>tiện ích thơng minh</b>,
nội dung bài giảng được biên soạn công phu và giảng dạy bởi những <b>giáo viên nhiều năm kinh </b>
<b>nghiệm, giỏi về kiến thức chuyên môn lẫn kỹnăng sư phạm</b>đến từcác trường Đại học và các
trường chuyên danh tiếng.
<b>I.</b>
<b>Luy</b>
<b>ệ</b>
<b>n Thi Online </b>
- <b>Luyên thi ĐH, THPT QG:</b>Đội ngũ <b>GV Giỏi, Kinh nghiệm</b> từ các Trường ĐH và THPT danh tiếng xây
dựng các khóa <b>luyện thi THPTQG </b>các mơn: Tốn, NgữVăn, Tiếng Anh, Vật Lý, Hóa Học và Sinh Học.
- <b>Luyện thi vào lớp 10 chun Tốn: </b>Ơn thi <b>HSG lớp 9</b> và <b>luyện thi vào lớp 10 chuyên Toán</b> các
trường <i>PTNK, Chuyên HCM (LHP-TĐN-NTH-GĐ), Chuyên Phan Bội Châu Nghệ An</i> và các trường Chuyên
khác cùng <i>TS.Trần Nam Dũng, TS. Pham Sỹ Nam, TS. Trịnh Thanh Đèo và Thầy Nguyễn Đức Tấn.</i>
<b>II.</b>
<b>Khoá H</b>
<b>ọ</b>
<b>c Nâng Cao và HSG </b>
- <b>Toán Nâng Cao THCS:</b> Cung cấp chương trình Tốn Nâng Cao, Tốn Chun dành cho các em HS THCS
lớp 6, 7, 8, 9 u thích mơn Tốn phát triển tư duy, nâng cao thành tích học tập ởtrường và đạt điểm tốt
ở các kỳ thi HSG.
- <b>Bồi dưỡng HSG Toán:</b> Bồi dưỡng 5 phân môn <b>Đại Số, Số Học, Giải Tích, Hình Học </b>và <b>Tổ Hợp</b> dành cho
học sinh các khối lớp 10, 11, 12. Đội ngũ Giảng Viên giàu kinh nghiệm: <i>TS. Lê Bá Khánh Trình, TS. Trần </i>
<i>Nam Dũng, TS. Pham Sỹ Nam, TS. Lưu Bá Thắng, Thầy Lê Phúc Lữ, Thầy Võ Quốc Bá Cẩn</i>cùng đơi HLV đạt
thành tích cao HSG Quốc Gia.
<b>III.</b>
<b>Kênh h</b>
<b>ọ</b>
<b>c t</b>
<b>ậ</b>
<b>p mi</b>
<b>ễ</b>
<b>n phí </b>
- <b>HOC247 NET:</b> Website hoc miễn phí các bài học theo <b>chương trình SGK</b> từ lớp 1 đến lớp 12 tất cả các
môn học với nội dung bài giảng chi tiết, sửa bài tập SGK, luyện tập trắc nghiệm mễn phí, kho tư liệu tham
khảo phong phú và cộng đồng hỏi đáp sôi động nhất.
- <b>HOC247 TV:</b> Kênh <b>Youtube</b> cung cấp các Video bài giảng, chuyên đề, ôn tập, sửa bài tập, sửa đề thi miễn
phí từ lớp 1 đến lớp 12 tất cả các mơn Tốn- Lý - Hoá, Sinh- Sử - Địa, NgữVăn, Tin Học và Tiếng Anh.
<i><b>V</b></i>
<i><b>ữ</b></i>
<i><b>ng vàng n</b></i>
<i><b>ề</b></i>
<i><b>n t</b></i>
<i><b>ảng, Khai sáng tương lai</b></i>
<i><b> Học mọi lúc, mọi nơi, mọi thiết bi – Tiết kiệm 90% </b></i>
<i><b>Học Toán Online cùng Chuyên Gia </b></i>
</div>
<!--links-->
