40 Cai Te Hai Cua Nha Lam Luat Den The Nao

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

Thuật Xử Thế Người Xưa Ngô Nguyên Phi
Cái Tệ Hại Của Nhà Làm Luật Đến Thế Nào?

Thương Ưởng làm biến pháp ở tần (cuối thế kỷ thứ IV trước Cơng Ngun)
vì muốn luật pháp được tơn trọng nên ơng dùng chính sách hà khắc, dân chúng
ốn vọng. Khi Tần Hiếu Vương qua đời, Thái tử T ứ lên ngôi (Tần Huệ Vương)
muốn trị tội Thương Ưởng (vì trước đây Ưởng làm tội thầy Thái tử) bèn cách
chức Thương Ưởng. Ưởng ngang nhiên trở lại đất phong của mình với hàng
ngựa xe có của cải, có tiền hơ hậu ủng, có bá quan theo đưa, và tiếm dụng nghi
trượng bậc vương hầu.

Huệ Vương nổi giận sai tướng đem ba ngàn quân đuổi theo để chém bỏ tại
chỗ. Có người cho Thương Ưởng biết, Ưởng cả sợ, bèn cởi áo quan ra, mặc đồ
lính trốn đến Hàm Quan. Bấy giờ trời tối, Ưởng vào nhà dân xing ngủ nhờ. Chủ
nhà hỏi:

- Ngươi có giấy tờ tùy thân điểm chỉ khơng?
- Dạ không!

Chủ nhà nói:

- Vậy thì ngươi hãy đi nơi khác. Phép của Thương quân không chấp chứa
những người không có giấy tờ!

Thương Ưởng thở dài than:

- Cái tệ hại của nhà làm pháp luật đến thế nào?

Sau đó Thương Ưởng trốn sang Ngụy. Vua Ngụy rất ghét Ưởng vì trước đây
gạt bắt công tử Ngang (vốn vừa là bạn vừa là ân nhân của Thương Ưởng), nên
muốn bắt Ưởng. Ưởng chạy về Tần, bị bắt và hành hình.

Lời Bàn:

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

<i> Mỗi ngày Ưởng ra lệnh chém từ 600 đến 700 người phạm pháp. Máu pha đỏ</i>
<i>dịng sơng Vị, tất nhiên dân chúng phải ốn hận. Ông Ngô Nguyên Phi trong </i>
<i>"Khảo luận về thời đại Xuân Thu và Chiến Quốc" có viết: "Ai coi việc nước là việc </i>
<i>nhà, thì coi dân chúng là người nhà, luật pháp sẽ được tuân hành một cách tự </i>
<i>nhiên như đã thấm nhuần, đơi khi có chút lệch lạc nhưng khơng khí vẫn vui tươi </i>
<i>đầm ấm".</i>

<i> Thương Ưởng là công tử nước Vệ (Hoàng tộc) qua làm quan nước Tần, đã </i>
<i>chắc gì u nước Tần? Ơng chỉ u nghề, u chức vị và yêu cả gia tộc mình. </i>
<i>Bằng chứng, ngàn xe của cải ở đâu mà có? Vĩ Ngao (Lệnh doãn của Sở trước </i>
<i>đây) cũng tương đương chức vụ với Thương Ưởng. Khi Vĩ Ngao qua đời, con Vĩ </i>
<i>Ngao phải đốn củi! Thương Ưởng đã sống trên xương máu dân Tần.</i>

<i> Có ai yêu nước mà không yêu dân? Khi bị cách chức rồi mà vẫn nghênh </i>
<i>ngang. Sử nói: "Ngũ Cổ Đại Phu (Bá Lý Hề phó Tể tướng) chết đi dân Tần ai </i>
<i>cũng khóc. Trẻ em khơng buồn lên tiếng hát, trong xóm khơng cịn nghe tiếng hị</i>
<i>giã gạo! Thương Ưởng chết đi dân chúng ai ai cũng mừng, người ta ca hát nhảy</i>
<i>múa đầy đường"! Luật pháp Thương Ưởng nghiêm đến nỗi dân chúng không dám</i>
<i>cho một người ngủ nhờ. "Ai chứa chấp người nếu khơng có giấy tờ sẽ bị chém"! </i>
<i>Chính Thương Ưởng đã tự chém mình!</i>

</div>

<!--links-->