Thực thi chính sách nhà ở xã hội trên địa bàn tỉnh bắc ninh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NỘI VỤ

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

LÊ CƠNG CHƯƠNG

THỰC THI CHÍNH SÁCH NHÀ Ở XÃ HỘI
TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BẮC NINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CƠNG

HÀ NỘI – 2019


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NỘI VỤ

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

LÊ CƠNG CHƯƠNG

THỰC THI CHÍNH SÁCH NHÀ Ở XÃ HỘI
TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BẮC NINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CƠNG
Chun ngành: Chính sách cơng
Mã số: 8 34 04 02

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

PGS.TS. PHẠM ĐỨC CHÍNH

HÀ NỘI – 2019


LỜI CAM ĐOAN
Em cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng em, được Thực

thi dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS.TS. Phạm Đức Chính. Các số liệu

trong các bảng biểu phục vụ cho việc phân tích, đánh giá, nhận xét được chính

tác giả thu thập từ nhiều nguồn thông tin khác và đã nêu rõ trong phần tài liệu

tham khảo. Ngoài ra, đề tài cũng sử dụng một số nhận xét, đánh giá cũng như
số liệu của các tác giả, tổ chức cơ quan khác nhau và cũng đã thể hiện trong
phần tài liệu tham khảo.

Nếu phát hiện có bất kỳ sự gian lận nào em xin hoàn toàn chịu trách

nhiệm trước Hội đồng cũng như kết quả luận văn của mình.

TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Lê Cơng Chương


LỜI CẢM ƠN

Trước hết, em xin chân thành cảm ơn đến q thầy, cơ Học viện Hành

chính Quốc gia đã tận tình giúp đỡ em trong quá trình làm việc và học tập tại
trường.

Em xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến PGS.TS Phạm Đức Chính đã dành rất

nhiều thời gian và tâm huyết hướng dẫn nghiên cứu và giúp em hồn thành
luận văn tốt nghiệp.

Mặc dù, em đã có nhiều cố gắng nỗ lực, tìm tịi, nghiên cứu để hồn

thiện luận văn, tuy nhiên khơng thể tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận

được những đóng góp tận tình của quý thầy cô và các bạn.

TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Lê Công Chương


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
CBCC

: Cán bộ công chức

NHCSXH

: Ngân hàng chính sách xã hội

KCN

NOXH
UBND

: Khu cơng nghiệp

: Nhà ở xã hội

: Ủy ban nhân dân


LỜI CAM ĐOAN

MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
DANH MỤC BẢNG

MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC THI CHÍNH SÁCH NHÀ Ở
XÃ HỘI......................................................................................................... 8

1.1. Nhà ở xã hội và chính sách nhà ở xã hội ...........................................8
1.1.1. Nhà ở xã hội ........................................................................................8

1.1.2. Chính sách nhà ở xã hội ......................................................................10

1.2. Thực thi chính sách nhà ở xã hội .......................................................13
1.2.1. Mục tiêu thực thi chính sách nhà ở xã hội..........................................13
1.2.2. Vai trị của thực thi chính sách nhà ở xã hội .....................................14

1.2.3. Quy trình thực thi chính sách nhà ở xã hội .......................................15

1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến thực thi chính sách nhà ở xã hội............23
1.3.1. Sự quan tâm, chỉ đạo của các cấp uỷ Đảng.......................................23
1.3.2. Quy định pháp luật của Nhà nước về nhà ở xã hội ............................23

1.3.3. Nguồn tài chính và cơ sở vật chất, hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội
để thực thi chính sách nhà ở xã hội .............................................................24
1.3.4. Năng lực của cán bộ, cơng chức trong thực thi chính sách ..............25

1.4. Kinh nghiệm thực thi chính sách nhà ở xã hội ở một số địa phương

và một số giá trị tham khảo rút ra ............................................................25
1.4.1. Kinh nghiệm thực thi chính sách nhà ở xã hội ở một số địa phương..25
1.4.2. Một số giá trị rút ra từ nghiên cứu về kinh nghiệm thực thi chính sách
nhà ở xã hội trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh...................................................... 29

Tiểu kết Chương 1........................................................................................31


Chương 2. THỰC TRẠNG THỰC THI CHÍNH SÁCH NHÀ Ở XÃ HỘI

TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BẮC NINH.........................................................32

2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của tỉnh Bắc Ninh
ảnh hưởng việc thực thi chính sách nhà ở xã hội ....................................32

2.1.1. Điều kiện tự nhiên ..............................................................................32
2.1.2. Điều kiện về kinh tế - xã hội ..............................................................33

2.2. Tình hình thực thi chính sách nhà ở xã hội trên địa bàn tỉnh Bắc
Ninh............................................................................................................. 36
2.2.1. Về ban hành văn bản, kế hoạch hướng dẫn triển khai thực thi chính
sách nhà ở xã hội ..........................................................................................36

2.2.2.Về phổ biến, tuyên truyền chính sách nhà ở xã hội .............................39
2.2.3. Về phân công, phối hợp thực thi chính sách nhà ở xã hội………….40

2.2.4. Tổ chức thực thi các nội dung của chính sách nhà ở xã hội...............43
2.2.5.Về đơn đốc, kiểm tra thực thi chính sách nhà ở xã hội .......................58
2.3. Đánh giá chung về thực thi chính sách nhà ở xã hội trên địa bàn
tỉnh Bắc Ninh .............................................................................................60

2.3.1. Những mặt tích đực đã đạt được............................................................... 60

2.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân của hạn chế .....................................62

Tiểu kết Chương 2.........................................................................................70

Chương 3. ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG THỰC
THI CHÍNH SÁCH NHÀ Ở XÃ HỘI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BẮC
NINH …………………………………………………………………………….71

3.1. Quan điểm, định hướng thực thi chính sách nhà ở xã hội trên địa
bàn tỉnh Bắc Ninh……….........................................................................71

3.1.1. Quan điểm thực thi chính sách nhà ở xã hội trên địa bàn tỉnh Bắc

Ninh ..............................................................................................................71

3.1.2. Yêu cầu đối với việc phát triển kinh tế - xã hội nhằm phát triển nhà

ở xã hội trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh...............................................................74


3.1.3. Định hướng phát triển nhà ở xã hội trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh.........78
3.2. Một số giải pháp nhằm tăng cường thực thi chính sách phát triển

nhà ở xã hội tại Bắc Ninh ..........................................................................79

3.2.1. Giải pháp tăng cường sự quan tâm của các cấp ủy Đảng ................. 79

3.2.2. Giải pháp hoàn thiện các quy định pháp luật .................................... 79

3.2.3. Giải pháp về tài chính, cơ sở vật chất, hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã
hội................................................................................................................ 81

3.2.4. Giải pháp về năng lực cán bộ cơng chức thực thi chính sách ...........85
3.2.5. Giải pháp về tuyên truyền, phổ biến và phân cơng phối hợp để
Thực thi chính sách .....................................................................................86

3.2.6. Giải pháp về cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng cơng nghệ
thông tin.......................................................................................................86
3.3. Kiến nghị……………………………..……………………………...87

Tiểu kết Chương 3....................................................................................... 90
KẾT LUẬN ................................................................................................ 91
TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................ 93

DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1. Danh sách các đơn vị hành chính cấp huyện, thị xã và thành phố
của tỉnh Bắc Ninh sau tháng 8 năm 2008 ......................................................33
Bảng 2.2: Mật độ dân số tại các huyện, thị xã và thành phố Bắc Ninh năm

2014.............................................................................................................. 35

Bảng 2.3: Diện tích sử dụng đất của tỉnh Bắc Ninh năm 2013 (nghìn ha) ... 36
Bảng 2.4: Giá tham khảo một số dự án nhà ở xã hội trên địa bàn tỉnh Bắc

Ninh năm 2018 .............................................................................................. 51


1. Tính cấp thiết của đề tài

MỞ ĐẦU

Nhà ở là một trong những nhu cầu tối thiểu, cơ bản của con người. Đó

khơng chỉ là khơng gian cư trú, nơi đảm bảo môi trường sống, tái tạo sức lao
động mà cịn là mơi trường văn hóa, giáo dục, là tổ ấm hạnh phúc của mọi gia

đình, là thước đo sự tiến bộ xã hội. Đối với mỗi quốc gia, nhà ở khơng chỉ là
nguồn tài sản có giá trị mà nó cịn thể hiện trình độ phát triển, tiềm năng kinh tế
và góp phần khơng nhỏ làm thay đổi diện mạo đô thị.

Trong nhiều năm qua, Nhà nước ta đã có rất nhiều cố gắng trong việc tạo

dựng nhà ở cho các đối tượng khó khăn về chỗ ở trong xã hội, những văn bản,
chính sách đã được ban hành nhằm khuyến khích các cá nhân tự tạo dựng nhà

ở, các thành phần kinh tế tham gia tạo dựng nhà ở để giải quyết nhu cầu bức
thiết của các đối tượng trong xã hội. Bắc Ninh là một trong những địa phương

đầu tiên của cả nước đã xây dựng và Thực thi tích cực chương trình phát triển
nhà ở để giải quyết vấn đề nhà ở cho các đối tượng dân cư trên địa bàn. Trong

những năm qua, chính quyền tỉnh đã có nhiều nỗ lực trong việc giải quyết vấn

đề nhà ở cho các đối tượng có thu nhập thấp, các hộ nghèo tại khu vực đô thị.
Trong khi đó các doanh nghiệp chỉ chú trọng phát triển các dự án nhà ở thương
mại đề bán cho các đối tượng có thu nhập cao, vì vậy các đối tượng có khó khăn

về nhà ở tại khu vực đơ thị khơng đủ khả năng tài chính để cải thiện chỗ ở. Việc
thông qua Luật Nhà ở và Nghị định 90/2006/NĐ-CP ngày 6/9/2006 quy định

chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Nhà ở đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc ra
đời những chính sách hỗ trợ, khuyến khích phát triển nhà ở cho các đối tượng

khó khăn trong xã hội trên địa bàn tỉnh. Trong đó quy định chi tiết việc Thực thi
cơ chế Nhà nước hoặc các tổ chức, cá nhân thuộc các thành phần kinh tế đầu tư

xây dựng quỹ nhà ở xã hội (NOXH) để cho một số đối tượng có thu nhập thấp
gặp khó khăn về nhà ở thuê hoặc thuê mua. Tuy nhiên, quá trình triển khai chính
1


sách NOXH theo quy định của Luật Nhà ở và Nghị định 90/2006/NĐ-CP cũng

đã bộc lộ những bất cập trước sự vận động và phát triển không ngừng của thực
tế thị trường. Bắc Ninh vẫn còn thiếu nhà ở nghiêm trọng cho người lao động,
nhất là đối với người nghèo, người thu nhập thấp, công chức, viên chức...

Nguyên nhân những vướng mắc trong q trình triển khai chính sách

NOXH cơ bản là do chi phí đầu tư xây dựng các dự án nhà ở địi hỏi phải có
nguồn vốn lớn và dài hạn, lãi suất cùng những chi phí phát sinh luôn đẩy giá
thuê nhà lên cao khiến rất nhiều đối tượng thu nhập thấp không thể tiếp cận

được quỹ NOXH, ngoài ra là nhiều thủ tục mua nhà vẫn còn rườm rà, những bất
cập trong cơ chế quản lý và điều hành khiến chính sách NOXH rất thiết thực
nhưng chưa thật sự đến được với người dân.

Chính vì vậy, học viên đã lựa chọn đề tài: “ Thực thi Chính sách nhà ở

xã hội trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh”, nhằm phân tích được những mặt mạnh,

yếu của chính sách NOXH trên địa bàn Bắc Ninh hiện nay, đưa ra một số giải
pháp tích cực với mong muốn đóng góp vào q trình hồn thiện hơn cho chính
sách NOXH.

2. Tổng quan tình hình nghiên cứu

Thực thi chính sách NOXH luôn là vấn đề được Đảng, Nhà nước và xã

hội quan tâm để kiện toàn hơn nữa vấn đề an sinh xã hội trong giai đoạn hiện

nay và những năm tiếp theo. Để Thực thi được những nhiệm vụ đó, cần có sự
phối hợp từ phía Nhà nước, cộng đồng xã hội và người dân để từ đó cùng tìm ra

các giải pháp tối ưu nhất khắc phục những hạn chế, yếu kém, những điểm chưa
phù hợp của chính sách để có sự điều chỉnh hợp lý nhằm nâng cao hiệu quả
chính sách khi vận dụng vào thực tiễn.

Có rất nhiều các tài liệu bao gồm sách, luận văn, bài viết trên các tạp chí

chuyên ngành. Dưới đây là tổng quan một số bài viết, đề tài có liên quan đến
nội dung luận văn.

2


* Các bài viết đăng trên báo, tạp chí:

TS. Nguyễn Thị Quỳnh Anh, Trần Ngọc Cương - Đại học Tài nguyên và

Môi trường Hà Nội (2018), Kinh nghiệm phát triển nhà ở xã hội của một số

nước và thực tiễn Việt Nam,Tạp chí Tài chính. Tác giả cung cấp thơng tin về
việc triển khai có hiệu quả chính sách nhà ở tại các quốc gia phát triển, qua đó
làm bài học cho việc xây dựng chính sách nhà ở tại Việt Nam, đặc biệt là tại các
thành phố lớn.

Nguyễn Ngọc Điện (2010), nhà ở xã hội Kinh nghiệm của các nước phát

triển,Tạp chí Xây dựng. Bài báo phân tích các hình mẫu của việc xây dựng triển

khai các dự án về NOXH của nhiều nước phát triển trên thế giới, ví dụ như

Singapore, Hà Lan, Hàn Quốc,... thơng qua đó gợi ý về cách thức áp dụng thực

tiễn tại Việt Nam nhằm sử dụng có hiệu quả chính sách đầu tư của Nhà nước

cho vấn đề phát triển NOXH tại Việt Nam hiện nay, trong đó phải kể đến vấn
đề NOXH của tỉnh Bắc Ninh.

Nguyễn Mạnh Hà (2008), Phát triển nhà ở xã hội một chính sách an sinh

xã hội, Tạp chí Thơng tin đối ngoại. Bài báo khẳng định sự cần thiết của chính
sách NOXH đối với một bộ phận cán bộ, công nhân viên chức đang làm việc tại
các cơ quan nhà nước, các đối tượng trong danh sách được hưởng chế độ NOXH

mà Nhà nước ban hành. Qua đó cho thấy sự cần thiết phải xây dựng và hồn

thiện chính sách này cho phù hợp với u cầu thực tế, đảm bảo an sinh xã hội
đi vào cuộc sống, đạt được hiệu quả như mong muốn.

Đỗ Phú Hải (2016), Những vấn đề lý luận và thực tiễn về năng lực xây

dựng và Thực thi chính sách cơng, Tạp chí Tổ chức Nhà nước. Bài viết nghiên
cứu năng lực xây dựng và Thực thi chính sách cơng trong đó phân tích về năng
lực quản lý và năng lực chính trị từ đó đưa ra các tiêu chí về năng lực chính sách
của đội ngũ cán bộ cơng chức (CBCC).

*Các đề tài khoa học cấp bộ, cơ sở:
3


Nhóm Nghiên cứu Trường Đại học Xây dựng (2016), Nghiên cứu các

giải pháp cơng nghệ nhằm tạo lập mơ hình phát triển nhà ở xã hội. Đề tài
nghiên cứu các giải pháp công nghệ tiên tiến và đồng bộ, tạo lập mơ hình phát

triển NOXH phù hợp điều kiện thực tiễn Việt Nam và xu hướng phát triển
NOXH trên thế giới, cụ thể hóa các quan điểm, đường lối chính sách của Đảng,

Nhà nước về phát triển NOXH, cung cấp luận cứ khoa học phục vụ cho việc
triển khai Thực thi hiệu quả chiến lược phát triển nhà ở quốc gia, và các chương
trình, kế hoạch phát triển NOXH.

Viện Xã hội học, nhà ở xã hội cho người thu nhập thấp – Những vấn đề

chính sách và thực tiễn. Ðề tài khoa học cấp cơ sở do Trần Nguyệt Minh Thu
và Hồ Ngọc Châm đồng chủ nhiệm. Kết quả nghiên cứu của đề tài đã gợi mở

cho các nhà hoạch định chính sách trong việc giải quyết vấn đề về NOXH tại

tỉnh Bắc Ninh như: có cơ chế, chính sách để tập trung hơn nữa nguồn vốn, quỹ
đất đầu tư xây dựng NOXH cho người có thu nhập thấp; đơn giản hóa thủ tục
đăng ký, đặc biệt là những thủ tục liên quan tới việc xác nhận điều kiện để chứng

nhận vay vốn; phát triển thêm quỹ nhà cho thuê phục vụ cho nhu cầu của nhóm
nghèo đơ thị đặc biệt là cơng nhân, người lao động; nâng cao tính công bằng,

công khai trong xét duyệt bởi sự chênh lệnh giá giữa NOXH và nhà ở thương
mại có thể là nguyên nhân làm nảy sinh tiêu cực; có thêm những chính sách ưu

đãi hấp dẫn, kích thích doanh nghiệp quan tâm đầu tư vào lĩnh vực NOXH; phát
triển mơ hình nhà ở thương mại giá rẻ.

* Một số luận án tiến sỹ, luận văn thạc sĩ:

Đỗ Thanh Tùng (2008), Chính sách tài chính nhà ở trên địa bàn đơ

thị Hà Nội, Luận án tiến sĩ. Luận án giới thiệu cơ sở khoa học về chính sách tài
chính nhà ở, kinh nghiệm ở một số quốc gia và bài học rút ra cho Việt Nam
trong chính sách tài chính nhà ở. Thực trạng tài chính nhà ở trên địa bàn Hà Nội,

cách tạo lập vốn, phân phối, sử dụng vốn và các văn bản quy phạm pháp luật
4


liên quan đến chính sách nhà ở để từ đó đánh giá đúng thực trạng chính sách
nhà ở trên địa bàn thành phố Hà Nội.

Huỳnh Nguyên Dạ Quyên (2011), Giải pháp phát triển nhà ở xã hội ở

thành phố Đà Nẵng, Luận văn thạc sỹ. Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận
và kinh nghiệm thực tiễn về phát triển NOXH thông qua việc nghiên cứu đánh

giá thực trạng phát triển NOXH ở thành phố Đà Nẵng, luận văn cũng chỉ ra
những thành công và những vấn đề tồn tại cần phải giải quyết trong phát triển
NOXH tại thành phố Đà Nẵng và đưa ra những đề xuất các giải pháp kiến nghị
nhằm thúc đẩy phát triển NOXH tại Đà Nẵng.

Đặng Thị Hằng (2013), Giải pháp tài chính phát triển nhà ở cho người

thu nhập thấp ở Việt Nam, Luận văn thạc sĩ. Luận văn đã hệ thống hoá những
vấn đề lý luận cơ bản về giải pháp tài chính phát triển nhà ở cho người thu nhập

thấp. Phân tích thực trạng sử dụng giải pháp tài chính phát triển nhà ở cho người
thu nhập thấp ở Việt Nam. Đề xuất một số kiến nghị nâng cao hiệu quả sử dụng

giải pháp tài chính để phát triển nhà ở cho người thu nhập thấp ở Việt Nam:

chính sách thuế, chính sách tín dụng, chính sách giá, thành lập quỹ tiết kiệm nhà
ở.

Lê Khánh Linh (2018), Thực thi chính sách nhà ở xã hội trên địa bàn

thành phố Hà nội, Luận văn thạc sĩ. Luận văn đã hệ thống hoá những vấn đề
lý luận cơ bản tồn tại trong chính sách NOXH trên địa bàn thành phố Hà Nội,

làm rõ đối tượng cần hướng đến của chính sách. Đề xuất một số kiến nghị nâng

cao hiệu quả của việc khuyến khích xây dựng và phát triển NOXH trên địa bàn
thành phố.

Tóm lại, các cơng trình nghiên cứu trên chỉ tập trung phân tích ở những

khía cạnh khái quát, tổng quan, chưa triển khai chi tiết, cụ thể hoá vấn đề NOXH.

Trong q trình tìm hiểu thơng tin, tài liệu liên quan tới lĩnh vực chính sách

NOXH, người viết nhận thấy chưa có đề tài nào tập trung vào việc nghiên cứu,
5


phân tích và đưa ra những giải pháp cụ thể cho chính sách NOXH trên địa bàn

tỉnh Bắc Ninh.

3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1 Mục đích nghiên cứu:

Trên cơ sở nghiên cứu lý luận về thực thi chính sách, luận văn phân tích

thực trạng thực thi chính sách NOXH trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh, từ đó đề xuất
giải pháp nhằm tăng cường thực thi chính sách NOXH trong giai đoạn tới.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

- Nghiên cứu làm rõ cơ sở lý luận về Thực thi chính sách NOXH.

- Phân tích thực trạng thực thi chính sách về NOXH hiện nay trên địa bàn

tỉnh Bắc Ninh, chỉ ra những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân của hạn chế.

- Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện thực thi chính sách NOXH trên địa

bàn tỉnh Bắc Ninh.

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

4.1. Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của luận văn là

thực thi chính sách NOXH trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh.
4.2.Phạm vi nghiên cứu

Về mặt không gian: Phạm vi nghiên cứu của luận văn tập trung xem xét

việc thực thi chính sách NOXH của tỉnh Bắc Ninh.

Về mặt thời gian: số liệu nghiên cứu từ 2014 đến nay, đề xuất giải

pháp cho những năm tiếp theo.

5. Phương pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp luận

Sử dụng phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử kết hợp với

chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước.
5.2. Phương pháp nghiên cứu cụ thể

6


Phương pháp khảo cứu tài liệu dựa trên các tài liệu thống kê, các chính

sách hiện có của Đảng và Nhà nước và chính sách của tỉnh Bắc Ninh trong việc
Thực thi chính sách NOXH.

Sử dụng phương pháp thống kê, phân tích, tổng hợp.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
6.1. Ý nghĩa lý luận

Luận văn đã hệ thống hóa những vấn đề lý luận về thực thi chính sách

NOXH.

Phân tích, đánh giá thực trạng q trình tổ chức thực thi chính sách

NOXH.

6.2. Ý nghĩa thực tiễn

Luận văn giúp hồn thiện chính sách NOXH. Thơng qua thực trạng thực

thi chính sách NOXH có những nội dung chưa phù hợp cần điều chỉnh cho phù
hợp với thực tế và tăng tính khả thi cho chính sách.

Luận văn làm rõ những hạn chế, nguyên nhân từ đó đề xuất một số giải

pháp khắc phục khó khăn trong thực thi chính sách NOXH trên địa bàn tỉnh Bắc
Ninh.

7. Cấu trúc của luận văn

Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, nội dung của luận văn

gồm 3 Chương:

Chương 1: Cơ sở lý luận về Thực thi chính sách nhà ở xã hội

Chương 2: Thực trạng Thực thi chính sách nhà ở xã hội trên địa bàn Tỉnh

Bắc Ninh.

Chương 3: Giải pháp và phương hướng tăng cường thực thi chính sách

nhà ở xã hội trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh.

7


Chương 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC THI CHÍNH SÁCH NHÀ Ở XÃ HỘI
1.1.

Nhà ở xã hội và chính sách nhà ở xã hội

1.1.1. Nhà ở xã hội

1.1.1.1.Khái niệm nhà ở xã hội

Theo từ điển Việt Nam: NOXH là một loại hình nhà ở thuộc sở hữu của

cơ quan nhà nước (có thể trung ương hoặc địa phương) hoặc các loại hình nhà
được sở hữu và quản lý bởi nhà nước, các tổ chức phi lợi nhuận được xây dựng

với mục đích cung cấp nhà ở giá rẻ cho một số đối tượng được ưu tiên trong xã
hội như công chức của nhà nước chưa có nhà ở ổn định, người có thu nhập
thấp... và được cho thuê hoặc cho ở với giá rẻ so với giá thị trường.

Có thể hiểu, NOXH là nhà ở do Nhà nước hoặc các tổ chức, cá nhân thuộc

các thành phần kinh tế tham gia đầu tư xây dựng trên cơ sở nhu cầu thuê và thuê
mua thực tế trên thị trường của các đối tượng có thu nhập thấp và sinh sống trên
địa bàn phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của từng địa phương.

Theo Điều 3 của Nghị định 71/2010/NĐ- CP, pháp luật nước ta quy định

như sau: "Nhà ở xã hội là nhà ở do Nhà nước hoặc tổ chức, cá nhân thuộc các

thành phần kinh tế đầu tư xây dựng cho các đối tượng quy định tại Điều 53,
Điểu 54 của Luật Nhà ở và quy định tại Nghị định này mua, thuê, hoặc thuê mua
theo cơ chế do Nhà nước quy định".

Vậy theo tác giả luận văn: Nhà ở xã hội là loại hình nhà ở thuộc sở hữu

của cơ quan nhà nước, địa phương hoặc một tổ chức được xây dựng với mục
đích cung cấp nhà ở dưới hình thức bán hoặc cho thuê với giá rẻ đến một số đối
tượng được ưu tiên trong xã hội như cơng chức của nhà nước chưa có nhà ở ổn
định, người có thu nhập thấp.

1.1.1.2. Đặc điểm nhà ở xã hội

8


Về quy mô, số lượng: NOXH được xây dựng tùy thuộc nhu cầu thuê và

thuê mua của các đối tượng sinh sống trên địa bàn, phù hợp điều kiện kinh tế,
xã hội của từng địa phương. Theo đó, ủy ban nhân dân (UBND) cấp tỉnh có
trách nhiệm phê duyệt và công bố kế hoạch xây dựng, quy hoạch phát triển

NOXH, xác định cụ thể loại nhà ở, nhu cầu về diện tích nhà ở, cơ cấu căn hộ

dành để cho thuê, cho thuê mua, cân đối cụ thể với các nguồn vốn đầu tư và cơ

chế khuyến khích để kêu gọi đầu tư phát triển quỹ NOXH.

Về nguồn vốn phát triển NOXH: Vốn cấp cho loại hình nhà ở này được

hình thành từ tiền bán, cho thuê, cho thuê mua nhà ở thuộc sở hữu Nhà nước

trên địa bàn, trích từ 30% đến 50% tiền sử dụng đất của các dự án phát triển nhà

ở thương mại và các dự án khu đô thị mới trên địa bàn (mức cụ thể do Hội đồng
nhân dân cấp tỉnh xem xét, quyết định), ngân sách địa phương hay huy động từ
các nguồn vốn hợp pháp khác theo quy định của pháp luật và tiền tự nguyện của
các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước.

Về thiết kế xây dựng: Theo quy định của pháp luật Việt Nam, NOXH tại

đô thị phải là nhà chung cư được thiết kế bảo đảm những tiêu chuẩn chung của
pháp luật về xây dựng và có số tầng theo quy định sau đây: Thứ nhất, tại đô thị
loại đặc biệt không quy định số tầng, hay không giới hạn số tầng.

Thứ hai, tại các đô thị loại 1, loại 2, loại 3, loại 4 và loại 5 phải là nhà

khơng q sáu tầng.

Thứ ba, diện tích mỗi căn hộ chung cư không quá 70m2 sàn và được hồn

thiện theo cấp, hạng nhà ở nhưng khơng thấp hơn 25m2 sàn.
hội.

Thứ tư, NOXH phải bảo đảm các tiêu chuẩn hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã
1.1.1.3. Đối tượng thụ hưởng nhà ở xã hội

9


Đối tượng được ở NOXH tùy theo quy định của các nước nhưng tựu

chung lại thường là các viên chức nhà nước, người nghèo, người có thu nhập

thấp. Ở Việt Nam, tất cả các đối tượng đã được quy định trong Luật nhà ở bao
gồm:

- Cán bộ, công chức, viên chức, sĩ quan, hạ sĩ quan, quân nhân chuyên

nghiệp thuộc lực lượng vũ trang nhân dân hưởng lương từ ngân sách nhà nước.

- Công nhân làm việc tại các khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công

nghệ cao.

- Các đối tượng trả lại nhà cơng vụ mà có khó khăn về nhà ở.

- Người thu nhập thấp, hộ nghèo, cận nghèo tại khu vực đô thị và một số

đối tượng khác theo quy định trong luật nhà ở 2014

Để được thuê hoặc thuê mua NOXH, những người thuộc diện kể trên phải

bao gồm các điều kiện trong điều 51 luật nhà ở 2014

- Chưa có sở hữu nhà ở và chưa thuê hoặc chưa thuê mua nhà ở thuộc sở

hữu Nhà nước.

- Đã có nhà ở thuộc sở hữu của mình nhưng diện tích bình qn đầu người

trong gia dình dưới 8m2 sàn/người hoặc nhà ở tạm, hư hỏng, dột nát.

- Có mức thu nhập bình qn hàng tháng của hộ gia đình khơng vượtt q

5 lần tổng số tiền thuê NOXH phải trả hàng tháng (đối với căn hộ có diện tích

tối đa 70m2 sàn) và khơng thấp hơn 4 lần số tiền thuê nhà phải trả hàng tháng
(đối với diện tích căn hộ có diện tích tối thiểu là 30m2) tính theo mức giá thuê
do UBND cấp tỉnh quy định.

1.1.2. Chính sách nhà ở xã hội
1.1.2.1. Khái niệm

Để hiểu khái niệm chính sách NOXH cần phải hiểu về các khái niệm

chính sách, chính sách cơng.

- Khái niệm chính sách
10


"Chính sách" là thuật ngữ được sử dụng phổ biến trong các tài liệu, trên

các phương tiện truyền thông và trong đời sống xã hội.

Theo từ điển Việt Nam:"Chính sách là tập hợp các chủ trương và hành

động về phương diện nào đó của chính phủ nó bao gồm các mục tiêu mà chính

phủ muốn đạt được và cách làm để thực thi các mục tiêu đó. Những mục tiêu
này bao gồm sự phát triển toàn diện trên các lĩnh vực kinh tế - văn hóa - xã hội
- mơi trường".

― Chính sách là đường lối cụ thể của một chính đảng hoặc một chủ thể

quyền lực về một lĩnh vực nhất định cùng các biện pháp, kế hoạch Thực thi
đường lối ấy [20, tr3].

Theo Từ điển bách khoa Việt Nam: Chính sách là những chuẩn tắc cụ thể

để Thực thi đường lối, nhiệm vụ. Chính sách được Thực thi trong một thời gian
nhất định, trên những lĩnh vực cụ thể nào đó. Bản chất, nội dung và phương
hướng của chính sách tùy thuộc vào tính chất của đường lối, nhiệm vụ chính trị,
kinh tế, văn hóa [29, tr457].

Tuy có nhiều quan điểm khác nhau về chính sách, nhưng các quan điểm

đều có điểm chung: Chính sách là sự lựa chọn hành động của Nhà nước (hay
chủ thể) tác động lên đối tượng để đạt mục tiêu nhất định.
- Khái niệm chính sách cơng

"Chính sách cơng là kết quả ý chí chính trị của Nhà nước được thể hiện

bằng một tập hợp các quyết định có liên quan với nhau, bao hàm trong đó định
hướng mục tiêu và cách thức giải quyết các vấn đề công trong xã hội" [16, tr51].

- Chính sách cơng là những hành động ứng xử của Nhà nước đối với các

vấn đề phát sinh trong cộng đồng, được thể hiện bằng nhiều hình thức khác nhau
nhằm thúc đẩy xã hội phát triển [15, tr14]. Hay, Chính sách cơng là một tập hợp

các quyết định chính trị có liên quan nhằm lựa chọn các mục tiêu cụ thể với các

11


giải pháp và công cụ Thực thi nhằm giải quyết các vấn đề của xã hội theo mục
tiêu đã xác định của Đảng chính trị cầm quyền [8, tr37].

Theo tác giả có thể hiểu: Chính sách cơng là sự lựa chọn hành động của

Nhà nước được thể hiện bằng một tập hợp các quyết định liên quan với nhau do
Nhà nước ban hành trong một thời gian dài, tác động lên đối tượng để giải quyết

một vấn đề công nhằm đạt được các mục tiêu nhất định, theo mong muốn của
Nhà nước.

- Khái niệm chính sách NOXH

Khái niệm về chính sách NOXH có thể hiểu là chính sách nhằm phát triển

về số lượng, loại hình và hình thức cung cấp NOXH. Do đó, chính sách NOXH

thực chất là việc đầu tư xây dựng mới, xây dựng lại, cải tạo nhằm làm tăng diện
tích nhà ở cung cấp cho các đối tượng xã hội, gia tăng đối tượng thụ hưởng cụ

thể theo quy định của địa phương, gia tăng hình thức, chất lượng cung ứng dịch
vụ với sự tham gia ngày càng nhiều của các nhà đầu tư vào thị trường đầu tư
phát triển NOXH.

Như vậy, chính sách NOXH có thể hiểu là chủ trương, hành động của

chính phủ nhằm làm tăng khả năng cung cấp nhà ở cho các đối tượng xã hội
theo quy định.

1.1.2.2. Nội dung của chính sách nhà ở xã hội

Chính sách NOXH là chính sách của Nhà nước để giải quyết vấn đề

chính sách. Nội dung chủ yếu của chính sách NOXH bao gồm:

- Định hướng phát triển NOXH: là việc Nhà nước xác định các mục tiêu,

yêu cầu cần đạt được trong nhiệm vụ phát triển NOXH và các nguồn lực để

Thực thi định hướng đó. Định hướng phát triển NOXH bao gồm chiến lược, quy
hoạch, kế hoạch, Chương trình, dự án phát triển NOXH.

12


- Tạo lập môi trường pháp lý về NOXH. Để phát triển NOXH một cách

hiệu quả, đúng định hướng đã xác định, Nhà nước phải tạo lập các yếu tố môi
trường chủ yếu sau:

+ Tạo lập khuôn khổ pháp luật về phát triển nhà ở theo định hướng chiến

lược đã xác định. Trên cơ sở quan điểm, mục tiêu và nhiệm vụ của chiến lược

phát triển NOXH, Nhà nước xây dựng, ban hành và thực thi hệ thống luật pháp

liên quan đến NOXH. Bằng hệ thống pháp luật, Nhà nước xác định quyền và
nghĩa vụ của Nhà nước, quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp, tổ chức, quyền và
nghĩa vụ của hộ gia đình và người dân.

+ Đảm bảo cơ sở hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội cho phát triển NOXH.

Hạ tầng kỹ thuật chủ yếu là hệ thống đường giao thơng, điện,nước sinh hoạt,
bưu chính viễn thông…Hạ tầng xã hội bao gồm hệ thống trường học từ nhà trẻ,
mẫu giáo, giáo dục phổ thông, hệ thống trạm y tế, cơ sở khám chữa bệnh…

+ Nâng cao năng lực, hiệu lực, hiệu quả quản lý hành chính nhà nước.

- Tổ chức thực thi chính sách NOXH: Là q trình các cơ quan nhà nước

đưa chính sách, pháp luật về NOXH vào cuộc sống.

- Kiểm tra và giám sát thực thi chính sách NOXH.

- Tham gia xây dựng các cơng trình NOXH. Nhà nước trực tiếp làm chủ

đầu tư một số dự án phát triển NOXH tại những vùng khó khăn để bán hoặc cho
thuê đối với các đối tượng chính sách. Nhà nước đầu tư một phần vốn với một
tỷ lệ nhất định của dự án, kêu gọi doanh nghiệp và tổ chức bỏ vốn đầu tư các dự
án NOXH với các ưu đãi về thuế, giá trị quyền sử dụng đất.

1.2. Thực thi chính sách nhà ở xã hội

1.2.1. Mục tiêu thực thi chính sách nhà ở xã hội

NOXH là một chủ trương có ý nghĩa xã hội lớn của Đảng, Nhà nước và

là tâm điểm chú ý của đông đảo người dân. Mục tiêu của việc thực thi chính
sách NOXH là nhằm phục vụ cho nhu cầu hiện đại hóa, nâng cao chất lượng
13


sống cho người dân, giải quyết bài toán an sinh xã hội; giải quyết nhu cầu chính
đáng của các nhóm đối tượng xã hội gặp khó khăn về nhà ở nhưng khơng có
khả năng thanh tốn theo cơ chế thị trường.

Chiến lược phát triển nhà ở quốc gia đến 2020 đặt mục tiêu mỗi năm phát

triển thêm khoảng 100 triệu m2 nhà ở, nhằm đáp ứng yêu cầu nâng cao chất

lượng về chỗ ở và điều kiện sống của các tầng lớp dân cư. Trong số này phải

dành tối thiểu khoảng 20% diện tích sàn tại các dự án phát triển nhà ở đơ thị
phục vụ đối tượng chính sách xã hội, người có thu nhập thấp, người nghèo. Đến
năm 2015, tại khu vực đô thị phấn đấu xây dựng mới tối thiểu khoảng 10 triệu

m2 NOXH và giai đoạn 2016 - 2020 phấn đấu xây dựng tối thiểu 12,5 triệu

m2 để giải quyết chỗ ở cho người thu nhập thấp. Đến năm 2030, lượng
NOXH được cung ứng ra thị trường góp phần vào chiến lược phát triển nhà ở
tồn quốc, trung bình 25m2/ người.

Theo đó, q trình xây dựng phát triển NOXH cần huy động mọi nguồn

lực đầu tư, Nhà nước bỏ vốn đầu tư từ ngân sách trực tiếp hoặc bỏ vốn bằng

hình thức xây dựng và chuyển giao, đổi đất lấy cơng trình... để tạo lập quỹ nhà
để bán, cho thuê hoặc cho thuê mua đối các đối tượng có nhu cầu. Ngồi ra,

NOXH cịn được hỗ trợ bằng khoa học công nghệ, các cơ quan nghiên cứu đưa

ra những đồ án, thiết kế rẻ nhất nhưng đáp ứng điều kiện về độ bền, chất lượng...
1.2.2. Vai trị của thực thi chính sách nhà ở xã hội

Chính sách NOXH là chính sách có vai trị quan trọng trong việc đảm bảo

an sinh xã hội của nhà nước ta, đảm bảo quyền được có chỗ ở của mỗi cơng dân.

Khơng những vậy, việc cung ứng NOXH cịn góp phần cân bằng lại cán cân

cung cầu trong thị trường bất động sản hiện nay. Theo Tổng hội Xây dựng Việt
Nam, phát triển NOXH là cách hữu hiệu làm giảm suy thoái kinh tế, khi nền

kinh tế suy giảm, ngành bất động sản có thể đóng băng, các nhu cầu bị ngưng
lại, chỉ nhu cầu nhà ở của người thu nhập thấp là luôn tồn tại và nếu họ được tạo
14


điều kiện thỏa đáng thì nhu cầu của họ sẽ trở thành nguồn cầu to lớn cho thị
trường bất động sản. Bên cạnh đó, NOXH là loại hình nhà ở phi hàng hóa được
dành để bán, cho thuê, thuê mua sẽ nhằm đáp ứng cho đối tượng dân nghèo

khơng có điều kiện mua hoặc thuê nhà theo giá thị trường.

Trên cả nước có lượng lớn cán bộ, cơng nhân viên chức và đối tượng

chính sách gặp khó khăn về nhà ở. Với thu nhập bình qn đầu người tính đến
tháng 12 năm 2013 của Việt Nam chỉ ở mức 40 triệu đồng/ người/ năm, mơ ƣớc

có một ngơi nhà để an cư dường như là không tưởng. Đối với những đối tượng

thu nhập trung bình đã khó, đối với những đối tượng khó khăn, làm cơng ăn
lương, đối tượng chính sách, học sinh sinh viên, và cả cơng nhân thì sở hữu một

ngôi nhà theo giá cả thị trường thật sự quá xa vời. Bởi vậy, chính sách NOXH
được xây dựng nhằm tạo điều kiện cho những đối tượng trên có cơ hội tiếp cận

với những dự án nhà được nhà nước hỗ trợ vốn, có chi phí hợp lý. Đó là cơ sở

đảm bảo chính sách an sinh xã hội đúng đắn mà Đảng và Nhà nước ta đang
Thực thi.

1.2.3. Quy trình thực thi chính sách nhà ở xã hội

sách

1.2.4.1.Ban hành văn bản, xây dựng kế hoạch triển khai thực thi chính
Đây là bước cần thiết và rất quan trọng vì tổ chức thực thi chính sách là

q trình phức tạp, diễn ra trong một thời gian dài, vì thế chúng cần được lập kế
hoạch, chương trình để các cơ quan Nhà nước triển khai Thực thi chính sách
một cách chủ động hoàn toàn.

Kế hoạch triển khai thực thi chính sách NOXH được xây dựng trước khi

đưa chính sách vào cuộc sống. Các cơ quan triển khai thực thi chính sách từ

trung ương đến địa phương đều phải xây dựng kế hoạch, chương trình Thực thi.
+ Kế hoạch về tổ chức, điều hành như hệ thống các cơ quan tham gia, đội

ngũ nhân sự, cơ chế thực thi.

15


+ Kế hoạch cung cấp nguồn vật lực như tài chính, trang thiết bị.
+ Kế hoạch thời gian triển khai Thực thi.

+ Kế hoạch kiểm tra, đôn đốc thực thi chính sách.
sách.

+ Dự kiến về quy chế, nội dung về tổ chức và điều hành thực thi chính
1.2.3.2 .Phổ biến, tun truyền chính sách

Đây là cơng đoạn tiếp theo sau khi chính sách đã được thơng qua. Nó

cũng cần thiết vì giúp cho nhân dân, các cấp chính quyền hiểu được về chính

sách và giúp cho chính sách được triển khai thuận lợi và có hiệu quả. Để làm
được việc tuyên truyền này thì chúng ta cần được đầu tư về trình độ chun

mơn, phẩm chất chính trị, trang thiết bị kỹ thuật…Việc tuyên truyền này cần

phải Thực thi thường xuyên liên tục, ngay cả khi chính sách đang được thực thi
và với mọi đối tượng và trong khi tuyên truyền phải sử dụng nhiều hình thức
như tiếp xúc trực tiếp, gián tiếp trao đổi…

1.2.3.3.Phân công, phối hợp thực thi chính sách.

Một chính sách thường được thực thi trên một địa bàn rộng lớn và nhiều

tổ chức tham gia do đó phải có sự phối hợp, phân cơng hợp lý để hoàn thành tốt

nhiệm vụ. Mặt khác các hoạt động thực thi mục tiêu là hết sức đa dạng, phức

tạp chúng đan xen, thúc đẩy lẫn nhau, bởi vậy nên cần phối hợp giữa các
cấp,ngành để triển khai chính sách. Nếu hoạt động này diễn ra theo tiến trình
Thực thi chính sách một cách chủ động, khoa học, sáng tạo thì sẽ có hiệu quả
cao và duy trì ổn định.

1.2.3.4. Tổ chức thực thi chính sách

Việc tổ chức Thực thi chính sách NOXH là bước quan trọng để đưa chính

sách vào đời sống. Nội dung Thực thi chính sách NOXH gồm: Chính sách quy
hoạch, chính sách tài chính, chính sách thu hút đầu tư và chính sách hỗ trợ người
dân tiếp cận.

16