tuan 24

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (145.8 KB, 26 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

Ngày soạn:……….. 
Ngày dạy:……….

Tuần 24. Tiết 85 .

I. Mục tiêu cần đạt.

1. Kiến thức:

- Cảm nhận được tình yêu thiên nhiên đặc biệt sâu sắc của Bác Hồ, dù trong
hoàn cảnh tù ngục Người vẫn mở rộng tâm hồn tìm đến giao hồ với vầng trăng ngoài
trời

- Hiểu được ý nghĩa của tư tưởng bài thơ : Từ việc đi đường gian lao mà nói lên
bài học đường đời, đường cách mạng .

- Cảm nhận được sự hấp dẫn nghệ thuật của thơ Bác , sức truyền cảm nghệ
thuật của bài thơ rất bình dị tự nhiên mà chặt chẽ, mang ý nghĩa sâu sắc .

2. Kóõ năng:

- Rèn kĩ năng đọc, phân tích hình ảnh thơ.
3. Thái độ :

- Tình u thiên nhiên , có ý thức phấn đấu vươn lên trong cuộc sống .

II. Chuẩn bị.

1. Giáo viên : Sgk , sgv , bồi dưỡng Ngữ văn 8 , tranh ảnh , bảng phụ .

2. Học sinh : Chuẩn bị bài theo hướng dẫn của giáo viên ở tiết trước .

III. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy – học .

Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Nội dung cần đạt .

Hoạt động 1 . Khởi động
(2’)

* Muïc tieâu :

- Tạo hứng thú, tâm thế
tìm hiểu bài mới.

1. Ổn định tổ chức .

Ngắm trăng

Đi đường

Hồ Chí

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

2. Kiểm tra bài cũ . 
3. Giới thiệu bài.

Cho học sinh xem tập
thơ “ Nhật kí trong tù”, giới
thiệu ngắn gọn về tập thơ
và bài thơ :

Mùa thu năm 1942, từ

Cao Bằng, lãnh tụ Nguyễn
Aùi Quốc lấy tên là Hồ Chí
Minh, sang Trung Quốc để
tranh thủ sự viện trợ quốc
tế cho cách mạng Việt
Nam. Đến huyện Túc Vinh
( Quảng Tây ), người bị nhà
cầm quyền Tưởng Giới
Thạch bắt giữ, rồi bị giải
tới giải lui gần 30 nhà giam
của 13 huyện thuộc tỉnh
Quảng Tây, bị bài ải cực
khổ hơn một năm trời.
Trong thời gian đó, để
ngâm ngợi cho khuây, vừa
ngâm vừa đợi ngày tự do,
Bác viết tập nhật kí trong
tù bằng chữ Hán . Bác vẽ
hai nắm tay bị xích đang
giơ cao cùng bốn câu đề từ
:

Thân thể ở trong lao
Tinh thần ở ngoài lao
Muốn nên sự nghiệp
lớn

Tinh thần càng phải
cao .

Tập thơ được dịch ra
tiếng Việt năm 1960, được
phổ biến rộng rãi, trở thành
một sự kiện văn học lớn.
Tiết học hôm nay ta sẽ

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

cúng tìm hiểu bài thơ “
Ngắm trăng” và “ Đi
đường” trong tập thơ này .

Hoạt động 2 : Hướng
dẫn học sinh tìm hiểu khái
quát vài nét về tác giả và
tác phẩm .(3’)

* Mục tiêu :

Giúp học sinh nắm được
những nét chính về tác giả,
tác phẩm.

1. Hãy nhắc lại vài nét
chính về tác giả .

2. Hãy nêu xuất xứ của
hai bài thơ .

3. Hai bài thơ thuộc thể
thơ nào ?

Bản dịch bài Đi đường
thuộc thể thơ lục bát .

Chuyển : Trong thơ ca
của Bác tình cảm yêu thiên
nhiên luôn sâu sắc và
phong phú .“ Ngắm trăng”,
bài thơ viết về một cuộc
ngắm trăng thật đặc biệt.
Chính trong hồn cảnh đặc
biệt ấy mà lịng u thiên
nhiên nói riêng, vẻ đẹp
tâm hồn của Bác nói chung
càng bộc lộ rõ.

Hoạt động 3 : Hướng
dẫn học sinh đọc , phân
tích những giá trị nội dung
và nghệ thuật của bài thơ
Ngắm trăng . (13’)

* Mục tiêu :

Rèn kĩ năng đọc, thấy được
tâm hồn yêu thiên nhiên say
đắm của Bác dù trong cảnh tù

Khái quát .
Trình bày .
Xác định .

Nghe .

I. Giới thiệu .

1. Tác giả.
2. Tác phẩm.

- Trích : “ Nhật kí trong
tù ” của Hồ Chí Minh .

- Thể thơ : Thất ngơn tứ
tuyệt

II. Đọc – hiểu văn bản .

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

đày, nghệ thuật đối chuẩn xác
tạo hình ảnh thơ độc đáo.

4. Hướng dẫn cách đọc :
Câu 1 : 2/2/3 hoặc 2/5,
giọng bình thản.

Câu 2 : 4/3 giọng bối
rối.

Câu 3, 4 : 4/3, giọng
đằm thắm, vui, sảng khoái.

- Đọc, lệnh học sinh đọc,

nhận xét .

5. Bác Hồ ngắm trăng
trong hoàn cảnh như thế
nào?

6. Vì sao Bác lại nói đến
cảnh “ Trong tù khơng rượu
cũng khơng hoa” ? Điều đó
muốn nói lên điều gì ?

7. Theo em con người chỉ
ngắm trăng trong hoàn
cảnh nào ?

8. Câu thơ thứ hai cho ta
thấy tâm trạng gì của
người tù ?

9. Qua hai câu thơ trên
chúng ta thấy phẩm chất gì
của người tù Hồ Chí Minh ?
Bình : Trong cảnh tù
ngục khắc nghiệt ấy đã cho
thấy người tù không hề
vướng bận bởi những ách
nặng về vật chất, tâm hồn
vẫn tự do, vẫn ung dung,
vẫn thèm được tận hưởng
cảnh trăng đẹp. Câu thơ

dịch “ Cảnh đẹp đêm nay,

Nghe, đọc , nhận xét .

Xác định .

Ngắm trăng hồn cảnh đặt
biệt : trong tù .

Trình bày .

Trong tù làm gì có rượu,
làm gì có hoa, chỉ có muỗi,
rệp bẩn thỉu, tù túng, thiếu
thốn.

Trình bày .

Người ta chỉ ngắm trăng
khi tâm hồn thảnh thơi, thư
thái .

Nhận xét .

Nghe .

1. Đọc văn bản .

2. Tìm hiểu văn bản .
a. Hồn cảnh ngắm
trăng, tâm trạng của Bác .

- Ngắm trăng trong cảnh
tù đày.

- Hoàn cảnh khắc
nghiệt, thiếu thốn.

- Bối rối, xốn xang
trước cảnh đêm trăng đẹp .

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

khó hững hờ” chưa chuyển
tải được cái ái náy, bối rối
trong lời tự hỏi “ nại nhược
hà” ( biết làm thế nào ? )
Sự bối rối, xốn xang rất
nghệ sĩ của Hồ Chí Minh
trước cảnh đêm trăng quá
đẹp. Người chiến sĩ cách
mạng vĩ đại ấy vẫn là một
con người yêu thiên nhiên
một cách say mê và hồn
nhiên đã rung động, mãnh
liệt trước cảnh trăng đẹp
dù đang là thân tù .

10. Cho học sinh quan sát
tranh, đọc hai câu cuối

( Phiên âm và dịch thơ ) .

11. Hai câu thơ thể hiện
mối quan hệ và tình cảm
như thế nào giữa người và
trăng ?

12. Biện pháp nghệ thuật
nào được tác giả sử dụng ở
đây ?

13. Hãy chỉ ra phép đối,
nhân hóa đó ?

14. Hai câu thơ nói lên
điều gì ?

Diễn giải : Câu thơ dịch
bị mất đi rất nhiều cái hay
so với nguyên tác chữ

Quan sát tranh . Đọc hai
câu thơ cuối .

Thảo luận đơi bạn .
- Người tù thả hồn vượt ra
ngồi cửa sắt nhà tù để tìm
đến ngắm trăng sáng.

- Trăng vượt qua song sắt

nhà tù để ngắm nhà thơ.
-> Tình cảm song phương 
mãnh liệt của hai người, cả 
hai chủ động đến với nhau, 
ngắm nhau say đắm.

Xác định.
Phép đối và nhân hóa .

Trình bày .

Trình bày .
Nghe .

b. Tâm hồn người thi
sĩ .

- Người và trăng chủ động
đến với nhau, ngắm nhau
say đắm.

Nhân minh nguyệt
song

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

Hán .Hai câu thơ nguyên
tác có kết cấu đăng đối rất
đẹp. Cả hai câu đều có
cùng một kết cấu ( người và

trăng được đặt ở hai đầu
câu thơ, chắn ở giữa là cửa
nhà tù ) nhưng có sự đảo
ngược : câu trên theo trật
tự người – trăng, câu dưới
theo trật tự trăng – người.
Nhân và nguyệt là một cặp
đối, minh nguyệt và thi gia
là một cặp đối, thể hiện sự
giao hòa tuyệt đẹp của
trăng và người. Ngắm trăng
nhưng lại phát hiện ra vẻ
đẹp của cõi người. Người
xưa ngắm trăng thấy trăng
đẹp, trăng trong, lại buồn
cho cõi đời cát bụi trầm
luân. Lí Bạch nghĩ ngợi :

Ngẩng đầu nhìn trăng
sáng

Cúi đầu nhớ cố hương 
Tản Đà ngao ngán nói
với chị Hằng :

Trần thế em nay chán
nửa rồi!

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

nhà thơ trong tù. Chữ “
khán” được lặp lại cùng

một vị trí trong cả hai câu
thơ kết hợp với hai động từ
“ hướng”, “ tòng” đã tạo
nên mối quan hệ tri âm, tri
kỉ giữa người và trăng. Cả
hai đã chủ động tìm đến với
nhau, lặng lẽ ngắm nhau
say đắm, bất chấp song sắt
nhà tù .

15. Hình ảnh cái song sắt
đứng ở giữa người tù – nhà
thơ và vầng trăng có ý
nghĩa gì ?

Bình :Nhà tù là hiện thực
tàn bạo và đen tối, vầng
trăng trên bầu trời là thế
giới của cái đẹp, của tự do
và ánh sáng. Song sắt nhà
tù không ngăn cản nỗi tâm
hồn của người tù nghệ sĩ
tìm đến với cái đẹp, với tự
do và ánh sáng. Mở đầu bài
thơ là nhà tù và người tù,
đến cuối bài thơ thì nhà tù

Trình bày .

- Sức mạnh tàn bạo lạnh

lùng của nhà tù vẫn bất lực
trước tâm hồn tự do của
người tù cách mạng .

- Thể hiện mối quan hệ đặc
biệt, sự giao hịa thấm thía
giữa trăng và người. Người
tù hướng ra ngồi cửa sổ
say đắm vầng trăng sáng,
vầng trăng chủ động vượt
qua song sắt, qua khe cửa
hẹp của nhà tù đến với tri
âm ngắm nhà thơ. Cả hai
đều chủ động tìm đến nhau,
giao hòa cùng nhau, ngắm
nhau say đắm.

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

vẫn có đó nhưng chỉ thấy
trăng và nhà thơ khơng cịn
thấy người tù đâu cả. Người
tù đã vượt ngục trở thành
nhà thơ. Cuộc vượt ngục
bằng tinh thần ấy không chỉ
thể hiện tâm hồn nghệ sĩ
yêu thiên nhiên mãnh liệt
và sâu sắc mà còn cho thấy
sức mạnh tinh thần kì diệu
của người tù – chiến sĩ –
thi sĩ. Có thể ung dung giữa
chốn ngục tù tàn bạo để

tâm hồn bay bổng với vẻ
đẹp của thiên nhiên, đó
chính là tiêu biểu cho tinh
thần thép của người chiến
sĩ cộng sản :

“ Thân thể ở trong lao 
 Tinh thần ở ngoài lao”
Hoạt động 4 : Hướng
dẫn học sinh khái quát lại
những giá trị vừa tìm
hiểu . (3’ )

* Mục tiêu :

Giúp học sinh khái quát lại
những nét chính về nội dung
và nghệ thuật của bài thơ.

16. Nét nghệ thuật nổi
bật của bài thơ là gì ?

17. Bài thơ đã thể hiện
điều gì ?

Trình bày .

3. Tổng kết .

a. Nghệ thuật .

- Thể thơ tứ tuyệt giản dị
mà hàm súc.

- Giọng điệu tự nhiên,
thanh thốt.

- Sử dụng phép đối, biện
pháp nhân hóa.

b. Nội dung.

Tình yêu thiên nhiên sâu
sắc phong thái ung dung
của Bác ngay cả trong cảnh
ngục tù cực khổ tối tăm .

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9>

Hoạt động 5 : Hướng
dẫn học sinh luyện tập .
(4’)

* Mục tiêu :

Nhận xét về tinh thần cổ
điển, tinh thần thép trong bài
thơ; so sánh với các bài thơ
viết về trăng khác.

18. Tinh thần cổ điển và
tinh thần thép, chất nghệ sĩ
và chất chiến sĩ được kết
hợp như thế nào trong bài
thơ ?

19. Có người nói bài thơ
là một cuộc vượt ngục
thành cơng và kì lạ của Hồ
Chí Minh. Ý kiến của em
như thế nào ?

Trao đổi đôi bạn .
Thi đề : vọng nguyệt; thi
liệu : rượu, hoa, trăng; cấu
trúc đăng đối, hình ảnh chủ
thể trữ tình với tình cảm
thiên nhiên đặc biệt nhạy
cảm, sâu sắc, mãnh liệt,
hồn nhiên thể hiện sức
mạnh tâm hồn sức mạnh to
lớn của người chiến sĩ –
nghệ sĩ. Đằng sau những
câu thơ rất thơ, những hình
ảnh rất trữ tình, cổ điển đó
là một tinh thần thép, là sự
tự do nội tại, phong thái
ung dung vượt lên sự tàn
bạo của tù ngục, tinh thần
lạc quan, luôn hướng về

phía ánh sáng .

Trình bày .

Đúng vậy ! Mỗi bài thơ
trong tập Nhật kí trong tù
là một cuộc vượt ngục bằng
thơ, vượt ngục trong tưởng
tượng mà không hề ảo
tưởng. Bài thơ là minh
chứng cho ý thơ :

Thân thể ở trong lao 
Tinh thần ở ngoài lao 
Tự do tiên khách trên trời
Biết chăng trong ngục có
người khách tiên !

Nêu tên bài thơ, so sánh,
nhận xét .

</div>
(10)<div class='page_container' data-page=10>

20. Thơ Bác đầy trăng,
hãy nêu những bài thơ viết
về trăng của Bác mà em
biết. Nhận xét những bài
thơ đó so với bài thơ “
Vọng nguyệt” .

Chuyển : Sự giao hòa
với thiên nhiên được thể

nhiều bài viết về trăng và
những cảnh trăng trong thơ
Người được miêu tả rất
đẹp, đầy ấn tượng : Ngắm
trăng, Trung thu, Đêm
thu, .... trong Nhật kí trong
tù ; Rằm tháng giêng, Cảnh
khuya, Tin thắng trận,
sáng tác ở chiến khu Việt
Bắc thời kì kháng chiến
chống Pháp .

So với những bài thơ
sáng tác ở thời kì kháng
chiến chống Pháp cuộc
ngắm trăng trong bài thơ “
Vọng nguyệt” diễn ra trong
hoàn cảnh tù đày giống như
những cuộc ngắm trăng ở
các bài thơ trong Nhật kí
trong tù. Và có thể nói,
hình ảnh trăng ở mỗi bài
thơ của Bác mỗi khác.
Trong Rằm tháng giêng là
vầng trăng xuân tràn đầy
ánh trăng lồng lộng tràn
ngập cả bầu trời đầy ắp
sắc xuân. Ở Cảnh khuya,
trăng đẹp tới kì ảo, giống

như một bức sơn mày lộng
lẫy.

Tất cả đều cho thấy Bác
Hồ có một tâm hồn nghệ sĩ,
luôn mở ra giao hòa với
trăng, một biểu tượng của
cái đẹp tuyệt vời, vĩnh cửu
trong vũ trụ.

</div>
(11)<div class='page_container' data-page=11>

hiện sâu sắc trong bài “
Ngắm trăng” của Bác.
Phong cách thơ của Hồ Chí
Minh : vừa tả cảnh, vừa tả
tình, vừa có ý nghĩa thực,
vừa có ý nghĩa tượng trưng,
triết lí như thế nào ? Những
điều đó được thể hiện qua
bài thơ “ Đi đường” sau
đây.

Hoạt động 6 : Hướng
dẫn học sinh đọc, hiểu bài
thơ Đi đường . (13’)

* Mục tiêu :

Rèn kĩ năng đọc, thấy được
từ việc đi đường núi đã gợi ra
chân lí đường đời : vượt qua

gian khổ chồng chất sẽ tới
thắng lợi vẻ vang ; giá trị sử
dụng các biện pháp nghệ
thuật tạo nên giá trị bài thơ.

21. Trên cơ sở đã tìm
hiểu thể thơ và luyện đọc ở
nhà, em hãy nêu cách đọc
bài thơ “ Đi đường”.

Lệnh học sinh đọc, nhận
xét .

22. Đọc câu phiên âm và
bản dịch thơ; hãy nhận xét,
so sánh giữa hai câu .

23. Câu thơ nêu lên nội
dung gì ?

24. Nỗi gian khổ vất vả

Nhận xét .

Giọng chậm rãi, suy ngẫm,
bản phiên âm nhịp 4/3,
2/2/3; bản dịch thơ nhịp
2/4, 2/4/2, 2/4, 4/2/2 nhấn
mạnh các điệp từ .

Đọc, nhận xét .
Nghe. Nhận xét .
Câu dịch mềm mại hơn
nhưng lại bỏ điệp từ tẩu lộ
-> làm giảm đi ít nhiều
giọng thơ suy ngẫm, thấm
thía .

Trình bày .

Có đi đường mới biết đường
đi khó .

Trình bày .

Nỗi vất vả cực nhọc : hết 
núi cao này đến núi cao 
khác, nhiều khó khăn, thử

B. ĐI ĐƯỜNG

1. Đọc văn bản.

2. Tìm hiểu văn bản.
a. Câu khai đề.

Nỗi gian lao của người đi
bộ trên đường núi .

b. Câu thừa .

</div>
(12)<div class='page_container' data-page=12>

của người đi đường được
miêu tả như thế nào ?

25. Câu thơ có phải chỉ
nói lên nỗi gian truân của
việc đi bộ trên đường núi
không ?

Con đường cách mạng,
con đường đời đầy khó
khăn.

Cần nhìn thẳng vào khó 
khăn gian khổ mà vượt qua 
nó .

26. Em biết bài thơ
Đường nào, câu thơ Đường
nào cũng nói về chủ đề này
?

Bình : Đó là những suy
ngẫm thấm thía được Hồ
Chí Minh đúc kết từ bao
cuộc chuyển lao, đi đường.
Nỗi gian lao của người đi
bộ đường núi là điều khơng
nói ai cũng biết, nhưng
không phải ai cũng cảm

nhận một cách thấm thía.
Chỉ có những người nào đã
từng trải qua, từng thể
nghiệm thì mới thấu hiểu
đầy đủ cái sự thực hiển
nhiên đó và mới thật sự
thấm thía mấy chữ “ đi
đường khó”. Câu thơ rất
đơn sơ nhưng mang nặng

thách nối tiếp chờ đón con 
người.

Trình bày .

Cuộc đời khó khăn, đường
đời khó khăn, hết khó khăn
này đến khó khăn khác, con
người cách mạng muốn
thành công không thể
khơng vượt qua .

Trình bày .

Nghe .

</div>
(13)<div class='page_container' data-page=13>

suy nghĩ, cảm xúc và gợi ra
ý nghĩa khái quát sâu xa

vươn ra ngoài chuyện đi bộ
đường núi .

27. Điệp từ “ trùng san”
được sử dụng tiếp theo ở
đây thuộc dạng điệp ngữ
nào ? Bài thơ nào đã học
được sử dụng dạng điệp
ngữ đó ? Tác dụng nghệ
thuật của lối điệp ngữ đó là
gì ?

28. Câu thơ này tác giả
muốn khái quát qui luật
gì ? Mở ra tâm trạng như
thế nào của chủ thể trữ tình
?

Đường đi khó , khó
khơng phải vì ngăn sơng,
cách núi mà khó chỉ vì lịng
người ngại núi, e sông.
Càng gần thắng lợi càng
gian nan. Đó là qui luật
của việc đi đường cũng là
qui luật của cuộc đời, qui
luật xã hội .Đường tẩu lộ
nan của người tù đến thời
điểm mở ra một chặng
đường mới, một vị thế mới.

Con đường học tập của
chúng ta khơng phải là một

Trình bày .
- Điệp ngữ vòng .

- Sau phút chia li của Đồn
Thị Điểm , Cảnh khuya của
Hồ Chí Minh .

- Làm mạch thơ, ý thơ nối
liền tạo cảm giác liên miên,
kéo dài của cảnh vật, tâm
trạng .

Nhận xét .

- Đi hết núi này đến núi
khác cuối cùng cũng phải
tới đích .

- Lúc khó khăn, hiểm
nghèo, gian truân, vất vả
nhất thì cũng chính là lúc
đích đang đến. Qui luật
càng gần thắng lợi thì càng
nhiều gian nan .

- Thời điểm mở ra một chặn

đường mới .

</div>
(14)<div class='page_container' data-page=14>

đường thẳng, bằng phẳng,
mà nó vơ cùng gian nan,
khó khăn bởi kiến thức
nhân loại trước mắt ta vô
cùng rộng lớn, để chiếm
lĩnh được nó có hiệu quả
địi hỏi ở mỗi chúng ta phải
nổ lực cao mới có thể lĩnh
hội được những cái hay, thú
vị của tri thức .

29. Tâm trạng của người
tù khi đứng trên đỉnh núi
như thế nào ?

30. Hình ảnh ấy có ý
nghóa gì ?

Bình : Người tù dù trong
tư thế bị xiềng xích nhưng
Người ln ln cảm thấy
tự do, ngắm cảnh đẹp trên
đường :

“Dẫu trói chân tay
đến ngặt nghèo

Khắp rừng hương

ngát với chim kêu

Tự do thưởng
ngoạn ai ngăn được

Cái thú vị nhất của người
đi đường núi là trèo lên
được đến đỉnh núi cao ấy
có thể bao qt tồn cảnh
khơng gian thoáng rộng
trong tư thế tự do , làm chủ.
Nếu câu thơ thứ ba tứ thơ
đột ngột bay vút lên theo
chiều cao nhất của dãy núi,

Trình bày .

Nghe .

d. Câu hợp.

- Sung sướng, hân hoan
của người đi đường cảm
nhận được vẻ đẹp của thiên
nhiên .

</div>
(15)<div class='page_container' data-page=15>

đỉnh núi, thì câu kết lại mở
ra bát ngát theo chiều rộng,

theo tầm bao quát của đôi
mắt nhìn từ điểm cao. Cảm
giác hài hòa cao – rộng
được cân bằng. Đó chính là
cái kết thúc độc đáo, mới
mẻ, đồng thời tạo nên tầm
vóc lớn lao, sâu sắc của tứ
thơ .

31. Qua bài thơ “Đi
đường” em rút ra được
điều gì ?

Bài thơ ca ngợi ý chí, sự
chiến đấu của con người
trước những thử thách của
cuộc đời trên con đường
đến với ước mơ. Bài thơ ra
đời từ hơn sáu mươi năm
trước, đến nay và có lẽ mãi
mãi vẫn mới mẻ với con
người, sẽ là bạn đường của
con người hôm nay và mai
sau. Đời người là những
chặng đi nối tiếp không
dừng. Hãy gắng vượt qua
mọi gian khổ, hãy hiên
ngang, dũng cảm, kiên trì
trong học tập , trong lao
động, trí tuệ, tâm hồn sẽ

thâu tóm được “ mn

Trình bày.

Con người cần phải cố
gắng hết mình vượt mọi khó
khăn, vươn lên rèn luyện,
học tập để đạt đỉnh cao của
phẩm chất đạo đức và kiến
thức khoa học. Khi ấy ta sẽ
vô cùng sung sướng được
thâu tóm cả đất trời, vũ trụ,
thấu hiểu mọi việc lớn nhỏ,
gần xa, rộng hẹp như “
muôn trùng nước non” vậy .

Nghe .

</div>
(16)<div class='page_container' data-page=16>

trùng nước non”, làm chủ
được mọi lẽ buồn vui trong
cuộc sống .

Hoạt động 7 : Hướng
dẫn học sinh khái quát lại
những giá trị vừa phân
tích . (3’)

* Mục tiêu :

Giúp học sinh khái qt lại

những nét chính về nội dung
và nghệ thuật của bài thơ.

32. Nêu những giá trị
nghệ thuật của bài thơ .

32. Hãy nêu vắng tắt nội
dung ý nghóa bài thơ .

Hoạt động 8 : Hướng
dẫn học sinh luyện tập.(2’)

* Mục tiêu :

Xác định phương thức biểu
đạt của bài thơ.

33. Đây có phải là bài
thơ tả cảnh, tự sự khơng ?
Vì sao ?

Trình bày .

Nói việc đi đường núi
nhưng ngụ ý nói về con
đường cách mạng, đường
đời. Con đường cách mạng
là lâu dài, là vô vàn gian

khổ nhưng nếu kiên trì bền
chí để vượt qua gian nan
thử thách thì nhất định sẽ
đạt đến thắng lợi .

Giải thích .

Đi đường khơng chỉ là bài
thơ tức cảnh, tự sự. Bài thơ
có tác dụng cổ vũ tinh thần
con người vượt qua khó
khăn thử thách trên đường
đời để vươn tới mục đích
cao đẹp .

a. Nghệ thuaät .

- Bài thơ tứ tuyệt giản dị
mà hàm súc, mang ý nghĩa
tư tưởng sâu sắc.

- Sử dụng biện pháp điệp
từ .

b. Noäi dung .

Từ việc đi đường núi đã
gợi ra chân lí đường đời :
vượt qua gian khổ chồng
chất sẽ tới thắng lợi vẻ

vang .

</div>
(17)<div class='page_container' data-page=17>

Là bài thơ tả cảnh, tức
cảnh, nếu chỉ xem xét trên
bề mặt, nghĩa đen : tả cảnh,
kể chuyện đi đường. Bài thơ
có khuynh hướng khái quát
triết lí thế lộ nan được rút
ra từ hành lộ nan.

Hoạt động 9 : Hướng
dẫn học sinh tổng kết
chung hai bài thơ vừa tìm
hiểu .(1’)

* Mục tiêu :

Nhắc lại nội dung, nghệ
thuật vừa tìm hiểu ở hai bài
thơ.

Lệnh học sinh đọc lại ghi
nhớ hai bài thơ .

Hoạt động 10 : Hướng 
dẫn cơng việc ở nhà . (1’)

* Mục tiêu:

Giúp học sinh có tâm thế,

cách chuẩn bị bài ở nhà.

- Đọc phần đọc thêm : “
Nhật kí trong tù” và thơ Hồ
Chí Minh ở Pác Bó .

- Tìm đọc tập thơ “ Nhật
kí trong tù” .

- Chuẩn bị phần học : “
Câu cảm thán” theo câu
hỏi gợi dẫn sgk .

+ Đọc ví dụ , xác định
câu cảm thán , dấu hiệu
nhận biết .

+ Tìm ví dụ , đặt câu cảm
thán .

Đọc lại ghi nhớ .

Nghe.

III. Tổng kết .

</div>
(18)<div class='page_container' data-page=18>

……….
……….
……….
……….



Ngày soạn:……….. 
Ngày dạy:……….

Tuaàn 24. Tieát 86.

I. Mục tiêu cần đạt .

1. Kiến thức:

- Hiểu rõ đặc điểm hình thức của câu cảm thán. Phân biệt câu cảm thán với các
kiểu câu khác. Nắm vững chức năng của câu cảm thán.

2. Kóõ năng:

- Biết sử dụng câu cảm thán phù hợp với tình huống giao tiếp. Nhận biết câu
cảm thán, phân biệt với câu dùng để bộc lộ cảm xúc nhưng không phải câu cảm thán.

3. Thái độ :

- Có ý thức sử dụng câu cảm thán đúng hồn cảnh giao tiếp, đúng mục đích .

II. Chuẩn bò.

1. Giáo viên : Sgk, sgv, bảng phụ, thiết kế dạy học Ngữ văn 8 .
2. Học sinh :Đọc, chuẩn bị bài theo định hướng câu hỏi sgk .

III. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy – học.

Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Nội dung cần đạt

Hoạt động 1 : Khởi
động. (2’)

* Mục tiêu :

- Tạo hứng thú, tâm thế
tìm hiểu bài mới.

1. Ổn định tổ chức . 
2. Kiểm tra bài cũ . 
3. Giới thiệu bài .

Trong giao tiếp người ta

thường sử dụng nhiều kiểu Nghe .

Caâu cảm thán

</div>
(19)<div class='page_container' data-page=19>

câu khác nhau, trong đó
câu cảm thán được sử dụng
để bộc lộ cảm xúc một
cách trực tiếp. Vậy thế nào
là câu cảm thán và cơng
dụng của nó ra sao, tiết học
hôm nay sẽ giúp các em

tìm hiểu.

Hoạt động 2 : Hướng
dẫn học sinh tìm hiểu
nắm được đặc điểm hình
thức và chức năng của câu
cảm thán. (15’)

* Mục tiêu :

Nắm được đặc điểm hình
thức, chức năng của câu cảm
thán.

1. Treo bảng phụ đoạn
văn và đoạn thơ .

2. Gọi học sinh đọc.

3. Trong những đoạn
trích trên câu nào là câu
cảm thán ?

4. Đặc điểm hình thức
nào cho biết đó là câu cảm
thán ?

5. Câu cảm thán dùng để
làm gì ? Khi viết đơn, biên
bản, hợp đồng hay trình

bày kết quả, giải một bài
tồn … có thể dùng câu cảm
thán không ?

Quan sát .
Đọc .
Xác định .

Trình bày .

Câu cảm thán dùng để bộc
lộ trực tiếp cảm xúc của
người nói, khi viết đơn, biên
bản, hay hợp đồng, trình
bày kết quả một bài tốn ta
khơng dùng câu cảm thán
vì đó là những văn bản

I. Đặc điểm hình thức
và chức năng.

1. Tìm hiểu ví dụ .
- Câu cảm thán :
a. Hỡi ơi lão Hạc !
b. Than ôi!

- Dấu hiệu hình thức
nhận biết :

+ Từ ngữ cảm thán: hỡi
ơi, than ôi .

+ Dấu câu : dấu chấm
than .

Ơi, hởi, than ơi … có sử
dụng dấu chấm than.

</div>
(20)<div class='page_container' data-page=20>

6. Vậy thế nào là câu
cảm thán? Dấu hiệu nào để
nhận biết là câu cảm thán ?

7. Hãy cho ví dụ có sử
dụng câu cảm thán .

8. Hãy thêm các từ cảm
thán và dấu chấm than để
chuyển đổi các câu sau
thành câu cảm thán :

a. Anh đến muộn quá .
b. Buổi chiều thơ mộng .
c. Những đêm trăng lên .
Hoạt động 3 : Hướng
dẫn học sinh luyện tập
thực hành đạt các u cầu
bài tập . (25’)

* Mục tiêu :

Xác định câu cảm thán;
phân tích giá trị từ ngữ, cảm
xúc thể hiện nội dung trong
các câu văn; rèn kĩ năng đặt
câu.

hành chính hoặc văn bản
khoa học. Câu cảm thán
thường dùng trong thơ và
trong nhiều thể loại văn
khác như: miêu tả, kể
chuyện, kí sự, tuỳ bút …

Trình bày .

Nêu ví dụ .

Thực hiện hồn thành câu
cảm thán.

a. Trời ơi, anh đến muộn
q !

b. Buổi chiều thơ mộng biết
bao!

c. Ơi, những đêm trăng
lên !

2. Ghi nhớ .

- Câu cảm thán là câu có
những từ ngữ cảm thán
như : ôi, than ôi, hỡi ơi,
chao ơi (ôi ), trời ơi, thay,
xiết bao, biết chừng
nào….dùng để bộc lộ trực
tiếp cảm xúc của người nói
( người viết ) xuất hiện chủ
yếu trong ngơn ngữ nói
hằng ngày hay ngôn ngữ
văn chương.

- Khi viết câu cảm thán
thường kết thúc bằng dấu
chấm than

</div>
(21)<div class='page_container' data-page=21>

9. Treo bảng phụ, gọi
học sinh đọc bài tập 1.

10. Hãy cho biết các câu
trong những đoạn trích trên
có phải đều là câu cảm
thán không ? vì sao ?

11. Cho học sinh đọc, xác
định, thực hiện u cầu bài
tập 2 .

- Phân tích tình cảm cảm
xúc thể hiện trong những
câu trên có thể xếp những
câu này vào câu cảm thán
được khơng ? Vì sao ?

Nhận xét, sửa chữa .

12. Đặt câu cảm thán
bộc lộ cảm xúc trước một

Quan sát, đọc .

Xác định, nhận xét, sửa
chữa .

Các câu trên là câu cảm
thán vì chúng có chứa các
từ cảm thán ( than ôi, thay,
hỡi ơi, chao ôi ) và dấu
chấm than ( 4 câu đầu ).
Các câu cịn lại có thể có
dấu chấm than nhưng
khơng có từ ngữ cảm thán
nên không phải là câu cảm
thán

Trao đổi đôi bạn .
- Các câu a , b , c , d đều

là câu biểu lộ tình cảm,
cảm xúc.

- Tuy nhiên, chúng không
phải là câu cảm thán. Vì
chúng khơng mang dấu
hiệu, hình thức câu cảm
thán.

1. Nhaän biết câu cảm
thán .

- Các câu cảm thán :
a. - Than oâi !

- Lo thay !
- Nguy thay !

b. Hỡi cảnh rừng ghê
ghớm của ta ơi !

c. Chao ôi, có biết dâu
rằng ...của mình thôi .

2. Phân tích tình cảm,
cảm xúc trong các ngữ
cảnh và nhận xét câu .

a. Lời than thân của
người nông dân dưới chế

độ phong kiến .

b. Lời than thở của người
chinh phụ trước nỗi truân
chuyên do chiến tranh gây
ra .

c. Tâm trạng bế tắc của
nhà thơ trước cuộc
sống( trước cách mạng
tháng tám).

d. Sự ân hận của Dế
Mèn trước cái chết thảm
thương , oan ức của Dế
Choắt .

</div>
(22)<div class='page_container' data-page=22>

người thân dành cho mình ?

13. Hãy đặt câu cảm
thán bộc lộ cảm xúc khi
nhìn thấy mặt trời mọc ?

14. Cho học sinh đọc,
thực hiện theo yêu cầu bài
tập 4.

Lên bảng đặt câu .
- Mẹ ơi, tình yêu mà mẹ đã
dành cho con thiêng liêng

biết bao !

- Ôi ! Mẹ đã về.

- Chao ôi, một ngày vắng
mẹ sao mà dài đằng đẵng !

Đặt câu .

- Đẹp thay cảnh mặt trời
buổi bình minh !

- Ơi! mặt trời đẹp q .
- Ôi, mỗi buổi bình minh
đều lộng lẫy thay !

Đọc, thực hiện theo u
cầu bài tập.

a. Câu nghi vấn .

- Có chứa các từ nghi vấn :
ai, gì, nào, sao, tại sao,
đâu, bao giờ, bao nhiêu, à,
ư, hả, chứ .... hoặc các từ
hay dùng để nối các vế có
quan hệ lựa chọn.

- Chức năng chính là dùng
để hỏi.

- Khi viết, kết thúc bằng
dấu chấm hỏi.

b. Câu cầu khiến .

- Có chứa các từ cầu
khiến : hãy, đừng, chớ, đi,
thôi, nào, hay ngữ điệu cầu
khiến.

- Chức năng : ra lệnh, yêu
cầu, đề nghị, khuyên bảo.
- Khi viết thường kết thúc
bằng dấu chấm than hoặc
dấu chấm ( trường hợp ý
cầu khiến không được nhấn
mạnh )

3. Đặt câu .

a.Bộc lộ cảm xúc
trước một người thân dành
cho mình.

</div>
(23)<div class='page_container' data-page=23>

Hoạt động 4 : Hướng
dẫn cơng việc ở nhà . (2’)

* Mục tiêu:

Giúp học sinh có tâm thế,
cách chuẩn bị bài ở nhà.

- Xem lại kiến thức về
giới thiệu một danh lam
thắng cảnh; thuyết minh về
một phương pháp; các đề
văn đã thực hiện.

- Sưu tầm các món ăn,
giới thiệu di tích văn hóa
lịch sử .

c. Câu cảm thán .

- Có chứa các từ ngữ cảm
thán : ôi, hỡi ôi, chao ôi,
trời ơi, thay, biết bao, xiết
bao, biết chừng nào.

- Chức năng: bộc lộ cảm
xúc .

- Khi viết, thường kết thúc
bằng dấu chấm than .

Nghe .

* Nhận xét – Rút kinh nghiệm .

</div>
(24)<div class='page_container' data-page=24>

...



Ngày soạn:……….. 
Ngày dạy:……….

Tuần 24. Tiết 87 ,88 .

I. Mục tiêu cần đạt .

1. Kiến thức:

- Củng cố nhận thức lí thuyết về văn bản thuyết minh .
2. Kĩõ năng:

- Vận dụng thực hành sáng tạo một văn bản thuyết minh cụ thể .
3. Thái độ :

- Có ý thức phấn đấu thực hiện đúng quy trình làm văn .

II. Chuẩn bị .

1. Giáo viên : Soạn đề , u cầu .

2. Học sinh : Ôn tập lại các kiến thức về các kiểu văn bản thuyết minh đã học 
ở học kì II. Sưu tầm cách làm món ăn .

III. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy – học .

Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Nội dung cần đạt

Hoạt động 1 : Khởi động
.(2’)

* Mục tiêu :

- Tạo hứng thú, tâm thế
tìm hiểu bài mới.

- Xác định đúng đắn động
cơ trong kiểm tra đánh giá.

1. Ổn định tổ chức .
2. Kiểm tra bài cũ .
3. Giới thiệu bài .

Tiết học hôm nay chúng

Nghe.

Viết bài tập làm văn số 5

</div>
(25)<div class='page_container' data-page=25>

ta đi vào thực hành về các
kiểu văn bản thuyết minh
đã học vừa qua thông qua
bài viết Tập làm văn số 5 .

Hoạt động 2 : Hướng
dẫn học sinh tiến hành
viết bài . (86’)

* Mục tiêu :

Viết đúng yêu cầu, kiểu
văn, đúng quy trình tạo lập
văn bản.

- Chép đề lên bảng .
- Nêu mục đích, yêu
cầu :

+ Viết đúng kiểu văn
thuyết minh .

+ Đúng nội dung, trình
bày ngắn gọn, dễ hiểu, tri
thức xác thực.

+ Bố cục mạch lạc .

+ Vận dụng hợp lí các
yếu tố miêu tả, tự sự, biểu
cảm, bình luận .

- Quan sát, theo dõi .
- Thu bài, kiểm tra số
lượng .

- Nhận xét .

Hoạt động 3 : Hướng
dẫn công việc ở nhà . (2’)

* Mục tiêu:

Giúp học sinh có tâm thế,
cách chuẩn bị bài ở nhà.

Chuẩn bị phần học : “
Câu trần thuật” theo định
hướng câu hỏi sgk .

Tìm ví dụ, viết đoạn văn
có sử dụng câu trần thuật .

Chép đề .
Nghe .

Viết bài .
Nộp bài

Nghe .

Nghe.

Đề : Giới thiệu một
món ăn mà em biết .

* Yêu cầu :

- Đảm bảo đúng kiểu
văn.

- Đảm bảo bố cục ba
phần.

- Nội dung đủ các bước :
nguyên liệu, cách làm, u
cầu thành phẩm.

</div>
(26)<div class='page_container' data-page=26>

* Nhận xét – Rút kinh nghieäm .

...
...

</div>

tuan 24

<i>Ngắm trăng</i>

<i>Đi đường</i>

<i><b>Hồ Chí </b></i>



<i>Caâu cảm thán </i>



<i>Viết bài tập làm văn số 5 </i>

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về