Tài liệu Tiết 39- Sơ lược về Bảng tuần hoàn các NTHH

Trờng THCS TT Đông Triều Năm học 2010 2011
Ng y so n:9/1/2011
Ng y gi ng:12/1/2011
Tit 39.B i 31
Sơ lợc về bảng hệ thống tuần hoàn các
nguyên tố hoá học
I/ Mục tiêu
1. Kiến thức :
+ Nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố theo chiều tăng dần của điện tích hạt
nhân nguyên tử
+ Cấu tạo bảng tuần hoàn mới ở lớp 9 gồm ô nguyên tố, chu kì, nhóm
Ô nguyên tố cho biết: Số hiệu nguyên tử, kí hiệu hoá học, tên nguyên tố, nguyên
tử khối; Chu kì gồm các nguyên tố có cùng số lớp electron trong nguyên tử đợc
xếp thành hàng ngang theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân ng/tử ; nhóm
gồm các nguyên tố mà nguyên tử có cùng số elẻcton lớp ngoài cùng đợc xếp
thành một cột dọc theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân nguyên tử
2. Kỹ năng :
- biết: Cấu tạo nguyên tử của nguyên tố hóa học khi biết vị trí và ngợc lại
3. Thái độ:
- yêu môn học
II/ Chuẩn bị
- Bảng tuần hoàn phóng to
- Sơ đồ cấu tạo nguyên tử của một số nguyên tố: O, Na, Li, Cl, Mg, C, N, Be...
III/ Ph ơng pháp
Thuyết trình, vấn đáp, trực quan
IV/ Tiến trình bài dạy
1. n nh l p ( 1phút)
- Kim tra s s
2. Kiểm tra bài cũ (5 phút)
Công nghiệp silicat là gì? kể tên một số nghành công nghiệp silicat và
nguyên liệu chính

3. B i m i ( 28 phút)
a) Gii thiu b i
b) Phát triển bài
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Ni dung b i
Hoạt động 1. Giới thiệu về bảng tuần hoàn và giá trị của bảng tuần hoàn:3p
GV treo bảng HT tuần hoàn các nguyên tố hoá học trớc
lớp
GV giới thiệu về bảng HTTH và nhà bác học Menđeleep
GV giới thiệu cơ sở sắp xếp của bảng HTTH
I. Giới thiệu về bảng
tuần hoàn và giá trị
của bảng tuần hoàn
Bảng hệ thống tuần
hoàn có hơn một trăm
nguyên tố đợc sắp xếp
theo chiều tăng dần
của điện tích hạt nhân
Giáo viên Đỗ Thị Vân Hóa học 9
1
Trờng THCS TT Đông Triều Năm học 2010 2011
nguyên tử
Hoạt động 2. Cấu tạo bảng tuần hoàn: 25p
GV giới thiệu khái quát bảng HTTH:
- Ô
- Chu kì
- Nhóm
GV chỉ ô số 12 yêu cầu HS quan sát và nhận xét
Ví dụ: Ô nguyên tử magie:
- Số hiệu nguyên tử của magie là 12 cho biết:

+ Mg ở ô số 12
+ Điện tích hạt nhân là +12
+ Có 12 electron ở lớp vỏ
- Kí hiệu hoá học của nguyên tố: Mg
- Tên nguyên tố: Magie
- Nguyên tử khối: 24
HS rút ra nhận xét trong SGK-96
GV yêu cầu HS quan sát các ô 13,15,17 và cho biết ý
nghĩa của các con số, kí hiệu trong các ô đó
GV đính sơ đồ cấu tạo nguyên tử của các nguyên tố: O,
Li, C, N, Be lên bảng
GV yêu cầu HS thảo luận nhóm về các nội dung:
- Bảng hệ thống tuần hoàn có bao nhiêu chu kì, mỗi chu
kì có bao nhiêu hàng? (Có 7 chu kì trong đó: Chu kì 1,2,3
mỗi chu kì có 1 hàng (chu kì nhỏ); chu kì 4,5,6,7 (chu kì
lớn)

- Điện tích hạt nhân các nguyên tử trong trong một chu kì
thay đổi nh thế nào?( đi từ trái sang phải điện tích hạt
nhân tăng dần)
- Số lớp e của nguyên tử các nguyên tố trong cùng một
chu kì có đặc điểm gì? (Số lớp e của nguyên tử các
nguyên tố trong cùng một chu kì bằng nhau và bằng số
thứ tự của chu kì)
HS nêu các ý kiến của nhóm mình
GV gọi một HS nêu nhận xét về chu kì
II. Cấu tạo bảng tuần
hoàn
1) Ônguyên tố
Ô nguyên tố cho biết:

+ Số hiệu nguyên tử
(số thứ tự của nguyên
tố). Số hiệu nguyên tử
có số trị bằng số đơn vị
điện tích hạt nhân và
bằng số electron trong
nguyên tử
+ Kí hiệu hoá học
+ Tên nguyên tố
+ Nguyên tử khối
2) Chu kì:
Chu kì là dãy các
nguyên tố mà nguyên tử
của chúng có cùng số
lớp electron và đợc sắp
xếp theo chiều điện tích
hạt nhân tăng dần
Số thứ tự của chu kì
bằng số lớp eletoron
Giáo viên Đỗ Thị Vân Hóa học 9
2
Trờng THCS TT Đông Triều Năm học 2010 2011
GV đính sơ đồ cấu tạo nguyên tử các nguyên tố: Na, K,
H, Cl, F lên bảng
HS thảo luận nhóm với các nội dung:
- Bảng HTTH có bao nhiêu nhóm? (có 8 nhóm đợc đánh
số thứ tự từ I -> VIII)
- Trong cùng một nhóm, điện tích hạt nhân ng/tử của các
nguyên tố thay đổi nh thế nào? (từ trên xuống dới tích hạt
nhân tăng dần)

- Số e lớp ngoài cùng của nguyên tố trong cùng một
nhóm có đặc điểm gì giống nhau? (bằng nhau và bằng số
thứ tự của nhóm)
GV gọi đại diện các nhóm trình bày ý kiến của nhóm
mình. Các nhóm khác nhận xét
GV gọi HS nêu nhận xét trong SGK-97
3) Nhóm:
Nhóm gồm các nguyên
tố mà nguyên tử của
chúng có số electron
lớp ngoài cùng bằng
nhau (Do đó có t/c tơng
tự nhau) xếp thành cột
theo chiều tăng dần của
điện tích hạt nhân.
Số thứ tự của nhóm =
số e lớp ngoài cùng
4. C ng c ( 10 phút)
Bài tập 1: Cho các nguyên tố có số thứ tự: 15, 14, 20, 19 trong bảng
HTTH. Em hãy cho biết:
a) Vị trí của các nguyên tố trên trong bảng HTTH:
- Số thứ tự, tên nguyên tố, kí hiệu
- Chu kì,
- Nhóm
b) Đặc điểm về cấu tạo nguyên tử của các nguyên tố đó:
- Điện tích hạt nhân
- Số prôtn trong hạt nhân
- Số electron
- Số electron lớp ngoài
HS làm bài tập bằng cách điền các số liệu vào bảng:

Giáo viên Đỗ Thị Vân Hóa học 9
3
Trờng THCS TT Đông Triều Năm học 2010 2011
Kí hiệu
trong
BHTTH
Tên
nguyên
tố
Khối l-
ợng
nguyên
tử
Vị
trí
trên bảng HTTH Cấu tạo ng/ tử
STT Chu
kì
Nhóm Điện
tích
hạt
nhân
Số
p
Số
e
Số
lớp
e
Số e

lớp
ngoài
Si Silic
28 14 3 IV 14+ 14 14 3 4
P Photpho
31 15 3 V 15+ 15 15 3 5
K Kali
39 19 4 I 19+ 19 19 4 1
Ca Canxi
40 20 4 II 20+ 20 20 4 2
1) Bài tập 2: Em hãy điền vào bảng sau các số liệu còn thiếu (ko sử dụng
bảng HTTH)
Kí
hiệu
Cấu tạo nguyên tử Vị trí trên bảng HTTH
Điện
tích hạt
nhân
Số p Số e Số lớp
e
Số e lớp
ngoài
TT Chu kì nhóm
Al 13+
13 13
3 3
13 3 III
S 16+
16 16
3 6

16 3 VI
Li 3+
3 3
2 1
3 2 I
F 9+
9 9
2 7
9 2 VII
5. H ng d n v nh (1 phút)
- Hc b i, l m b i t p
- Chun bài
V/ Rút kinh nghiệm
.....................................................................................................................................
.
.

.
Giáo viên Đỗ Thị Vân Hóa học 9
4
Trờng THCS TT Đông Triều Năm học 2010 2011
Giáo viên Đỗ Thị Vân Hóa học 9
5