8 Nhan Va Tri

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

Thuật Xử Thế Người Xưa Ngô Nguyên Phi
Nhân Và Trí

Thầy trò Khổng Tử bỏ nước Lỗ lưu vong ra nước ngồi. Một hơm Khổng Tử
gọi Tử Cống (một trong 72 học trò hiền của Khổng Tử) hỏi:

- Theo con, thế nào là người nhân, thế nào là người trí?
Tử Cống suy nghĩ một lát rồi đáp:

- Thưa thầy, người nhân là người biết thương người; người trí là người hiểu
người.

Khổng Tử khen "hay". Rồi kêu Tăng Tử vào hỏi lại câu trên. Tăng Tử suy
nghĩ một hồi rồi đáp:

- Thưa thầy, người nhân là người biết thương mình; người trí là người tự biết
mình.

Khổng Tử chịu quá! Đoạn ông gọi Tử Lộ vào hỏi:
- Theo con, thế nào làngười nhân, thế nào là người trí?
Tử Lộ thưa:

- Theo con, người nhân là người làm sao cho người khác thương được mình;
cịn người trí là người làm sao cho người khác hiểu được mình! ...

Khổng Tử rất đỗi ngạc nhiên, ngửa mặt khen rằng:
- Bất ngờ thay! ...

Lời Bàn:

<i> Cùng một cân hỏi nhưng ba câu trả lời hoàn toàn khác nhau, đây thật là </i>

<i>điều thú vị và bất ngờ.</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

<i>người vì ta, có lúc ta vì ta, và người vì người, theo hồn cảnh mà hành sự. Như </i>
<i>thế mới khơng lỗi.</i>

<i> Trong toán học cũng có những vấn đề như trong nhân sinh. Trước đây 2300 </i>
<i>năm, nhà Toán học Hi Lạp, Eulide phát biểu: - "Từ một điểm ngoài đường thẳng,</i>
<i>ta chỉ vẽ được một và chỉ một đường thằng song song với đường thẳng đã cho"!</i>
<i> Ai muốn học toán lên cao bắt buộc phải chấp nhận lời yêu cầu này. Vì đây </i>
<i>là một điều hiển nhiên. Thế mà ở Anh, Remann lại phát biểu: - "Từ một điểm </i>
<i>ngồi đường thẳng, ta khơng vẽ được một đường thẳng nào song song với </i>
<i>đường thẳng cho trước"!</i>

<i> Chưa hết! Sau đó nhà toán học Laubatchewsky lại phát biểu: - "Từ một điểm </i>
<i>nằm ngồi đường thẳng, ta có thể vẽ được vơ số đường thẳng song song với </i>
<i>đường thẳng cho trước"!</i>

<i> Thế có trái ngược khơng? Hai định đề sau đây phải là sai (vì sai đâu là định</i>
<i>đề!), ở toán cao cấp người ta vẫn dùng nó. Tất nhiên muốn dùng nó phải tùy </i>
<i>theo điều kiện. Người ta thường nói, "chân lý ở bên này Pyrréneés, sang bên kia </i>
<i>trở thành nghịch lý". Đúng hay khơng đúng cịn tùy theo hồn cảnh.</i>

<i> Qua câu hỏi nhân trí của Khổng Tử, Ngũ tử Tư ở nước Ngô (người cùng </i>
<i>thời với Khổng Tử) nói:</i>

<i> - Khơng thương mình làm sao thương được người ngồi? Khơng thương </i>
<i>người làm sao người thương ta? Môn đồ của Khổng Tử chỉ "chẻ tư sợi tóc nhân </i>
<i>nghĩa" (ý nói phiến diện) mà thơi! Nhân và Trí ít nhiều gì vốn đã có sn trong </i>
<i>mỗi người, chỉ sử dụng có hợp lúc khơng thơi!</i>

</div>

<!--links-->